Toestand voor Barcelona
steeds kritieker
VALDA PASTILLES
AVANfi
Schacht ontheven van zijn functie
als president van de Rijksbank
Griep te Boedapest
Het
nieuws van
heden
Dr. WALTHERFUNK
VOLGT HEM OP
LINKSCHEN ERKENNEN
VERLIEZEN
DE BAROMETER
SCHOENEN
VEREENIGDE katholieke pers
VRIJDAG 20 JANUARI 1939 - AVONDBLAD
Solide
DAGBLAD MEI OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SP AARNEST AD. HAARLEM
VIJF EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21595
Het Derde Rijk verliest in
Dr. Schacht een der kun-
digste financieele
experts
Hij blijft Rijksminister
zonder portefeuille
De indruk te Berlijn
Het artikel van dr. Schacht
Ook een artikel van Funk
De reactie ter beurze
Walther Funk, de Duitsche minister voor
Economische Zaken, die thans door
Hitler ook tot president der Rijksbank
werd benoemd
Dr. Schacht
De zedenmisdrijven
in Indië
Eerste vonnis geveld; vragen
in den Volksraad?
MENGELBERG IN BUDAPEST
Jhrmr. dr. H. A. van Karnebeek, commissaris der Koningin in Zuid-
Holland, minister dr. J. J. C. van Dijk en andere autoriteiten in den spe-
cialen trein tijdens den controle-rondrit door Zuid-Holland, in ver
band met de groote verduisteringscefeningen, welke Donderdagavond
gijn gehojiden
Rechtsche troepen rukken thans
convergeerend op naar
Igualada
Opperbevelhebber der
Italianen gewond
Strijd om Igualada
Barcelona erkent verliezen
Troepen bij Gibraltar
geconcentreerd
Het Weer
Poovere resultaten
te Genève
Besprekingen over Danzig,
Spanje en China
Kozakkenhoofdman
te Praag en Berlijn
Besprekingen over een bevrijding
der Oekrainers
Onrust in de petroleum-
velden van Birma
FINANCIEELE CONFERENTIE
OP DEN BALKAN
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
'VERKOUDHEID^
Elf woningen in asch
gelegd
Omgevallen lamp vermoedelijk
de oorzaak
Luchtdienst van V. S.
naar Frankrijk
De positie van Guam
BEKEND ZW1TSERSCH
SCHRIJFSTER GESTORVEN
Het betere
merk
Goedkoop
Nederlandsch f^trilcaat
EN GROS.
NIEUWE HAARIEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 el., Inaez.
mededeellngen 50 cent; Idem op psg één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
BERLIJN, 20 Jan. (D.N.B.) De vervul
ling van de aan het bedrijfsleven voor den
herbouw van groot Duitschland te stellen
extrataken vereischt een uniforme leiding
der economische geld- en kapitaalmarkt-
politiek.
Om deze reden heeft de Fiilirer bepaald, dat
ée leiding van het rijksministcrie van Econo
mische Zaken en der Rijksbank weer wordt
Vereenigd. De Führer heeft dientengevolge den
President van het directorium der Rijksbank,
dr. Schacht, van zijn functie ontheven, en den
rijksminister van Economische Zaken, Walther
Funk met behoud van zijn functie als rijks
minister van Economische Zaken, voor den
duur van vier jaren benoemd tot president van
het directorium der Rijksbank.
Dr. Schacht zal in zijn hoedanigheid van
rijksminister ook verder lid blijven der regee
ring. Hij is bestemd voor de vervulling van bij
zondere taken.
De Führer heeft den rijksminister van Eco
nomische Zaken en president der Rijksbank,
Funk, het volgend schrijven gezonden:
Zeergeëerde heer minister, Ik neem de
gelegenheid van uw benoeming tot presi
dent van de Duitsche Rijksbank waar om
u bij de aanvaarding van uw nieuwe functie
mijn meest oprechte wenschen te doen
toekomen.
Uw taak zal zijn:
le. In uw thans de beide belangrijke
ressorten vereenigende functie, zooals tot
nu toe, de onvoorwaardelijke stabiliteit der
loonen en prijzen te verzekeren en daar
mede ook verder de waarde van de mark
te handhaven.
2e. De kapitaalmarkt in verhoogde mate
te ontsluiten voor de particuliere geldbe
hoefte en ter beschikking te stellen.
3e. De met de wet van 10 Februari 1937
ingeleide reorganisatie der door het pact
van Dawes aan de onbeperkte souvereini-
teit van het Rijk onttrokken toenmalige
Rijksbank tot een aan de souvereiniteit van
den staat onvoorwaardelijk ondergeschikte
Duitsche circulatiebank tot dat einde te
brengen, dat in overeenstemming is met de
hationaal-socialistische principes.
