Chamberlain verdedigt zijn vredespolitiek F Engeland en zijn dominions Beran spreekt in het parlement Schacht komt niet officieel vereenïgde katholieke pms GROOTE REDE VOOR DE BU1TENLANDSCHE PERS Het nieuws van heden DE BAROMETER I HEERKENS THIJSSEN Co. WOENSDAG 14 DECEMBER 1938 - OCHTENDBLAD BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE, NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884 Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor Haarlem 25 cent per week; per kwartaal f 3.25. Bij onze Agenten 27rA d. per week, per kwartaal f 3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE. UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21532 \iOntbrehen van den vrede naar den geest doet in onze dagen vooral gevaren ontstaan Duïtschers in Londen zijn verstoord De toon der Duitsche pers De Britsche defensie De Duitschers niet aanwezig Versterkte bewapening in Zwitserland 1 Nederlandsche gezant bij Von Ribbentrop WOLDEMARAS-AANHANGERS GEARRESTEERD Het WeeriiiniintiiiiHiiiimwiiiiiiiniiiiiiiiiiiniii| I WINTERSPORTVERZEKERINGEN SiiiiiiHiiiiiiiiiiiiHtiiiiiiimiHimimiHiiiiiiHiiiiiiiiiHmiminiiiiHmm aan dek Minister MacDonald over oud en nieuw imperialisme in het Britsche gemeenebest Londonderry tegen afstand van koloniën Lord Londonderry over Duitschland Duitsch decreet over het deviezenverkeer Verscherping van de bepalingen betreffende emigranten Tankschip gestrand op de Fransche kust De politiek van Praag zal nationaal zijn en zich naar Berlijn richten Antisemitisme in Slowakije Informeele besprekingen te Londen zullen evenwel tot meer for- meele kunnen voeren Chamberlain opnieuw over koloniale vragen Korte berichten Vlug en goed Japan wil geen Joden vervolging Het behoeft zich niet te richten naar het voorbeeld der asgenooten NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel SO etInget mededeellngen 50 cent; Idem op pag één 65 cent per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor kleine annonces „OmroeDers" rle de rubriek LONDEN, 13 Dec. (Reuter) Minister president Chamberlain hield hedenavond zijn met spanning- verwachte rede aan het diner der Buitenlandsche Persvereeniging te Londen. Onder de 550 gasten bevonden zich eveneens de ministers Halifax, Simon, Stanhope, de la Warr, Stanley en Hore Belisha. De rede handelde vooral over de betrekkingen van Engeland met Frankrijk, Huitschland en de V.S.. en over de "mili taire uitrusting van het Britsche Rijk. De premier begon met te verklaren, dat hij •hinder bezorgdheid gevoelde tegenover alle dictators van de wereld dan tegenover de naam loze macht, die wij de Pers noemen. Vervolgens Zeide hij gaarne voor breederen kring te herha len wat hij reeds vroeger had gezegd, „aangezien het geheugen licht te kort schiet in dagen Wanneer groote gebeurtenissen elkaar zoo snel opvolgen, dat het moeilijk is ze op de juiste baarde te schatten." Na er op gewezen te hebben welke ge vaarlijke dagen Europa onlangs beleefde ver- Volgde Chamberlain: „Terwijl toen de betrek kingen met Italië en Duitschland snel ver slechterden bleven slechts twee mogelijkheden °ver. De eerste was om aan te nemen dat een oorlog onvermijdelijk was en alle krachten der hatie er op te richten om dezen voor te berei den. De andere was om alle mogelijke moeite •e doen om de oorzaken voor een oorlog weg te hemen, vooral door persoonlijke onderhandelin gen te voeren, ofschoon intusschen de noodige defensie-maatregelen moesten worden genomen. Wat de eerste mogelijkheid betreft: de meeste slachtoffers van een oorlog zouden zekér onder de burgerbevolking zijn gevallen, en wie ook de Overwinnaar was, men zou verliezen lijden die Wee geslachten lang zich zouden doen gevoelen. 