UIT DEN OMTREK
'n Kindeken is ons gheboren
De vroomheid van het
Nederlandsche volk
ZATERDAG 24 DECEMBER 1938
ZIEKTEN IN AARDBEIEN-
PLANTEN
Bestrijding met gas
Bestrijding
BENNEBROEK
BEVERWIJK
Pondsactie
Aan de katholieken van
Beverwijk!
DE EXTRA KERST-TOESLAG
Dienst voor Sociale Zaken
Kerstgave Fonds Armengoederen
BLOEMEND AAL
HEEMSTEDE
Onbevredigend
HILLEGOM
VELSEN
IJMUIDEN
De gladde wegen
ZANDVOORT
Wiegeliedjes in den
Kerstnacht
ZAANDAM
WAT IS EEN
BIOS-REST AURANT?
Zooals bekend wordt momenteel te Bever
wijk een wetenschappelijk onderzoek ingesteld
haar ziekten in aardbeienplanten. Juist deze
Week hebben de Staten van Holland besloten
°m in de kosten van dit belangrijk en nood
zakelijk onderzoek een bijdrage te verleenen.
In verband hiermede is het voor de aardbei
enkweekers in onze streek interessant wat de
heer P. Hus in het Nederlandsch Landbouw
weekblad schrijft over de aardbeienmijt.
In verschillende landen worden de aardbeien-
Munten aangetast door een zeer klein geelachtig
bruin diertje, dat niet grooter is dan ongeveer
0-2 a 0.3 m.m. en dat tot de spinachtige dieren
behoort, dus geen insect is, zooals het vaak
ten onrechte wordt genoemd, doch een mijt.
Öit diertje, Tarsonemurs fragariae geheeten,
Veroorzaakt belangrijke schade.
Ook in ons land komt de aardbeienmijt voor;
Volgens den heer Hus vermoedelijk zelfs
hieer dan men meent, waarschijnlijk brengt
bet onzen aardbeientelers grootere schade toe
dan zij denken.
V erschijnselen
Vrij zeker zoo schrijft de heer Hus verder
*- zal in verschillende gevallen de schade,
door de aardbeienmijt veroorzaakt, toegeschre
ven zijn aan Mozaïekziekte. De mijten steken
baar scherpe middelen in het- bladweefsel en
tangen daaruit sappen op. Gebeurt dit bij
oudere bladeren, dan worden deze vlekkerig
(mozaïekachtig), zij krullen zich en de blad-
tanden buigen zich eenigszins naar beneden
om.
De jonge blaadjes blijven klein, de aller
jongste ontplooien zich zelfs niét, zij hebben
oen bleekgroene kleur, worden bros en ver
dorren of gaan bij nat weer in rotting over. De
bloesems ontwikkelen zich slecht of in het ge
heel niet.
Sterk aangetaste planten maken een ge
drongen indruk, doordat het hart niet goed tot
ontwikkeling is gekomen.
Van matig aangetaste planten is de oogst
ai gering, sterk aangetaste planten gaan na
bet tweede jaar reeds dood, waardoor de op
brengst van een besmet aardbeienveld nog
sterker vermindert.
De aantasting is midden in den zomer het
hevigst, het aantal mijten is dan het grootst.
Alleen geslachtsrijpe wijfjes kunnen over
winteren, de nog niet volgroeide mijten en
Voor zoover men heeft kunnen nagaan ook de
eieren, gaan in den herfst dood.
In het voorjaar vermenigvuldigen de mijten
Sich sterk, verschillende generaties komen ge-
burende den zomer tot ontwikkeling, tot in den
herfst door lage temperaturen daaraan een
®inde komt.
Om de mijten te zien heeft men een ver
grootglas noodig. Men vindt ze niet gemakke
lijk, want de aardbeienmij ten zijn lichtschuw,
houden zich tusschen de sterke beharing
Verscholen en houden zich bij voorkeur op in
bladplooien of tusschen samengevouwen blaad
jes.
Toen gebleken was dat de aardbeienmijt zeer
schadelijk kan zijn, heeft men natuurlijk ge
tracht de schade te voorkomen of te beperken
en naar een goed bestrijdingsmiddel gezocht.
Men heeft geprobeerd de mijten te dooden
boor de planten te bespuiten o.a. met lysol,
■ninerale oliepreparaten, nicotine, formaline,.
Swavelpreparaten, e.a.
De resultaten zijn niet bevredigend geweest,
voor een deel is dat te wijten aan de middelen,
Welke beproefd werden. Het is b.v. bekend, dat
bi ij ten voor nicotine weinig gevoelig zijn. Maar
bok zijn de slechte uitkomsten een gevolg van
het verscholen leven der mijten; zij worden door
goede spuitmiddelen, b.v. Californische pap on
biinerale olie-preparaten niet voldoende ge
bakt.