Met Duitschen groet,
w.g. Adolf Hitler.
Aan rijksminister dr. Schacht heeft de Füh-
het volgende schrijven gezonden:
Zeer geëerde heer minister:
Ik neem de gelegenheid, dat gü van uw
functie van president van het directorium
der Rijksbank zijt ontheven, waar om u
mijn meest oprechten en warmsten dank
uit te spreken voor de Duitschland en mij
persoonlijk in deze functie in lange en
moeilijke jaren opnieuw verrichte diensten.
Uw naam zal vooral voor altijd verbonden
zijn met het eerste tijdvak der nationale
herbewapening. Ik verheug mij van u in
uw hoedanigheid van rijksminister voor de
kwijting van nieuwe taken te kunnen ge
bruik maken.
Met Duitschen groet,
w.g. Adolf Hitler.
Het vertrek van Schacht uit het presi
dium der Rijksbank is te Berlijn als een
Volkomen verrassing gekomen. Nog gisteren
had de leider van de Rijkspers categorisch
de berichten ontkend over eenige a.s. wijzi
ging in het kabinet. Het nieuws heeft ook
Rublee verrast, die midden in onderhande
lingen met Schacht is over een Joodsche
emigratieleening. Rublee wacht thans op
instructies.
Het is opmerkelijk, dat vandaag in het
Maandblad van Goering „Der Vierjahresplan"
^n lang artikel is opgenomen van de hand
J'an dr. Schacht, den „president der Rijks
bank".
Vanavond zal een communiqué worden uit
gegeven, waarin de redenen zullen worden op
gegeven van de wijziging. Voor het oogenblik
Win echter de meest officieele kringen zoo ver-
ast, dat de zaken wat verward zijn.
Tn zijn artikel over het vierjarenplan zegt dr.
^chacht: De Duitsche methoden hebben in 't
buitenland, waar zij of als een wonder of als
e« truc werden beschouwd, veel verwarring
Gesticht. Wij zij.n niet zoo verwaand om van
en wonder te spreken, aldus Schacht, en even-
Un zoo bescheiden om toe te geven dat deze
JUethoden vanzelfsprekend zouden zijn. Wij
ebben tooverformules, welke voor wat de me
moden betreft, elastisch en wat de grondsla-
|eu betreft, stug kunnen worden genoemd. Na
et kracht de gedachten aan inflatie of munt»-.
manipulatie van de hand te hebben gewezen,
noemt Schacht voor de toekomst het volgende
noodig: indien slechts evenveel wordt uitgege
ven als kan worden bespaard en indien wat
beschikbaar is zoo zorgvuldig mogelijk wordt
beheerd- en indien het kapitaal wordt gecon
centreerd, waar de grootste opbrengst is te
verkrijgen, kunnen de economische toekomst
problemen met dezelfde zekerheid als tot nu
toe worden opgelost."
Funk levert in hetzelfde nummer een bij
drage, waarin hij schrijft, dat het bijzonder
belangwekkend is. dat het land vanwaar
Duitschland de meeste goederen invoert, de
Vereenigde Staten is, dat dagelijks zijn grooten
cliënt op de laagste manier beleedigt en belas
tert. Dezen cliënt zullen de Vereenigde Staten
verliezen en alle moeilijkheden en besluiteloos
heid van het Engelsch-Amerikaansche handels
verdrag toonen aan, dat het bijna onmogelijk
is voor dezen cliënt' op de wereldmarkt een
plaatsvervanger te vinden.
Doch voor deze bestellingen in de Vereenig
de Staten zullen wij andere vinden in de Bal-
kanlanden en Turkije, die de natuurlijke eco
nomische partners van Duitschland zijn. Wij
moeten voor het oogenblik andere taken ter
zijde stellen, teneinde in staat te zijn onzen
uitvoer te vergrooten.
Funk voegde hieraan toe, dat het vierjaren
plan thans niet langer een plan voor vier ja
ren is, doch een nationale taak, n.l. een missie
voor het volk, welke zal duren totdat het na
tionale leven en het materieele welzijn van 't
Duitsche volk zijn vrijheid, eer en macht vol
komen verzekerd zijn.
Dé Amsterdamsche wisselmarkt werd he
denmorgen beheerscht door het uit Berlijn ko
mende bericht, dat dr. Schacht ontheven is
van zijn functie als president der Rijksbank,
en dat deze post wordt overgedragen op Wal
ther Funk, den Rijksminister van Economi
sche Zaken, teneinde, zooals aan het officieele
bericht wordt toegevoegd, een uniforme leiding
der economische politiek alsmede op de geld
en kapitaalmarkt te verkrijgen.
