Hevig luchtgevecht boven
Granadella
Lompen- en Metaalhandel
J. VAN KAMPEN
Wenscht allen een Voorspoedig 1939
Wang's verklaring
wekt beroering
GESLOTEN
VLIEGTUIGEN SLAAGS
BOVEN DE LINIES
DE „NIEUWE ORDE" IN
CHINA NIET ERKEND
Wolhandel Kaan
HERSTELT FRANCO DE
MONARCHIE?
Het nieuws van heden
DE BAROMETER
BURGWAL 20 - HAARLEM - TELEFOON 10782
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZATERDAG 31 DECEMBER 1938 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE
NASSAULAAN 51 - TEL 13866 - CIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) vooi
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f 3.25. Bij onze Agenten 27Vi d. per week,
per kwadaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
VIJF EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21561
Regeeringstroepen trachten de
sleutelpositie Sarroca
te veroveren
De Nadir opnieuw
in actie?
De José Luis Diez
De Carmelieten in Spanje
Opnieuw een nota der Ver. Staten
aan Tokio overhandigd
Nieuwjaarsboodschap
van Hitier
Een drietal taken blijft nog
te volvoeren-
Een proefballon van Tsjang Kei
Sjek voor vredesonder
handelingen?
Het Weer
Hedenavond 8 uur
Gen. Cronjéstraat 129 Haarlem
De „Torenvalk" heeft
motorstoring
Zuid-Afrika's politiek
„Emoe" zal post en passagiers
overnemen
REIGER VLIEGT VERDER
Prins Aschwin te Soestdijk
Berlijn fulmineert tegen
Washington
Algemeene perscampagne tegen
de Ver. Staten
De Germania
verdwijnt
Mussolini zou dit nog voor Cham
berlains bezoek verwezenlijkt
willen zien
Pro Arte Christiana
Z. H. Exc. Mgr. Huibers zal de
tentoonstelling openen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG BLADZIJDEN
Van een keldertrap
gevallen
Vrouw aan de gevolgen overleden
FELLE UITSLAANDE BRAND
TE GRONINGEN
Bovenwoning geheel uitgebrand
Franco niet van plan
te betalen
Voor schade toegebracht aan
Britsche schepen
VERKEERSOBSTAKEL
WORDT OPGERUIMD
Teraardebestelling van den Val-
kenburgschen tol bij Voorschoten
Goebbels hedenavond
voor de radio
I
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 cl '«get.
mededeellngen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
do kleine annonces „Omroeoert" rle de rubriek
LERIDA, 31 Dec. (Havas). Vrijdag
ochtend werd boven Granadella een der be
langrijkste luchtgevechten uit den burger
oorlog geleverd. Om half negen vlogen 70
toestellen der regcering boven de linies der
nationalisten. Hun aanval werd begunstigd
door een lichten mist. Later maakten zij
snel een duikvlucht om troepenconcentraties
te bestoken. Twee escadrilles recntsche
vliegtuigen bonden direct een hevig gevecht
aan.
Volgens officieele inlichtingen is het heel
zeker, dat acht Curtiss- en twee Rata-vlieg-
tuigen zijn omlaaggeschoten. Om negen uur
kwam het opnieuw tot een gevecht, nu echter
boven de stellingen der regeeringstroepen.
Het hoofdkwartier van Franco meldt, dat de
rechtschen Vrijdag zijn voortgegaan hun druk
uit te oefenen. In den sector van Balaguer
rukken zij op in de richting van Camarasa,
ondanks het feit, dat de temperatuur beneden
het vriespunt is gedaald. In het Zuidejijke deel
van het front is de stad Bobera, ten Zuidwesten
van Granadella, vanmorgen ingenomen. De
rechtschen vormden een bruggenhoofd na de
rivier Canas te zijn overgestoken.
De regeeringstroepen verdedigden Donderdag
hardnekkig de stad Granadella, doch zij werden
tenslotte verdreven na een strijd van man
tegen man.
Men geeft in Saragossa toe, dat de regee
ringstroepen Vrijdag een krachtigen tegenaan
val hebben ingezet in alle Zuidelijke sectoren.
