NIlUWl nmUILLlvIvLilL LU U If AN i
Kuststrook boven Barcelona
over groote lengte bezet
Chamberlain rechtvaardigt
zijn vredespolitiek
Het nieuws van heden
NASSAULAAN 5, - TEM3864 - CIRO 2288, I jP I ff |f F Ij 1 D [110 PU t P f) l i D l UT
Massa-ontslag aan
Nederlanders
Communisten uit
het Parlement
Lord Winterton
afgetreden
OOK CALDETAS DOOR
RECHTSCHEN VEROVERD
BETEEKENIS VAN HET
ACCOORD MET ROME
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZONDAG 29 JANUARI 1939 - OCHTENDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE - - m tmm. m M M ma m m MB a Aai H m mi» VIJF EN ZESTIGSTE JAARCANC No. 21610
onze Agenten z/ySCT. per week, DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM o
Toenemend aantal
vluchtelingen
Ook de Belgische fortificaties zijn gemoderniseerd. Het interieur van
een kazemat
Telegrammen tusschen
Mussolini en Franco
Door besluit der regeering te Praag
verliezen 39 afgevaardigden
hun mandaten
De rechtspositie der
Duitsche volksgroep
Britsche vredesoproep
niet in Duitsche pers
Hij wordt echter door de regeering
bestudeerd
Het WeeriNiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiNiiiiiiiiimjj
Bij betoogingen wegens den
toestand in Spanje
Polain wordt Belgisch
agent te Burgos
f
„In de bewapening worden dage
lijks vorderingen gemaakt
in versneld tempo"
De nationale dienst
van vrijwilligers
Kardinaal Ver dier in
Rome aangekomen
Het bezoek houdt geen verband
met zijn jongste rede
Gasontploffing in
kolenmijn
Groot aantal opzeggingen bij
Duitsche textielbedrijven
Nadere bijzonderheden
Er bestond geen meenings-
verschil tusschen hem en
zijn ambtgenooten
Fransche ministerraad
vergadert
Het vraagstuk der Spaansche
vluchtelingen besproken
Japanners bezetten
Yunglochen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
Onze patroon
Steenkoolbesprekingen
Naar een internationale
overeenkomst
Huisinstorting eischt
twaalf dooden
Geen onderzeebootdoch een race-boot op de Seine te Parijs, welke een snelheid
van 28 knoopen per uur kan bereiken
f OR r:; An-rA A»«„u« 071 ,4 <-4 nar waalr PSf regel. BI] contract sterk verlaagde prijzen. Voor
per kwartaal f 3.58 klein© annonces „OmroeDert" *1© d© rubriek
de centrale zone onkwetsbaar te maken.
Daarom geven zij de voorkeur aan de bestaan
de versterkingen en bouwen zij geen nieuwe
Stellingen.
BURGOS, 28 Jan. (Havas). De
rechtsche troepen hebben Caldetas
bezet. Zij bevinden zich thans op 40
kilometer ten Noord-Oosten van Bar
celona. De voorposten zijn aangeko
men bij Arenys del Mar. De geheele
kustlijn tusschen beide steden is in
hun bezit. De troepen, die Barcelona
bezet hebben, vertrekken weer naar
het front, en de guardia civil neemt
den ordedienst in de stad waar.
Volgens Havas verklaren welingelichte krin
gen te Perpignan geen bevestiging te hebben
ontvangen van het bericht, dat rechtsche troe
pen geland zouden zijn te Portbou. Volgens in
lichtingen zou een ontscheping verricht zijn te
Port Rosas, 20 kilometer ten Zuiden van de
Fransche grens.
De regeeringsvloot ligt thans, naar Reuter
meldt, voor Rosas geconcentreerd.
Volgens de laatste berichten uit Burgos heb
ben de troepen van Franco aan het Catalaan-
sche front de stellingen Bares, Aleia en Cal
lers in het Vilascagebergte genomen.
Te Marseille wordt formeel ontkend, dat pre
sident Azana zich aan boord van den Engel-
schen kruiser „Devonshire" zou bevinden.