Dat het verdwijnen van Schacht, die in in
ternationale kringen als deskundige groote re-
putatie geniet, hier zeer ongunstig werd opge
nomen, bleek uit den koers der verschillende
markensoorten, welke over de geheele linie in
zakten. In de eerste plaats liepen contante
marken terug van 73.80 tot 73.50, vervolgens
kwamen registermarken op 30 (gisteren 31 1/8),
bandels-sperrmarken op ca. 7 (gisteren 7(4),
markenscheine op 19% (gisteren 20 1/8) en
zilver op 24 tegen gisteren 24 K.
(Vervolg elders in dit nummer)
BATAVIA, 20 Januari (Aneta) Te
Cheribon en te Makassar is een Europeesch
ingezetene in preventieve hechtenis gesteld.
De heer Thamrin, lid van den Volksraad,
overweegt de indiening var, een schriftelijke
vraag over de zedenaffaire. De beantwoording
van deze vraag zal vermoedelijk geschieden
tijdens 'den vragendag, welke binnenkort in
den Volksraad zal worden gehouden.
De Landraad te Medan heeft heden met ge
sloten deuren de eerste zedenzaak behandeld en
veroordeelde een inlander wegens overtreding
van artikel 281, primo, tot vijf maanden ge
vangenisstraf.
Men meldt ons telefonisch uit Budapest, dat
Prof. Dr. Willem Mengelberg Donderdag daar
uit Zwitserland aangekomen is om de repetities
met de Budapester Philharmonie te beginnen.
Aan het station werd hij bijzonder hartelijk
verwelkomd door het bestuur van de Philhar
monie en talrijke Hongaarsche vrienden (waar
onder vele musici).
Op zijn kamer in het Hotel Palatinus vond hij
een groote mand met Tokayer en vruchten,
waaraan een kaartje „Herzlichst willkommen
Ihre Philharmoniker". Ook waren er tulpen
van Hollandsche vereerders.
SALAMANCA, 20 Jan. (Havas). In het
officieele communiqué van het rechtsche
hoofdkwartier wordt met name medege
deeld, dat de rechtsche troepen in de pro
vincie Barcelona in zekere sectoren over
een diepte van meer dan 15 kilometer zijn
opgerukt.
In den Noordelijken sector werden Tarroja,
Gras, Lamorana, Segur, Cedo, Pernanosa en
eenige andere stellingen bezet. De weg van
Tarroja naar Calaf werd afgesneden.
Ook in de andere sectoren werd voortgang
gemaakt. De vijand heeft honderden dooden op
het slagveld achtergelaten, en de rechtsche
troepen hebben 1.885 gevangenen gemaakt.
In Andalusië werden den vijand groote ver
liezen toegebracht, terwijl daar 428 man ge
vangen genomen werden.
Volgens een Reuter-bericht uit Lerida is
Donderdag de strijd om het strategisch
belangrijke Igualada begonnen, en bij het
vallen van de duisternis bevonden de
rechtschen zich op nog geen 5 kilometer
van de stad. Van Montmaney en Aguilo uit
hebben duizend vrachtauto's den geheelen
dag rechtsche bataljons aangevoerd, die
klaar staan om tot bestorming der stad
over te gaan, zoodra de artillerie, tanks en
pantserwagens den weg geëffend hebben.
Donderdag tegen het middaguur waren de
centrale strijdkrachten, na een moeilijk ravijn
te zijn gepasseerd, opgerukt tot nabij de stad
Pontons aan den Rio Pontons, op 51 kilometer
van Barcelona, hemelsbreed gemeten.
Nabij Valinos marcheeren Franco's troepen
op door het terrein ten Noorden van den weg
Lerida-Barcelona. Zij zijn Montfalco, dat bezet
werd, reeds gepasseerd, en rukken thans con
vergeerend op naar Igualada.
In een Donderdagavond door het rechtsche
hoofdkwartier uitgegeven legerbericht wordt
verklaard, dat de rechtsche troepen met groote
snelheid oprukken. In het kustgebied hebben
de Marokkanen vier steden bezet, o.a. Noude-
gaya, Lariera en Salomo. Zij beheerschen Torre
de Embarra en bevinden zich op een punt on
geveer halverwege Tarragona en Vendrells. De
Aragoneesche troepen onder generaal Moscar-
do, die in den centralen sector Oostwaarts op
rukken, hebben naar gemeld wordt, heden
avond de heuvels ten Noordoosten van Mont-
money bereikt en beheerschen thans den weg
van Pons naar Igualada.
