T
WÊÊÊÊSÊBÊ
Hoe staat Londen tegenover
de Tunis-kwestie?
JL
Rond de rede van
Chamberlain
De verkiezingen in
Memelland
Kerkvervolging te
verwachten
Het nieuws van heden
ONTWIJKEND ANTWOORD
VAN CHAMBERLAIN
MEVROUW SKOBLIN
VEROORDEELD
DE BAROMETER
r
VEREENIGDE katholieke pers
DONDERDAG 15 DECEMBER 1938 - OCHTENDBLAD
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21534
Duitsche en Italiaansche pers
ontvingen haar met ge
mengde gevoelens
Verlaging der rechten
van het Suez-kanaal
Deze bedragen thans 69 pence
per ton
Janssen wil politiek van
Gérard voortzetten
Hij verklaart zich tegen aanhech
ting van Belgischen frank aan
het pond sterling
Veroordeeling van
Panama-spion
Onderaardsche depots
Voor olie te Hamburg
^§1111
lili
Tip
j -
mMWÊÊKïm
De onafhankelijkheidsfeesten ie Seheveningen. H. M. de Koningin wacht op den Boulevard de aankomst van
den Prins van Oranje af
Het Weer
Italië's begrooting
Tien milliard lire uitgetrokken voor
versnelling der bewapening
Brazilië' s standpunt
„Wij wenschen niets anders dan
achting voor onze souvereiniteit"
WETTER TREKT ZIJN CANDI-
DATUUR IN
Beperkte emigratie
haar Palestina
De toelating van kinderen
in Palestina
memelland op weg naar de aansluiting
filaJEI
wieszer L I T A U E N
Volgens voorloopigen uitslag be
haalden de Duitschers 81.5
procent der stemmen
Het Derde Rijk zou een reeks van
draconische maatregelen tegen
de Kerk voorbereiden
Turkije trouw aan
den vrede
Waar bevindt zich
Dimitrof?
Het ééne uur
Cordell Huil spreekt
te Lima
,yAmerikaansche staten zullen hun
beginselen verdedigen"
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - CIRO 22884
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Mvertentleprljzen: Per lossen regel 50 ct., Ineret
mededeellngen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
kleine annonces „Omroeoert" de de rubriek
BERLIJN, 14 Dec. (Havas). De rede van
Chamberlain heeft in de Duitsche pers
tweeërlei commentaar uitgelokt. Aan den
eenen kant verklaren de bladen met vol
doening, dat de premier „de ophitsers tot
den oorlog op hun nummer heeft gezet".
Anderzijds echter keert de pers zich in hef
tige bewoordingen tegen zekere woorden van
Chamberlain, waaruit volgens haar kan
worden opgemaakt, dat de duurzaamheid
van het nationaal-socialistisch regime aan
twijfel onderhevig wordt geacht. De „Nacht-
ausgabe" schrijft, dat zekere gedeelten van
de rede om een repliek van Duitschen kant
vragen.
De leden van de Duitsche ambassade en de
Duitsche journalisten, die niet deelgenomen
hebben aan het diner van de buiteniandscht
pers te Londen, hebben aan de Buitenlandsche
Persvereeniging geen mededeeling omtrent hun
optreden gezonden. Ook van den Duitschen
ambassadeur, die toch de uitnoodiging had aan
vaard en aan het hoofd der tafel zou zijn ko
tten te zitten, is nog geen bericht ingekomen.
De Italiaansche bladen beperken zich ertoe,
Uit de rede van Chamberlain slechts de pas
sages weer te geven, welke betrekking hebben
op de Britsch-Italiaansche betrekkingen. De
andere argumenten worden slechts vermeld ot
verzwegen; dit is ook het geval! met de zinsnede
over de gelijkheid der Britsche *en Fransche
belangen.
PARIJS, 15 Dec. (Reuter) Met ingang van
heden worden de Suez-kanaal-rechten verlaagd
Van 72 tot 69 pence per ton. Het eerstgenoemde
tarief gold sinds 1937, toen een verlaging van
1 tot 6 shilling werd ingevoerd.