Men voegt hieraan toe, dat de bataljons, die
de spits afbeten van deze aanvallen, door de
rechtschen zijn afgeweerd met een spervuur
van mitrailleurs.
De twee flanken, die oprukken na de door
braak bij het bruggenhoofd van Balaguer heb
ben, naar gemeld wordt, aansluiting gekregen
met andere divisies en sluiten op deze wijze
den zak, die zes mijl diep en vier mijl breed is.
Vele regeeringssoldaten zijn gevangen genomen.
Een divisie heeft den weg BenaventSeo de
Urgel bereikt.
Bij hun tegenaanval hebben de regee
ringstroepen, volgens berichten uit Barce
lona. een beweging ondernomen in de rich
ting van Sarroca, een sleutelpositie ten
aanzien van de wegenkruising, op nog geen
drie mijl afstand van de frontlinie der
regeeringstroepen
Wanneer de regeeringstroepen er in mochten
slagen Sarroca in handen te krijgen, zouden
zij de verbindingen controleeren achter de Ita-
liaansche divisies, die thans de dorpen Aspe
en Cogull bezetten en volgens de regeering ern
stig gevaar loopen te worden geïsoleerd.
De verbindingen in deze streek loopen ten
voordeele van de regeeringstroepen, welker rech
terflank beschermd wordt door de verdedigings
werken langs de Rio Segre en door een meer.
De troepen van Franco hebben Vrijdagmid
dag het dorp Pobla de Granadella genomen.
Volgens een bericht uit Burgos hebben zij
aan het Zuid-Catalaansche front Terms bezet.
Uit Londen komt het bericht, dat even voor
het vallen van den avond in het Kanaal een
schip gezien is, dat beantwoordde aan de be
schrijving van de „Nadir", het hulpschip van
Franco's oorlogsvloot, dat eenigen tijd geleden
bij Cromer een Spaansch stoomschip heeft
aangevallen.
Het schip werd ongeveer 8 mijl ten Zuiden
van Folkestone gezien.
Een communiqué der Barcelona-regeering
meldt, dat de „José Luis Diez", welke met
averij Gibraltar was binnengekomen, na een
gevecht met de Canarias, en met eigen mid
delen was gerepareerd, van de Engelsche auto
riteiten mededeeling had ontvangen, dat het
verblijf niet langer «kon worden verlengd. Het
schip werd daardoor gedwongen de haven te
verlaten, ten einde niet te worden geïnterneerd.
De „José Luis Diez" heeft een blokkade ver
broken, welke door vier mijnvegers werd ge
vormd. In den nacht van 29 op 30 December
werd de „José Luis Diez" b« het verlaten van
Gibraltar, toen het schip zich nog in de En
gelsche territoriale wateren bevond, gelijktijdig
door verscheidene bodems, die een blokkade
vormden, aangevallen. Men weet slechts, dat
alleen de Jupiter is gezonken en dat de „José
Luis Diez" aan den grond geraakte.
Vctgens de berichten, ontvangen bij het Ge
neralaat der Carmelieten, werden in het link-
sche Spanje 13 priesters en 4 leekebroeders
vermoord; 7 priesters, 25 seminaristen en 4
leekebroeders worden nog. vermist; 5 priesters.
4 seminaristen en 3 leekebroeders slaagden er
in het nationalistische Spanje te bereiken.
f»
Te Montevideo hadden deze week betoogingen plaats tegen de bemanning
die op bezoek waren. Onder hoede der politie zoeken de matrozen een goed
van twee Italiaansche oorlogsschepen,
hetnkomen naar hun schepen
WASHINGTON, 31 Dec. (Reuter) Het
departement van staat der Vereen. Staten
deelt mede, dat de ambassadeur te Tokio,
Grew, een nieuwe nota aan de Japansche
regeering heeft overhandigd.
Het verluidt, dat zij 'n weigering inhoudt, de
Japansche pogingen, een „nieuwe orde" in
China te vestigen, te erkennen.