2ulke gevolgen mochten niet worden geriskeerd tenzij alles was gedaan om deze rampen te Vermijden. Met deze overwegingen voor oogen koos ik den anderen weg. Mijn doel daarbij is niet alleen de vrede, blaar ook het vertrouwen dat deze gehandhaafd kan worden. Zulk een doel kan niet in een oog wenk bereikt worden. Men moet zich echter niet laten afschrikken: de mislukking begint, wan- beer men niet langer tracht te slagen. Soms sta •k verbaasd over het pessimisme van sommigen °hder onze critici. Zij zeggen vrede te wen- Sehen, en ik geloof dat gaarne. Maar dan moet bien ook alles doen om bedreigingen daartegen te verwijderen." Vervolgens herinnerde Chamberlain aan de Overeenkomsten die dit jaar tot stand kwamen: «et EngelschIersche verdrag, dat met Italië, Vervolgens het accoord van München, dat werd Èevolgd door een BritschDuitsche zoowel als een PranschDuitsche verklaring, en ten slotte de handelsovereenkomst met Amerika. Dit alles Beeft eerder reden tot voldoening dan tot pes simisme. Wel werd het accoord van München door Vernmigen beschreven als een nederlaag voor de democratie. Men denke echter aan het alter- batief dat voordien werd gesteld, en herinnere *ich met welk een zucht van verlichting en dankbaarheid het bericht van den vrede door de geheele wereld werd begroet. >,Ik moet, aldus vervolgde Chamberlain, mijn kcdwezen uitspreken over den toon der Duit- sthe pers, die in één geval zelfs er niet voor terugdeinsde, haar scheldwoorden uit te storten °Ver onzen meest geachten staatsman, die niet lang geleden minister-president was. Zij toont slechts in weinig gevallen eenig verlangen om ®hs standpunt te begrijpen; niettemin ben ik er van overtuigd, dat onze beide volken nog wen- ^hen, wat in de verklaring van München op thrift gesteld is: dat wij nooit meer oorlog met e'kander zullen voeren, maar door overleg de Wsschen ons wellicht bestaande geschillen zul- leh regelen." Toen de Volkenbond nog zijn groot aanzien ge boot, was ik altijd van meening, dat het een 2liner waardevolste eigenschappen was, dat de staatslieden daardoor gelegenheid hadden met elkander In persoonlijk contact te komen. Die Belegenheid is op het oogenblik zeer beperkt en bis men toch tot persoonlijk contact wil komen, bloeten andere wegen gezocht worden. Voor de v°lgende maand staat de reis van Halifax en blij naar Rome op het programma: het is de bedoeling, dat wij met het hoofd der Italiaan- Sche regeering en zijn ministers alle aangele genheden bespreken, die van wederzijdsch be- Ibhg zijn. Sommigen zullen misschien zich weer afvra gen, wie bij die besprekingen zal winnen en V'ie verliezen, doch dat is niet de geest, waarin Wij onze reis denken te ondernemen. Veeleer kebben wij verwacht een atmosfeer te vinden, hie het mogelijk maakt, dat door persoonlijke Bedachtenwisseling de wederzijdsche stand punten beter gewaardeerd worden, en dat wij hoor het scheppen van een grooter vertrouwen een of andere manier het algemeene gevoel Van stabiliteit en zekerheid bevorderen. Chamberlain zeide verder, dat hij zich niet Semakkelük kan opwinden over het verschil in Vogeeringsstelsels, afgezien van bepaalde daden, hie niet noodzakelijk aan een stelsel inhaerent behoeven te zijn. „Naar ik gehoord heb aldus h« premier gelooft men in sommige kringen» dat ik voorstander zou zijn van een dergelijk stelsel in mijn eigen land. Ik kan u zeggen, dat het tegenovergestelde het geval is. Voor mij en de groote meerderheid van mijn landgenooten