Chamberlain verdedigt zijn
vredespolitiek
F
Engeland en zijn
dominions
Beran spreekt in
het parlement
Schacht komt niet
officieel
vereenïgde katholieke pms
GROOTE REDE VOOR DE
BU1TENLANDSCHE PERS
Het nieuws van heden
DE BAROMETER
I HEERKENS THIJSSEN Co.
WOENSDAG 14 DECEMBER 1938 - OCHTENDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE,
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f 3.25. Bij onze Agenten 27rA d. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE. UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21532
\iOntbrehen van den vrede naar
den geest doet in onze dagen
vooral gevaren ontstaan
Duïtschers in Londen
zijn verstoord
De toon der Duitsche pers
De Britsche defensie
De Duitschers niet aanwezig
Versterkte bewapening
in Zwitserland
1
Nederlandsche gezant
bij Von Ribbentrop
WOLDEMARAS-AANHANGERS
GEARRESTEERD
Het WeeriiiniintiiiiHiiiimwiiiiiiiniiiiiiiiiiiniii|
I WINTERSPORTVERZEKERINGEN
SiiiiiiHiiiiiiiiiiiiHtiiiiiiimiHimimiHiiiiiiHiiiiiiiiiHmiminiiiiHmm
aan dek
Minister MacDonald over oud en
nieuw imperialisme in het
Britsche gemeenebest
Londonderry tegen
afstand van koloniën
Lord Londonderry over
Duitschland
Duitsch decreet over
het deviezenverkeer
Verscherping van de bepalingen
betreffende emigranten
Tankschip gestrand op
de Fransche kust
De politiek van Praag zal nationaal
zijn en zich naar Berlijn richten
Antisemitisme
in Slowakije
Informeele besprekingen te Londen
zullen evenwel tot meer for-
meele kunnen voeren
Chamberlain opnieuw
over koloniale vragen
Korte berichten
Vlug en goed
Japan wil geen Joden
vervolging
Het behoeft zich niet te richten
naar het voorbeeld der
asgenooten
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel SO etInget
mededeellngen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
kleine annonces „OmroeDers" rle de rubriek
LONDEN, 13 Dec. (Reuter) Minister
president Chamberlain hield hedenavond
zijn met spanning- verwachte rede aan het
diner der Buitenlandsche Persvereeniging te
Londen. Onder de 550 gasten bevonden zich
eveneens de ministers Halifax, Simon,
Stanhope, de la Warr, Stanley en Hore
Belisha. De rede handelde vooral over de
betrekkingen van Engeland met Frankrijk,
Huitschland en de V.S.. en over de "mili
taire uitrusting van het Britsche Rijk.
De premier begon met te verklaren, dat hij
•hinder bezorgdheid gevoelde tegenover alle
dictators van de wereld dan tegenover de naam
loze macht, die wij de Pers noemen. Vervolgens
Zeide hij gaarne voor breederen kring te herha
len wat hij reeds vroeger had gezegd, „aangezien
het geheugen licht te kort schiet in dagen
Wanneer groote gebeurtenissen elkaar zoo snel
opvolgen, dat het moeilijk is ze op de juiste
baarde te schatten."
Na er op gewezen te hebben welke ge
vaarlijke dagen Europa onlangs beleefde ver-
Volgde Chamberlain: „Terwijl toen de betrek
kingen met Italië en Duitschland snel ver
slechterden bleven slechts twee mogelijkheden
°ver. De eerste was om aan te nemen dat een
oorlog onvermijdelijk was en alle krachten der
hatie er op te richten om dezen voor te berei
den. De andere was om alle mogelijke moeite
•e doen om de oorzaken voor een oorlog weg te
hemen, vooral door persoonlijke onderhandelin
gen te voeren, ofschoon intusschen de noodige
defensie-maatregelen moesten worden genomen.
Wat de eerste mogelijkheid betreft: de meeste
slachtoffers van een oorlog zouden zekér onder
de burgerbevolking zijn gevallen, en wie ook de
Overwinnaar was, men zou verliezen lijden die
Wee geslachten lang zich zouden doen gevoelen.
