ST.WILLIBRORDUS
Nachtwake bij een ijsdam
Zijn moeder
vermoord
1
Artesa de Segre
werd bezet
Japansch kabinet
gevormd
Hetnrrieuws van lie
SPANNING BIJ DE OUDE
BERKUMERBRUG
Ji
GOUVERNEUR HUIST
IN EEN SNEEUWHUI
DE BAROMETER
mm
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DONDERDAG 5 JANUARI 1939 - AVONDBLAD
N.V. NEDERL.VERZ.MU.
CATHARIJNESINGEL48UTRECHT
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
Het stuwende water groef zich
nieuwe wegen door den bodem
Usberg in den ochtend
vernield
Het wassende water
Tramlijn in gevaar
De brug behouden
Het Weer
De Rijn wast
DEPRESSIES ZIJN NOG NIET
TEN EINDE
Een centrum lag vanmorgen over
het midden van ons land
Dader van de misdaad te Schijndel
gearresteerd
Regeering te Barcelona wil
gevangenen vrijlaten
Urker ijs vlet bij de
,,Von Geusau"
Motor sleepboot met post naar
het eiland
Amokmaker maakt
slachtoffers
Tenslotte werd hij zelf gedood
'r
-. 3:1
-c «v -
m&mmmm
T* - i
Prins Konoje blijft vermoedelijk
minister zonder portefeuille
Eendracht tusschen
Praag en Oekraïne
65STE JAARGANG No. 21569
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Een Heilig Jaar in
Luxemburg
Verbod der Deensche
Nazi-partij verwacht
VERZEKERINGEN TOT EIK BEDRAG
Vcrtcg^sjgjroordigers gevraagd
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Winternacht in Berkum.
Alles ademt vredige rust. De wit
te weiden langs de oevers van de
Vecht weerkaatsen flauw het matte
licht van een sterrenloozen hemel.
Zwart steken daartegen de versprei
de boerderijen af. Het eenig gerucht
>s motorgeronk dat van den rijksweg
naar ons overwaait. Geronk dat nim
mer verstomt, want het verkeer tus
schen Noord en Zuid en West dat
over dezen weg voert, kent geen
rust.
Drie donkere zwijgende figuren-stappen af en
aan op den slikkerigsn sneeuwweg tusschen
brug en uitspanning „De Toerist". Zij zijn dé
nachtwacht van Rijkswaterstaat. Sedert Dins
dag het ijs begon te kruien, is de brug geen
ccgenbiik onbewaakt geweest. Toen Woensdag
morgen de verzakking in het midden werd ge
constateerd, was alleen nog voetgangersverkeei
fifcoorioofd en sedert hedennacht ook dit niet
m6er. planken zijn de toegangen afge
sloten.
Een vreemde gewaarwording in dit vredige
landschap zoo groote dreiging en spanning te
*'eten.
De metersdikke ijsbarrière is 200 M. lang en
minstens 50 M. breed. Hooger op is niets dan
pPen water. Het gevaarte heeft zich verankerd
den bodem en langs den kant.
Toeu het water boven noch onder het
Us verder kon stroomen, groef het zich die
pe geulen in den bodem. In het midden van
tie rivier heeft het stuwende water meer
dan twee meter diepe gangen gegriyen,
om ach een weg te banen naar het IjSwarte
"Water. Hierdoor wordt tevens de verzak
king van de brug verklaard. Het zand is
cnder enkele balken, waarop de ijzeren
spanten steunen, weggespoeld. Dit veroor
zaakte een verzakking van ruim dertig centi
meter.
Dok nog op enkele andere punten was Woens
dagavond merkbaar, dat er werking zat in den
bodem.
Zooals de dam daar ligt, rustig, onbewogen,
een slapende kolos, lijkt hij een veilige be
scherming. Maar diep onder het oppervlak doet
flet krachtig stroomende water zijn woel werk
a's om den weerstand van de brug vooraf te
Verzwakken, wanneer straks het ijs tot den aan-
Val overgaat.
Een der mannen controleert de peilschaal,
jpen centimeter was. Hooger op, bij Dalfsen,
te middernacht nog meer stijging gemeld.
De leider van het groepje wakers betast de
jarige staken, waaraan beitels zitten. Het zijn
1 onmogelijk lange schoffels. Gaat het gauw
Eebeuren?
Dan komt hetzelfde antwoord van vanmid
dag. Het kan één dag duren, zelfs twee dagen,
maar ook kan binnen een half uur de barrière
Besprongen zijn.
Ze gaan weer wandelen. Wij wandelen mee
p-i de brug Is niets te doen. Alleen zoo af en
eens kijken.
