Te Memel werd druk gestemd d Meer boter naar België Rust te Tunis Stembuszege van Stojadinowitsj Dingaansvlucht Het nieuws van heden RYNBENDE HEIT DE KLOK ZEKER 97 PROC. DER KIEZERS TER STEMBUS HITLER ZOEKT ZIJN WEG IN OOST-EUROPA DE BAROMETER FISK safti flight VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS MAANDAG 12 DECEMBER 1938 - AVONDBLAD Per Liierkruik f 3.75 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM Vele Joden trekken uit Memel weg naar het binnenland, uit vrees voor antisemitisme Betoogingen fe Kowno voor Woldemaras „Woldemaras aan het bewind!" „Toestand rijp voor een beslissing" Diefstal uit den Dom van Maagdeburg Invoercontingent voor December wederom verhoogd De „Voce d' Italia" over de houding der Franschen Britsche bommen werper vermist Waarschuwing ill!» In het K.L.M.-restaurant op Schiphol werd, Zaterdag voor het eerst in ons land een examen afgenomen van de leerlingen, die den cursus „Modelvliegtuigbouwleider" hebben gevolgd In Kroatië en Dalmatië behaalde de oppositie de meerderheid Predikanten zonder traktement Omdat zij op 30 September een „misplaatsten" kerkdienst hebben laten houden Ir. J. Dony vierde Zaterdag te Den Bosch zijn zilveren jubileum als consul-generaal van België, ter gelegenheid waarvan de jubilaris tot Commandeur in de Orde van Oranje Nassau benoemd werd. Burgemeester Van Lanschot overhandigt ir. Dony de teekenen. aan de Orde verbonden Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini| De „Reiger" geestdriftig ontvan gen door de bevolking van Zuid-Afrika DE ABDIJ TE MIDDELBURG Een uiteenzetting van Churchill over de politiek van Duitschland en Italië Italië eischt zijn deel in het Suez-kanaal Arische bretelles DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN VOOR VOLMAAKTE VEI LIG,HEID Wwsr, Het koloniale vraagstuk Portugeesch weekblad bepleit samengaan van Nederland, België en Portugal Nazi-invloed in Engeland Dat is het signaal, waarmede om vijf uur het diner feestelijk wordt ingeluid en neemt U het middagmaal tusschen 12 en 2 uur, ook dan is een oude Rynbende vooraf 'n dagelijks terugkeerende tractatie NIEUWE HAARIEMSCHE COURANT ff TE DEN HAAG BEZUIDENHOUTSCHEWEG 11-13 BIJ STAATSSPOOR Het aangewezen adres voor Uw.maaltijden SPECIAAL MENU OP VASTENDAGEN MEMEL, 12 Dec. (Havas) Zondag zijn in Memelland de verkiezingen voor den nieu wen Landdag gehouden. De opkomst der kiezers was vrij groot. Zondagavond te acht uur werden de stem bussen voor de verkiezingen van den nieu wen Landdag gesloten. De gesloten stem biljetten werden geteld en vergeleken met de kieslijsten, waarna zij in den loop van den nacht uit alle deelen des lands naar Memel werden gebracht, waar vandaag wordt begonnen met het tellen. Uit het vergelijken met de kieslijsten is reeds gebleken, dat ongeveer 97 procent van het aantal kiezers zijn stem heeft uitge bracht. Tegen den middag hadden in de steden reeds bijna de helft en op het platteland 40 procent der kiezers hun stem uitgebracht. Tot dat oogenblik had zich nog geen enkel incident voorgedaan. Direct na de verkiezingen zal het directorium, dat met de door den president van Litauen be noemde regeering het uitvoerende orgaan vormt van het autonome grondgebied van Memel, zijn ontslag aanbieden. De nieuwe Landdag zal dan vijf nieuwe leden voorstellen, wier keuze automatisch door den gouverneur zal worden bekrachtigd. In zijn eerste zitting, welke half Januari zal worden gehouden, zal de Landdag aan de cen trale regeering de algeheele toepassing vragen van het autonome statuut. Leidende Duitsche kringen