2ulke gevolgen mochten niet worden geriskeerd
tenzij alles was gedaan om deze rampen te
Vermijden. Met deze overwegingen voor oogen
koos ik den anderen weg.
Mijn doel daarbij is niet alleen de vrede,
blaar ook het vertrouwen dat deze gehandhaafd
kan worden. Zulk een doel kan niet in een oog
wenk bereikt worden. Men moet zich echter niet
laten afschrikken: de mislukking begint, wan-
beer men niet langer tracht te slagen. Soms sta
•k verbaasd over het pessimisme van sommigen
°hder onze critici. Zij zeggen vrede te wen-
Sehen, en ik geloof dat gaarne. Maar dan moet
bien ook alles doen om bedreigingen daartegen
te verwijderen."
Vervolgens herinnerde Chamberlain aan de
Overeenkomsten die dit jaar tot stand kwamen:
«et EngelschIersche verdrag, dat met Italië,
Vervolgens het accoord van München, dat werd
Èevolgd door een BritschDuitsche zoowel als
een PranschDuitsche verklaring, en ten slotte
de handelsovereenkomst met Amerika. Dit alles
Beeft eerder reden tot voldoening dan tot pes
simisme.
Wel werd het accoord van München door
Vernmigen beschreven als een nederlaag voor de
democratie. Men denke echter aan het alter-
batief dat voordien werd gesteld, en herinnere
*ich met welk een zucht van verlichting en
dankbaarheid het bericht van den vrede door
de geheele wereld werd begroet.
>,Ik moet, aldus vervolgde Chamberlain, mijn
kcdwezen uitspreken over den toon der Duit-
sthe pers, die in één geval zelfs er niet voor
terugdeinsde, haar scheldwoorden uit te storten
°Ver onzen meest geachten staatsman, die niet
lang geleden minister-president was. Zij toont
slechts in weinig gevallen eenig verlangen om
®hs standpunt te begrijpen; niettemin ben ik er
van overtuigd, dat onze beide volken nog wen-
^hen, wat in de verklaring van München op
thrift gesteld is: dat wij nooit meer oorlog met
e'kander zullen voeren, maar door overleg de
Wsschen ons wellicht bestaande geschillen zul-
leh regelen."
Toen de Volkenbond nog zijn groot aanzien ge
boot, was ik altijd van meening, dat het een
2liner waardevolste eigenschappen was, dat de
staatslieden daardoor gelegenheid hadden met
elkander In persoonlijk contact te komen. Die
Belegenheid is op het oogenblik zeer beperkt en
bis men toch tot persoonlijk contact wil komen,
bloeten andere wegen gezocht worden. Voor de
v°lgende maand staat de reis van Halifax en
blij naar Rome op het programma: het is de
bedoeling, dat wij met het hoofd der Italiaan-
Sche regeering en zijn ministers alle aangele
genheden bespreken, die van wederzijdsch be-
Ibhg zijn.
Sommigen zullen misschien zich weer afvra
gen, wie bij die besprekingen zal winnen en
V'ie verliezen, doch dat is niet de geest, waarin
Wij onze reis denken te ondernemen. Veeleer
kebben wij verwacht een atmosfeer te vinden,
hie het mogelijk maakt, dat door persoonlijke
Bedachtenwisseling de wederzijdsche stand
punten beter gewaardeerd worden, en dat wij
hoor het scheppen van een grooter vertrouwen
een of andere manier het algemeene gevoel
Van stabiliteit en zekerheid bevorderen.
Chamberlain zeide verder, dat hij zich niet
Semakkelük kan opwinden over het verschil in
Vogeeringsstelsels, afgezien van bepaalde daden,
hie niet noodzakelijk aan een stelsel inhaerent
behoeven te zijn. „Naar ik gehoord heb aldus
h« premier gelooft men in sommige kringen»
dat ik voorstander zou zijn van een dergelijk
stelsel in mijn eigen land. Ik kan u zeggen, dat
het tegenovergestelde het geval is. Voor mij en
de groote meerderheid van mijn landgenooten
zou het ondraaglijk zijn, als de individueele on
afhankelijkheid volkomen ondergeschikt zou
worden gemaakt aan iets, dat Staat wordt ge
noemd, maar dat in werkelijkheid niets anders
is dan degenen, die op dat oogenbïik den Staat
regeeren. Maar ik zie volkomen in, dat dit niet
overal de opvatting is en het lijkt mij wensche-
lijk noch nuttig critlek te oefenen op anderen,
omdat zij de voorkeur geven aan een systeem,
dat ons niet past.