Aan het front van Estremadura hebben de
regeeringstroepen aldus meldt Havas uit
Valencia op last van het opperbevel zich
genesteld in de stellingen, waarin zij zich vóór
het offensief bevonden. De terugtocht geschied
de in volmaakte orde, buiten weten van den
vijand, en niets behoefde te worden achter
gelaten. Met het oog op de gebeurtenissen In
Catalonië streven de regeeringstroepen er naar
PRAAG, 28 Jan. (Ceteka). Het Hooge Admi
nistratieve Gerechtshof heeft in een arrest vast
gesteld, dat de mandaten van alle communisti
sche senatoren en afgevaardigden op 28 Decem
ber 1938 hun geldigheid hebben verloren. Dit
arrest treft 25 afgevaardigden en 14 senatoren.
Verder bericht Havas, dat Duitschland aan
Tsjecho-Slowakije de gemeente Chwalkovice te
ruggegeven heeft.
Een D.N.B.-bericht uit Praag meldt:
De leider der Duitsche volksgroep, de afge
vaardigde Kundt, is met de Tsjecho-Slowaak-
sche regeering overeengekomen, dat ter bevre
diging van de juridische aanspraken der Duit
sche groep een paritaire commissie wordt ge
vormd, die de loopende zaken en mogelijke be
zwaren zal behandelen. Voorzitter is de minister
van Justitie. De kwestie van de toekomstige
rechtspositie der Duitsche bevolking zal behan
deld worden in speciale besprekingen tusschen
Kundt en twee leden der Tsjecho-Slowaaksche
regeering.
BERLIJN, 28 Jan. (Reuter) De oproep,
door 18 vooraanstaande Britten tot de leiders
ln Duitschland gericht, wordt door de bladen
genegeerd, en ook het Duitsche Nieuwsbureau
maakt er geen melding van. Door het minis
terie van Buitenlandsche Zaken en dat van
Propaganda wordt thans de tekst bestudeerd.
Zij weigeren echter een Officieel commentaar
te leveren.
Hun opvatting schijnt te zijn, dat, daar deze
oproep niet onderteekend is door een regeerend
staatsman in diens kwaliteit van lid der regee
ring, hij ook niet kan worden beschouwd als
de officieele Britsche houding.
Ten andere heeft Reuter in Duitsche wel
ingelichte kringen vernomen, dat het beroep
een vriendelijken weerklank heeft gevonden.
Het is moeilijk te zeggen, hoeveel particu
liere luisteraars te Berlijn dezen oproep hebben
gehoord, doch vernomen wordt, dat een tame
lijk groot aantal menschen geregeld naar de
uitzending van Britsche persberichten in hec
Duitschluistert.
De stroom vluchtelingen neemt steeds
grootere afmetingen aan, aldus meldt Havas
uit La Junquera. Gisteravond wachtte een
lange rij voertuigen tusschen Pigueras en La
Junquera. Vanmorgen verdrong zich weer een
groote rij voor den grenspost La Junquera. Dui
zenden vrouwen, kinderen en grijsaards schrij
den in een onbeschrijfelijke wanorde langs de
wegen voort.
De redering wil de departementsdiensten zoo
spoedig mogelijk in beknopten zin installee-
ren. Het ministerie van Binnenlandsche Zaken
functionneert gedeeltelijk in Gerona. De an
dere belangrijke departementen hebben zich
gevestigd in het fort San Fernando te Figue-
ras,
De Zweedsche regeering heeft den Rijksdag
een crediet van 1.500.000 kroon ten hoogste ge
vraagd, bestemd voor de internationale hulp
aan de Spaansche vluchtelingen.
Stefani bericht uit Rome:
Mussolini heeft aan Franco het volgende
telegram gestuurd: „Het Italiaansche volk
is vol geestdrift over uw schitterende over
winning van Barcelona, welke de inleiding
vormt voor de eindoverwinning, die een
nieuw, eensgezind en sterk Spanje moet
maken. Aanvaard met mijn groeten mijn
beste wenschen voor de toekomst van uw
volk. Arriba Espana".