te Memel geven te verstaan, dat deze kwestie zich reeds bij de opening der zitting zal kunnen voordoen, indien, zooals dat bij vroegere zittingen het geval was, de centrale regeering den eed op de regeering zal eischen. Deze zelfde kringen verbergen niet, dat zij vastbesloten zijn „alle consequenties te trekken" uit de niet-toepassing van het statuut. Het staat aan den Landdag te bepalen onder welken vorm dit besluit zal worden voorgelegd. De wettige weg zou zijn eerst besprekingen met de centrale regeering aan te vangen of langs den weg van een stemming in den landdag, ge volgd door een volksstemming in het land, wij ziging in het autonoom statuut te vragen. Op de wegen naar Memel ziet men veel auto's en vrachtwagens vol meubelen, die Joden ver voeren, welke Memel verlaten en naar het bin nenland trekken uit vrees, dat een gelijk lot hen zal treffen als de Joden in Danzig. Sinds 1 November zijn te Memel 800 wonin gen door Joden ontruimd. Tot dusver echter Wordt geenerlei anti-semietische vervolging ge teeld. Te Kowno hebben zich incidenten voorgedaan, die men in verband brengt met de verkiezingen in Memelland. De Litausche studenten hebben een staking van drie. dagen afgekondigd uit protest tegen de regeeringspolitiek. De studen ten hielden Zondagavond een bijeenkomst, waarin zij de vorming van een coalitieregeering onder leiding van Woldemaras hebben geëischt. Woldemaras was van 1927 tot 1929 minister president en staat bekend wegens zijn Duitsche sympathieën. De politie heeft de universiteit gesloten en stappen gedaan tot handhaving van de orde. Zaterdagavond hebben de studenten betoogd, Waarbij zij anti-semietische kreten hebben laten hooren. Er zijn dertig personen gearresteerd. De Litausche regeering heeft een decreet tot bescherming van den staat uitgevaardigd voor Kowno en omgeving. Deze maatregel is een gevolg van de ongeregeldheden, welke werden veroorzaakt door de uiterst recht- schen. Naar verluidt zijn verscheidene aan hangers van uiterst rechtsch gearresteerd. Dr. Ernst Neumann, de leider van het Kul- turverband in Memel, heeft een aantal buiten- landsche journalisten ontvangen en bij deze gelegenheid verklaard, „dat de toestand rijp Was voor een beslissing ten aanzien van Me- teel". Hij gaf eveneens te kennen, dat tot „actie" Zou kunnen worden overgegaan na de bijeen roeping van den Landdag in Januari a.s. Deze verklaringen bevestigen den algemeenen indruk, dien men te Memel krijgt, t.w.: 1. geen belangrijke wijziging behoeft als on- teiddellijk gevolg van de verkiezingen te wor den verwacht. MAAGDENBURG, 12 Dec. (DNB.) Uit den Maagdeburger Dom is een uit de dertiende eeuw dateerend beeldhouwwerk, een herderskop in Zandsteen, gestolen, alsmede twee uit eikenhout gesneden versieringen van een koorbank. Men veronderstelt, dat een kunstverzamelaar de waardevolle voorwerpen heeft meegenomen Voor zijn eigen verzameling. De politie heeft een hooge belooning uitgeloofd voor het geven van aanwijzingen. 2. Leidende Duitsche kringen te Memel zijn, uitgaande van het beginsel, dat de regeering te Kowno het initiatief zal moeten nemen tot ver betering van den toestand te Memel, van oor deel. dat gewacht moet worden op de bijeen komst van den Landdag en de betrekkingen, die zich tusschen de plaatselijke autoriteiten en de centrale regeering zullen ontwikkelen. 