De nota is een antwoord op de Japansche
nota van 18 November, waarbij Japan getracht
heeft staande te houden, dat het beginsel van
de open deur in China verouderd was met het
oog op de gewijzigde omstandigheden.
Het verluidt te Washington, dat de Ver-
eenigde Staten de Japansche bewering, dat
verplichtingen van verdragen, waarin de Ver-
eenigde Staten partij zijn, eenzijdig zouden
kunnen worden verbroken, van de hand heeft
gewezen. Men verklaart slechts, dat de eenige
manier, waarop de verdragen aan de toestan
den van het oogenblik kunnen worden aange
past, is deze door middel van een internatio
nale overeenkomst te veranderen.
Deze nota volgt op herhaalde protesten,
stappen en nota, welke sedert den aanvang der
vijandelijkheden met betrekking tot de Ame-
rikaansche rechten, bezittingen en belangen tot
Japan zijn gericht.
BERCHTESGADEN, 30 Dec. (D.N.B.). Ter
gelegenheid van de jaarwisseling heeft Rijks-
r
kanselier Hitier een oproep uitgevaardigd, waar
in hij onder meer zegt, dat 1938 een jaar is
geweest, dat sedert vele eeuwen het rijkst aan
gebeurtenissen voor het Duitsche volk was.
Terwijl de arbeid van nationaal-socialistische
beweging en partij in de eerstê vijf jaar over
wegend betrekking had op de bestrijding van
binnenlandschen politieken, socialen en econo-
mischen nood van het volk, zijn wij, aldus Hit-
Ier, er in de afgeloopen twaalf maanden in
geslaagd het grootste vraagstuk der buiten-
landsche politiek op te lossen. De nationaal-
socialistische beweging heeft dit wonder vol
bracht. Als God dit werk liet slagen, dan was
de partij Zijn werktuig. Zij heeft in vele jaren
van moeilijken arbeid de eendracht in ons
volk geschapen, die het mij mogelijk maakte in
het beslissende uur het levensrecht van ons
volk te verdedigen, ook tegenover de laatste en
ernstigste consequenties. Boven alles echter
breng ik dank aan het Duitsche volk. Geen der
zoogenaamde democratische staatslieden heeft
in dit jaar het recht gehad zoo zeer in naam
van zijn volk te spreken als ik dat gehad heb.
Dat heeft er toe bijgedragen, dat wij een Euro-
peesche kwestie, die toch vroeg of laat gere
geld moest worden, zonder oorlog konden op-
lossein. De vlijt van den Duitschen boer heeft
de voeding van het volk verzekerd, de Duitsche
arbeider heeft de productie in buitengewone
mate doen stijgen. Mijn bijzondere dank geldt
den honderdduizenden, die de westelijke grens
van het rijk hebben omgeven met een wal van
pantser en beton, waarvan wij weten, dat geen
macht ter wereld hem zal kunnen vernietigen.
Eerste taak, aldus vervolgde Hitler, is en
blijft de opvoeding van ons volk voor de na
tionaal-socialistische gemeenschap. Tweede taak
is de uitbreiding en versterking onzer weer
macht. De derde zien wij in de ten uitvoer
legging van het vierjarenplan, in de oplossing
van het gebrek aan arbeidskrachten en vooral
in de economische aanhechting der nieuwe
rijksgebieden. Op het gebied der buitenlandsche
politiek staat de plaats van Duitschland vast.
De verplichtingen, die voortvloeien uit onze
vriendschap voor het fascistische Italië, zijn
voor ons duidelijk en onverbrekelijk. Ons be
grip voor de historische rol, die Mussolini heeft
gespeeld in den arbeid tot behoud van den
vrede, dringt ons tot diepe dankbaarheid. Wij
danken echter ook de andere staatsmannen,
die in dit jaar met ons er naar gestreefd heb
ben den weg naar een vreedzame oplossing der
vraagstukken, die geen uitstel gedoogden, te
vinden. In de wereld Wordt onze politieke hou
ding bepaald door het anti-Kominternverdrag.