Hierop heeft Franco geantwoord: „De over
winning van Barcelona, welke de schitterende
verrichtingen in Catalonië voltooit, is een be
wijs van de vitaliteit der volkeren, wanneer
zij vervuld zijn van een leerstelling vol idea
len. Als bevelhebber en Spanjaard ben ik et
trotsch op in mijn gelederen te tellen de schit
terende zwarthemden, die aan de zijde van hun
Spaansche kameraden die roemvolle bladzijden
tegen het internationale Communisme hebben
geschreven. Gelieve met mijn beste wenschen
voor uw rijk mijn hartelijke groeten te aan
vaarden. Arriba Italia".
De vereeniging voor vriendschappelijke be
trekkingen tusschen Japan, Duitschland en
Italië aldus meldt Domei uit Tokio heeft
door bemiddeling van den Spaanschen gezant
aan generaal Franco een bronzen beeldje van
een Japanschen nationalen héld doen toeko
men.
VOOR HET GEHEELE LAND:
Eji Geleidelijk iets kouder, geen neerslag van 7=
beteekenis, nevelig tot betrokken of zwaar |j
bewolkt, matige, later iets toenemende
Noord-Oostelijke tot Zuid-Oostelijke wind.
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllinillllllllllllllllllllllllllllllllllllli
Incidenten te Parijs
PARIJS, 28 Jan. (Havas). Op de boulevards
hebben zich vanmiddag verschillende kleine in
cidenten voorgedaan tijdens betoogingen voor de
opening van de Fransch-Spaansche grens. Hier
bij is de afgevaardigde Marceau Pivert, die aan
het hoofd van een groep betoogers liep, naar het
politiebureau opgebracht, omdat hij weigerde
door te loopen. Ernstige incidenten deden zich
niet voor.
Te half acht waren naar schatting vijfhonderd
arrestaties op de boulevards verricht. Verschei
dene personen werden in hechtenis genomen
wegens beleediging van agenten of het dragen
van verboden wapenen.
BRUSSEL, 28 Jan. (Belga) De Belgische
regeering heeft den heer Polain, consul-gene
raal en oud-zaakgelastigde van België in Siam,
benoemd tot Belgisch agent bij de regeering
van Franco.
LONDEN, 28 Jan. (Reuter). Minister
president Chamberlain heeft vanavond aan
een maaltijd van de juweliers vereeniging te
Birmingham zijn aangekondigde rede ge
houden. Hij zeide onder meer:
„Zonder een verbetering in de Britsch-Itali-
aansche betrekkingen had ik in September van
het vorige jaar nooit de medewerking van
Mussolini kunnen verkrijgen en ik geloof, dat
zonder die medewerking de vrede niet gered had
kunnen worden.
Er is veel kritiek geoefend op de overeen
komst van München en tegen de actie, die ik
ondernam', toen ik door persoonlijk contact
trachtte een vredelievende oplossing te bewer
ken van het probleem, dat een wereldramp van
de eerste grootte zeer dichtbij had gebracht.
Die kritiek, aldus de premier, komt van ver
schillende zijden, maar de uitingen hebben één
kenmerk gemeen: niemand heeft de verant
woordelijkheid, die op mijn schouders ligt en
niemand heeft de volledige kennis van alle om
standigheden, die slechts aan de Britsche regee
ring bekend zijn.
De overeenkomst van München is slechts een
etappe geweest in de duurzame en onwankelba
re vredespolitiek. Ik ga zelfs nog verder en ver
klaar, dat het behoud van den vrede in Sep
tember slechts mogelijk is gemaakt door de
gebeurtenissen, die daaraan voorafgingen, door
de briefwisseling tusschen Mussolini en nrij in
den zomer van 1937 en het Britsch-Italiaan-
sche verdrag van Februari 1938.
Op de reis, die Halifax en ik naar Rome heb
ben gemaakt,, is kritiek geoefend door men
schen, die blijkbaar vastbesloten zijn obstructie
te voeren tegen iedere poging tot vervulling
van den wensch der Britsche en Italiaansche
volken, die in goede vriendschap en weder
zij dsch begrip willen leven en geschillen willen
beslechten door besprekingen en niet door ge
weld. Dat geldt niet alleen voor Italië en En
geland, maar ook voor Frankrijk en Duitsch
la.nd. Laat ons de vriendschap tusschen de vol
ken bevorderen. Dat kan gedaan worden door
particulieren, door handelsmenschen en door de
meer officieele vertegenwoordigers.