Een hooge ambtenaar van de Suez-Kanaal-
ttaatschappij legde er tegenover Reuter den na-
druk op, dat deze verlaging in geen enkel op
dicht verband houdt met de in de Italiaansche
Pers naar voren gebrachte eischen.
Tot deze verlaging was reeds besloten in de
Vergadering van den raad van beheer welke be-
Bin September is gehouden. Hij verklaarde
Voorts dat, als Italië zijn eischen eerder had
laten hooren, wellicht het besluit genomen zou
Zijn, de tarieven niet te verlagen om elk mis
verstand te voorkomen.
Brussel, 14 Dec. (Belga) De minister
Van Financiën, Janssen, heeft in de Kamer
commissie, die belast is met het bestudeeren der
buitengewone begrooting, verklaard, dat hij een
tegenstander is van de aanhechting van den
Belgischen frank aan het Pond Sterling en dat
hij voornemens is de fipancieele politiek, zooals
hie bepleit is door Max Leo Gérard, voort te
2etten. Die politiek is trouwens goedgekeurd
hoor den gouverneur der Nationale Bank tijdens
he laatste algemeene vergadering van aandeel
houders. v
CRISTOBAL, 14 Dec. (Reuter). Heinrich
Bchackow, bediende van een Duitsche scheep
vaartmaatschappij, is schuldig bevonden aan
sPionnage. Hij was er van beschuldigd foto's
te hebben gemaakt van versterkingen bij het
Banamakanaal. Drie andere personen, die te-
Belijk met hem zijn gearresteerd, o.m. een
Jbcisje, zijn nog niet voor de rechtbank ver
hoord.
De verdediger van Schackow is voornemens
het verzoek in te dienen de zaak opnieuw
hl behandeling te nemen. Hij heeft tot 22 de-
ïer daartoe den tijd. De rechter wil geen uit
braak doen aleer dit verzoek is ontvangen
andere beschuldigden zullen in Januari te-
recht staan.
Berlijn, 14 Dec. (Havas). De petroleum-
.°Pslagplaatsen van Hamburg zullen „om vei-
hgheidsredenen" onder den grond worden aan-
®ciegd. De betreffende werkzaamheden zullen
^'°rclen uitgevoerd tegelijk met den bouw van
6en nieuwe brug over de Elbe bij Hamburg.
B&a8u38raAfeo«e«eM£ »8»fSSBSSmcS
:.-:
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiii|
Voor Zeeland, Noord- en Zuid-Holland,
Utrecht en West-Brabant:
Zacht weer, nevelig tot zwaar bewolkt of s
betrokken, met plaatselijk eenigen lichten
regen, zwakke tot matigen Zuidelijken i|
wind.
Voor Friesland, Drente, Overösel,
j= Gelderland, Limburg en Oost-Brabant:
Iets kouder, in den morgen plaatselijk
mist, overigens nevelig tot zwaar bewolkt
of betrokken, geen regen van beteekenis,
zwakke tot matigen Zuid-Oostelijken
wind.
Voor Groningen:
In den morgen plaatselijk mist, overigens EE
nevelig tot zwaar bewolkt of betrokken, EE
geen regen van beteekenis, matige Zuid-
H Oostelijke wind, weinig verandering in
temperatuur.
illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliuillllllllllllllllilllll
ROME, 14 Dec. (Stefani). Onder voorzit
terschap van Mussolini is vanmorgen de mi
nisterraad bijeengekomen ter bespreking en
goedkeuring der begrooting voor 1939/1940. Ge
raamd wordt dat de uitgaven zullen bedragen
29.316 millioen en de ontvangsten 24.561 mil-
lioen, hetgeen een deficit zou beteekenen van
4.755 millioen lire. Een bedrag van 10 mil
liard is uitgetrokken voor de ontwikkeling en
versnelling der bewapeningen, noodig gewor
den door den internationalen toestand. De to
tale uitgaven voor militaire zaken zullen be
dragen 8.275 millioen, hetgeen vergeleken met
het begrootingsjaar 1938/1939 een stijging be-
teekent van 2.476 millioen. Voorts zijn de uit
getrokken credieten gestegen ten behoeve van
openbare werken, bouw van koopvaardijsche
pen, ontginningswerken, enz. die deel uitmaken
van het autarkieplan.