Overigens echter koesteren wij als altijd slechts
dezen éénen wensch, dat wij ook in het ko
mende jaar er in zullen mogen slagen, bij te
dragen tot de algemeene pacificatie der wereld.
Moge de genade Gods daarbij het Duitsche
volk op zijn weg vergezellen.
HONGKONG, 31 Dec. (Havas) De „South
China Daily News" publiceert in een speciale
editie den geheelen tekst van het telegram, dat
Wang Tsjing Wei aan Tsjang Kai Sjek heeft
gezonden. Wang keurt in dit telegram de voor
stellen, op 22 December door Konoje uiteen
gezet, volkomen goed en dringt er slechts op aan,
dat Japan zijn belofte, de troepen uit China
terug te trekken, zal nakgmen.
De verklaring van Wang Tsjing Wei heeft in
Chineesche en buitenlandsche kringen groote
opwinding veroorzaakt. Men onderstelt:
1. Dat de verklaring Wang voorstelt als
leider van de oppositie in de kwomintang
met een anti-communistisch program, dat
met name inhoudt, dat de vrede met Japan
moet worden gesloten en dat de Chineesche
politiek zich moet richten naar de totalitaire
landen.
2. Zekere kringen, met name Japansche,
zijn van meening, dat Wang en Tsjang Kai
Sjek het eens zijn en dat de verklaring een
proefballon is voor vredesonderhandelingen.
Tal van Chineezen spreken deze veronder
stelling echter tegen. Zij wijzen op de vast
beradenheid der op 26 December door Tsjang
Kai Sjek afgelegde verklaring.
Volgens de „Sjoen Pau" heeft Wang zich
achter de nationale gemeenschap verscholen.
Sommige bladen gelooven, dat Wang eventu
eel de leiding der Chineesche regeering op zich
zou kunnen nemen.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniii
Ëj VERWACHTING geldig van hedenavond j|
tot morgenavond ongeveer 19 uur:
VOOR DE KUSTSTROOK:
afnemend buiig, wisselend bewolkt, ma- 55
tige, tijdelijk krachtige wind uit Weste- 5=
lijke richtingen, weinig verandering in 55
temperatuur.
55 s=
1 VOOR HET BINNENLAND:
afnemend buiig, aanvankelijk vrijwel ge- H
heel opklarend, met daling van tempera-
H tuur tot even onder het vriespunt; mor-
Ëj gen overdag weer toenemende bewolking
en geleidelijk weer stijging van tempera- jË
tuur; meest matige wind uit Westelijke jË
55 richtingen.
I WAARSCHUWING VOOR HET
H VERKEER:
gladde wegen in het midden en Oosten 55
II van het land in den avond, 's nachts en
's ochtends.
Zon op v.m. 8.12 onder n.m. 3.54 uur. Ëj
H Licht op n.m. 4.24. Maan op v.m. 0.01
Ij onder v.m. 1.33. Volle Maan 5 Januari.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiliiiliiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiil
BUENOS AIRES, 31 Dec. (Reuter). Bij zijn
vertrek naar Kaapstad heeft Reitz, de minister
van Landbouw van de Unie van Zuid-Afrika, in
een interview commentaar geleverd op den in
ternationalen toestand. Hij zeide, dat de Engel
sche en Nederlandsche goodwill de basis van de
politiek van zijn regeering vormen. Volgens
Reitz is men er zich van bewust, dat de eenige
toekomst voor Zuid-Afrika gelegen is in een
vestiging in vrede en harmonie van Engelschen
en Nederlanders.
Het voornaamste voor Zuid-Afrika is volgens
Reitz gelegen in het bewustzijn, dat zijn veilig
heid in het Britsche rijk is gelegen. Wel ge
loofde Reitz. dat de wolken aan den internatio
nalen hemel zullen overdrijven.
BATAVIA, 31 December. (Aneta). De „To
renvalk" bleef heden met motorstoring te Pe-
nang.
Hedenmorgen is van Tjililitan vertrokken
het vliegtuig „Emoe", welk vliegtuig te Penang
post en passagiers zal overnemen.
t
De „Emoe" vertrok met 202 kg. post, 9 kg.
pakketpost en 65 kg. goederen. Te zamen met
de passagiers van de „Torenvalk" hebben er
23 geboekt voor tusschentrajecten.
