H. M. de Koningin spreekt
„Christus vóór alles"
Hohenzollern vereenigd om het
hoofd van hun Huis
Geestelijke en moreele herbewapening
Het nieuws van heden
GR00TE DAG OP DOORN
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS VRIJDAG 27 JANUARI 1939 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE.
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
VIJF EN ZESTIGSTE JAARGANG No 21607
tJ.25. Bij onze Agenten 27 Aiet. per week, DACBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD» HAARLEM
per kwartaal f 3.58
Bij het inschepen van vluchtelingen werden jra de haven van Caldetas
buitenlandsche oorlogsschepen door de vliegtuigen van Franco gebombardeerd.
De Fransche torpedojagers Simoun en Siroco vuurden op de aanvallende
vliegtuigen
H. M. de Koningin heeft hedenmiddag voor de radio de volgen
de rede uitgesproken over het onderwerp: „Onze taak in deze
dagen, in verband met de moreele en geestelijke herbewapening".
Het oude klooster op den Montserrat bij Barcelona, waar de linksche regeering,
die thans naar Noord-Catalonië is gevlucht, zetelde
Ex-Keizermiddelpunt van
intieme, maar luister
rijke feestelijkheid
Ondoordringbare stilte
rondom
Een kijkje op Grindelwald in Zwitserland, waarheen het Prinselijk echtpaar
voornemens is zich vooreenigen tijd te begeven. De pijl duidt de plaats aan,
waar het hotel „Adler" zich tusschen de boomen bevindt en waar de vorstelijke
personen hun intrek zullen nemen
Ik heb gezegd.
o
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiij
Wij berichten hiermede, dat de
Heer Potgieser Zaterdag 28 dezer
van 8 tot 9 uur namiddag in ons
Haarlemsche Secretariaat aan
wezig zal zijn tot hel inschrijven
van leerlingen op de nieuwe cur
sussen M. O. Boekhouden en
Staatspraktijkdiploma.
Examenopleiding,
HUGAS, ELGERSMA, POTGIESER
Om de Engelsche Cup
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel SO et Inget
mededeelirrgen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
f 0^ Rü Anantan 071/ M na.u.aalr Pe' regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
4» kleine annonces „OmroeDers" tie de rubriek
Het klokkespel in het wintersche
park om Huize Doorn klingelt half
tien. De deuren van de groote hall in
het kasteel gaan open. Orgelmuziek
zingt zacht door het huis. De ex-
keizer gaat zijn vrouw, zijn kinderen,
zijn kleinkinderen, zijn verwanten,
zijn gasten, en zijn personeel voor
naar hun plaatsen, waar allen zich
vereenigen voor de godsdienstoefe
ning, waarmee 's keizers tachtigste
verjaardag begint. De hof- en dom-
predikant, dr. Döhring, leidt den
dienst. Hij gaat voor in gebed. Zijn
stem klinkt over al die hoofden, oud
en jong, die luisteren, gebogen of op
gericht. Zijn woord geldt in het bij
zonder den hoogbejaarden gewezen
monarch, temidden van zijn Huis. Hij
zet den zang in, hooge en zware stem
men vallen bijNun danket allen
Gott. Het orgel ruischt.
De hofprediker, ds. D. Döhring, spreekt naar
aanleiding van de teksten, welke de jarige ex-
keizer zelf heeft gekozen: „Jesaja, 45-6-7: „Ich
bin der Herr und Keiner mehr!" en Matth.
116: „Und selig ist der sioh nicht in Mir
argert."
In zijn predicatie gaf de hofprediker weder
om op verlangen van den jarige er uiting aan,
hoe het hart en het gebed van den balling al
tijd nog bij zijn volk verwijlen, waarvan hij zoo
smartelijk verwijderd is. Zoo zegt het ds. Döh
ring: „Al is de keizer dan door afstand en tijd
van zijn volk verwijderd, met zijn hart en met
zijn gebed blijft de keizer ondanks alles, water
is gebeurd, bij zijn Duitschers. Van dezen plicht
heeft de keizer nimmer afstand willen doen,
zou hij ook niet afstand hebben kunnen doen.
Het is de liefde van den keizer, geboren uit
het geloof, een liefde die nimmer eindigen zal."