zou het ondraaglijk zijn, als de individueele on afhankelijkheid volkomen ondergeschikt zou worden gemaakt aan iets, dat Staat wordt ge noemd, maar dat in werkelijkheid niets anders is dan degenen, die op dat oogenbïik den Staat regeeren. Maar ik zie volkomen in, dat dit niet overal de opvatting is en het lijkt mij wensche- lijk noch nuttig critlek te oefenen op anderen, omdat zij de voorkeur geven aan een systeem, dat ons niet past. Bovendien leert ons de geschiedenis, dat geen regeeringsvorm altijd hetzelfde blijft. Er kan een geleidelijke verandering komen of een ver andering, plotseling als een ontploffing, maar een verandering op een of andere wijze is on vermijdelijk. Wij moeten ons er dan ook voor hoeden het contact met een land af te willen snijden wegens een systeem, dat misschien in den loop van den tijd veranderingen ondergaat, die het tot een geheel ander stelsel maken." Vervolgens bracht de premier de bewapening van Engeland ter sprake. Het programma werd aanzienlijk uitgebreid en de uitvoering daarvan versneld. Het volk bleek bereid om groote offers te brengen. Toch zijn wij geen oorlogszuchtige natie. Als echter anderen bewapenen en op de waarde der wapenen wijzen, moeten wij gereed zijn en onze verplichtingen, ook tegenover de bewoners van het geheele Rijk en onze bond- genooten, nakomen. Maar omdat bewapening ten slotte de welvaart van het land doet kwijnen, zou hij met groote vreugde een internationale overeenkomst tot beperking der bewapening be groeten. Ik heb de laatste weken meermalen een schok gevoeld als ik mijzelf hoorde beschrijven als „dien ouden man". Op geestelijk of lichamelijk gebied voel ik nog niet veel van den ouderdom, maar in één opzicht heeft het klimmen der jaren misschien zijn merkteeken achtergelaten, n.l. in het inzicht, dat eerzucht maar weinig waard is als zij leidt tot den wensch naar overheersching. Het is vooral het ontbreken van den vrede naar den geest, die op de wereld drukt en door de vernie tiging van het vertrouwen ons verhindert om de stoffelijke voordeelen te genieten, waartoe de vooruitgang der menschheid ons in staat had moeten stellen. Chamberlain deed ten slotte een beroep op alle volkeren, die op de bijeenkomst vertegen woordigd waren, om in goeden wil naar onder linge samenwerking te streven. Nog slechts en kele generaties geleden was Engeland in een oorlog met Amerika gewikkeld; thans is zoo iets onmogelijk. Tijdens zijn eigen leven brak bijna een oorlog met Frankrijk uit, en dit lijkt nu al even absurd. Waarom zouden wij dan niet in breeder verband streven naar het geluk der menschheid? De premier besloot zijn rede met de woorden: „Hoe groot de hinderpalen ook mogen zijn, en hoe ontmoedigend de perspectieven in zeker opzicht mogen schijnen, ik voor mij geloof, dat wij ons doel kunnen bereiken, mits wij recht op dat doel kunnen afgaan, den moed niet verlie zen en ons vertrouwen behouden." In een officieele mededeeling van de Duitsche ambassade werd verklaard: „De Duitsche ambassadeur, de leden van de ambassade en de Duitsche journalisten betreu ren ten zeerste, dat zij, met het oog op zekere zinsneden in de redevoering van den minister president, niet het diner zullen bijwonen, dat de buitenlandsche persvereeniging te Londen van avond aanricht." BERN, 13 Dec. (Havas) De nationale raad heeft een aanvang gemaakt met de bespreking van een groot programma ter versterking van de. verdediging en bestrijding van de werkloos heid. Het programma zal in verscheidene jaren ten uitvoer gelegd moeten worden en eischteen uitgave van 415 millioen, waarvan 