Wij kunnen niet vergeten, dat, terwijl er twee
noodig zijn om vrede te sluiten, één den oorlog
kan ontketenen. Zoolang er dus geen duidelijk
wederzijdsch begrip is, waarin alle politieke
spanning verdwijnt, moeten wij ons voorberei
den op de verdediging tegen een aanval op ons
and, ons volg of onze beginselen van vrijheid,
waaraan ons bestaan als democratie gebon
den is.
;->N*
Het is daarom, niet uit een oogpunt van aan
val maar van verdediging, dat wij de herbe
wapening met onverzwakte energie voortzetten,
met de volledige instemming van het land. Het
heeft ons veel tijd gekost, doch thans worden
dagelijks op elk gebied vorderingen gemaakt in
versneld tempo".
Chamberlain gaf daarna een opsomming van
den vooruitgang, die in het afgeloopen jaar in
alle takken van dienst gemaakt is. Op 31 Maart
zal de vloot in een jaar tijds zijn uitgebreid
met zestig nieuwe oorlogsschepen, die te zamen
130.000 ton meten. In de volgende twaalf maan
den zal de groei nog grooter zijn: dan zullen
75 schepen met een tonnage van 150.000 ge
bouwd worden.
Ook de luchtmacht breidt zich voortdurend
uit, in hetzelfde opmerkelijke tempo. In de
laatste maanden is het tempo der vliegtuig
productie verdubbeld en de recruteering maakt
goede vorderingen. De leemten in de luchtbe
scherming, die in September aan het licht ge
komen zijn, zijn voor een groot deel opgeheven.
Ten aanzien van den vrijwilligen nationalen
dienst zeide Chamberlain nog: „Wij streven
niet naar een uitgebreid corps voor de burger
verdediging, dat georganiseerd zou moeten zijn
als een beroepsleger in oorlogstijd en de burgers
zou ontheffen van de verantwoordelijkheid voor
hun eigen verdediging."
Zijn rede besluitende, zeide de minister het
te betreuren, dat zooveel tijd en een zoo groot
gedeelte van het nationale inkomen aan oor
logsvoorbereidingen moeten worden besteed. „Ik
geloof", zoo zeide hij, „dat het thans tijd is, dat
anderen een bijdrage leveren. De lucht is vol
van geruchten en verdenkingen, die men niet
langer mag laten bestaan. Want de vrede kan
alleen in gevaar worden gebracht door een uit
daging, waarop de president der Vereenigde Sta
ten in zijn nieuwjaarsboodschap wees: n.l. den
eisch door geweld te overheerschen. Dat zou
een eisch zijn, waartegen de democratische sta
ten zich, zooals president Roosevelt en ik reeds
eerder hebben gezegd, onvermijdelijk zouden moe
ten verzetten.
Ik kan niet gelooven, dat men voornemens
heeft tot die uitdaging, want de gevolgen van een
oorlog zijn zoo ernstig, dat geen regeering licht
vaardig den strijd zou ontketenen. Bovendien
blijf ik er van overtuigd, dat er geen geschillen,
hoe ernstig ook, zijn, die niet zonder oorlog
kunnen worden geregeld door overleg en onder
handelingen, zooals ook is neergelegd in de ver
klaring van München."
Onze Romeinsche corespondent seinde d.d.
28 Januari:
Hedenavond is Z. Em. Kardinaal Verdier,
Aartsbisschop van Parijs, te Rome gearriveerd,
aan het station o.m. verwelkomd door Mgr. Tar-
dini, secretaris van de Congregatie voor Buiten
gewone Kerkelijke Aangelegenheden. Toen eenige
dagen geleden bekend werd, dat Kardinaal Ver-
dier verwacht werd, deed al spoedig het gerucht
de ronde, dat hij was ontboden in verband met
zijn jongste rede. De H. Stoel, zoo heette het,
kon de politieke strekking van de rede niet bil
lijken. Vooral de passage waarin gezegd werd,
dat heden de Kerk in de groote democratieën,
met name Frankrijk en zijn Imperium, een be
vestiger was van de Christelijke orde, werd, zoo
als men zei, sterk betreurd, daar deze uitlating
voedsel gaf aan de beschuldiging, dat de Kerk
aan politiek doet.