Doodstil is Doorn, dezen triesten winterschen
morgen. Nauwelijks een zuchtje wind brengt
leven in de vlaggen, die overal zijn uitgehan
gen. In het vroege uur reden auto's af en aan
naar het huis van den ex-keizer. Zij vormden
vrijwel het eenige gerucht in het dorp. Bij het
poorthuis, waar een witte standaard met ge-
kroonden rijksadelaar is geheschen, staan wat
menschen. Zij kijken toe hoe de auto's met de
gasten, die elders den nacht hebben doorge
bracht, naar binnen rijden en tusschen de
boomen van het park verdwijnen. Alle gasten
zijn in de voorgeschreven kleeding: de heeren
in het zwart, de dames in tot den hals gesloten
Costuums met kleinen hoed Heel ver en vaag
ziet men de oude huizinge haar vensters en
klimopgroei. Boven den hoofdingang is een
baldakijn uitgestoken. Daar gaan de gasten
binnen.
Doodstil is het in Doorn, doodstil is het
ook in den tuin rond het huis. Niéts roert
er zich. Stom staan de donkere kale
boomen rij na rij, in gesloten gelederen,
schuttend de intimiteit van het feestelijk
gebeuren daarginds in net ex-keizerlijk
huis. Een gordel van stil zwijgen, van roer-
looze wintersche sfeer, scheidt het kasteel
van de wereld daarbuiten, die al even stil
is, en grijs onder den grauwen hemel, hoog
stens slechts een weinig nieuwsgierig.
Zooals heel den vorigen dag wordt ook nu
met regelmatige tusschenpoozen post bezorgd,
groote gebundelde pakketten vaak, zeer veel
telegrammen. Telkens en telkens weer worden
bloemen gebracht, groote manden en bouquet-
ten, ook tal van kleine tuiltjes. De kerkeraads-
kamer van het Ned. Herv. kerkje, grenzende
aan het park van Huize Doorn, is ingericht
voor het teekenen van de felicitatieregisters.
Zeer velen maken hiervan gebruik. Daar staan
de handteekeningen van vooraanstaanden uit
de omgeving, adellijke namen, naast het krie
belig schrift van een eenvoudigen Spakenbur
ger, namen van menschen uit alle kringen,
even zooveel getuigen van de achting en sym
pathie, welke de grijze balling zich in de plaats
en in de streek zijner inwoning heeft verwor
ven,
Na de godsdienstoefening neemt de hooge
jarige de gelukwenschen der zijnen, van de
hooge adellijke gasten en van het personeel
in ontvangst.
Er wordt koffie met ververschingen ge
serveerd, een opgewekt onderons der groo
te Hohenzollernfamilie, die verstrooid door
het lot der omstandigheden een van de
zeldzame oogenblikken van hereeniging
beleeft. De ex-keizer leest thans ook de
voornaamste der ingekomen gelukwen
schen; er is ook 'n lange brief bij van den
oudsten kleinzoon Wilhelm, die de huiswet
der Hohenzollern schond om de blonde
haren en de blauwe oogen van een jonge
vrouw. De gelukwensch van dezen afwezi
gen kleinzoon houdt de gewezen keizer iets
langer in handen. Ook naar dezen jonge
man, naar zijn bloeiend jong gezin, gaat
het hart van den ouden man op dezen dag
uit.
De jarige ex-keizer heeft een groot aantal
geschenken op zijn feestdag mogen ontvangen.
Zijn gemalin Prinses Hermine schonk hem zijn
geschilderd portret. Van zijn kinderen kreeg hij
een verguld zilveren bokaal met inschrift. Van
Prins Ruprecht van Beieren 'n porcelein figuur,
voorstellende een ruiter-officier van het regi
ment des keizers. Van den Markgraf van Meis
sen een figuur van Meissner-porcelein, voor
stellende den ruiter-generaal Seidlitz, staande
naast zijn paard. Van Prins Louis Ferdinand
een zilveren doos, welke de Prins bij zijn huwe
lijk het vorig jaar van zijn grootvader gekre
gen had en welke hij thans terugschonk met
in het deksel vermeld de data en plaatsen van
zijn groote huwelijksreis, waarbij hij o.m. Ame
rika, Japan, en Ned.-Ind.ië bezocht. De ex-
keizer ontving van zijn huis- en tuinpersoneel
een fraaie tuinbank.
Tenslotte is uit Duitschland een stroom van
kleinere geschenken op Huize Doorn aangeko
men, waaronder sjaals, gebruiksvoorwerpen,
bokalen, enz., getuigen van ontroerende aan
hankelijkheid, welke ook in het groote vader
land nog voor den ex-keizer leeft.