328 millioen nog moet worden toegestaan. Volgens het ont werp van den Federalen Raad zal 'n belasting op de groote handelsondernemingen 202 mil lioen moeten opbrengen. De bevoegde com missie heeft echter een tegenvoorstel inge diend, volgens hetwelk deze belasting slechts 135 millioen zou opbrengen. W: Ter bescherming van de spoorlijn JeruselemLydda worden door de Engelschen blokhuizen gebouwdEen ver sterking in de omgeving van „Al-Walaja" Minister-president Chamberlain, die Dinsdagavond een belangrijke rede hield BERLIJN, 13 Dec. (A.N.P.) Naar wij ver nemen heeft de nieuwe gezant der Nederlanden te Berlijn, jhr. mr. H. M. van Haersma de With, vandaag zijn opwachting gemaakt bij rijks-minister van Buitenlandsche Zaken, Von Ribbentrop. KAUNAS, 13 Dec. (Havas) Vandaag zijn hier verscheidene aanhangers van Woldemaras, onder wie kapitein Iwanauskas, de leider van de opstandige beweging van 1934, gearresteerd. i VOOR DE KUSTSTROOK: Zacht weer, meest zwaar bewolkt, geen regen van beteekenis, matige Zuid-Ooste- lijke tot Zuidelijken wind. 1 VOOR HET BINNENLAND: Zacht weer, des ochtends nevelig, overdag S gedeeltelijk bewolkt, geen regen van be- teekenis, zwakke tot matigen Zuid-Ooste- lijken tot Zuidelijken wind. ^iiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiim ASSURANTIEBEZORGERS I DAMRAK 60 AMSTERDAM I TeL 45014 45016 Ij Op het Engelsche vliegtuigmoederschip „Argus" zijn proeven genomen om het starten van vliegtuigen te bespoedigen. Een vliegmachine komt uit het ruim LONDEN, 13 Dec. (Reuter). Minister Mac Donald heeft heden een redevoering uitgespro ken voor de Constitutional Club te Londen. Hij wees er o.m. op, hoe weinig begrip r'e men- schen in Groot-Brittannië hebben van wat het Britsche Rijk is. De menschen spreken over im perialisme, alsof dit beteekende uitbuiting, du- peering en overheersching van zwakkere vol ken door een sterk volk. Onwetend zijn zij ten aanzien van de veranderingen, die zich voor gedaan hebben binnen het Britsche Rijk. Een nieuw imperialisme, dat een antithese vormt van het oude, is in het rijk ontstaan. De minister ging voort: Er zijn thans zekere ontbindende krachten in het gemeenebest en er is geen twijfel aan, of sommige dominions zijn nogal hevig aangetast door nationalisme. Spr zag echter vele krachten daartegenover, die streven naar een voorgezette vereeniging en samenwerking tusschen al die naties binnen het gemeenebest. Ten slotte zeide de minister, dat wanneer het Britsche gemeenebest goed zou kunnen function- neeren, men er een model van zou kunnen ma ken voor het goede functionneeren van dien bree deren en meer omvattenden Volkenbond, dien allen gevestigd willen zien. Lord Londonderry heeft heden een redevoe ring over de Britsch-Duitsche betrekkingen uit gesproken voor de Overzeesche Liga, waarin hij aandrong op het afleggen van een verklaring in ondubbelzinnige termen ten aanzien van het koloniale vraagstuk, waarbij gezegd moet wor den, dat „Wij niet bereid zijn een duimbreed grondgebied of één enkel individu op te offe ren." Lord Londonderry sprak de beschuldiging, dat hij pronationaal-socialistisch zou zijn, tegen, Na een overzicht te hebben gegeven van de re denen voor Hitiers verlangen naar koloniën zeide spr., dat de toestand gecompliceerd ls door de vervolging der Joden. Naar sprekers meening kan men „geen enkele bevolking uit leveren aan een land, dat besloten schijnt te zijn een deel der gemeenschap uit te roeien of te brengen tot een toestand, die de veroordee ling wekt van ieder weidenkenden man of vrouw in de geheele beschaafde wereld.' Toch