Het bezoek evenwel werd reeds een maand
geleden vastgesteld. Het houdt met de jongste
rede van den Kerkvorst niet het minste verband,
zooals ons in het Vaticaan en ook door geestelij
ken, die den Kardinaal begeleiden, verzekerd
werd.
FOEKOEOKA, 28 Jan. (Domei). In een
kolenmijn in het district Foekoeoka in Japan,
heeft zich een gasontploffing voorgedaan. Van
de 61 mijnwerkers, die zich in de mijn bevonden,
konden slechts 25 ongedeerd door de reddings
colonne naar buiten gebracht worden.
De lijken van 24 slachtoffers zijn geborgen.
Twaalf arbeiders zijn in een ziekenhuis opge
nomen.
Zaterdagmiddag is aan ongeveer de helft
der Nederlandsche arbeiders van de spinnerij
„Eilermark" te Gronau schriftelijk medege
deeld, dat de directie zich tot haar leedwezen
genoodzaakt ziet, hen met ingang van 1 Fe
bruari te ontslaan, daar alle pogingen van
de directie, om de oude deviezenregeling ge
handhaafd te doen blijven, hebben gefaald.
Een dergelijk ontslag is ook op verschillende
andere fabrieken bekend gemaakt, o.a. van die
der firma Nichüs Dütting te Nordhom, waar
o.m. 200 arbeiders uit de gemeente Denekamp
zijn ontslagen. Men krijgt den indruk, dat on
geveer de helft van de Nederlandsche arbeiders
nog aan het werk kan blijven. Er wordt nog
steeds bij de betrokkenen op aangedrongen, in
Duitschland te gaan wonen.
Over het ontslag, dat eenige honderden Ne
derlandsche textielarbeiders in Duitschland,
r.abij de grens van Twente, heeft getroffen,
vernemen wij nog, dat in de fabriek „Bussmaa-
te" van de fa. B. Rave en Co. te Nordhom 50
procent der Nederlandsche arbeiders monde
ling met ingang van 1 Februari is opgezegd.
Nog Donderdag 26 Januari hadden de Neder
landers een briefje ontvangen, waarin de fir
ma verklaarde, dat zij niet ongerust behoefden
te zijn, want dat de firma nog tot 31 Maart
verlof had, met hen op dezelfde wijze door te
werken.
Te Nordhom werken ongeveer 500 Nederlan
ders, van wie 68 bij Rave en Co. en de overigen
bij Niehues Duetting. In deze plaats vallen on
geveer 250 ontslagen.
De ongehuwden bij Niehues Duetting ontvin
gen Zaterdagmiddag een brief, waarin mede
gedeeld werd, dat van 1 Februari af het loon
niet meer in Nederlandsche guldens uitbetaald
mocht worden. Om kost en inwoning in Duitsch
land te krijgen, kon men zich wenden tot het
bureau der fabriek.
Ook te Gronau zijn ongeveer 250 Nederland
sche textielarbeiders om dezelfde reden ontsla
gen. Zij vormen 50 tot 55 pet. van de Neder
landers, die bij de fa. G. van Delden, bij de
fabriek Jannink, bij Jordaan en bij Stroink
werken.
Hier zijn bij de ontslagenen ook gehuwden.
Het aantal door ontslag getroffenen bedraagt
te Losser en Overdinkel 300, te Denekamp en
omgeving 200.
Ook in andere takken van nijverheid hebben
in Duitschland werkende Nederlanders wegens
dezelfde reden ontslag gekregen.
LONDEN, 28 Jan. (Reuter) Lord Win
terton, de kanselier van het Hertogdom
Lancaster, is afgetreden als lid van het
Britsche kabinet.
In antwoord op Winterton's brief, waarin
deze zijn portefeuille ter beschikking stelt en
den minister-president verzekert, dat er geen
meeningsverschil bestaat tusschen hem en zijn
ambtgenooten, heeft Chamberlain den aftre
denden minister een waardeerend schrijven ge
stuurd, waarin hij zegt, het ontslag ongaarne
te aanvaarden, en waarin hij hem dankt voor
zijn onbaatzuchtige medewerking.