RIO DE JANEIRO, 14 Dec. (D.N.B.). Pre
sident Vargas van Brazilië heeft gisteren een
radioredevoering gehouden, waarin hij o.a. ver
klaarde, dat in de wereldpolitiek drie nieuwe
feiten zijn te constateeren, n.l. 1. Voorrang van
de rechten der gemeenschap boven de rechten
van het individu. 2. Voorrang van de economi
sche behoeften boven juridische opvattingen.
3. Het ontstaan van een nationalistische ex
pansie van sterke volkeren, welke haar recht
vaardiging vindt in haar successen.
Met deze nieuwe feiten moeten de Ameri-
kaansche landen door wegneming van hun dwa
lingen en zwakke punten rekening houden. Het
voornaamste vraagstuk voor Brazilië ligt in de
nog niet ontsloten rijkdommen van den bo
dem, alsmede de geringe en nog slecht verdeel
de bevolking, verder in het feit dat de bevol
king nog bezig is met het vormen van een
Braziliaansche nationaliteit en tenslotte in de
regionale afbakening. Het gezonde nationalis
me van den nieuwen staat moet deze vraag
stukken oplossen. Vargas hoopt dat de confe
rentie van Lima de solidariteit der Amerikaan-
sche volkeren zou versterken. Tevens verklaarde
hij, dat Brazilië niets anders wenscht dan ach
ting voor zijn souvereiniteit. Brazilië is niet ge
kant tegen andere volken, landen of politieke
stelsels, uitgezonderd het bolsjewisme, dat een
tegenstelling vormt tot het traditioneele gevoe
len van het Braziliaansche volk.
BERN, 14 Dec. (Havas) Wetter, die dooi
de Zwitsersche radicale partij candidaat gesteld
is bij de verkiezingen voor het presidentschap,
heeft zijn candidatuur ingetrokken. De radicale
partij heeft evenwel besloten de Candidatuur te
handhaven. Men weet nog niet, wat Wëtter
hierna heeft besloten.
LONDEN, 14 Dec. (Reuter). Ondanks het
feit, dat Chamberlain in zijn redevoering van
Dinsdagavond verklaard heeft, dat de Engel-
sche betrekkingen met Frankrijk zoo nauw
zijn, dat zij verre uitgaan boven zuiver wette
lijke verplichtingen, heeft de liberaal Mander
heden in het Lagerhuis opheldering gevraagd
over de betrekkingen tusschen beide landen.
Hij vroeg of het niet zeer belangrijk was, dat
Frankrijk zou weten of Groot-Brittannië aan
zijn zijde zal staan, wanneer Corsica of Tunis
zou worden aangevallen. De vraag wekte
toejuichingen en interrupties. Mander ver
volgde met te vragen of de minister-president
definitief wilde zeggen, wat de Britsche hou
ding zou zijn.
Chamberlain gaf op deze vraag geen ant
woord.-
Toen verder aan den premier gevraagd
werd of tijdens de recente besprekingen tus
schen de Engelsche en Fransche staven rege
lingen getroffen waren voor een verdediging,
zoo noodig, van Nice, Corsica en Tunis, ant
woordde hij: „Ik ben niet in staat iets toe
te voegen aan de algemeene verklaring, die ik
op 1 Maart heb afgelegd."