Een oude weg om van de mij ten-misère af te
bomen is mogelijk door een warmwater-behan-
beling. Zoowel in Amerika als in Engeland is
beze methode uitgewerkt. Het bleek, dat de
temperatuur, waarbij de mijten zoowel als de
rieren gedood worden, zeer dicht ligt bij de
vritieke temperatuur voor de planten. Er moet
bus met groote nauwkeurigheid gewerkt wor-
ben. Gedurende 30 minuten moeten de planten
ondergedompeld worden in water van 43 graden
Celsius. Van deze temperatuur mag niet wor-
ben afgeweken; bij een lagere temperatuur wor
den de mijten niet voor 100 pCt. gedood en
hjj een hoogere temperatuur worden de planten
beschadigd. Het is zelfs noodig direct na de
behandeling de planten in koud water te dom
melen of met koud water te overgieten, omdat
®en langere blootstelling aan de hoogere tem
peratuur bedenkelijk is.
De Engelsche methode is in ons land ook
toegepast, doch ondanks een nauwkeurige be
handeling bleken toch vele planten ernstig be
schadigd.
De heer Hus acht de warmwater-behandeling
•p gevaarlijk en voor velen onuitvoerbaar. In
Zwitserland is men de zelfde meening toegedaan.
Daar heeft dr. Weismann echter een geschikte
Ëasbehandeling gevonden.
In een gaskist heeft hij verschillende gassen
°P de planten laten inwerken. Tenslotte wer-
ben zeer goede resultaten verkregen met S.-gas
(methylbromide). Planten, welke gedurende 6
bfen in een ruimte met 2 volume-procenten S.-
Sas waren gehouden, bleken geheel gezuiverd
e zijn; de mijten en de eieren waren gedood,
°e planten hadden niet geleden.
De temperatuur speelt by deze behandeling
ben belangrijke rol; beneden 18 graden Celsius
heemt de werking van het gas, vooral op de
bieren, belangrijk af.
De vochtigheid van de lucht oefent geen in-
rioed uit, noch op de gunstige insecticide wer
king van het middel, noch op een nadeelige
inwerking op de planten.
Beschadiging treedt eerst op bij een hoogere
b°ncentratie van het gas.
In ons land zullen ook proeven met het S.-gas
borden genomen en als de resultaten even
kunstig zijn als in Zwitserland en er is geen
keden daaraan te twijfelen dan zullen zekere
nauwkeurige voorschriften voor de behandeling
*orden bekend gemaakt.
Het is de bedoeling binnenkort kistjes met
bardbeienplanten, waarvan men in kassen den
?°gst wil vervroegen, in een gaskist aan de
behandeling te onderwerpen. Later kunnen dan
Jonge planten behandeld worden, terwijl ook
Nagegaan zal worden of een behandeling van
b&rdbeibedden mogelijk zal zijn.
Daar methylbromide een giftig gas is, mag er
niet onvoorzichtig mee worden omgegaan. De
Proeven dienen voorloopig onder deskundigen lei
ding te worden genomen. Dan zal blijken of
met inachtneming van bepaalde voorzorgsmaat-
ogelen de behandeling verder aan de practici
kan worden overgelaten.
aan anderen dan werkloozen zullen eveneens
des namiddags om twee uur plaats hebben.
Brandstoffen aan werkloozen en ondersteun
den Door de zorg van het crisis-comité-Ben-
nebroek is in het begin dezer week aan alle
werkloozen en ondersteunden een H.L. brand
stof verstrekt. Door autopech bij een der
brandstoffenhandelaren kregen eenige perso
nen de hun toebedeelde brandstoffen eerst
Donderdag.
Brandweer In verband met het groote ge
vaar voor brand in deze dagen is door den
brandweercommandant een slangenwagen met
toebehooren geplaatst bij den heer K. Zwaag
aan den Rijksstraatweg. In geval van brand in
den omtrek van het raadhuis of in het villa
park By weg" is er dus brandweermateriaal
in de onmiddellijke nabijheid.
Gladheid van de wegen De aandacht
wordt er op gevestigd, dat ingevolge de bepa
lingen der plaatselijke politieverordening
hoofdbewoners van gebouwen en eigenaars
van onbewoonde gebouwen verplicht zijn te
voldoen aan de door B. en W. gegeven bevelen
tot wegruiming van sneeuw op den weg langs
de perceelen of tot het bestrooien van dien
weg bij gladheid met zand of asch.
Onze pondsactie, zoo schrijft ons de St. Vin-
centiusvereenigng, is een schitterend succes ge
worden! Toen op den eersten morgen der inza
meling onze wagen rijkbeladen met allerlei
levensmiddelen van de eerste route binnen
kwam, durfden we refeds de gevolgtrekking
maken, dat we ook ditmaal niet tevergeefs op
uw liefdadigheidszin gerekend hadden, en dat
deze actie bij elkeen in den smaak zou vallen!
Drie dagen zijn de wagens uitgereden en elke
rit was een succes!
We danken van harte allen, die ons door
hun gaven in staat stelden, in den loop van
deze week aan de 450 behoeftige gezinnen in
onze beide parochies een extra Kerstpakket
levensmiddelen te doen toekomen.
God loone het u!
Tenslotte geven we hieronder voor allen, die
daarin belangstellen, een uitgebreid overzicht
van alles wat ingezameld werd';
Ontvangen werd 545 pond rijst, 200 pond
havermout, 190 pond koffie, 586 blikken conser
ven, 846 pond erwten, 46 pond thee, 161 pond
boter, vet en spek, 224 pond suiker, 306 pond
meel benevens 24 kazen en bovendien nog 12
pond van dit smakelijk zuivelproduct.