Bovendien leert ons de geschiedenis, dat geen
regeeringsvorm altijd hetzelfde blijft. Er kan
een geleidelijke verandering komen of een ver
andering, plotseling als een ontploffing, maar
een verandering op een of andere wijze is on
vermijdelijk. Wij moeten ons er dan ook voor
hoeden het contact met een land af te willen
snijden wegens een systeem, dat misschien in
den loop van den tijd veranderingen ondergaat,
die het tot een geheel ander stelsel maken."
Vervolgens bracht de premier de bewapening
van Engeland ter sprake. Het programma werd
aanzienlijk uitgebreid en de uitvoering daarvan
versneld. Het volk bleek bereid om groote offers
te brengen. Toch zijn wij geen oorlogszuchtige
natie. Als echter anderen bewapenen en op de
waarde der wapenen wijzen, moeten wij gereed
zijn en onze verplichtingen, ook tegenover de
bewoners van het geheele Rijk en onze bond-
genooten, nakomen. Maar omdat bewapening ten
slotte de welvaart van het land doet kwijnen,
zou hij met groote vreugde een internationale
overeenkomst tot beperking der bewapening be
groeten.
Ik heb de laatste weken meermalen een schok
gevoeld als ik mijzelf hoorde beschrijven als
„dien ouden man".
Op geestelijk of lichamelijk gebied voel ik nog
niet veel van den ouderdom, maar in één opzicht
heeft het klimmen der jaren misschien zijn
merkteeken achtergelaten, n.l. in het inzicht,
dat eerzucht maar weinig waard is als zij leidt
tot den wensch naar overheersching. Het is
vooral het ontbreken van den vrede naar den
geest, die op de wereld drukt en door de vernie
tiging van het vertrouwen ons verhindert om de
stoffelijke voordeelen te genieten, waartoe de
vooruitgang der menschheid ons in staat had
moeten stellen.
Chamberlain deed ten slotte een beroep op
alle volkeren, die op de bijeenkomst vertegen
woordigd waren, om in goeden wil naar onder
linge samenwerking te streven. Nog slechts en
kele generaties geleden was Engeland in een
oorlog met Amerika gewikkeld; thans is zoo iets
onmogelijk. Tijdens zijn eigen leven brak bijna
een oorlog met Frankrijk uit, en dit lijkt nu al
even absurd. Waarom zouden wij dan niet in
breeder verband streven naar het geluk der
menschheid?
De premier besloot zijn rede met de woorden:
„Hoe groot de hinderpalen ook mogen zijn,
en hoe ontmoedigend de perspectieven in zeker
opzicht mogen schijnen, ik voor mij geloof, dat
wij ons doel kunnen bereiken, mits wij recht op
dat doel kunnen afgaan, den moed niet verlie
zen en ons vertrouwen behouden."
In een officieele mededeeling van de Duitsche
ambassade werd verklaard:
„De Duitsche ambassadeur, de leden van de
ambassade en de Duitsche journalisten betreu
ren ten zeerste, dat zij, met het oog op zekere
zinsneden in de redevoering van den minister
president, niet het diner zullen bijwonen, dat de
buitenlandsche persvereeniging te Londen van
avond aanricht."
BERN, 13 Dec. (Havas) De nationale raad
heeft een aanvang gemaakt met de bespreking
van een groot programma ter versterking van
de. verdediging en bestrijding van de werkloos
heid. Het programma zal in verscheidene jaren
ten uitvoer gelegd moeten worden en eischteen
uitgave van 415 millioen, waarvan 328 millioen
nog moet worden toegestaan. Volgens het ont
werp van den Federalen Raad zal 'n belasting
op de groote handelsondernemingen 202 mil
lioen moeten opbrengen. De bevoegde com
missie heeft echter een tegenvoorstel inge
diend, volgens hetwelk deze belasting slechts
135 millioen zou opbrengen.