In antwoord op verdere vragen betreffende de
bescherming van Tunis zeide Chamberlain:
„Naar de opvatting der Britsche regeering
is de verplichting tot eerbiediging van den
status quo in de Middellandsche Zee, zooals
die is vastgelegd in het Engelsch-Italiaansche
accoord, zeker van toepassing op Tunis en
ieder optreden in strijd met die overeenkomst
zou natuurlijk een zaak van groote bezorgd
heid zijn voor de Britsche regeering."
Chamberlain voegde hieraan toe: „Wij kun
nen echter niet de mogelijkheid onder oogen
zien van een aanval, zooals die gesuggereerd
wordt in deze vragen". (Toejuichingen).
In het Lagerhuis werd verder de vraag ge
steld of de regeering nog machtiging
gegeven- had tot toelating van 10.000 Joodsche
kinderen uit DuitschlancT in Palestina.
Minister MacDonald antwoordde hierop, dat
van Arabische zijde krachtige aandrang is_
uitgeoefend om de immigratie volledig stop te
zetten, hangende de a.s. besprekingen te Lon
den over de toekomstige politiek in Palestina,
met inbegrip van het immigratieprobleem.
Voortgaande zeide MacDonald: „De Brit
sche regeering achtte zich niet in staat aan
dezen aandrang gevolg te geven, aangezien
het thans aanbrengen van een wijziging in
het bestaande immigratietempo een benadee
ling zou vormen van een der belangrijkste on
derwerpen der te Londen te voeren besprekin
gen. De regeering hecht groot belang aan deze
besprekingen. Om dezelfde reden kan de re-
geering het er niet mee eens zijn, dat machti
ging behoort te worden *gegeven voor een on
middellijke aanvullende immigratie van 10.000
jeugdige Joden."
De minister wees er op dat een aanzienlijk
aantal jeugdige vluchtelingen uit Duitschland
op het oogenblik wordt toegelaten in Palesti
na, onder de bestaande regelingen. Onder hen
bevinden zich studenten, die naar erkende op
voedingsinstellingen gaan.
PARIJS, 14 Dec. (Havas). Het Assizenhof
heeft vanmiddag mevrouw Skoblin veroordeeld
tot twintig jaren dwangarbeid en een verblijfs-
ontzegging voor den duur van tien jaren. De
jury had verzachtende omstandigheden bepleit.
HET MEMELGEBIED •♦i,
TINGEN
POLEN
AWILLEN
KULS
RIJK
HONGARJE
YD EK RUG
TILSI
Bijgaand kaartje geeft het Memelgebied
weer, hetwelk door het verdrag van Ver
sailles in 1919 van Oost-Pruisen geschei
den werd. Dit gebied werd bij Litauen
gevoegd als autonome staat en valt on
der een Memelstatuut, door Frankrijk,
Engeland en Italië onderteekend.
Het gebied, dat 2417 vierkante kilome
ter groot is, telt 144.000 inwoners, 50 pet.
zijn Duitschers. De gedeeltelijke uitsla
gen der laatste verkiezingen, voor zoover
bekend, hebben reeds 80 90 pet. voor
de Duitschers opgeleverd. De nieuwe au
tonome Landdag helt tot aansluiting bij
Duitschland over. De leider dezer Memel-
Duitschers, dr. Neumann, proclameerde
dat het Memelgebied weer vrij moet wor
den. Op het oogenblik laat Berlijn het
initiatief aan de Duitschers te Memel
over.
Op het kaartje zijn de plaatsen der
stemdistricten aangegeven. Het inzet-
kaartje geeft het Duitsche Rijk weer, met
de aanduiding waat het Memelgebied ge
legen is.
MEMEL, 14 Dec. (D.N.B.). Bij de verkie
zingen voor den Landdag van Memel zijn
blijkens een voorloopig bekend gemaakten
uitslag uitgebracht op de lijst der Memel-
duitschers 576.486 stemmen en op de Li-
tausche lijsten 130.086 stemmen.
Op de lijst der Duitschers werd in het
geheel 81.5 procent der stemmen uitge
bracht.