Verder 49 zakken gedroogde vruchten, 57
worsten en 30 pond bloedworst, 38 pak ver
micelli, 20 pond cacao, 3 pond tabak, 8 pak
lucifers, 27 ontbijtkoeken en 28 pond pudding
poeder en maizena.
Voorts 5 pond hagelslag, 15 pond griesmeel,
gort en sago, 8 blikken leverpastei, 2 fleschjes
puddingsaus, 11 potten jam, 23 pak zeep, bene
vens 50 zak aardappelen en 2 zak winterworte
len.
Tenslotte werden nog ontvangen tegoed
bonnen voor 52 brooden, 27 pond vleesch en 5
mud eierkolen.
Het raadslid G. A. Rollenberg heeft de vol
gende ragen aan B. en W. gesteld:
Hebben B. en W. kennis genomen van de
mededeeling der Regeering, dat dit jaar weder
om slechts 25 pCt. als extra Kersttoeslag op
de ondersteuning van de werkloozen zal wor
den verstrekt?
B. en W. antwoorden, dat van hoogerhand
is bepaald, dat de Kerstgave dit jaar weder
om mag bedragen 25 pCt. van het bedrag, het
welk de betrokkenen over de week van 11 tot
en met 17 December aan uitkeering ontvingen.
Deze Kerstgave is een extra-gave, welke wordt
verstrekt boven de gewone steunuitkeering.
Zijn B. en W. niet van meening, dat deze
toeslag, in verband met den gestegen nood in
de gezinnen der werkloozen veel te laag is ge
steld en zijn B. en W. bereid er bij de regeering
op aan te dringen, dat deze toeslag tot min
stens 50 pCt. wordt verhoogd en zal worden
verstrekt aan alle werkloozen, ook aan hen,
die de betreffende week in de werkverschaf
fing zijn tewerkgeseld?
Genoegzaam wordt beseft, aldus antwoordt
het college, dat de nood in vele gezinnen van
werkloozen door de gewtone steunuitkeering,
welke beoogt te voorzien in de allernoodzake
lijkste levensbehoeften, op den duur niet vol-
TJitbetaling steungelden Men deelt ons
jjïede, dat de uitbetaling van steun op Dinsdag
Dec. a.s. zal plaats hebben des middags 2
('Ur. Staten moeten worden ingeleverd des
^Oorm id dags uiterlijk tien uur. De uitkeering
PHILIPS en ERRES
ook in huurkoop
HAGEMAN - Ged. Oude Grachl 52
TeL 12762 Haarlem
doende wordt gelenigd. Bij het vaststellen van
het bedrag der Kerstgave zal met het voren
staande ongetwijfeld rekening zijn gehouden.
Overigens kan, ook bij den steller der vragen,
niet de verwachting bestaan, dat de landelijke
regeling ter zake wijziging zal ondergaan door
aandrang van een gemeentebestuur.
De meening, dat in een werkverschaffing te-
werkgestelden niet voor een Kerstgave in aan
merking komen, is niet juist. Overigens blijkt
uit deze vraag, dat de gestelde vragen niet ge
heel toepasselijk zijn op de verhoudingen hier
ter plaatse, aangezien er in onze gemeente
sinds eenige weken geen tewerkgestelden zijn.
Op Dinsdag 27 Dec. a.s. zullen de loketten
van den gemeentelijken dienst voor Sociale
Zaken voor de afdeeling ziekenfondsen en kas
den geheelen dag gesloten zijn.
Dank zij de mooie opbrengst van de collecte
voor het Fonds Armengoederen op 17 Decem
ber j.l. is het mogelijk gebleken op ruime
schaal een extra-kerstgave te verstrekken aan
de meest-behoeftigen. Naast de belangrijke
hoeveelheid van 500 kg. vet, welke aan onge
veer even zoovele gezinnen kon worden gege
ven, konden ruim 400 gezinnen worden verrast
met een bon ter waarde van een gulden voor
den aankoop van vleeschwaren.
Het doel van deze Kerstcollecte is dus wei
ten volle bereikt. Het is een begin van een
nieuwe traditie, moge deze zich in steeds stij
gende lijn ontwikkelen.
Burgerlijke stand. Geboren: K. Apswoude
Heemskerk, z.; D. vanHeeringenten Brink, z.;
C. Postde Groot, z; A. M. C. van der Zon
Zomer z.
Overleden: M. M. Plaat, 76 j., overleden te
Haarlem.