De „Reiger" is om 7.15 uur uit Napels ver
trokken op weg naar Marseille.
Vrijdagavond kwam Prins Aschwin met den
D-trein uit Berlijn met ruim een half uur
vertraging te Amersfoort aan. Vandaar reisde
de Prins per auto naar Soestdijk voor een be
zoek aan het Prinselijke Paar,
BERLIJN, 31 Dec. (Havas) De cam
pagne in de Duitsche pers, ontketend naar
aanleiding van een mededeeling van het
Duitsche Nieuwsbureau, dat te Washington
een Duitsch protest was ingediend wegens
de redevoering van Ickes, heeft een alge
meen karakter aangenomen.
Op deze wijze wordt met eenige dagen ver
traging ter kennis van het Duitsche publiek ge
bracht, dat de Duitsche zaakgelastigde te
Washington heeft geprotesteerd, waarbij zij door
de Amerikaansche regeering niet ontvankelijk
werd verklaard. Het rijk schijnt aan de open
bare meening in de wereld te willen zeggen,
niet voornemens te zijn het daarbij te laten.
Toch gelooft men te Berlijn niet, dat het rijk
het initiatief neemt tot een verbreking der
diplomatieke betrekkingen met de Vereenigde
Staten. Alle perscommentaren zijn sterk geïn
spireerd door het communiqué van het Duit
sche Nieuwsbureau. De aanvallen van Ickes
worden voorgesteld als te zijn bewerkt door
Joodsche invloeden.
BERLIJN, 31 Dec. Het eens zoo belang
rijke orgaan der katholieke Centrumpartij, de
„Germania", houdt-op te bestaan. In het laatste
nummer publiceert de oud-rijkskanselier von
Papen een afscheidsartikel.
ROME, 31 Dec. Van welingelichte diplo
matieke zijde te Rome wordt volgens een
United Press-bericht aan haar bladen me
degedeeld, dat Mussolini generaal Franco
ten sterkste heeft aangeraden, de monar
chie in Spanje te herstellen nog voor de
komst van Chamberlain in Rome.
In officieele italiaansche kringen daarentegen
zegt men niets van een dergelijk initiatief van
den Duce te weten, terwijl de woordvoerder
van ex-koning Alfonso het bericht als een
leugen brandmerkt, eraan toevoegend, dat de
kwestie van het herstel der monarchie onmo
gelijk voor het einde van den burgeroorlog te
berde gebracht kan worden.
De diplomatieke zegsman van den United-
press-correspondent houdt evenwel vol, dat
er redenen zijn, om bovengenoemd gerucht te
gelooven en verklaart, dat in verantwoordelijke
kringen de laatste dagen steeds drukker ge
confereerd is ovej- de kwestie van het herstel
der Spaansche monarchie.
Mussolini zou Chamberlain voor een fait
accompli willen stellen, zoo mogelijk reeds voor
midden Januari.
Volgens niet bevestigde berichten zou de
Duce voorts aan Chamberlain mededeelen, dat
Italië alle 'vrijwilligers uit Spanje zal terug
trekken, op voorwaarde dat Engeland Franco
de rechten van oorlogvoerende toekent en dat
het van Frankrijk de verzekering loskrijgt, dat
voortaan geen Fransche vrijwilligers, noch
Fransch oorlogsmateriaal meer naar Spanje
zullen worden gezonden.
Men veronderstelt verder, dat de Duce een
beroep zal doen op Chamberlain's monarchis
tische gevoelens en hem erop zal wijzen, dat
het raadzaam is, Alfonso's zoon, Don Juan, op
den Spaanschen troon te brengen.
In Italiaansche kringen wint intusschen
steeds meer de meening veld, dat het Spaan
sche vraagstuk 'n groote rol bij de as. Britsch-
Italiaansche besprekingen zal spelen.