In het legerbericht der regeering, dat Vrij
dagmorgen door Havas uit Barcelona werd
medegedeeld, worden enkele verliezen erkend.
Het meldt, dat Öe vijand opnieuw heeft aan
gevallen in den sector van Bellver, Segur, Ar-
gensola, Santa Coloma, Dequeralt en Rodona,
en er ten koste van zware verliezen in geslaagd
is zijn liniën op sommige punten vooruit te
schuiven. De regeeringsluchtmacht heeft drie
Messerschmidt-toestellen neergeschoten, terwijl
een Henkel-vliegtuig door het afweergeschut is
neergehaald. Aan het front in Estremadura zijn
vijandelijke aanvallen afgeslagen.
Het stadje Manresa ten Noordwesten van
Earceïona is door tien vliegtuigen van Franco
gebombardeerd. Twee menschen zijn omgeko
men en vijftien gewond.
Naar uit Valencia wordt gemeld zijn daar
Donderdag 2900 vrijwilligers van de internatio
nale brigade scheep gegaan in tegenwoordigheid
van een kapitein der internationale contröle-
commissie. Slechts enkele gewonden, die niet
vervoerd mogen worden, zijn te Valencia ach
tergebleven.
Te Rome publiceerde het agentschap Stefani
een communiqué uit Salamanca, waarin wordt
bevestigd, dat bij de jongste gevechten de ge-
neraal-opperbevelhebber van het corps der
Italiaansehe legionarissen door een granaat
scherf aan het been werd gewond.
GIBRALTAR, 20 Jan. Reizigers, die uit het
Zuiden van Spanje te Gibraltar aankomen,
aldus meldt United Press aan haar bladen,
deelen mede, dat in de omgeving van Ronda,
zestig kilometer ten Noorden van Gibraltar, en
zestig kilometer ten Westen van Malaga, op
groote schaal nationalistische troepen worden
geconcentreerd. Volgens deze zegslieden be
staan de daar bijeen gebrachte troepen uit
gemengde brigades van Italianen, Mooren en
Spanjaarden.
In Gibraltar heeft het gerucht van deze con
centraties veel opzien gebaard, daar er in de
omgeving geen republikeinsch gebied is, dat
het doelwit van een eventueelen aanval zou
kunnen wezen.
E§ VERWACHTING geldig van hedenavond
tot morgenavond ongeveer 19 uur:
VOOR DE KUSTSTROOK:
S zacht weer, zwaar bewolkt met tijdelijke
g opklaringen, plaatselijk nog lichte regen- g
g buien, matige tijdelijk krachtige Zuidelij-
g ke tot Zuidwestelijke wind.
I VOOR HET BINNENLAND:
zacht weer, zwaar bewolkt, met tijdelijke g
5 opklaringen, plaatselijk nog lichte regen- g
buien, meest matige Zuidelijke tot Zuid-
westelijke wind.
g Zon op 7.59 - onder 16.22 - Licht op 16.52 H
Maan op 7.25 onder 16.48
g N.M. 13.47 r
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
BOEDAPEST, 20 Jan. (Reuter.) Alhier zijn
25.000 inwoners d. w. z. één vijfde gedeelte
der bevolking het slachtoffer geworden van
een griep-epidemie. Er zijn reeds 200 sterfge
vallen.
GENÈVE, 19 Jan. (Reuter) Ten aanzien van
de positie van den Hoogen Commissaris van
Danzig, Burckhardt, is in de heden gehouden
bijeenkomst van de Volkenbondscommissie van
or ie, die de zaak behandelt, nog geen besluit
genomen. In het na de bijeenkomst uitge
geven communiqué wordt als het oordeel der
commissie te kennen gegeven, dat enkele ver
ordeningen, welke onlangs door den Danziger
Senaat zijn afgekondigd, in strijd met de
grondwet zijn, terwijl voorts gezegd wordt, dat
Burckhardt, zoolang deze kwestie niet nader
onder de oogen is gezien, ter beschikking van
de commissie zal blijven.
In de Donderdagavond gehouden besloten bij
eenkomst van den Volkenbondsraad zijn twee
resoluties aangenomen, een inzake Spanje be
treffende luchtbombardementen op open ste
den, en de andere over China betrekking heb
bende op de verlangens van Wellington Koo.
Zij zullen aan de morgen te houden openbare
raadszitting worden voorgelegd.