Te Kaunas had een verslaggever van Havas
een onderhoud met den Litauschen minister
van Buitenlandsche Zaken, Urbsys, over de toe
komstige ontwikkeling in het Memelgebied.
Urbsys zeide te hopen, dat de aangelegenheid
geregeld zou kunnen worden in het kader van
het "bestaande statuut, eenigermate aangevuld
door een snelle en doelmatige wijze van inter
pretatie, waarbij voor de Duitsche meening
plaats zou zijn. Duitschland heeft het vraag
stuk trouwens nooit anders gesteld: het blijft
eischen, dat het statuut volledig wordt toege
past. Daartegen verzet ook Litauen zich in het
geheel niet en als zich meeningsverschillen heb
ben voorgedaan, kwamen die voort uit een ver
schil in interpretatie.
Verder verklaarde de minister:
„In het Memelgebied wonen niet alleen Duit
schers. Ik geloof niet, dat men eenstemmig
terugkeer tot Duitschland wenscht. Minstens de
helft der bevolking is Litausch
Men moet echter rekening houden met de mo
gelijkheid, dat de tegenwoordige leiders der
Duitsche partij een separatistische beweging in
het leven roepen. Een dergelijke beweging nu
zou door de Litausche regeering slechts be
schouwd kunnen worden als middel voor een
actie, gericht tegen de territoriale onschend
baarheid van Litauen. In dat geval zou ons
land zich naar mogelijkheid verdedigen en te
vens zou het recht op leven en bestaan van
kleine staten in het spel komen."
ROME, 14 Dec. De Osservatore Romano
citeert een bericht uit het blad „Luxem
burger Wort", waaruit blijken kan hoe een
formeele kerkvervolging in het Derde Rijk
wordt voorbereid. Er zou namelijk een wet
in wording zijn, die de volgende bepalingen
bevat:
1. Het concordaat van 1935 wordt opge
zegd.
2. Godsdienstige propaganda wordt in
Duitschland verboden, w.o. tevens de pro
cessies vallen zuilen. Religieuze vereenigin-
gen, waarvan de leden zich aan immoreele
handelingen hebben schuldig gemaakt, zul
len onmiddellijk opgeheven en de vermo
gens van die vereenigingen in beslag geno
men worden.
4. De correspondentie tusschen Z. H. den
Paus en de Duitsche bisschoppen moet via
de Duitsche regeering geschieden.
5. Religieuze orden zullen zich niet lan
ger meer mogen bewegen op het gebied van
ziekenverpleging en onderwijs en moeten
in financieel opzicht onder het kerkelijke
ministerie worden geplaatst.
6. Aan kerken of orden zullen geen gel
delijke bijdragen meer mogen worden ge
geven.
7. Priesters mogen geen Joden meer doo-
pen en niet-ariërs mogen geen priester
meer worden.
8. Het lidmaatschap van de Kerk moet
verbonden zijn aan het staatsburgerschap.
ANKARA, 14 Dec. (Anatoolsch Tel. Ag.)
Dinsdag heeft de Turksche minister-president
Bayar bij de opening van de „week voor spa
ren en nationale producten" een rede gehouden,
waarin hij herinnerde aan hetgeen door de
Turksche republiek op alle gebied is bereikt.
Ten aanzien van de buitenlandsche politiek
zeide de minister-president o.a., dat Turkije be
schikt over alle middelen om het hoofd te
bieden aan alle gevaren. De regeering zal even
wel geen politiek van avonturen voeren. Het
doel der buitenlandsche politiek is vastberaden
trouw aan den vrede en de vriendschappen,
welke Turkije heeft gesloten.
WARSCHAU, 14 Dec. (P.A.T.) De bladen
melden uit Moskou, dat in politieke kringen
daar de langdurige afwezigheid van Dimitrof,
secretaris-generaal der Komintern, druk bespro
ken wordt.
Volgens zekere geruchten zou Dimitrof afdee-
lingen der Komintern in het buitenland inspec-
teeren, volgens andere zou hij met het Kremlin
in conflict zijn gekomen ten gevolge van het
mislukken der staking in Frankrijk.
