LEIDERS
De Regeeringscrisis opgelost;
politieke crisis blijft
Tegenoffensief der
Vlamingen
tyrtêp.
Kardinalen in
Niet-Italiaansche
„papabili"
STRIJDERS EN
het conclave
ONTROEREND TESTAMENT
En het financieel
probleem
DONDERDAG 23
FEBRUARI 1939
VAN EEN EENVOUDIGEN
PRIESTER
DE N.S.B. KLAAGT AAN
Z. Em. Kardinaal Manuel Cerejeira
Z. Em. Kardinaal Pedro Segura y Saenz
Z. Em. Kardinaal Sebastiano Leme
Z. Em Kardinaal Jean Verdier
Z. Em. Kardinaal Francisco Vidal
Z. Em. Kardinaal Rodrigue Villeneuve
Z. Em. Kardinaal George Mundelein
Bescherm U
bijtijds door
"fianfiavin-pas ruin
J. M. BARON VAN VOORST
TOT VOORST t
Een vooraanstaande
persoonlijkheid
Audiëntie ten Hove
Z. Bm. Kardinaal Denis Dougherty
2. Em. Kardinaal Jacobus Copello
Z. Em. Kardinaal Michael Faulhaber
Z. Em. Kardinaal Isidoro Goma y Tomas
ragona. na den val van de monarchie in Spanje
met zooveel kracht en beleid gepoogd heeft
het getij der republiek in godsdienstigen zin ten
goede te keeren; de 69-jafige Kard. Isidoro
Coma y Tomas. aartsbisschop van Toledo en
als zoodanig nu primaat van Spanje, die de.
stem der Spaansche kerk met zooveel gezag
heeft doen hooren in de bloedige troebelen van
den nu eindigenden burgeroorlog, zij verte
genwoordigen, in den letterlijken zin, in de
plechtige bijeenkomst der Kardinalen het
bloedgetuigenis van duizenden nieuwe martela
ren voor het Geloof en ook den nood van een
wreed-doorploegden akker, roepend om het
zaad van den geest, die alleen het aanschijn
oer aarde kan vernieuwen.
Wél rijk aan verscheidenheid van her
komst en ervaring zoo mogen wij deze
notities over de deelnemers aan het as.
Conclave besluiten wel lijk en verschel
den aan geest en gaven, aan levensgang en
staat van arbeid, in de breedte en in de
diepte, is het College der twee en zestig
kerkvorsten, uit welks midden straks, on
der den adem van den H. Geest, de opvolger
van Pius XI roemrijker gedaehtenis zal
worden gekozen.
Dezer dagen was het 10 jaren geleden, dat
deken L. P. H. J. Tijssen van Sittard god
vruchtig in den Heer is overleden. Deken Tijssen
was een buitengewoon vroom en eenvoudig
priester, op wiens graf dagelijks vele geloovigen
nederknielen. Hij gaf alles weg wat hij bezat.
Enkele weken voor zijn dood op 23 Januari 1929
schreef deken Tijssen onderstaand ontroerend
testament, dat wel velen zal stichten.
t In den Naam des Vaders, des Zoons en
des H. Geestes. Amen.
Dit is mijn testament, mijn uiterste wilsbe
schikking.
Ik dank den goeden God, dat ik door Zijn
groote genade geboren ben in de R.K. Kerk: dat
ik zoon brave, godsdienstige ouders heb gehad'
dat Hij mij geroepen heeft tot het H. Priester
schap: Het spijt mij en ik vraag vergiffenis,
dat ik niet altijd met Zijne genade heb mede
gewerkt. Ik zeg vaarwel aan mijn parochianen
van Sittard, van Susteren en aan mijn familie;
ik hoop en smeek hun te bidden voor mijne ziel,
bijzonder in het H. Misoffer en in hunne H.
Communie. Ik vraag hun vergiffenis als ik ook
maar een enkele mocht bedroefd of belecdigd
hebben. Ik vertrouw op de machtige voorbede
van den H. Joseph, van mijne goede Moeder
Maria, op de oneindige liefde en de groote
barmhartigheid van het Goddelijk Hart van
Jesus.
Ik ben een arm priester en wensch dus ook
als een arme te worden begraven; daarom mogen
bij mijn dood geen rouwbrieven worden rond
gezonden; geen bidprentjes gedrukt; geen
chapelle ardente, geen lijkrede worden gehou
den; alleen een bede om een vurig gebed; een
heel eenvoudige arme kist; geen monument op
mijn graf, alleen een eenvoudig houten kruis.
Het weinige dat ik heb, schenk ik en vermaak
ik aan de R.K. Kerk en de parochie van St.