Gevonden voorwerpen. Gevonden en terug
te bekomen bij: Klinkenberg, Joan Maurits-
plein 27 een cócoslooper; Van Gulik, Alb. Thijm-
laan 31, een dameshandschoen; Bouman, Bloe-
mendaalscheweg 168, een jonge bruine hond;
Van der Voorn, Prof. v. d. Waalstraat 27 Haar
lem, een warmwaterkruik; Kostjens, Pr. Hen
driklaan 120, een rijwielbelastingmerk; Waas
dorp, Dompvloedslaan 1, een penseel; De Graaf,
Dompvloedslaan 41 een paar motorhandschoe
nen; Kars, Dompvloedslaan 39, een kinderhand
schoen; Tromp, Firicesstraat 37, Haarlem,
een geldstuk; Commandeur, Duinlustparkweg
44, een poes; Zwijndrecht, Bloemendaalsche-
weg 157, een eend; Ravenhorst, Korte Klever
laan 21, een dubbele fietstasch; Butter, Oranje
Nassaulaan 60, een grijze handschoen; Kout,
Julianalaan 23a, een paar dameshandschoenen;
Politiebureau Overveen (alleen op werkdagen
van 1012 uur v.m.)boodschappenboekje, tang,
handschoenen, portemonnaie met inhoud,
tochtscherm van een auto.
Luchtbescherming Op uitnoodiging van
den heer A. Berentsen, inspecteur van politie
en hoofd van den luchtbeschermingsdienst te
Heemstede waren Vrijdagavond verschillende
bestuursleden der diverse vooraanstaande or
ganisaties van alle standen en richtingen bij
een in een der zalen van het R.K. Vereeni-
gingsgebouw, om te komen tot de oprichting
van een afdeeling van de Nederlandsche ver-
eeniging voor luchtbescherming.
In zijn openingswoord heette de heer A
Berentsen, die voorloopig de leiding dezer bij
eenkomst had, bijzonder welkom den burge
meester Jhr. J. P. W. v. Doom, die door zijn
aanwezigheid blijk gaf van zijn bijzondere in
stemming met de poging om ook hier even
tueel organisatorisch, op te kunnen treden, den.
heer Mr. A, J. Bakker, administrateur ter Pro
vinciale Griffie, die zich bereid had verklaard
voorloopig de leiding op zich te nemen, en
den heer A. Wijma, propagandist dor Ned.
Vereeniging, die het doel en streven zou uit
een zetten.
Spr. sprak er zijn leedwezen over uit, dat de
dames-organisaties geen gevolg aan de uitnoo
diging hadden gegeven, omdat zij vooral een
belangrijke taak hebben te vervullen bij een
eventueele bestrijding tegen luchtaanvallen.
Uit de stijging der getallen van het lidmaat
schap, zoo vervolgt spr., blijkt wel dat ons
Nederlandsche volk veel voelt voor luchtbe
scherming. Was dit in 1936 slechts 360, in 1937
20.000. Nu, na de critieke dagen van September
vooral is dit getal tot 6700 gestegen.
Moge ook hier, zoo besloot de heer Berentsen
de noodzakelijkheid van een goede organisatie
ingezien worden, opdat een toestand als in Sep
tember van dit jaar, ons niet meer zal kunnen
overvallen.
De heer A. Wijma, hierna het woord verkrij
gend, schetste eerst de belangrijke taak der da
mes in huis en bij de ziekenverpleging en gaf
daarna een overzicht van wat ons bij een oorlog
te wachten zou staan.
Vervolgens deelde de heer Berentsen mede, dat
het in de bedoeling lag om alle uitgenoodigde
organisaties, dus ook de nu niet aanwezigen uit
te noodigen een harer leden in het bestuur te
doen vertegenwoordigen. Daar alle aanwezigen
zich als lid opgaven, werd besloten de afdeeling
Het debat in de vergadering der Provinciale
Staten van Noordholland over de wateronttrek
king aan de duinen door het Provinciaal Water
leidingbedrijf heeft zeker geen slot gehad, dat
alle belanghebbenden bevredigt.
De klachten over het uitdrogen der gronden
werden „en bagatelle" behandeld.
De meening van den geoloog dr. Tesch telde
niet mee, volgens het lid van Gedeputeerde Sta
ten, omdat hij „maar" geoloog was; de koninklij
ke beslissing inzake de afwijzing van het ver
zoek om in Bennebroek water te mogen oppom
pen, had al evenmin op Gedeputeerde Staten
indruk gemaakt, hoewel deze beslissing klaar
blijkelijk gegrond is geweest op het advies van
een commissie bestaande uit louter deskundigen
en nog wel de beste van ons land; het verzet van
den voorzitter der Algemeene Vereeniging voor
Bloembollencultuur, dr. Verhage, werd afgewe
zen, omdat hij geen deskundige, immers doc
tor in de economie, is, waarbij vergeten werd,
dat hij slechts de woordvoerder is van de onmid
dellijk belanghebbenden, de kweekers zelf, dat
wil zeggen: van de beste deskundigen, die er
zijn.
Dat is wel een heel eigenaardige manier van
debatteeren.
Er bleef op die manier niets anders over dan
de meening van den directeur van het Water
leidingbedrijf, welke meening gedeeld en stevig
gesteund wordt door Gedeputeerde Staten en den
Raad van Toezicht op het P. W. N. Denken
Provinciale Staten dan, vroeg een lid van Ge
deputeerden, dat de directeur van het P.W.N.
geen verantwoordelijkheid in deze kwestie kent?
En de Raad van Toezicht? En Ged. Staten?