Wanneer er in de ijsmassa werking komt,
o zullen de bewoners het kilometers in den
omtrek hooren. Het breken van de geweldige
spanning kan soms gelijken op gebulder van
kanonnen,
dan?
Een van ons waarschuwt den chef en de an
dere twee stellen zich op de brug op, om, vooi
*°over mogelijk, met de lange staken de ijs-
echotsen door de doorgangen te leiden.
Wanneer evenwel de ijsmassa's met ge
beld komen aanstormen, dan blijft ons
biets anders te doen over, dan aan den
kant toe te zien hoe het ijs zijn vernie
lingswerk volbrengt.
De kansen staan gelijk. Het kan goed gaan,
maar evenzeer kunnen de laatste levensuren
ah de brug geteld zijn.
Maar zelfs in het gunstigste geval heeft de
rPg door de verzakking zeer ernstige schade
e6'eden.
De directeur van de Eerste Brentsche Stoom-
a® Maaschappij legt een begrijpelijke belang
stelling aan den dag voor hetgeen in Berkum
aat te gebeuren. Sedert Woensdag is de eeni-
Be winstgevende lijn, n.l. ZwolleDedemsvaart,
aPi gelegd.
Voor altijd?
De schade aan de brug is niet onaanzienlijk
e.P de liefde van het rijk voor tramwegen is
Qe laatste jaren danig bekoeld
Het landverkeer van Zwolle naar Dalfsen en
Dihmen ondervindt niet de minste stagnatie,
*'il de rij- en voertuigen gebruik kunnen ma-
P van den naast gelegen rijksweg, waarin de
gl"0ote betonnen brug is gelegen. De massieve
filers van deze brug nauwelijks 100 m.
trooniafwaarts loopen geen gevaar. Maar
■:h oordeelde een waterstaatsingenieur het
Püttig, dat er door de wacht aandacht aan
crd geschonken.
Inmiddels waren al wandelend, pratend er
P'sterend, vier nachtelijke halve uren verstre-
*ap. Nog steeds lag de reus te sluimeren. Aan
'in voeten kabbelde het water tegen de ijzeren
Panten.
Zóó was het Dinsdagmiddag; zoo was het
hedennacht om vier uur nog. Maar wat daar
"ieP onder het oppervlak gebeurt is niet pre-
te zeggen. Het is zeer wel moge'jk, dat
Eerdere steunpunten reeds ondergraven zijn,
zoodat een zware vracht voldoende ware om
de brug te doen instorten. Dit te achterhalen
is latere zorg. Als eerst die-dam maar vergruizeld
is en goedschiks weggevoerd.
Tot zoolang zal de spanning bleven. Als we
heengaan, den morgen tegemoet, laat de ge
dachte aan hèt half uur, waarin hèt gebeuren
lean, ons niet meer los.
Bij de verstreken 48 halve uren was hèt
halve uur niet.
Onder het wegrijden luisteren we nauwlettend
toe; het geluid van een verwijderden knal zou
ons tot in de stad nog kunnen waarschuwen.
Doch ieder geluid blijft uit; we wagen, als het
dagen gaat, een nieuwe kans. Misschien dan met
méér geluk
In de morgenuren vielen teekenen van ver
minderde dreiging waar te nemen. De enorme
dam begint neigingen te vertoonen langzaam
af te brokkelen. Telkens maken stukken ijs
zich los en drijven weg tot achter de betonnen
brug, waar de rivier nog een gesloten jjsdek
heeft
Rijkswaterstaatsbeambten uit Dalfsen, die de
werking van de grillige Vecht door en door ken
nen,* beoordeelden hedenmorgen 9 uur den tog-
stand zeer gunstig. Dat is te zeggen, dat het
zoozeer gevreesde gevaar voor vernieling van
de brug aanzienlijk is verminderd.
Hedenmorgen om half twaalf kondigde
een doffe knal werking aan in den ijsdam
voor de Berkumer brug. Even was het stil,
daarna drong- een aangroeiend gedruisch
tot de tientallen wachtenden door. Enkele
seconden bleef het ijs roerloos liggen. Dan
opeens kwam er beweging in de 200 meter
lange barrière IJsschotsen sloegen tegen
elkaar op, schoven over elkander heen, of
werden in het geweldig gedrang tot gruis
gejjjWlen.
Deze werking had tot gevolg, dat groote ijs
blokken, hoewel reeds broos, uiteen werden ge
slagen, nog voor de brug bereikt was. Een aan
tal manschappen, gewapend met haken, stok
ken en stampers, hielpen het ijs een handje om
zich door de doorvaart-opening te. wringen.
Het was' een onvergetelijk schouwspel, dat zich
vlak beneden ons afspeelde.