Petrus' Stoel van Antiocnië te Sittard.
Mijn waarde medebroeders in het priester
schap, rector Cuijpers, alle eerwaarde kapelaans
en aalmoezeniers, mijn eerwaarde medewerkers
in de rectoraten van OphevenLeyenbroek, van
Overhoven en Stadbroek, ik dank u allen recht
hartelijk voor uwen steun aan mij verleend; ge
denkt mijner in het H. Misoffer, bidt veel voor
de rust mijner ziel met de parochianen van de
stad en de vele rectoraten.
Alle andere eerwaarde priesters, bidt. met.
uwe leerlingen, broeders en fraters voor mij!
Vergeet mij toch vooral niet in het H. Misoffer.
Geachte hoofden van de scholen, en onderwij
zers, eerwaarde zusters en onderwijzeressen,
bidt met uwe leerlingen en kinderen voor mij;
dat vooral de kinderen dikwijls de H. Communie
voor mij ontvangen. Mijn waarde confraters,
rustende, wonende te Sittard, maakt toch eiken
morgen een memento voor mij in de H. Mis.
Alle parochianen van stad en rectoraten, bidt
veel voor mij; ik hoop u allen in den Hemel te
oeminnen, gelijk ik u op aarde heb lief gehad.
H. Rosa, Patrones van Sittard, bid voor ons.
Onze Lieve Vrouw van het H Hart van Jesus.
bid voor ons.
H. Joseph, Patroon van een zaligen dood.
bid voor ons.
Zoet Hart van Jesus, maak dat wij U altijd
meer en meer beminnen.
L. TIJSSEN,
Pastoordeken.
de Janeiro.
(Van onzen Brusselschen correspondent.)
Het ziet er hier feitelijk naar uit alsof wel
de regeeringscrisis is opgelost door het tot
stand komen van de regeering-Pierlot maar
nog niet de politieke crisis. Sedert de wetge
vende verkiezingen van 1932 regeeren de drie
grondwettelijke partijen, socialisten, katholie
ken en liberalen, tezamen; en een paar kee
ren, door Van Zeeland vooreerst en vervolgens
door Spaak, werd er getracht nog wat meer dan
een „tripartite" tot stand te brengen, n.l. een
„regeering van nationale unie"; een regeering,
niet zoozeer regeerend op een compromis tus-
schen de programma's van de drie zoozeer van
elkaar verschillende partijen, maar uitvoerend
een nationaal, constructief program, waarbij de
partij-eischen worden vergeten en zelfs de
partjjgrenzen eenigsains zouden worden uitge-
wischt.
We zijn van deze nationale unie verder dan
ooit verwijderd, en wij voorzien, dat zij nog
slechts door een of andere angstwekkende in
ternationale gebeurtenis zou kunnen terugkee-
ren, ófwel nadat de Vlamingen, wien het thans
bijna bloedige ernst is, het zullen hebben uit
gevochten tot aan de practische organisatie
van hun programma van cultureele zelfstan
digheid.
Dit programma van cultureele zelfstandig
heid hebben de Vlamingen reeds jaren geleden
verdedigd, en met een opvallende eensgezind
heid. Toch lag de verwezenlijking ervan nog
in een ver verschiet. De Vlaamsche Cultuur-
raad, een officieel organisme gevoegd bij het
ministerie van Openbaar Onderwijs en Schoone
Kunsten, om advies uit te brengen aan de re
geering voor alle aangelegenheden, welke de
cultureele ontplooiing van de Vlaamsche ge
meenschap betreffen, heeft onlangs een plan
uitgewerkt, dat de goedkeuring verwierf van
den Koninklijken Commissaris voor de Admi
nistratieve Hervorming in België, den heer
Camu; maar het was te verwachten, dat er
vermoedelijk nog wel enkele jaren zouden heen
gaan, vooraleer dit plan zou worden uitgevoerd;
temeer wijl de liberale ministers hadden ver
klaard „nooit" te zullen dulden, dat de split
sing van het ministerie van Openbaar Onder
wijs en van de andere Belgische centrale be
sturen zou worden ingevoerd.
Dat de Vlamingen nu de onmiddellijke orga
nisatie van de cultureele zelfstandigheid heb
ben opgeëischt met als aanvankelijken maat
regel de splitsing der bestuursdiensten van het
ministerie van Openbaar Onderwijs, is een re
vanche der Vlamingen op de anti-Vlaamsche
hetze, die rondom het geval van dokter Mar
tens en de Koninklijke Vlaamsche Academiën
van Geneeskunde is ontstaan. De Vlamingen
hebben ditmaal luide tot uiting gebracht, dat
zij dit niet meer dulden, en het Vlaamsche
tegenoffensief is in vollen gang.