Ook is een zeer groot aantal bloemstukken op
Doorn bezorgd, welke het kasteel in een groo-
ten geurenden bloementuin hebben herschapen.
Prinses Juliana en Pins Bernhard hebben
eveneens een groot bloemstuk gestuurd.
Een deel der gasten verpoost zich dan met
een wandeling in den grooten tuin, in afwach
ting van de meer officieele felicitaties, welke
te omstreeks twaalf uur worden aangeboden.
Waar de gedachte der geestelijke en moreele
herbewapening in het middelpunt der belang
stelling is komen te staan en Mij gebleken is,
dat er nog veel verschil van meening bestaat
omtrent hare toepassing, wil Ik trachten u
nader toe te lichten, hoe Ik haar zie. Vanzelf
zal dit dan tevens een antwoord zijn op enkele
van de vele vragen, die Mij naar aanleiding
daarvan langs verschillende wegen bereikten.
De innerlijke vernieuwing, die de oproepen
van October voorop stellen, noopt ons tot een
geheel nieuwe instelling ten opzichte van alle
nooden van den tijd, een zich daarvoor inzet
ten, in eigen omgeving, en eigen kring en als.
volk in zijn geheel.
Met vreugde heb Ik de bereidwilligheid be
groet van zoovelen, zoowel hier, als in Neder
land onder de keerkringen, om aan deze gees
telijke en zedelijke krachtsinspanning deel te
riemen.
De stroom van persoonlijke betuigingen van
instemming, die Ik mocht ontvangen, zoowei
ais de gemeenschappelijke adressen, geven blijk
van den ernstigen wil, als mensch, en als kring,
er den schouder onder te zetten.
Wil die krachtsinspanning de sterke hef
boom worden, die ons volk opheft boven zich
zelf uit, boven de onderlinge verdeeldheid en
den druk van den tijd, dan moet zij omgezet
worden in de levenshouding van: „draagt el
kanders lasten" in de geheele samenleving.
Laten wij in dit ernstige tijdsgewricht wer
kelijk eerlijk zijn tegenover ons zelf en ook als
volk en de oogen niet sluiten voor onze te
kortkomingen en feilen als mensch en als ge
meenschap.
De verdeeldheid en voortschrijdende splitsing
en versnippering, die ons in het dagelijksche
leven tegemoet treden met de daarmee ge
paard gaande vervreemding onderling, zijn
slechte heelmeesters voor de krankheden van
onzen tijd. Waar juist nu het verlangen naar
samenwerking en het sluiten der gelederen bij
talloos velen opkomt en de noodzaak gevoeld
wordt elkander de hand te reiken, moet aller
streven er in de eerste plaats op gericht zijn
elkander te begrijpen en begrepen te worden.
Men geve zich rekenschap hoe het den en
keling te moede moet zijn, indien de omstandig
heden nog drukkender en benauwder zouden
worden en hij zich niet gedragen zoude voe
len door de gemeenschapsgedachte.
Ik weet het niet korter uit te drukken dan
in de woorden van den tweeden oproep: „vrees
voor afbraak moet worden omgezet in wil tot
opbouw".
Wat moet er opgebouwd worden? Waarop
moet onze arbeid gericht zijn?
In de eerste plaats op een geheel gewijzigde,
nieuwe geestesgesteldheid ten opzichte van de
nooden die allerwege zijn ontstaan, en op een
krachtig streven om, als volk in zijn geheel,
daarin te voorzien.
Ten tweede op het bevorderen van een nieuwe
geestesgesteldheid ten opzichte van de moreele
en geestelijke moeilijkheden van dezen tijd en
van den drang om ook daarin, in nationalen
zin, de helpende hand te reiken
Heel bijzonder hebben Mij daarom de mede-
deelingen en berichten verblijd over de hier en
daar aan den dag getreden pogingen van
practische toepassing der gedachte van geeste
lijke en moreele herbewapening in grooter ver
band, met wegcijfering van hetgeen dreigt te
scheiden en vooropstelling van een breede ge
meenschapsgedachte.