W:
Ter bescherming van de spoorlijn JeruselemLydda worden door de
Engelschen blokhuizen gebouwdEen ver sterking in de omgeving van „Al-Walaja"
Minister-president Chamberlain, die
Dinsdagavond een belangrijke rede hield
BERLIJN, 13 Dec. (A.N.P.) Naar wij ver
nemen heeft de nieuwe gezant der Nederlanden
te Berlijn, jhr. mr. H. M. van Haersma de
With, vandaag zijn opwachting gemaakt bij
rijks-minister van Buitenlandsche Zaken, Von
Ribbentrop.
KAUNAS, 13 Dec. (Havas) Vandaag zijn
hier verscheidene aanhangers van Woldemaras,
onder wie kapitein Iwanauskas, de leider van
de opstandige beweging van 1934, gearresteerd.
i VOOR DE KUSTSTROOK:
Zacht weer, meest zwaar bewolkt, geen
regen van beteekenis, matige Zuid-Ooste-
lijke tot Zuidelijken wind.
1 VOOR HET BINNENLAND:
Zacht weer, des ochtends nevelig, overdag
S gedeeltelijk bewolkt, geen regen van be-
teekenis, zwakke tot matigen Zuid-Ooste-
lijken tot Zuidelijken wind.
^iiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiim
ASSURANTIEBEZORGERS
I DAMRAK 60 AMSTERDAM
I TeL 45014 45016
Ij
Op het Engelsche vliegtuigmoederschip „Argus" zijn proeven genomen om het
starten van vliegtuigen te bespoedigen. Een vliegmachine komt uit het ruim
LONDEN, 13 Dec. (Reuter). Minister Mac
Donald heeft heden een redevoering uitgespro
ken voor de Constitutional Club te Londen. Hij
wees er o.m. op, hoe weinig begrip r'e men-
schen in Groot-Brittannië hebben van wat het
Britsche Rijk is. De menschen spreken over im
perialisme, alsof dit beteekende uitbuiting, du-
peering en overheersching van zwakkere vol
ken door een sterk volk. Onwetend zijn zij ten
aanzien van de veranderingen, die zich voor
gedaan hebben binnen het Britsche Rijk. Een
nieuw imperialisme, dat een antithese vormt van
het oude, is in het rijk ontstaan.
De minister ging voort: Er zijn thans zekere
ontbindende krachten in het gemeenebest en er
is geen twijfel aan, of sommige dominions zijn
nogal hevig aangetast door nationalisme. Spr
zag echter vele krachten daartegenover, die
streven naar een voorgezette vereeniging en
samenwerking tusschen al die naties binnen
het gemeenebest.
Ten slotte zeide de minister, dat wanneer het
Britsche gemeenebest goed zou kunnen function-
neeren, men er een model van zou kunnen ma
ken voor het goede functionneeren van dien bree
deren en meer omvattenden Volkenbond, dien
allen gevestigd willen zien.
Lord Londonderry heeft heden een redevoe
ring over de Britsch-Duitsche betrekkingen uit
gesproken voor de Overzeesche Liga, waarin hij
aandrong op het afleggen van een verklaring in
ondubbelzinnige termen ten aanzien van het
koloniale vraagstuk, waarbij gezegd moet wor
den, dat „Wij niet bereid zijn een duimbreed
grondgebied of één enkel individu op te offe
ren."
Lord Londonderry sprak de beschuldiging, dat
hij pronationaal-socialistisch zou zijn, tegen,
Na een overzicht te hebben gegeven van de re
denen voor Hitiers verlangen naar koloniën
zeide spr., dat de toestand gecompliceerd ls
door de vervolging der Joden. Naar sprekers
meening kan men „geen enkele bevolking uit
leveren aan een land, dat besloten schijnt te
zijn een deel der gemeenschap uit te roeien of
te brengen tot een toestand, die de veroordee
ling wekt van ieder weidenkenden man of
vrouw in de geheele beschaafde wereld.'
Toch is het nog niet te laat voor onderhan
delingen met Duitschland: de wereldvrede ss
afhankelijk van een werkelijk Britsch-Duitsch
wederzijdsch begrip.