Mr. A. J. van Vessem, rechtskundig raadsman
der N.S.B.heeft in het begin dezer week de
volgende klachten ingediend:
1. Namens ir. A. A. Mussert, leider der N.S.B.,
bij den officier van justitie te Amsterdam eene
klacht wegens laster tegen den heer Koos Vor-
rink, voorzitter der S.D.A.P., en tegen ir. H. Vos,
Tweede Kamerlid der S.D.A.P., op grond van een
Men heeft kunnen opmerken, dat de groote
Vlaamsche cultuurvereenigingen het Da-
vidsfonds, het Katholiek Vlaamsch Oud-
Hoogstudentenverbond, het Vlaamsch Econo
misch Verbond, de Vlaamsche Toeristenbond,
het Comité van de Vlaamsche Bedevaarten
naar den IJzer, het Algemeen Vlaamsch Hoog-
studentenverbond, waarbij zich voegde het
Vlaamsche Verbond van Oud-Strijders (V. O.
S., waarvan de populaire benaming: de Vos
sen) een coalitie hebben gevormd met voor
aanstaande politici uit de katholieke, socialisti
sche en Vlaamsch-nationalistische partijen,
hetgeen de machtigste concentratie van krach
ten is geweest, die wij sedert het ontstaan der
Vlaamsche beweging in België hebben gezien.
Ook de Vlaamsche dagbladpers was verbazend
eensgezind bij het zich verweren en niet toege
ven aan den aanval van de opgewonden „pa
triotten" uit de kringen van de officieren-Pra
ternellen en uit de Pédération des Croix de Feu,
èr, van de liberale partij, die zich bij deze
„patriotten" aansloot.
Alle middelen van druk, tot bedreiging toe,
zijn gebruikt om den oud-activist dr. Adriaan
Martens te dwingen tot ontslagname uit de
Koninklijke Vlaamsche Academie van Genees
kunde; maar een buitengewone Vlaamsche
machtsformatie hield hem de beschermende
band boven het. hoofd, en nu beleven we het
merkwaardige feit, dat voor de eerste maal in
een soortgelijk geval de Vlamingen niet hebben
toegegeven.
Noch het straatrumoer, noch de houding der
vereenigde Franschtalige pers van België, noch
de buitengewoon zware politieke moeilijkheden
hebben de Vlamingen doen aarzelen: zij bleven
weigeren het conflict „vreedzaam" te regelen
door een ontslagname van dr. Martens.
De liberalen, die zich hebben vastgeschroefd
op hun standpunt: geen liberalen in de regee
ring als het geval-Martens niet door ontslag
name uit de Vlaamsche Academie of door revo
catie wordt opgelost, staan nu buiten de regee
ring en aan Openbaar Onderwijs hebben we nu
als opvolger van den liberalen fanskiljon O
Dierckx, die weigerde de splitsing van Openbaar
Onderwijs te aanvaarden, een Vlaamschgezind
minister, voorstander van de onmiddellijke or-
Menigeen verwacht zelfs, dat dit niet lana
«eer duren zal. Maar ook degenen, die deze
Verwachting koesteren, zijn toch veelal van
«eening, dat de huidige omstandigheden voor
jw verkiezing van een niet-Italiaanschen Paus
"iet gunstig zijn. Zij wijzen daarbij niet alleen
j® de Italiaansche meerderheid in het H. Col-
pge, maar ook op de bijzondere en delicate
j'erhouding, waarin de H. Stoel slechts tier.
wen na de Conciliatie nog tegenover het ko-
nkrijk Italië staat, een verhouding, die zich
6erst historisch nog meer zou moeten consoli
deren in zoover men bij zulke verhoudin
gen ooit van soliditeit kan spreken!
Dit zijn zonder twijfel verstandige opmerkin
gen maar meer ook niet. De groote beslissing
het leven der Kerk, die een pauskeuze is,
Ontsnapt aan dergelijke gemakkelijke bereke
ningen. Is zij niet altijd een „verrassing"? En
darom kan men het ook heden niet „uitge
goten" noemen, dat een niet-Italiaan als op-
jolger van Pius XI den Stoel van Petrus zou
ds ty gen.
De niet-Italiaansehe Kardinalen, die uit
hun woonsteden naar Rome saamgekomen
zijn, tellen onder hun rijen menige figuur
van „papabele" afmetingen.