3. De beslissing, welke een essentieele ver andering zal brengen in den toestand te Me mel, zal niet genomen worden te Memel, doch te Berlijn, en het oogenblik, waarop de beslis-, sing zal vallen, zal blijkbaar afhangen van den stand der betrekkingen tusschen de beide be trokken regeeringen. In dit verband moet de terugkeer afgewacht worden van dr. Zechlin, den Duitschen gezant te Kowno, die de Litausche regeering waar schijnlijk welomschreven voorstellen der Duit sche regeering zal voorleggen. Wij vernemen van bevoegde zijde, dat de Belgische regeering het globale invoercon tingent voor boter voor deze maand weder om met 100.000 kilogram heeft verhoogd en gebracht heeft op in totaal 350.000 kilogram. Het aandeel in Nederland bedraagt hierin 2714 pet. De betreffende hoeveelheid moet uiterlijk 31 December 1938 in België worden ingevoerd. TUNIS, 11 Dec. (Reuter) Alle burgers in Tunis hebben gevolg gegeven aan den op roep van den resident-generaal om de orde te bewaren. De autoriteiten hebben verder alle maatregelen genonten om de rust te handhaven en aangezien de politiemacht onvoldoende werd geacht, zijn mobiele garde uit Algiers en Spahi's uit Oudjak gerequi- reerd. Naar Havas uit Parijs meldt, is, in overeen stemming met het gisteren door de prefectuur van politie genomen besluit, de betooging der te Parijs wonende Corsicanen, die wilden protes teeren tegen de Italiaansehe eischen, niet door gegaan. Niettemin waren eenige honderden betoogers bij de Champs Elysées bijeengekomen, waar zij de Marseillaise zongen. De politie behoefde niet op te treden. De „Voce d'Italia", het Zondagsblad van de „Giornale d'Italia", bespreekt vandaag de Fran- sche houding tegenover de Italiaansehe aan spraken. Het blad keert de rollen om en schrijft, dat de vermaningen der pas voor kort afgeslo ten Tsjecho-Slowaaksche gebeurtenissen reeds in het vergeetboek zijn geraakt. De geheele campagne van valsche berichten en intriges, welke thans tegen Italië wordt ge voerd, kan slechts haar tallooze aanstichters treffen. Naar het schijnt, aldus besluit het blad, wil men een oorlogssfeer scheppen. LONDEN, 12 Dec. (Reuter). Het ministerie van Oorlog heeft medegedeeld, dat tusschen Bagdad en Cairo een bommenwerper van de Britsche luchtmacht is zoek geraakt. Men heeft het toestel nog niet gevonden. Vandaag zal het zoeken worden voortgezet. De sëcretarissen van de Armenraden te Haar lem, 's-Gravenhage en Hilversum geven in over weging geen giften te verstrekken aan Gijsber- tus Johannes de Bouter, geboren 19 December 1898, vroeger woonachtig te 's-Gravenhage en Haarlem en thans te Hilversum verblijf hou dende, die zich regelmatig tot particulieren wendt met bedelbrieven. Wl* v BELGRADO, 12 Dec. (Avala) De eerste resultaten van de verkiezingen, die Zondag in Joego-Slavië gehouden zijn, duiden er op, dat de regeering-Stojadinowitsj in zeven van de negen provincies de overwinning heeft behaald. De lijsten der oppositie kre gen alleen in Kroatië en Dalmatië de abso lute meerderheid. Volgens de tot nu toe bekende resultaten zal de regeering in het nieuwe parlement 300 tot 310 zetels krijgen en de oppositie 60 tot 70. Het is vrijwel zeker, dat oud-minister-presi dent Jeftitsj en de oud-ministers Koitsj en Po- powitsj, die zitting hadden in de regeering-Jef- titsj, niet gekozen zijn. De verkiezingen hebben, voor zoover op het oogenblik valt na te gaan, een rustig verloop gehad. De opkomst der kiezers was zeer groot, doch nergens worden incidenten gemeld. Slechts te Zagreb was de stemming ietwat meer opgewonden dan gewoonlijk het geval is. Er had den evenwel geen ordeverstoringen plaats. Zondagavond te zes uur werden overal in het land de stembureaux gesloten, waarna onmid dellijk met de telling werd begonnen. Het zal evenwel nog eenigen tijd duren eer