De uiteengeslagen schotsen lieten nu ook
hun prooi zien. Resten van vermorzelde
roeibootjes kwamen boven en werden weer
ondergeduwd. Een nog bijna onbeschadigd
bootje wentelde eenige malen over de op
rijzende stukken ijs, doch werd door de
aandringende ijsmassa weer ondergeduwd.
Honderd meter van de brug stroomopwaarts
lag een ingedrukt, ijzeren stoombootje, drie
kwart onder het ijs; de pijp stak nog even
boven het oppervlak uit.
Steeds sneller drong het ijs zich op en na
een kwartier was het grootste deel van de
ijsbarrière weggedreven.
Ieder verder gevaar voor de brug is thans
geweken.
De oude Berkumerbrug over de Vecht tusschen Meppel en Ziuolle is door het
kruiend ijs belangrijk beschadigd, zoodat de tram er zelfs niet over kan
De Rijn, die Woensdag 13 c.M. was geste
gen, is in den loop van heden 33 c.M. ge
wassen.
De Rijn bij Arnhem is ijs-vrij.
VERWACHTING geldig van hedenavond
tot morgenavond ongeveer 19 uur:
VOOR DE WESTELIJKE PROVINCIES:
krachtige tot matigen, Noordelijke tot
Westelijken wind, gedeeltelijk bewolkt,
aanvankelijk kans op buien met hagel of
natte sneeuw; des nachts temperatuur om
het vriespunt, overdag dooi.
VOOR HET MIDDEN EN OOSTEN:
matige tot zwakken, Noordelijke tot Wes-
telijken wind, gedeeltelijk bewolkt, wel- 5
licht enkele lichte buien met natte sneeuw,
des nachts temperatuur om het vries-
punt tot lichte vorst, overdag dooi.
Zon op 8.10 - onder 15.59 - Licht op 16.29
Maan op 16.04 onder 7.16
§j V. M. 21.50
illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllin
De depressie, die Woensdag boven Engeland
lag, volgt een iets Zuidelijker baan dan haar
voorgangster en trekt naar het Oosten. Dit
centrum lag vanmorgen over het midden van
ens land, waar De Bilt den laagsten barometer
stand had. In het Westen en Zuid-Westen is de
barometer sterk stijgende, in Centraal-Europa
nog zwak dalende. In het geheele Westen zijn
de winden naar Noord- en Noord-West gedraaid
en langs de Oostkust van de Noordzee en de
Fransche Kanaalkust tot krachtig toegenomen.
Het gebied van hoogeluchtdruk bij de Azoren
strekt zich thans uit over Portugal en Spanje,
dat over Groenland nam iets af. Terwijl het
Westelijke deel van het continent geheel vorst-
vrij is, handhaaft de vorst zich in het Oosten
In het binnenland van Zweden is de vorst
meest streng. Langs de baan der depressie en
in West-Frankrijk viel veel regen, te Den Hel
der 18 m.m.
i|
Een kijkje in de geweldige machinek
fLe Ned,. Scheepsbouw Mij. te
cmer van het m.s. Oranjedat bij
Amsterdam wordt afgebouwd
Het extra-radiopolitiebericht, waar
in opsporing werd gevraagd van P.
van D. te Schijndel, die verdacht
wordt van moord op zijn moeder,
heeft tot gevolg gehad, dat Van D.
in den afgeloopen nacht is gearres
teerd.
De man het zich per taxi naar Sit-
tard vervoeren. Bij de Maasbrug te
Roermond werd hij aangehouden
door een korporaal van de groep po-
litietroepen te Roermond. Deze le-
veide hem-.over aan de gemeente
politie te Roermond.
Bij zijn verhoor bekende hij zijn
misdaad.
De dader is op transport gesteld
naar Schijndel.
SALAMANCA, 5 Jan. In het communi
qué van het groote hoofdkwartier der
rechtsche troepen wordt met name mede
gedeeld, dat de rechtsche strijdkrachten
Monsonis, Marcobau. Artesa de Segre en
verscheidene hoogten hebben bezet.
In den sector van Castel werd de vijand
achtervolgd tot Artesa de Lerida.
In het republikeinsche legerbericht van
Woensdagavond wordt gezegd, dat de Ita
lianen Dinsdag bij hun aanvallen in de
zone van Casteil meer dan 2000 dooden en
gewonden hebben verloren.
De regeering te Barcelona bestudeert eenige
maatregelen welke beoogen gevangenen van
boven de zestig jaren in vrijheid te stellen. On
der deze bepaling zouden 1.447 personen vallen,
o.w. 125 vrouwen. Men denkt dat 25 procent
der gevangenen zonder beperkingen in vrijheid
zal worden gesteld.
Volgens berichten is de ijsvlet, die met post
naar de „Von Geusau" is vertrokken, aldaar
aangekomen. Na het uitwisselen van de post,
zal de „Von Geusau", die ongeveer zes KM. van
Urk in het ijs is blijven steken, naar Kampen
terugkeeren.