De menschelijke berekening is er echter al
Kauw bij, uit de huidige situatie der interna
tionale politiek de gevolgtrekking af te leiden
Oat bijv. een Duitsche of een Fransche paus
''eden op zijn minst onwaarschijnlijk is. Wan
der over niet-Italiaansche „papabili" wordt
dsproken, denkt men dan ook meestal aan de
kardinalen der kleinere naties of aan die var
dnerika.
plaats in het H. College innemen, moet ook ge
roemd worden de Canadeesche Kardinaal Ro-
c'rique Villeneuve, aartsbisschop van Quebec,
van Fransch-Canadeesche ouders in 1883 gebo
ren en lid van de congregatie der Oblaten van
Maria Immaculata, die zulk heldhaftig missie
werk verricht in de Poolstreken. Het Canadee
sche katholicisme, dat zich te midden van de
nieuwe wereld kenmerkt door zijn trouw aan
ce tradities van christelijk leven en waarin
Fransche deugden zich met Angelsaksische ver
eenigen, heeft in Kard. Villeneuve een leider
van even groote vroomheid als geestkracht.
Twee figuren, die midden in den strijd
staan en die wel niet als „papabili'' zijn te
beschouwen, maar zeker in het aanstaande
Conclave een bijzondere plaats zullen inne
men, zijn de aartsbisschop van Parijs en
die van Mfinchen, de 75-jarige Kard. Jean
Verdier en Kard. Michaël von Faulhaber,
die op 5 Maart a.s., misschien in het Con
clave, zijn 70sten verjaardag zal vieren.
Deze beide eerbiedwaardige kerkvorsten bren
gen als het ware in het Conclave het gerucht
mee van den strijd, waarin zij leiders zijn, hier
het bedreigde bolwerk van het geloof verde
digend, ginds het teeken der christelijke liefde
vooraandagend ter herwinning van de ziel van
't volk.
Ook de drie Spaansche Kardinalen, die
aan het Conclave deelnemen, komen daar
als getuigen van bijzondere beproeving en
ervaring.
Seider, zijn herders van uitgestrekte kerk-
ovincies, waarin de problemen van den nieu-
'en tijd zich in de meest verscheidene vormen
.^dringen en waarin het geloofsleven onder hun
lading tot nieuwen bloei en gelukkige ontwik-
'ing is gekomen. Het Eucharistisch Congres
Buenos-Ayres heeft enkele jaren geleden op
J'izondere wijze de aandacht op hun werk ge-
'stigd. Kard Leme, die zijn studies te Rome
'^'blaakt heeft, is 57 jaar oud en sinds 1930
jSi'dinaal: Kardinaal Copello is 59 jaar en in
35 tot het purper verheven.
^aast de drie Kardinalen der Vereenigde Sta
ff den 79-jarigen aartsbisschop van Boston
j ^rd. William O'Connell, den 73-jarigen aartsbis-
j^op -van Philadelphia Kard. Dennis Dougher-
i en den 66-jarigen aartsbisschop van Chicago
fard. George Mundelein, wier figuren ons ta-
/Slijk vertrouwd zijn en die als vertegenwoor-
'êers van de „nieuwe wereld" een bijzondere
artikel in „Vrijheid Arbeid Brood!" van 4 Fe
bruari 1939. 2. Namens den heer C. van Geel
kerken, plaatsvervangend leider der N.S.B., eene
klacht bij den officier van justitie te Groningen
tegen den heer L. de Visser, communistisch lid
der Tweede Kamer, wegens het zich in beleedi-
genden vorm uitlaten over de nationaal-socialis-
tische volksgroep op 20 Januari 1939 te Gro
ningen. 3. Namens den heer C. van Geelkerken,
ia., een klacht bij den officier van justitie te
's-Gravenhage tegen de redactie van „De Haag-
sche Post" wegens het zich bij geschrifte in be-
leedigenden vorm uitlaten over de nationaal-
socialistische volksgroep in dat blad van 4 Fe
bruari 1939 4. Namens den heer F. W. van
Bilderbeek, algemeen penningmeester der N.S.B.,
bij den officier van justitie te Amsterdam een
klacht wegens laster tegen den heer Koos Vor-
rink en tegen ir. H. Vos, op grond van een
artikel in „Vrijheid Arbeid Brood!" van 11 Fe
bruari 1939. 5. Namens den heer W. C. J. Hein
bij den officier van justitie te Utrecht een klacht
wegens laster tegen de opstellers van de circu
laires van het zoogenaamde „Comité door Verzet
tot Zuivering".
ganisatie van Vlaanderens cultureele zelfstan
digheid, n.l. professor E. Blancquaert van de
Vlaamsche Rijksuniversiteit te Gent, die als
lid van den Vlaamschen cultuurraad het plan
van splitsing van dit ministerie en van organi
satie der cultureele zelfstandigheid heeft onder
teekend.