is het nog niet te laat voor onderhan delingen met Duitschland: de wereldvrede ss afhankelijk van een werkelijk Britsch-Duitsch wederzijdsch begrip. BERLIJN, 13 Dec. (Havas) De minister van Economische Zaken heeft een nieuw decreet uitgevaardigd inzake de regeling van het deviezenverkeer. Het nieuwe decreet is een her haling der bepaling van de wet van 4 Februari 1935, doch is scherper gesteld ten aanzien van de emigratiebepalingen. Joden en van hun na tionaliteit vervallen verklaarden personen wordt verboden op hun reis eenig voorwerp mede te nemen, dat niet direct noodig is. NARBONNE, 13 Dec. (Havas) De uit 38 koppen bestaande bemanning van een Spaansch tankschip, dat gisteren bij St. Pierre gestrand is, werd gered en is naar Spanje teruggegaan. Het schip is in tweeën gebroken. PRAAG, 13 Dec. (Reuter). „Boven alles zullen wij onze betrekkingen met Duitsch land aanpassen," aldus verklaarde heden minister-president Beran bij de opening van het parlement. Wij zijn verder verplicht openlijk te verkla ren, dat buitenlandsche emigranten niet kunnen verwachten, dat zij zich blijvend hier kunnen vestigen. Onze enge levensruimte legt ons de ver plichting op, hen te waarschuwen dat zij blijvend onderdak zullen moeten zoeken in landen met betere economische voorwaarden. Wij zullen het Joodsche vraagstuk oplossen. De houding van ons land ten opzichte van de Joden zal niet onvriendschappelijk zijn, mits zij hier reeds lang wonen en hun houding jegens de natie ook vriendschappelijk is. In het gedeelte zijner regeeringsverklaring, dat op de ontwikkeling van den binnenland- schen toestand na de laatste gebeurtenissen be trekking heeft, verklaarde Beran o.a.: „Wij waren hartstochtelijke aanhangers ge worden van ideologische leerstellingen, die ons .van elkander verwijderden. Alleen de schok van buiten heeft ons in staat gesteld definitief te breken met het systeem, dat in beginsel een voor- oorlogsche erfenis vormde. De nationale gedach te maakte zich vrij van de cosmopolietische net ten en buitenlandsche ideologieën, triumfeerde over den kleinzieligen klassegeest en stelde in staat nieuwe machtige politieke stroomingen te wekken. Wij kunnen de politieke verbrokkeling onzer nationaliteiten niet meer dulden, evenmin als de politieke bewegingen, wier wortels niet vastzitten in den vaderlandschen grond." Te Trnava in Zuid-Slowasije, waar het anti semitisme toeneemt, zijn twee synagogen in brand gestoken. Te Bratislawa verstrekt het ge meentebestuur aan de Christelijke winkeliers pa pieren met het opschrift „Arische zaak" tenein de hen tegen betoogingen te beschermen. Het ministerie van Binnenlandsche Zaken heeft den Joden verboden kerstgeschenken te verkoopen en bepaald, dat de Joodsche logementhouders hun voorraden voor 1 Januari aan Christenen moeten verkoopen. De regeering van de Karpathische Oekraine heeft besloten, dat het Oekrainsch de officieele taal des lands zal zijn. LONDEN, 13 Dec. (Reuter) In het La gerhuis is heden de vraag gesteld of het departement van Handel ia contact zal treden met dr. Schacht, wanneer deze zijn bezoek aan Londen brengt. Minister Stanley antwoordde hierop, dat geen voornemens bestaan tot het voeren van for- meele onderhandelingen, maar sprak de hoop uit dat informeele besprekingen zich tot meer for- meele onderhandelingen zullen ontwikkelen. Te vens verklaarde de minister, dat de waarde van deze informeele besprekingen ten zeerste ver minderen zou wanneer alle besproken onderwer pen gepubliceerd zouden worden. Verder is in het Lagerhuis aan Chamberlain gevraagd, of hij bereid was de