PARIJS, 28 Jan. (Havas) Onder voorzitter
schap van president Lebrun hebben de ministers
vanmorgen in het Elysée vergaderd. Bonnet gaf
een uiteenzetting van den buitenlandschen poli-
tieken toestand. Tevens overlegde hij met Sar-
raut om de door de regeering getroffen veilig
heidsmaatregelen aan de Spaansche grens m
overeenstemming te brengen met de plichten
van menschelijkheid. f
Reynaud legde den president ter onderteeke-
ning twee decreten voor: le. een vermindering
der voor het wegennet bestemde credieten met
200 millioen francs; 2e. een decreet betreffende
de gemeentelijke uitgaven. Tevens zette de
minister van Financiën de resultaten uiteen
van de gevoerde monetaire en economische
politiek. Jean Zay, de minister van Onderwijs,
verwierf de goedkeuring op het wetsontwerp
tot viering der 150-jarige herdenking van de
Fransche Revolutie, en op het ontwerp tot
deelneming van Frankrijk aan de Olympische
spelen van 1940 te Helsinki.
TAIYOEAN, 28 Jan. (Domei). Een Japansch
detachement heeft Yunglochen in de provincie
Sjansi bezet. De Chineezen lieten 250 dooden
achter.
Chamberlain verdedigt zijn politiek in
een rede te Birmingham.
Caldetas werd door de rechtsche troe
pen veroverd.
De regeering te Praag heeft aan de com
munistische afgevaardigden hun manda
ten ontnomen.
Lord Winterton nam ontslag als lid van
het Britsche kabinet.
Massa-ontslag aan Nederlandsche arbei
ders in Duitschland.
Minister Steenberghe zal 16 Februari
het nieuwe pand van „St. Homobonus"
openen.
Voorloopig Verslag ,der Eerste Kamer
over het „noodwetje" inzake de wilde
autobussen.
Oproep van den burgemeester van
*s-Gravenhage naar aanleiding van de
radiorede van de Koningin.
Naklanken van de Rallye de Monte Carló
Huldiging der Nederlandsche deel
nemers.
Ingrijpende veranderingen voor den Ster-
rit van het volgend jaar?
Verrassende resultaten in de Engelsche
voetbalcompetitie.
Lid van den Indischen Volksraad spoor
loos verdwenen.
New-Yorksche beurs: stemming gemak
kelijk.
O
In het Noorden ver waar loozen we te
veel de mooie gewoonte onzer Zuider-
lijke broeders om den naamdag te vie
ren. We feesten op onzen geboorte
dag maar de meesten weten niet eens
wanneer het hun naamdag is: den
feestdag van den geboorteheilige. We
hebben onder Maria's altijddurenden
bijstand in het bijzonder twee vrien
den bij God: onzen engelbewaarder en
onzen schutspatroon of patronesse.
Roepen wij hun hulp wel in? Denken
we wel eens aan hen in 's levens
moeilijkheden? De engelbewaarder is
ons immers door God zelf toegewe
zen om ons bij te staan. En onze
naamheiligen zijn onze schutspa
troons of patronessen wier leven ons
tot voorbeeld dient cn wier krachtda
dige hulpe ons tot zeer bijzondere
bemiddeling dient. Het is aanbeve
lenswaard een goede levensgeschiede
nis van onzen naamheilige te lezen
en de hulp dezer vrienden van God en
van ons in te roependagelijks.
LONDEN, 28 Jan. (Reuter). Vandaag is be
kend geworden, dat bij de besprekingen der
Britsche en Duitsche vertegenwoordigers van
den steenkolenhandel, die te Londen gehouden
zijn, alle geschilpunten geregeld zijn. Men heeft
thans voorgesteld de onderhandelingen tusschen
de Europeesche landen, die steenkolen produ-
ceeren, te hervatten, opdat een internationale
overeenkomst tot stand kan worden gebracht.
CAIRO, 28 Jan. (Reuter) Een woonhuis
van vier verdiepingen, waarin zich 71 personen
bevonden, is ingestort. Twaalf bewoners von
den den dood en velen werden gewond.
Stand op Zondag 1 uur v.m.; 761.0
Vorige stand: 760.0