Niemand zal willen ontkennen, totdat hij
de bewijzen van het tegendeel heeft dat de
directeur, de Raad van Toezicht en Gedepu
teerde Staten verantwoordelijkheid kennen, maar
de vraag is of zij wel voldoende overtuigd zyn
van de schade, welke de wateronttrekking aan
de cultuurgronden veroorzaakt om zich hun ver
antwoordelijkheid tegenover de kweekers bewust
te worden.
Het is déze overtuiging, waaraan getwijfeld
wordt.
Door de kweekers werd gehoopt, dat de direc
teur van het P.W.N. eindelijk zou gezwicht zijn
voor het oordeel van mannen als dr. Tesch, dr.
van Slogteren, de commissie van voorlichting
voor de wateronttrekking aan de Veluwe (die
de Kroon inzake Bennebroek van advies diende)
en de leden van de Algemeene Vereeniging voor
Bloembollencultuur. Uit het verloop der Staten-
zitting is gebleken, dat dit blijkbaar niet het ge
val is.
Volgens het lid van Gedeputeerde Staten zul
len er nu waterschappen worden opgericht in
de streken waar last van de wateronttrekking
wordt ondervonden. De oplossing zal dan waar
schijnlijk gevonden worden door irrigatie van de
gronden. Dat is de allerduurste en minst be
vredigende oplossing en als wij het lid van Ge
deputeerde Staten goed begrepen hebben, zouden
de kweekers die irrigatie bovendien zelf moeten
bekostigen. In elk geval rekent de Provincie er
op, dat zij niets zal behoeven bij te dragen. Het
behoeft wel niet gezegd te worden, dat daarvan
niets komen kan.
Indien door deskundigen met een aan zeker
heid grenzende waarschijnlijkheid zal zijn uit
gemaakt, dat de uitdroging der cultuurgronden
te wijten is aan de wateronttrekking door het
P.W.N. (en zoover schijnen wij nu ongeveer te
zijn), dan zal het Provinciaal Bestuur daarvan
de consequenties moeten aanvaarden door óf'
wel aan de gronden hun oude cultuurkracht te
rug te geven ófwel aan de eigenaren van de
gronden een redelijke schadevergoeding toe te
kennen.
Het laatste zou mogelijk zijn, door te trachten
langzamerhand eigenaar van al die gronden te
worden; het eerste door de wateronttrekking
.aan de duinen te verminderen.
Heemstede als opgericht te doen verklaren.
Voorloopig werd als voorzitter benoemd mr.
A. J. Backer en als secr.-penningmeester de
heer W. J. Says, Heemsteedsche Dreef 35, tel.
29374, aan wélk adres men zich al als lid op
kan geven.
In den loop van de volgende maand zal dan
een groote propaganda-vergadering belegd wor
den, waarop dan de contributie, die zoo gesteld
zal worden dat dit voor niemand een bezwaar
kan zijn, zal worden vastgesteld.
De burgemeester sprak nog een slotwoord,
daarbij dankend de initiatiefnemers, en een be
roep doende in eigen kring propaganda te maken,
opdat wij hier een goede lucfitbeschermingsaf-
deeling moge krijgen.
Rectificatie In het Raadsverslag van Hil-
legom is een gedeelte uitgevallen en wel in de
derde kolom onderaan. Dit gedeelte behoort te
luiden als volgt:
De VOORZITTER: Daar zal wel opgelet wor
den, dat er geen bloemisten rijk van zullen wor
den.
De heer LOERAKKER (R. K.) wijst er op dat
de heer Pijnakker dit verkeerd ziet. Zoowel
werkgevers als werknemers mogen hiermde ge
baat zijn. Spr. gunt den werkgevers gaarne eeni
ge tegemoetkoming tegen alle geleden verlies.
Het is allereerst een sociale maatregel en die
verdient aller steun. Het standpunt van den
heer Pijnakker, is echter te begrijpen, waar diens
leider met den Communist in zee wil gaan.
„Alles weg" is daar het parool.
en verder:
4e kolom regel 15 van boven: moet staan:
De heer Pijnakker vraagt of het mogelijk is,
dat bij het tewerkstellen van de menschen bij
de bloemisten, dezen niet naar de Haarlemmer
behoeven enz.
Mishandeling Terzake van mishandeling
werd een vroegere ingezetene dezer gemeente
gearresteerd, die bij een vechtpartij zijn tegen
stander het kunstgebit kapot sloeg. Nadat pro
ces-verbaal tegen hem was opgemaakt, is hij
op vrije voeten gesteld.
Burgerlijke stand. Geboren: Robert Fre-
derik z. v. J. van Vliet en B. Gaastra; Petrus
Johannes z. v. A. van Kampen en A. J. Wete
ring; Cornelia Helena Wilhelmina d. v. A. Kle
verlaan en M. H. Berkhout.
Ondertrouwd: G. P. Voorn en J. J. C. M. Rus
man; J. Lommerse en M. C. M. Jonkheer.
Getrouwd: C. M. Ruigrok en M. Mooijekind.