verzekering te geven, dat het parlement zou worden geraad pleegd, alvorens koloniale besprekingen met een andere mogendheid zouden worden aangeknoopt. De minister-president antwoordde: „Ik geloof niet, dat ik mij daartoe kan verbinden." De Arbeiderspartij is voornemens een motie van afkeuring inzake de buitenlandsche politiek in te dienen. Deze motie zal Maandag worden behandeld. Chamberlain zal de voornaamste spreker zijn. De wetgevende raad van Roemenië heeft zijn goedkeuring gehecht aan een wetsdecreet, waar bij de Roemeensche gezantschap pen te Ankara, Athene, Belgrado en bij het Vaticaan verheven worden tot ambassa des. Het Italiaansche staatsblad meldt, dat op de begrooting van Buitenlandsche Zaken een be drag van 10 millioen lire is uitgetrokken voor de repatrieering van in het buitenland woende Italianen. De financieele kamercommissie heeft met 25 stemmen tegen 17 onthoudingen de Fr a n s c h e begrooting 1939 aangenomen, wel ke een overschot aanwijst van 25 millioen frank. Chamberlain hield gisteravond een uit voerige rede voor de buitenlandsche journalisten te Londen. President Beran sprak in het parlement te Praag over de politiek der toekomst. In Slowakije neemt het anti-semietisme scherper vormen aan. Bespreking in de Tv^ede Kamer van de afd. landbouw van de begrooting van het Landbouwcrisisfonds. Dinsdagavond behandelde de Tweede Kamer de begrooting van het Verkeers- fonds. Prov. Staten van Zuid-Holland hebben zich verklaard tegen aanwijzing van Schiphol als centraal vliegveld. Interview met dr. ir. M. H. Damme, die Dinsdag uit Ned.-Indië in ons land is terug gekeerd. Ingediend is een wetsontwerp tot wette lijke regeling inzake kinderbijslagverze kering. New-Yorksche beurs: vaste stemming; slot op het hoogste punt. Wanneer ge alles tegelijk inder haast wilt doen zult ge niets uitrich ten, dan wordt er bedroefd weinig ge daan. Orde moet er overal zijn, voor al wanneer u haast hebt. Hoe sneller ge moet arbeiden, te ordelijker en kal mer moet ge werken. Regelmatig het een na het ander en bij alles uw volle aandachtHet geheim dat sommigen zoo ontzettend veel kunnen verrichten en zoo succesvol, schuilt meestal in hun kalm overleg en ordelijke toewij ding. „Haastige spoed zelden goed." Overhaast u daarom niet maar doe vlug op regelmatige wijze uw werk af. Bij alles uw volle aandacht en toewij ding, bij alles kalm overleg. En neem nooit te veel hooi op uw vork. TOKIO, 13 Dec. (Domei) De „Japan Ti mes" spreekt categorisch de berichten in de bui tenlandsche pers tegen, volgens welke Japan een begin zou hebben gemaakt met antisemie- tische maatregelen na de afsluiting van het cultureele verdrag met Duitschland. 0.m. zou den volgens deze buitenlandsche berichten drie Joodsche muziekleeraren aan het conservato rium van Kobe zijn ontslagen. De „Japan Times" nu wijdt een hoofdartikel aan het rassenvraagstuk en noemt het on denkbaar dat Japan, op economisch of op cul tureel gebied, een politiek van rassenonder scheid zou opleggen. Het blad besluit zijn artikel als volgt: „Er moge voldoende reden zijn voor het Derde Rijk en Italië om hun anti-Joodsche maatregelen uit te voeren op grond van de gevoelde accute noodzakelijkheid om opkomst en groei van het ras tot stand te brengen, maar voorzoover Ja pan betreft gelooven wij, dat het verstandig behoort op te treden in deze kwestie volgens zijn nationale geloof en overtuiging, onafhan kelijk van wat andere statèn zouden kunnen doen." Stand op Woensdag 1 uur v.m.: 76L7 Vorige stand: 762.1

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1938 | | pagina 1