De tentoonstelling van „Hedendaagsche
Religieuze Kunst" zal op Zaterdagmiddag
7 Januari as. om vier uur in het Stedelijk
Museum te Amsterdam worden geopend
door Z. H. Excellentie Mgr. J. P. Huibers,
Bisschop van Haarlem, in tegenwoordig
heid van Z. Excellentie Prof. Dr. J. R. Slo-
temaker de Bruine.
Nationalistische en regeeringsvliegtuigen
in hevig gevecht boven Iran.
Perscampagne in Duitschland tegen de
Vereenigde Staten.
Washington weigert de „nieuwe orde"
in China te erkennen.
Geruchten over een herstel der monar
chie in Spanje.
Verklaring van Wang Tsjing Wei veroor
zaakt opwinding.
De „Torenvalk" is met motorstoring te
Penang gebleven.
Vrfjdag is de 63-jarige echtgenoote van den
heer F. Mulder, bakker te Nieuweschans, in
haar woning van de keldertrap gevallen. Ern
stig gewond bleef de vrouw bewusteloos lig
gen. De ontboden geneesheer constateerde
onder meer een schedelbreuk en achtte opne
ming in het R.K. Ziekenhuis te Winschoten
noodzakelijk. Hier is de vrouw, zonder bij ken
nis te zijn gekomen, aan de gevolgen overleden
Doordat kinderen met vuur speelden, ontstond
hedenmorgen om zeven uur een felle brand in
de bovenwoning van de familie W. Essing, aan
den Achterweg te Groningen. Het vuur verbreid
de zich snel, zoodat de bewoners in allerijl het
brandende perceel moesten verlaten. Toen de
brandweer even later arriveerde, stond de ge-
heele bovenwoning in lichter laaie. De brand
werd, onder leiding van den commandant van
de brandweer, den heer Ploeg, met vier stralen
bestreden.
De bovenwoning is geheel uitgebrand. Van den
inboedel is niets gered. De bewoner was niet
verzekerd. De benedenwoning, vdaar de kappers
zaak is gevestigd van den heer M. v. d. Wal,
kreeg veel waterschade.
LONDEN, 31 Dec. (Reuter) In niet-
fficieele kringen te Londen wordt verno
men, dat het antwoord van Franco aan de
Britsche regeering betreffende schade toe
gebracht aan Britsche schepen inhoudt, dat
het betalen van schadevergoeding nooit in
de bedoeling heeft gelegen van en nooit ter
sprake gebracht is door Burg06.
Er verluidt, dat het antwoord uiteenzet, dat.
wanneer bij het bombardeeren van militaire
doelen in havens Britsche schepen getroffen
zijn, zij niet het voorwerp zijn geweest van op
zettelijke aanvallen. De aanstelling van een
commissie, zoo verklaart het antwoord verder,
is onnoodig, aangezien die alleen zou bewijzen,
dat de bombardementen niet opzettelijk ge
weest zijn. Het antwoord voegt hieraan toe, dat.
wanneer alle verliezen betaald moeten worden
aan Britsche reeders, ze niet betaald zouden
worden vóór de vijandelijkheden in Spanje ge
staakt zijn.
Hedenavond te half tien zal in Valkenburg
(Z.H.) de teraardebestelling plaats vinden van
den Valkenburgschen tol bij Voorschoten.
Deze tol, een verkeersobstakel, staat in deze
gemeente op den Valkenburgscheweg en zou,
dit was reeds vroeger bekend, met ingang van
1 Januari 1939 worden opgeheven.
Valkenburg en zijn inwoners hebben bij deze
opheffing en verdwijning het meeste belang en
daarom hebben de inwoners van Valkenburg
besloten met een muziekkorps, om half tien
's avonds, naar den tol te gaan, dezen af te
breken, en hem onder muziekgeleide naar Val
kenburg te brengen, waar de tol aan den schoot
der aarde zal worden toevertrouwd, in de hoop
dat nooit meer een tol zal verrijzen.
BERLIJN, 31 Dec. (Havas) Goebbels za1
vanavond ter gelegenheid van de jaarwisseling
een radioredevoering houden.
Stand op Zaterdag 1 uur n.m. 748.8
Vorige stand 748^