Hedenmorgen om ongeveer vijf uur is van
Kampen de motor-sleepboot „Zeeleeuw" met
post voor Urk vertrokken. Men zal trachten met
de boot door het ijs heen te breken en zoo Urk
te bereiken.
BANDJERMASSIN, 5 Januari (Aneta)
Gistermiddag heeft een mheemsch krankzinnige
in het centrum van de plaats amok gemaakt. Hij
doodde een vrouw en heeft een politie-agent.
een postbesteiler en een anderen inlander zeer
ernstig gewond. Hierna werd hij voor het
militair kampement door een wacht aangevallen,
die hem een hand afkapte en daarna doodde.
m**»? .,bx.,..
Te Londen heeft door nog niet opgehelderde oorzaak in een particulier huis een
ontploffing plaats gehad. Versche idene personen werden gewond
KOPENHAGEN, 4 Jan. (Reuter)De
gouverneur van Molt aan de Oostkust
van Groenland zal de rest van den
winter met zijn gezin in een sneeuw-
hut moeten doorbrengen, aangezien
zijn huis aan de Scoresby Sund op den
avond van Nieuwjaarsdag is afge
brand.
Een groot deel van den zomer zaj
hij in een tent moeten leven, want
het zal niet mogelijk zijn nieuw bouw
materiaal aan te voeren voor het
einde van den zomer.
Bij den brand kon het archief van
den gouverneur gered worden.
TOKIO, 5 Jan. (Domei). De kabinetsfor
mateur baron Hiranoema heef 17 uur na
dat hem opdracht was gegeven een nieuw
ministerie te vormen, de nieuwe ministerlijst
aan den Keizer voorgelegd.
Het nieuwe ministerie is als volgt samenge
steld:
Minister-president; Baron Kiachiro Hira
noema.
Buitenlandsche Zaken; Arita.
Binnenlandsche Zaken: Doichi Kido.
Financiën: Sotaro Ishiwatari.
Oorlog: Luitenant-generaal Itagaki.
Marine: Admiraal Joenai.
Justitie en Verkeer: Shiono.
Opvoeding: Generaal Araki.
Land- en Boschbouw: Sakurauchi.
Handel, Industrie en Overzeesche zaken:
Hatta.
Spoorwegen: Mayeda.
Openbare welvaart: Hirose.
Eerste secretaris van het kabinet: Tanabe.
Prins Konoje heeft het voorzitterschap van
den Geheimen Raad aanvaard, welke functie
eerst werd bekleed door Hiranoema. Vermoede
lijk zal hij belangrijke vergaderingen van het
kabinet bijwonen als minister zonder porte
feuille.
Prins Konoje heeft aan de pers verklaard, dat
hij volledige overeenstemming van inzicht heeft
bereikt met zijn opvolger. Uit de betrekkingen
tusschen Konoje en Hiranoema kan men op
maken, dat weinig wijziging zal worden ge
bracht in de algemeene politiek.
PRAAG, 4. Jan. (Havas). De premier van
de Karoathische Oekraïne. Mgr. Volosin. hielt
gisteren tegenover een vertegenwoordiger van
de „Ceske Slovd" de verzekering gegeven: „Er
is geen geschil meer tusschen Tsjecho-Slowakije
en de Oekraïne, dat de samenwerking tusschen
de heide volken zou kunnen verstoren."
Het nieuwe Japansche kabinet kwam
heden tot stand.
Gevaar bij Berkumerbrug eenigszins
verminderd; de IJsel weer vrij; drie
schepen door het ijs meegevoerd.
Dader van den moord te Schijndel gear
resteerd; hij heeft een bekentenis afge
legd.
Overstroomingen in den Gelderschen
Achterhoek.
Luit.-gen. E. F. Insinger, oud-comman
dant Veldleger, oud-commandant Ves
ting-Holland en oud-gouverneur der
residentie overleden.
Dr. J. J. D. Keulers benoemd tot ka
nunnik van het kathedraal kapittel in
het bisdom Roermond.
Naar het bisschoppelijk Ordinariaat van
Luxemburg mededeelt heeft de H. Vader toe
gestaan dat in Luxemburg een Heilig Jaar
wordt gehouden naar aanleiding van het
twaalfde eeuwfeest van den dood van den H.
Willibrord, wiens gebeente in Echternach rust.
KOPENHAGEN, 5 Jan. (Reuter)-— In poli
tieke kringen te Kopenhagen verluidt, dat de
regeering de Deensche nationaal-socialistische
partij waarschijnlijk zal verbieden.
Stand op Donderdag 1 uur n.m.: 747.9
Vorige stand: 748.7