BERLIJN, 13 Dec. (Havas) De minister van
Economische Zaken heeft een nieuw decreet
uitgevaardigd inzake de regeling van het
deviezenverkeer. Het nieuwe decreet is een her
haling der bepaling van de wet van 4 Februari
1935, doch is scherper gesteld ten aanzien van
de emigratiebepalingen. Joden en van hun na
tionaliteit vervallen verklaarden personen
wordt verboden op hun reis eenig voorwerp
mede te nemen, dat niet direct noodig is.
NARBONNE, 13 Dec. (Havas) De uit 38
koppen bestaande bemanning van een Spaansch
tankschip, dat gisteren bij St. Pierre gestrand
is, werd gered en is naar Spanje teruggegaan.
Het schip is in tweeën gebroken.
PRAAG, 13 Dec. (Reuter). „Boven alles
zullen wij onze betrekkingen met Duitsch
land aanpassen," aldus verklaarde heden
minister-president Beran bij de opening van
het parlement.
Wij zijn verder verplicht openlijk te verkla
ren, dat buitenlandsche emigranten niet kunnen
verwachten, dat zij zich blijvend hier kunnen
vestigen. Onze enge levensruimte legt ons de ver
plichting op, hen te waarschuwen dat zij blijvend
onderdak zullen moeten zoeken in landen met
betere economische voorwaarden.
Wij zullen het Joodsche vraagstuk oplossen.
De houding van ons land ten opzichte van de
Joden zal niet onvriendschappelijk zijn, mits zij
hier reeds lang wonen en hun houding jegens
de natie ook vriendschappelijk is.
In het gedeelte zijner regeeringsverklaring,
dat op de ontwikkeling van den binnenland-
schen toestand na de laatste gebeurtenissen be
trekking heeft, verklaarde Beran o.a.:
„Wij waren hartstochtelijke aanhangers ge
worden van ideologische leerstellingen, die ons
.van elkander verwijderden. Alleen de schok van
buiten heeft ons in staat gesteld definitief te
breken met het systeem, dat in beginsel een voor-
oorlogsche erfenis vormde. De nationale gedach
te maakte zich vrij van de cosmopolietische net
ten en buitenlandsche ideologieën, triumfeerde
over den kleinzieligen klassegeest en stelde in
staat nieuwe machtige politieke stroomingen te
wekken. Wij kunnen de politieke verbrokkeling
onzer nationaliteiten niet meer dulden, evenmin
als de politieke bewegingen, wier wortels niet
vastzitten in den vaderlandschen grond."
Te Trnava in Zuid-Slowasije, waar het anti
semitisme toeneemt, zijn twee synagogen in
brand gestoken. Te Bratislawa verstrekt het ge
meentebestuur aan de Christelijke winkeliers pa
pieren met het opschrift „Arische zaak" tenein
de hen tegen betoogingen te beschermen. Het
ministerie van Binnenlandsche Zaken heeft den
Joden verboden kerstgeschenken te verkoopen
en bepaald, dat de Joodsche logementhouders
hun voorraden voor 1 Januari aan Christenen
moeten verkoopen.
De regeering van de Karpathische Oekraine
heeft besloten, dat het Oekrainsch de officieele
taal des lands zal zijn.
LONDEN, 13 Dec. (Reuter) In het La
gerhuis is heden de vraag gesteld of het
departement van Handel ia contact zal
treden met dr. Schacht, wanneer deze zijn
bezoek aan Londen brengt.
Minister Stanley antwoordde hierop, dat geen
voornemens bestaan tot het voeren van for-
meele onderhandelingen, maar sprak de hoop uit
dat informeele besprekingen zich tot meer for-
meele onderhandelingen zullen ontwikkelen. Te
vens verklaarde de minister, dat de waarde van
deze informeele besprekingen ten zeerste ver
minderen zou wanneer alle besproken onderwer
pen gepubliceerd zouden worden.
Verder is in het Lagerhuis aan Chamberlain
gevraagd, of hij bereid was de verzekering te
geven, dat het parlement zou worden geraad
pleegd, alvorens koloniale besprekingen met een
andere mogendheid zouden worden aangeknoopt.