De bladen melden verder, dat berichten over
vrijlating van maarschalk Bluecher onjuist zijn.
De maarschalk zit volgens deze bladen nog
steeds gevangen.
De Tunis-kwestie kwam in het Lager
huis opnieuw ter sprake.
De Duitschers behaalden bij de verkie
zingen in Memelland ruim 80 procent
der stemmen.
Mevrouw Skoblin werd tot twintig jaar
dwangarbeid veroordeeld.
De rechten van het Suezkanaal zijn met
mgang van heden verlaagd.
De historische feesten te Seheveningen
zijn met een optocht besloten.
Woensdag is een begin gemaakt met den
bouw van de nieuwe marinierskazerne te
Rotterdam.
Invoerverbod in Noorwegen van groen
ten en planten uit die landen, waar
mond- en klauwzeer heerscht.
Mededeelingen over de werkloosheid in
de week 2126 November.
Tot directeur van de stenografische in
richting der beide Kamers der Staten-
Generaal is benoemd de heer W. J. Bas-
tiaan.
Verdere behandeling in de Tweede Ka
mer van de begrootingen van Economi
sche Zaken en Landbouwcrisisfonds.
De wet op de weerkorpsen treedt 1 Fe
bruari in werking.
New-Yorksche beurs: stemming vast;
slot weer op het hoogste punt.
Een jonge doctorandus staat in de
universiteitszaal en een uur lang heejt
hij de vrucht van zijn wetenschappe-
lijken arbeid te verdedigen tegen al
lerlei aanvallen ten einde zijn graad
van doctor te bekomen. Jaren lang is
tegen dit eene uur opgezien. Hoeveel
zorg en inspanning, hoeveel geestelijke
en ook lichamelijke vermoeienissen
zijn niet voor dit eene uur besteed.
Hoevele verlangens en angsten van
naaste familieleden zijn naar dit eene
uur uitgevlogen! En als we dan zitten
eindelijk in de universiteit, als we
den aanval en de verdediging hooren
en trachten in ons op te nemen, dan
vliegen in deze zestig minuten jaren,
ja heele levens ons voorbij. Wat is er
al niet verricht voor dit ééne uur-
En dan. Hora est! De pedel, als ware
hij een hoogleeraar, heeft het verlos
sende woord gesproken: het is tijd!
Het uur is om. En de beslissing valt in
de senaatskamer. De jonge doctor
mag de gelukwenschen in ontvangst
nemen. Het uur is voorbij. Het leven
vangt eerst recht aan!
Het ééne uur!
Hoeveel doet men voor dit ééne
uur! En wat doen we voor de volgende
uren?
LIMA, 14 Dec. (Havas). In een gisteravond
op de conferentie te Lima gehouden rede heeft
Cordell Huil er op gewezen, dat „de Amerikaan
sche republieken niet slechts naar een regio
nale oplossing van de algemeene problemen
zoeken, doch naar een oplossing die omvattend
genoeg is om rekening te houden met de voor
waarden en problemen van de geheele wereld,
die merkbaar van invloed zijn op het regionale
welzijn".
Huil zeide voorts: „De Amerikaansche repu
blieken zijn zich volkomen bewust van de be
dreiging, die uitgaat van de beginselen en in
stellingen, welke verschenen zijn bij de landen,
die idealen koesteren, welke ons vreemd zijn en
die zij met geweld trachten op te leggen of te
verspreiden, omdat andere regeeringsstelsels
verzwakt schijnen. Tenzij ik mij sterk vergis, is
het hier overheerschende standpunt dit, dat de
Amerikaansche naties vastbesloten zijn, de be
ginselen van de instellingen, die zij zich uit
vrijen wil hebben gegeven, te verdedigen".
I V Mm m hi in )i trZ.
S tand op Donderdag 1 uur vjn.: 762.6
Vorige stand: 762.4