Hinderwet
B. en W. brengen ter openbare kennis, dat het
verzoek van de Handelsvennootschap onder fir
ma J. L. H. Smits en Co., te Amsterdam (Che
mische fabriek „Velsen", te Velsen), om ver
gunning tot het uitbreiden van haar fabriek
door het oprichten van een lakstokerij in het
perceel Kanaalkade no. 41 te Velsen; en van
de N. V. Vereenigde Koninklijke Papierfabrie
ken der firma Van Gelder Zonen te Amsterdam
(fabriek Velsen), om vergunning tot het uit
breiden van haar fabriek door uitbreiding van 't
ketelhuis met bijplaatsing van een ultra-hoog-
drukketel en HD.-voorspanturbine met bijbe-
hoorende electrische apparaten, op haar fa
brieksterrein door hen is toegestaan.
Woensdagmiddag wilde een 14-jarige fietsrij
der voor een luxe-auto, die op den IJmuider-
straatweg reed, uit den weg gaan. Tengevolge
van de sneeuw verloor de jongen de macht over
zijn stuur en werd door den auto aangereden.
Hij kwam er met een kneuzing en enkele ont
vellingen goed af. Zijn fiets was evenwel geheel
vernield.
Eveneens viel Woensdag een 57-jarige arbei
der H. op den Stationsweg, tengevolge van de
gladheid. Met een hoofdwonde werd hij in een
nabijgelegen woning binnengebracht alwaar
spoedig medische hulp verscheen.
Gemeente lijdt geen schade Het eenige
maanden geleden verduisterde bedrag van onge
veer f 20.000 ten nadeele van de gemeente door
een ambtenaar bij de bedrijven is door de
Fraude Onderling voor Gemeenten geheel ver
goed, zoodat dus de gemeente geen schade lijdt.
Van officieele zijde bevestigde men ons dit be
richt.
Burg. Stand. Geboren: Frits, z. van F
Paap en M. Kerkman, van Ostadestraat 1;
Wilhelmina Helena, d. van J. Kiewiet en G. J
Grezel, Oranjestraat 9rood.
Ondertrouwd: J. van den Bos en H. A. Kra
mer, bg. Engelbertstraat 82.
Gehuwd: W. T. H. Rogge en J. C. Biickmann,
Zandvoortschelaan 18; J. Groen en H. van der
Molen, Heemskerkstraat 10; S. A. Kef en C.
H. van der Meij, Parallelweg 43.
Overleden; J. A. Philippus, echtgenoote van
I. Zwaaf, 39 jaar; A. Caspari. 69 jaar; A. Zwem
mer, echtgenoote van L. H. Schut, 76 jaar.
IJsclub „Zandvoort." Het bestuur van de
ijsclub Zandvoort deelt mede. dat het voorne
men bestaat om bij aanhoudend vriezend weer
a.s. Dinsdagmiddag wedstrijden in het hardrij
den te houden voor jongens van 10—16 jaar.
Er worden fraaie prijzen beschikbaar gesteld
Aanmelding bij de heeren S. Attema, Bredero-
destraat 125, tel. 2715; H. van Ekeren. Brede-
rodèstraat 23 en K. van der Mije, Willemstraat
31, tel. 2363.
Warme maaltijden. Vrijdag is voor het
eerst begonnen met de verstrekking van warme
maaltijden aan inwoners voor een luttele prijs.
Binnen drie kwartier was de groote voorraad
geheel verkocht en het algemeene oordeel ovei
het eten was zeer loffelijk. Daarom zal zoo
spoedig mogelijk, waarschijnlijk reeds heden, de
hoeveelheid belangrijk worden vergroot. Men
deelde ons mede, dat ook a.s. Maandag, tweede
Kerstdag, aan het oude mannen- en vrouwen-
gasthuis aan de Swaluestraat wederom erwten
soep zal worden verstrekt, terwijl men Dins
dag a.s. bij aanhoudende vorst stamppot' ver
krijgbaar zal stellen. Het eten wordt klaar ge
maakt door de vader en moeder van deze in
richting. Het blijkt wel in een behoefte te voor
zien. Grootere ketels zijn reeds besteld om
ieder die het noodig heeft aan deze goedkoope
maaltijden te kunnen helpen.
Vorst en vogels. Bij verschillende inwoners
alhier kari men tengevolge van de strenge vorst
in huis spreeuwen aantreffen, die half ver
kleumd en Verstijfd op straat of in den tuin
waren aangetroffen en waarover men zich heeft
ontfermd. Enkele keeren met gunstig gevolg
voor deze diertjes. Meeuwen, tenminste de zee
meeuwen ziet men nu hier niet meer. Zij zijn
dieper het land ingetrokken en vertoeven in
■Haarlem en zelfs worden zy in Amsterdam aan-
Als de scherpe vrieswind snijdt door de
boom en en de waterwegen huiverend
doet wegschuilen onder de vlakten
van het ijs, als alom de witte sneeuw pol
ders en velden bedekt met de winterwade en
de lucht zwaar-grijs daarover heen hangt
dan is het, naar ouden trant, tijd voor het
Kerstfeest.
Dan spoeden zich in den nacht van 25
December, gelijk weleer de herders over de
heuvelen van Bethlehem, de menschen naar
de plaats, waar het Kindje is geboren:
Het vliegt 'n wit wit vlokske
in den nacht
Het klinkt 'n klee-klee klokske,
heel zacht.