De minister-president antwoordde: „Ik geloof
niet, dat ik mij daartoe kan verbinden."
De Arbeiderspartij is voornemens een motie
van afkeuring inzake de buitenlandsche politiek
in te dienen. Deze motie zal Maandag worden
behandeld. Chamberlain zal de voornaamste
spreker zijn.
De wetgevende raad van Roemenië heeft zijn
goedkeuring gehecht aan een wetsdecreet, waar
bij de Roemeensche gezantschap
pen te Ankara, Athene, Belgrado en bij het
Vaticaan verheven worden tot ambassa
des.
Het Italiaansche staatsblad meldt, dat op de
begrooting van Buitenlandsche Zaken een be
drag van 10 millioen lire is uitgetrokken voor
de repatrieering van in het buitenland
woende Italianen.
De financieele kamercommissie heeft met 25
stemmen tegen 17 onthoudingen de Fr a n s c h e
begrooting 1939 aangenomen, wel
ke een overschot aanwijst van 25 millioen frank.
Chamberlain hield gisteravond een uit
voerige rede voor de buitenlandsche
journalisten te Londen.
President Beran sprak in het parlement
te Praag over de politiek der toekomst.
In Slowakije neemt het anti-semietisme
scherper vormen aan.
Bespreking in de Tv^ede Kamer van de
afd. landbouw van de begrooting van
het Landbouwcrisisfonds.
Dinsdagavond behandelde de Tweede
Kamer de begrooting van het Verkeers-
fonds.
Prov. Staten van Zuid-Holland hebben
zich verklaard tegen aanwijzing van
Schiphol als centraal vliegveld.
Interview met dr. ir. M. H. Damme, die
Dinsdag uit Ned.-Indië in ons land is
terug gekeerd.
Ingediend is een wetsontwerp tot wette
lijke regeling inzake kinderbijslagverze
kering.
New-Yorksche beurs: vaste stemming;
slot op het hoogste punt.
Wanneer ge alles tegelijk inder
haast wilt doen zult ge niets uitrich
ten, dan wordt er bedroefd weinig ge
daan. Orde moet er overal zijn, voor
al wanneer u haast hebt. Hoe sneller
ge moet arbeiden, te ordelijker en kal
mer moet ge werken. Regelmatig het
een na het ander en bij alles uw volle
aandachtHet geheim dat sommigen
zoo ontzettend veel kunnen verrichten
en zoo succesvol, schuilt meestal in
hun kalm overleg en ordelijke toewij
ding. „Haastige spoed zelden goed."
Overhaast u daarom niet maar doe
vlug op regelmatige wijze uw werk af.
Bij alles uw volle aandacht en toewij
ding, bij alles kalm overleg. En
neem nooit te veel hooi op uw vork.
TOKIO, 13 Dec. (Domei) De „Japan Ti
mes" spreekt categorisch de berichten in de bui
tenlandsche pers tegen, volgens welke Japan
een begin zou hebben gemaakt met antisemie-
tische maatregelen na de afsluiting van het
cultureele verdrag met Duitschland. 0.m. zou
den volgens deze buitenlandsche berichten drie
Joodsche muziekleeraren aan het conservato
rium van Kobe zijn ontslagen.
De „Japan Times" nu wijdt een hoofdartikel
aan het rassenvraagstuk en noemt het on
denkbaar dat Japan, op economisch of op cul
tureel gebied, een politiek van rassenonder
scheid zou opleggen.
Het blad besluit zijn artikel als volgt: „Er
moge voldoende reden zijn voor het Derde Rijk
en Italië om hun anti-Joodsche maatregelen
uit te voeren op grond van de gevoelde accute
noodzakelijkheid om opkomst en groei van het
ras tot stand te brengen, maar voorzoover Ja
pan betreft gelooven wij, dat het verstandig
behoort op te treden in deze kwestie volgens
zijn nationale geloof en overtuiging, onafhan
kelijk van wat andere statèn zouden kunnen
doen."
Stand op Woensdag 1 uur v.m.: 76L7
Vorige stand: 762.1