de volledige uitslag bekend zal zijn, aangezien de verbin dingsmogelijkheid zeer beperkt is. Sommige dis tricten hebben geen telefonische verbinding met de hoofdstad. Over het algemeen wordt de eerste indruk, dat de regeeringspartij een aanzienlijke meer derheid zal behalen, bevestigd. In Kroatië en aan de kust evenwel schijnen de aanhangers van Matchek, den oppositieeider, een krachtigen invloed op de kiezers te hebben uitgeoefend, waardoor de oppositie hier betere resultaten heeft gekregen. BERLIJN, 12 Dec. (Havas) Naar vernomen wordt, is aan achttien predikanten in Branden burg op bevel der kerkelijke autoriteiten hun traktement onthouden, omdat zij op 30 Septem ber j.l. een kerkdienst hebben laten houden, welke, met het oóg op de internationale crisis, misplaatst werd geacht. Van vjjftien predikanten werd om dezelfde' reden reeds het traktement ingehouden. Op het oogenblik worden 12 predikanten van de Be lijdende Kerk, to.w. ds. Martin Niemöller, in concentratiekampen of in de gevangenis vast gehouden. jf VERWACHTING geldig van hedenavond g 5 tot morgenavond ongeveer 19 uur: 1 VOOR DE KUSTSTROOK: zacht weer, geen regen van beteekenis, j| zwaar bewolkt, matige Zuidelijke wind. VOOR HET BINNENLAND: zacht weer, overwegend droog, meest Ej S zwaar bewolkt, zwakke tot matigen wind uit Zuidelijke richtingen. Zon op v.m. 8.02 onder n.m, 3.45 uur. Licht op n.m. 4.15. Maan op n.m. 10.36 onder v.m. 11.09. Laatste kwartier 14 Dec. illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHIIINIIIIIIIIII^ De „Reiger" is op haar speciale vlucht naar Zuid-Afrika, komende vjm Broken Hill, te Johannesburg geland, waarmede het voor- loopig doel van den tocht is bereikt. Na een reis van zes dagen is de „Reiger" Zon dag in Pretoria aangekomen; na een kort op onthoud is het toestel naar Johannesburg door gevlogen. Een groote menigte had zich op het vliegveld te Pretoria verzameld, om de „Reiger" een fees telijke ontvangst te bereiden. Na een eererondje gemaakt te hebben, streek het vliegtuig neer onder het geestdriftig gejuich der duizenden. Terwijl de passagiers en de bemanning het vlieg tuig verlieten, speelde de muziek het Wilhelmus, dat door de aanwezigen werd meegezongen. Voor de officieele ontvangst van jhr. mr. Beelaerts van Blokland waren tal van auto riteiten aanwezig, onder wie vertegenwoordigers der regeering van Zuid-Afrika, en jhr. Van Lennep, de Nederlandsche gezant. De officieele begroeting had een bijzonder hartelijk karakter, waarna de heer Beelaerts en zijn zoon het vliegveld verlieten. De aanwezige troepen brachten hierbij eerbewijzen. Voor de landing te Pretoria, waar het mili taire vliegveld voor de burgerluchtvaart is ver boden, had de Zuid-Afrikaansche regeering een speciale toestemming verleend, gezien het bij zonder karakter van de missie van den heer Beelaerts. Nadat de omvangrijke hoeveelheid post, welke de „Reiger" heeft meegenomen naar Zuid-Afrika, was uitgeladen, werd de reis voort gezet naar Germiston, het vliegveld van Johan nesburg. Onderweg passeerde men het groote voortrekkerskamp, dat in de nabijheid van Pre toria werd ingericht, rond de plaats voor het monument, waarvan a.s. Woensdag, ter gele genheid van de viering van Dingaansdag, de eerste steen zal worden gelegd. In Germiston kende de geestdrift der duizenden, die voor de feestelijke ontvangst naar het vliegveld gekomen waren, geen grenzen. Telkens weer stegen hoera's op en het kostte den burgemeester van Johannes burg geruimen tijd vóór hij de gelegenheid kreeg zijn welkomstwoord uit te spreken. Hij getuigde van