En vrouwen gaan en mannen gaan
Met mantels en met kappen aan.
Adeste!
Het Nederlandsche volk heeft van het
begin af aan de viering van het Kerstge
beuren verbonden aan de vertrouwde eigen
aardigheden van zijn land. Het kon zich de
geboorte van het Kindeke, gevierd in de
maand December, niet anders voorstellen
dan als een gebeurtenis, voorvallend in de
barre koude van den Dietschen winternacht.
Vooral de Zuidelijke Nederlanden, waaraan
onze cultuur haar bestaan in oorsprong
heeft te danken, heeft het Kerstgebeuren
met deze landelijke sfeer omhangen. Den
ken wij bijvoorbeeld aan de prachtige schil
deringen van een Rogier van der Weijden of
aan de onvergetelijke winterlandschappen
van Pieter Brueghel. Het is dezelfde, innige
toon, die nog spreekt uit de werken van
latere Vlaamsche schrijvers als René .de
Clercq, Stijn Streuvels en Felix Timmer
mans,
Hoe ver deze cultuur in de godsdienstige
traditie der Nederlanden teruggaat, laat
zich het best verduidelijken aan de aloude
Kerstliederen, die, in de middeleeuwen ont
staan, nu nog jaarlijks in de kerken en
huisgezinnen worden gezongen. Lr zijn er
bij, die zich beperken tot een bepaalde
streek. Zoo heeft men liederen ontdekt
in Fransch-Vlaanderen (Noord-Frankrijk),
waarvan de tekst nog bijna zuiver middel-
eeuwsch is overgeleverd:
„Maria, die soude naer Bethlehem gaen
Kersavond al voor den noenen.
Sint Jozef die soude met haer gaen
Om haer den weg te toonen.
Het hagelde en sneeuwde en 't was er so koud
De rijm lagh op de daecken.
Sint Jozef tegen Marien sprack:
Maria, wat sullen wi-maecken?" 1)
De verteltrant in die liederen is van een
ontróerenden eenvoud. Wat de volksfantasie
zich, bij gebrek aan historisch inzicht, om
trent de werkelijke omstandigheden van
Christus' geboorte niet of nauwelijks kon
voorstellen, werd met grepen uit het eigen
dagelijksche leven aangevuld. De Heilige
Maagd en de goede Sint Jozef werden tot
gewone volksche figuren:
„Maria die seyde: ick bender so moe,
Laet ons een weinigh rusten."
En Sint Jozef antwoordde kalm:
„Laet ons een weinigh verder gaen
Aen een huijseken sullen wi rusten."
En als dan, na den moeizamen tocht over
de besneeuwde velden, in een arm „cleyn
huijseken" het kindeke is geboren, dan
P/emt Marir :t op den schoot en sust het
met zoete woorden:
„Si sette dat kint op haren scoot,
Si cussede 't voor sijn mondekijn root.
Het was so soet
Susa ninna, susa noe
Jesus minne sprac Marien toe."
Het is in verband met het laatst-aange-
haalde, wiegende refrein, dat wij eenige
aandacht willen schenken aan een oud-
Nederlandsch gebruik, waaraan de herinne
ring, vooral te Amsterdam, nog voortleeft in
de uitdrukking „het kindje wiegen".
Daaronder verstaat men de gewoonte om
den nacht van 24 op 25 December al wa
kende door te brehgen, hetzij in de huis
kamer, hetzij (zooals van ouds) in een
koffiehuis om zich vandaar tegen drie
uur naar de nachtmis te begeven, bij voor
keur (zooals vroeger) naar de Boomskerk.
Nu is er omtrent den oorsprong van deze
uitdrukking („het kindje wiegen") onder
zeer vele schrijvers een belangrijk verschil
van meening. Zoo hebben met name ver
scheidene katholieke onderzoekers zich ver
zet tegen de opvatting, als zou deze uit
drukking zijn ontstaan uit een vroeger
Kerstgebruik, waarbij tijdens de nachtmis
kleine kinderen, op voorbeeld van den
priester aan het altaar, een meegebracht
wiegje al zingend heen en weer bewogen.
Een oude protestantsche schrijver, Walick
Syvaertszoon, schreef namelijk:
„Hoe men op Kerstdag een wiegken
met een beeldeken daarin, nae een cleyn
kindeken in de luier gefatsoeneert, op
het hooge autaer placht te zetten: en
dat de ouders hun kinderen met een
wiegken en een schel in de kerk leidden.
En als de priester onder de mis het kin
deke, op het autaer staande, begon te
wiegen en te zingen Eia, Eia, Eia enz.,
dan vingen de kinderen voorts mee aan,
elk zijn kindeke te wiegen en Eia te zin
gen, makend daarnevens een groot ge
luid en geklank met hun schellen, dat
de heele kerk ervan vervuld was. Het
orgel begon dan op een bijzondere wijze
te spelen en het spel te begeleiden." 2)
Het spreekt vanzelf, dat 'n dergelijke ge
woonte, mocht zij hebben bestaan, voor de
beeldenschuwe protestanten een groote
ergernis was. Ook wij zouden in onze dagen
zulk een vertooning niet in overeenstem
getroffen. Aardig was het in de Kerkstraat,
waar een bewoner over de geheele breedte van
de straat een lange lijn had gespannen vol ge
regen met pinda's en vooral de musschen ma
ken een dankbaar gebruik van deze attentie.