Zooals bekend is, heeft de Volkenbondsraad
vermeden, eenigen definitieven stap te onder
nemen, hetzij in de Chineesche, hetzij in de
Spaansche kwestie.
PRAAG, 20 Jan. (Havas). Generaal Popoff,
de Ataman der Don-kozakken heeft een bezoek
aan Praag gebracht en is gisteren naar Berlijn
vertrokken. Daar zal hij, zooals in kozakken-
kringen wordt medegedeeld, een onderhoud
hebben met de leiders der separatistische
Oekrainsche beweging van kolonel Konovalec,
die verleden jaar te Rotterdam om het leven
gekomen is. In dezelfde kringen verklaart men
dat de datum van Popoffs reis in verband
staat met de rede, die Hitier op 30 Januari
zal uitspreken en met de bezoeken van Beek
en Chvalkovski aan Berlijn. Popoff zal, zoo
zegt men, den steun van bevoegde Duitsche
kringen vragen.
Voor zijn vertrek uit Praag heeft hij in een
onderhoud van twee uur met Chvalkovski het
standpunt der kozakken ten aanzien van het
Oekrainsche vraagstuk uiteengezet. Bovendien
heeft hij besprekingen gevoerd met generaal
Omeljanovic Pavlenko, leider der autonomisti
sche Oekrainsche oudstrijders. Volgens een
uitgegeven communiqué waren beiden het vol
komen eens ten aanzien van het streven tot
bevrijding van Oekraine-Kozakken.
RANGOON, 19 Jan. (Reuter). De toestand
te Birma is thans ernstiger geworden en mili
taire strijdkrachten zijn naar de bedreigde ge
bieden gedirigeerd. Vandaag zijn duizend ar
beiders der olieraffinaderij van de Birmaan-
sche petroleummaatschappij te Syriam in sta
king gegaan, terijl ook het personeel der Brit
ish Burma Petroleum Cy. in staking is ge
gaan. In het geheel zijn nu, met inbegrip van
vrouwen en Indiërs, meer dan 6000 personen
in staking.
BELGRADO, 19 Jan. De bijeenkomst van de
gouverneurs der nationale banken van de vier
staten der Balkanentente is gisteren gesloten.
In een communiqué wordt gezegd, dat de sta
ten van den Balkanbond ook verder aan een
stabiele valutapolitiek hun beste krachten zul
len wijden.
Dr. Schacht treedt af als president der
Duitsche Rijksbank; deze wordt veree-
nigd met het ministerie van Economi
sche Zaken.
Belangrijke rechtsche vorderingen in de
provincie Barcelona.
Elf woningen te Benkoelen afgebrand.
De Algemeene Landsdrukkerij bestaat
125 jaar.
Bestrijd
vóór zich complicaties voordoen.
Gebruik
het sterk antiseptische geneesmiddel
vraag
naar
Hollondsche
BENKOELEN, 20 Januari (Aneta) In den
afgeloopen nacht zijn op den pass ar te Ben-
koelen elf woningen afgebrand. Het omvallen
van een lamp is vermoedelijk de oorzaak van
den brand geweest. De schade bedraagt onge
veer vier a vijfduizend gulden. Een oude vrouw
bekwam brandwonden aan handen en voeten.
WASHINGTON, 19 Jan. (Reuter). Het
ministerie van Buitenlandsche Zaken der Ver.
Staten heeft medegedeeld, dat de Fransche re
geering aan de Vereenigde Staten voor den tijd
van zes maanden vergunning heeft verleend
voor het onderhouden van een trans-atlanti-
schen luchtdienst naar Frankrijk voor passa
giers, post en vracht, door een of "meer Ameri-
kaansche luchtvaartmaatschappijen.
WASHINGTON, 20 Januari (Havas) De
democratische senator Walsh heeft drie voor
stellen tot betere verdediging van de Ameri-
kaansche wateren ingediend. Hij vraagt voor
de financiering een bedrag van 65 millioen dol
lar. Een der voorstellen voorziet in den aanleg
van een basis voor de burgerluchtvaart en
Guam Walsh verklaarde geen versterking van
het eiland te verlangen, daar die door het Ne-
genmogendhedenverdrag verboden wordt.
ZURICH, 19 Jan. (D. N. B.) Op 60-jarigen
leeftijd is hier gestorven de bekende Zwitser-
sche schrijfster Maria Waser—Krebs. die vele,
meerendeels historische, romans heeft geschre
ven. De meest gelezene daaronder is „Anna
Waser".
c^vi kW WWW WilII III II Ui////////
Stand op Vrijdag 1 mir n.m.: 752.6
Vorige stand: 753 4