de groote vreugde, welke in geheel Zuid-Afrika was gewekt door het feit, dat Nederland op deze wijze de oude banden met de Unie hernieuwde. Toen hij den wensch uitsprak, dat hij nog dikwijls de vliegtuigen der K.L.M. in Johannesburg zou mogen begroeten, werd dit door de menigte met donderend ge juich onderstreept. De laatste etappe had een even vlot verloop als de vorige. Een verrassing voor de passagiers was de Victoria-waterval, waarlangs gezagvoer der Scholte de route had verlegd en waarboven rij de „Reiger" eenige malen liet cirkelen. Heden en Dinsdag zullen worden besteed aan excursies in de omstreken van Johannesburg, waarbij een bezoek gebracht zal worden aan het Krugerpark, een der belangrijkste natuurreser vaten der wereld. De Regeering heeft twee winkels, gelegen aan de Burgh te Middelburg en grenzende aan de Abdij, aangekocht.- Thans is het Rijk, met uit zondering van het hotel Abdij, eigenaar van het geheele gebouwencomplex. LONDEN, 12 Dec. (Reuter). Churchill heeft Zondag te Chingford in Essex een rede gehouden, waarin hij o.a. zeide, dat terwijl de Middellandsche Zee in onrust wordt gehouden door de eischen van Italië, de nazi-dictator verdere stappen wil doen in Oost-Europa. „We weten niet welke richting hij wil in slaan," zeide Churchill, „aangezien na de be sprekingen van München en de vernietiging van Tsjecho-Slowakije hem zooveel wegen open staan, dat hij niet weet wat het eerste te doen, ofwel Memel of Danzig, ofwel de PooLsche Oe- krainers ophitsen tegen Polen of de bevolking van Transsylvanië tegen Roemenië. Niemand maakt zich op om tegenstand te bieden aan de nationaal-socialistische aanvallen." Ten aanzien van Mussolini zeide Churchill, dat deze verre van bevredigd blijkt te zijn door de erkenning van zijn zoogenaamde verovering van Abessinië door Engeland en Frankrijk en thans Nice. Corsica en Tunis verlangt. „Bij het aftreden van Eden" vervolgde Chur chill, „heb ik reeds voorspeld, dat Italië spoe dig zijn deel zou opeischen van het Suez-kanaal. Op den ochtend van de onderteekening van de Britsch-Italiaansche overeenkomst werden nieu we eischen gesteld en de Britsche minister-pre sident acht het noodzakelijk- naar Rome te gaan om te zien wat verder kan worden gedaan tot bevrediging". Verder zeide Churchill, d_c nij nog nooit een verdeeldheid over de buitenlandsche politiek heeft gezien als tegenwoordig en dit benadeelt de landsverdediging. Indien deze politiek ver keerd is, moet deze gewijzigd worden en indien de regeering is uitgeput, moet gepoogd worden haar nieuw leven in te blazen of moet zij ver vangen worden. De huidige toestand kan even wei niet zoo voortduren en alle partijen moeten samenwerken om te maken, dat Engeland in een positie komt, waarin het niet langer het slacht offer kan zijn van chantage en dreigementen met bombardeeren uit de lucht. Churchill ver langt dat alle krachten van net land worden samengevoegd om tegenstand te bieden aan de aanvallen van de dictators. Er moet een ideaal zijn, grooter dan de nationale of imperiale grootheid, grooter zelfs dan de nationale vei ligheid. Hij wenscht, dat een opperste internationaad gerechtshof in het leven zal worden geroepen. Verre van de overblijfselen van den Volken bond op te geven, moet men dit instituut groo ter macht geven en de beschikking over een leger, dat kracht kan bijzetten aan de uitspra ken. Dan zal veel, wat thans moeilijk schijnt, ge makkelijk worden en zal het optreden van de democratie versterkt worden door gemeenschap pelijk begrijpen van het gestelde doel. Zonder deze groote