Nog geheel onder den indruk van de prach
tige samenwerking en eensgezindheid, geheel
uit u zelf voortgekomen, bij gelegenheid van de
viering van Mijn veertigjarige regeering, doe Ik
een beroep op uw aller medewerking om dev?
eensgezindheid duurzaam te doen zijn en prac-
tisch in toepassing te brengen bij de bestrijdins
van den hooggestegen nood op geestelijk en
stoffelijk gebied en de hinderpalen weg te ne
men, die den opbouw tegenhouden, die noodza
kelijk is om tot een betere toekomst te geraken.
Als men de gedachte laat gaan over de groote
vraagstukken, die voor duizenden een levens
belang zijn, denken Wij in de eerste plaats aan
het schrijnend leed van de werkloosheid. De
bestrijding daarvan zou in hooge mate gebaa'
zijn door de geboden nieuwe instelling des gees-
tes tegenover de nooden van ons volk.
Mogen de in een vergevorderden staat van
voorbereiding verkeerende plannen der over
heid, welke eene aanzienlijke uitbreiding der
werkverschaffing beoogen, aangevuld door het
geen particulieren bereid blijken te doen, een
krachtig begin van toepassing der herbewape
ning op groote schaal zijn.
Voor Onzen geest rijst op het gebrek aan
brandstoffen, kleeding en dekking, dat in een
zoo groot aantal gezinnen is ontstaan, en dat,
ondanks de mildheid van vele en onderschei
dene groepen, nog steeds om leniging roept.
Daaraan zal eerst ten volle kunnen worden
voldaan als de geest van saamhoorigheid en
helpen over ons geheele volk vaardig wordt.
Ter verduidelijking herinner Ik u hier aan
het vuur, dat allerwege aan den dag kwam bij
het vervaardigen van wanten en bivakmutsen
voor onze gemobiliseerden voor den eersten
winter na het uitbreken van den oorlog. En een
dergelijke algemeene belangstelling en voort
varendheid deed zich verleden jaar voor, waa*
het gold het maken van uitzetten voor jong ge
borenen ter gelegenheid van de geboorte Mij
ner Kleindochter.
Al bestreken deze behoeften slechts een zeei
bescheiden oppervlak op maatschappelijk ge
bied, de eenheidsgedachte, die daarbij op den
voorgrond trad, geeft een helder beeld van
wat hier aan de orde is.
Niet minder dan aan de materieele moeilijk
heden denk Ik aan het schrijnend leed en de
gedruktheid in het hart van hen, die van werk
verstoken zijn, of op andere wijze slachtoffer
van de crisis zijn.
Hier ontsluit zich een wijd arbeidsveld voor
naastenliefde in nationalen zm, om de gevolgen
te bestrijden van crisisleed, zoowel voor hen,
die midden in het leven staan, ais voor de
jongeren, die geen kans krijgen om aan den
slag te komen.
De landen, die in den wereldoorlog gewik
keld waren, hebben voorzien in de nooden van
de oorlogsslachtoffers. Is er niet aanleiding
naar middelen te zoeken om hetzelfde te doen
voor de velen, die buiten hun schuld slacht
offers zijn geworden van de huidige economi
sche omstandigheden?
Ik weet, dat de wil tot opbouw, uitgaande
boven alle verdeeldheid, bij zeer velen aan
wezig is.
Ik zou dezen allen willen vragen voort te
gaan en vooraan te staan bij het te verrich
ten werk in groot verband en nationalen zin,
teneinde metterdaad, en met hun bezieling en
voortvarendheid, het bewijs te leveren, dat dit
moet en kan!
Sedert het uitbreken van den wereldoorlog is
er veel op maatschappelijk en staatkundig ter
rein ontwricht en zijn ons, door de omstandig
heden, beperkingen van onze vrijheid opgelegd,
waardoor ons geduld op menigerlei gebied op de
proef is gesteld, want, al verandert onophoude
lijk het beeld van den toestand en daarmede ook
de aard van de offers, die van ons gevraagd
worden, de onvrijheid is er niet minder om.
Deze prikkelbaar makende en benauwende
toestand is oorzaak, dat goede eigenschappen
weieens in het gedrang komen terwij] minder
goede soms hun vrijen loop nemen.
Het is overeenkomstig de beginselen der
herbewapening om dergelijke verschijnselen var.
verwording niet met onverschilligheid voorbij te
gaan, doch zich deze als gemeenschap en als
volk aan te trekken, de handen uit de mouwen
te steken, ten einde de vergroeiing uit te
snijden.