Miniatuur uit een middeleeuwsch bre-
vierboek. De geboorte van Christus
ming achten met de waardigheid van de
kerkelijke liturgie.
Het is echter de vraag, of de bedoelde
katholieke onderzoekers, waaronder Mgr.
Klönne3), die zich tegen deze verklaring
van protestantsche schrijvers als Walick,
Mauricius, Lelong en ook Acquoy, hebben
verzet, daarmee de vraag naar den oor
sprong van de uitdrukking „het kindje wie
gen" bevredigend hebben opgelost.
Want men kan over de middeleeuwsche
gewoonten onzer voorvaderen denken zoo
als men wil, in ieder geval is het èen feit,
dat de aloude Kerstliederen bij herhaling
regels of strofen bevatten, die een aandui
ding geven van een begeleidend spel. Met
betrekking tot het wiegen spreekt misschien
wel het duidelijkst:
„Het quamen drij coninghen ut verre landen
Nu wieghen, nu wieghen wij
Om Gode te doen een offerande.
Sy volgden die sterre in corter stonden
Nu wieghen, nu wieghen wy," enz.
En een ander liedje zingt:
„Daar sijn alle nachten drie engelkens by,
Drie engelkens bij;
Zy wiegen het kindje en het slaapt er zoo bly
Zy wiegen het kindje en het slaapt er zoo bly!"
Bezien wij de oude refreinen, waarmee de
middeleeuwsche liedjes als zoogenaamde
„leijsen" werden afgewisseld, nu eens met
„Susa nina, susa noe", dan weer met „Eia,
eia" of een ander wiege-versje, en lezen we,
hoe de herderkens binnenkomen met zang
en geschenken, en hoe alle omstaanders
worden opgewekt, mee te doen en zelfs mee
te dansen dan is het nauwelijks denk
baar, dat dit alles maar zonder eenig soort
van spel in z'n werk zou zijn gaan. Daar
voor waren de middeleeuwers en ook hun
zestiende-eeuwsche nakomelingen te kin
derlijk, we zouden liever zeggen: te speelsch
van aard. Stelden zij immers niet alles be
treffende het godsdienstige leven aan
schouwelijk voor? Hadden zij niet paasch-
en pinksterspelen, en is heel hun litteratuur
niet vol van het mysteriespel, aan de litur
gie ontleend?
Natuurlijk laten wij gaarne de mogelijk
heid open, dat zulks niet gebeurd is in het
fcerfcgebouw alhoewel wij ook in dit op
zicht voorzichtig moeten zijn met de ver
klaring van oude gebruiken: men voelde
de dingen vroeger anders aan dan tegen
woordig. Maar wel mogen wij, op grond van
de talrijke aanwijzingen, veronderstellen,
dat onze voorouders in hun huiskamers het
Kerstgebeuren spelenderwijze hebben opge
voerd en dat ook daaruit de uitdrukking
„het kindje wiegen" op den vooravond van
Kerstmis is voortgekomen.
Protestantsche overheersching heeft, met
name te Amsterdam, veel van de katholieke
gebruiken naar schuil- of zolderkerk ver
drongen. Bezien wij wellicht daarom vele
middeleeuwsche gewoonten, die toch de
uiting waren van een volksch en levendig
geloofsleven, al te spoedig met een critisch
oog?
Drs. B. O.
1) Vgl. De Coussemaeker: „Chants pc pulairs
des Flamands de France."
2) Walick Syvaertszoen: .Roomse Mysteriën
ontdekt". Voorreden bldz. 4.
3) Mgr. Klönne: „Amstelodamensia", bldz.
250 v.v.
25 jaar bij de brandweer De heer A C.
Melief herdenkt 29 December het feit, dat hij
25 jaren geleden toetrad als lid van de ge
meentelijke vrijwililge brandweer aan de Czaar
Peterstraat.
Benoeming inspecteur van politie Met in
gang van 1 Februari as. is de inspecteur-titu
lair J. Kemper benoemd tot inspecteur in de
vacature Giard, die wegens gezondheidsredenen
gepensionneerd is.
Door de gladheid Door de gladheid kwam
een fietser aan het begin van de Gedempte
Gracht te vallen. Over inwendige pijnen
klagende werd het slachtoffer voor onderzoek
naar het Gem. Ziekenhuis overgebracht.
Een geweldig Kerstdineetje
Is weer voor U klaargemaakt
En ik durf vooral beweren,
Dat het meer dan
heerlijk smaakt!
Het menu stond dezer dagen
Al volledig in de krant,
Het serveeren zal geschieden
In een bios-restaurant!
Wat je daar ziet is zoo smaakvol,
Dat straks ieder zegt: Ik ga
met de Kerstdagen naar
REMBRANDT
en ook naar de CINEMA!