taak, welke allen begrijpen, zal nooit de volledige macht van Groot-Brit- tannië en alle vredelievende democratieën zich ontplooiien, doch met zulk een taak zal de we reldbeschaving het winnen van de macht van het kwaad en zullen de duur gekochte rechten van den menseh gered worden van de barbaar- sche gevaren, welke ze bedreigen. Tenslotte verklaarde Churchill. dat door Tsjecho-Slowakije voor de wolven te werpen, geen vrede, gegrondvest op hoop en vertrouwen, was verkregen, doch slechts een uitstel, waarin allen hun herbewapenings-pogingen verdubbe len. BERLIJN, 12 Dec. (Havas). In een vergade ring van bretellesfabrikanten heeft de leider van deze industrie aangekondigd, dat vóór het einde van dit jaar deze industrie „gezuiverd" zal worden. Te Berlijn was de helft van deze industrie in Joodsche handen De verkiezingen in Joego-Slavië doen een groote meerderheid voor de regee ring-Stojadinowitsj verwachten. De Pan-Amerikaansche conferentie te Lima. Churchill over de politiek van Hitier en Mussolini. 1 e Memel werd druk gestemd. Je Tunis is het Zondag rustig gebleven. Zeshonderd Weensche kinderen in ons land aangekomen; vijfhonderd naar En geland doorgereisd. Dr. Verhage heeft de vergadering van de Alg. Vereeniging voor Bloembollen cultuur geopend met een rede. De slachtoffers van de ramp met de „Ekster" worden Woensdag begraven. Het invoercontingent voor boter in België wederom verhoogd. De Reiger is te Johannesburg geland. Benoemingen in het bisdom Haarlem. De Nederlandsche Zionistenbond heeft te Haarlem vergaderd ter bespreking van de Joodsche kwestie. Wielrijder op onbewaakten overweg te Best door dieseltrein doodgereden. Gecompliceerd verkeersongeluk te St. Michielsgestel; een doode. Auto bij Bathmen tegen een boom ge botst; een doode e" <4rie gewonden. LISSABON, 12 Dec. (Havas) Het Portugee- sche weekblad „Humanidade", dat zich specia liseert in koloniale problemen, geeft in zijn nummer van deze week een aanbeveling betref fende een samengaan tusschen België, Neder land en Portugal op grond van „de gelijke posi tie, die door de drie landen in de wereld wordt ingenomen, doordat zij een betrekkelijk weinig uitgestrekt moederland hebben, doch een uitge strekt koloniaal rijk bezitten." „Deze gelijkheid van positie," aldus het blad, „kan de bron zijn van een toenadering. Er zijn gemeenschappelijke belangen te verdedigen, die vereeniging noodzakelijk maken. Het is noodig een macht te vormen tegen aanspraken, die geenerlei rekening hoixien met de rechtvaar digheid en die zich slechts dekken op de macht van hen, die de aanspraken in het leven roepen. Tenslotte is het dringend noodzakelijk een blok te vormen van koloniseerende landen, voorna melijk van die landen, die op zich zelf niet in staat zouden zijn zich te verdedigen tegen de kracht van zekere veroveringsidealen, een blok, dat in staat is den status quo te handhaven van de verschillende koloniale bezittingen." LONDEN, 12 Dec. (Havas). De Sunday Ti mes meldt, dat de minister van Arbeid, Er- nest Brown, Donderdag in het Lagerhuis ont hullen zal, dat de nationaal-socialistische re geering naar anti-joodsche campagne uitbreidt tot Engeland en andere landen. „De in Engeland verblijf houdende Duitschers hebben opdracht gekregen de Joden zooveel mogelijk te vervolgen. In de eerste plaats heb ben alle Duitsche firma's, die in Engeland zijn gevestigd, instructie gekregen alle Joodsche be dienden per 1 Januari te ontslaan." Stand op Maandag 1 uur n.m.: 756.6 Vorige stand: 755.5

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1938 | | pagina 1