Alleen de overtuiging van een geheel volk
van de noodzaak van den door Mij bedoelden
opbouw, gevolgd door de eendrachtige poging
daartoe, kan verval en ineenstorting voorkomen
en een beweging in opgaande lijn doen ont
staan.
Ongetwijfeld zullen geen van u de hooge in
nerlijke waarde en de diepe beteekenis ontgaan
van zoodanige vrijwillige, en uit eigen overtui
ging voortgekomen nationale daad van een
vrij volk, dat in de grondslagen, waarop zijn
staatsbestel rust, het hechte fundament vindt,
waarop het zich kan verjongen en vernieuwen.
Ik zoude in Mijn taak tekort schieten, waar
Ik over de moreele en geestelijke herbewape
ning spreek, die zoo nauw samen hangt met de
geestesgesteldheid van den enkelen mensch, in
dien Ik niet een enkel woord zeide over de
persoonlijke zijde dezer geestelijke krachtsin
spanning.
In den eersten oproep lezen wij, dat Gods
levende geest elk volk en elk mensch tot zijn
hoogste bestemming roept. Deze geest beant
woordt ook den angstkreet, die de mensch
in zijn geestelijke ellende en verlatenheid
slaakt naar Gods nabijheid.
Deze begeerte naar persoonlijk contact met
God is wel nooit zoo sterk en zoo verbreid ge
weest als tegenwoordig, nu schier alles weg
valt waarop de menschheid eertijds meende te
kunnen staat maken, en onzekerheid en onvast
heid ons overal tegemoet treden.
Die persoonlijke verhouding, zonder welke
geen innerlijke vrede mogelijk is en die ver uit
gaat boven de hoogste scheidsmuren, onver
schillig van welken aard deze mogen zijn, ken
merkt zich bij uitstek door waarheidszin, op
rechtheid en eerlijkheid.
Ik zou dit met het volgende beeld willen ver
duidelijken.
Wij weten, dat er geen spleet zoo klein is, of
het zonlicht en de lucht, die wij inademen,
dringt er doorheen.
Op gelijke wijze banen Gods liefde en Gods
geest zich een weg door de kieren Van het be
staan van elkeen. Van elkeen, zonder uitzonde
ring, onverschillig in welk werelddeel hij woont,
of wat zijn overtuiging is, of welke taal hij
spreekt.
Staat ons allen deze ontzaglijke doch tevens
zoo verblijdende en moedgevende waarheid hel
der voor oogen? Beseffen wij, dat zij het krach
tigste cement is tusschen menschen onderling
en volken onderling?
Op deze waarheid berust nu de gedachte der
herbewapening en het „draagt elkanders lasten".
Omdat velen Mij gevraagd hebben
naar Mijn persoonlijk geloof en per
soonlijke ervaring en Mij herinnerd
werd aan de woorden „Christ avant
tout", die Ik een% neerschreef, voeg
Ik ten besluite het navolgende nog
hier aan toe. De ervaring, die aan die
woorden ten grondslag ligt, is Mijn
leidster geweest om tot bovenstaand
inzicht te komen.
Ik hoop aan die woorden „Christus
vóór alles" tot aan Mijn laatsten
ademtocht trouw te blijven. Daartoe
geve Hij Mij de kracht.
RADIOREDE VAN H. M. DE KONIN
GIN.
Regeeringswijziging in Engeland voor
a.s. Dinsdag?
De besprekingen van Von Ribbentrop te
Warschau.
Het bergingswerk der slachtoffers van de
aardbeving in Chili.
Barcelona officieel bij het Franco-gebied
ingelijfd.
VERWACHTING geldig van hedenavond H
tot morgenavond ongeveer 19 nur:
I VOOR HET GEHEELE LAND:
nevelig tot betrokken of zwaar bewolkt,
plaatselijk nog eenige regen of natte
sneeuw, zwakke tot matige Noordooste-
lijke tot Noordelijke wind, weinig veran-
dering in temperatuur.
Zon op v.m. 7.50 onder n.m. 4.35 uur.
E Licht op n.m. 5.05. Maan op v.m. 10.03
onder Eerste Kwartier 28 Januari.
illllllllllllllllllllllllllilillllllllllllllliliiillilllllilliiiililllllllliililllilifH
Den voor de vierde Cupronde overgespeelden
wedstrijd tusschen Wallsall en Notts County
heeft Wallsall met 4—0 gewonnen.
Stand op Vrijdag 1 uur n.m. 753.6
Vorige stand 753.1