Zoo pas hebben de Vlaamsche oud-strijders
ook een audiëntie bij den Koning aangevraagd,
waar zij, begeleid door een delegatie van alle
groote Vlaamsche Cultuurvereenigingen, plech
tig een verzoekschrift willen overhandigen, be
helzende de minimumeischen der Vlamingen
terzake der Vlaamsche cultuurzelfstandigheid,
die zij onverwijld willen verwezenlijkt zien.
Wat nu verder de regeering-Pierlot betreft:
het is de eerste maal dat België door den drang
der omstandigheden, zal worden geregeerd door
een ander dan een parlementair kabinet, recht
streeks verbonden met de Kamers en met de
politieke mandatarissen. Nog juist de schijn van
een parlementaire regeering werd gered, door
dat er nog zes parlementsleden in de regeering
zetelen naast vijf deskundigen gekozen buiten
het parlement. Een handigheid van den kabi
netsformateur is het geweest den liberaalgetin-
ten financier Gutt in deze regeering zonder
liberalen te lokken en hij zoekt op het oogen-
b.ik ook nog een liberalen kolonialen deskun
dige van buiten de politiek, voor het departe
ment van Koloniën. Gutt was de minister van
Financiën van het kabinet-Theunis, dat met de
laatste wanhoop in 1936 heeft gestreden om de
devaluatie te verhinderen. Daarna kwam Van
Zeeland met de devaluatie. Men vreest in in
vloedrijke kringen, dat Gutt thans weer öi de
zelfde positie zou komen te verkeeren.
In den ouderdom van 87 jaren is Woensdag
te Lugano in Zwitserland overleden de hoog
welgeboren heer J. M. baron van Voorst tot
Voorst, commandeur in de Orde van den Ne-
derlandschen Leeuw, oud-lid van Gedeputeerde
Staten van Overijsel en directeur van de Over-
ijselsche Onderlinge Brandwaarborgmaatschap
pij te Zwolle.
De heer Van Voorst tot Voorst was tot voor
enkele jaren te Zwolle woonachtig. Zijn laatste
levensjaren bracht hij door te Wassenaar.
Hij behoorde te Zwolle tot de meest vooraan
staande persoonlijkheden en vervulde tal van
bestuursfuncties in openbare lichamen. Gerui-
men tijd heeft hij de stedelijke en provinciale
fa»iangen met veel toewijding en ijver behar
tigd.
Bij allen, die hem kenden, stond hij in hoog
aanzien. Als stille weldoener heeft hij den nood
van velen gelenigd. Zijn gulheid en edelmoedig
heid waren in breeden kring bekend.
Wij hopen morgen nog nader op zjjn per
soonlijkheid terug te komen.
H. M. de Koningin heeft Woensdagmiddag ta
vijf uur audiëntie verleend aan een vijftigtal
officieren van zee- en landmacht, die aan H. M.
werden voorgesteld.
Reeds wordt er luidop over de derde Belgische
devaluatie gesproken. De waarheid is, dat men
er slechts met drastische compressie-maatrege-
len aan zal ontsnappen: de zoo pas afgetreden
minister van Financiën, Janssen, heeft berekend,
dat België in den loop van dit jrtir ten minste
milliard zal moeten ontleenen. Het finan
cieel probleem en het Vlaamsch probleem, dit
zijn twee zware lypotheken, die zullen moeten
worden afgelost, vooraleer we weer een normale
regeering en normale politieke verhoudingen
kunnen krijgen.
(Van onzen bijzonderen correspondent)
Vrijwel algemeen neemt men aan, dat ook
ditmaal een Italiaansche kardinaal tot Paus
zal worden gekozen, zooals dat sinds 1523
na den dood van den Nederlandschen Paus
Adriaan VI in ononderbroken opvolging
hu veertigmaal is geschied.
Toch is deze „traditie" allerminst een wet
Fan Meden en Perzen en ongetwijfeld zal
de tiaar vroeg of laat ook weer een niet-
Italiaansch hoofd gaan kronen.
Z. E'm. Kardinaal August Hlond
In dit verband wordt dan 't meest de
j haam genoemd van den Primaat van Polen,
Kardinaal August Hlond.
Deze neg jeugdige kerkvorst hij werd op
Juli 1881 te Brzeckowiez in Opper-Silezië als
goon van een eenvoudige familie geboren be
kort tot de Congregatie der Salesianen en heeft
ych als jong priester te Weenen en als (reeds
1909 benoemd) provinciaal van de Duitsch-
^ostenrijksche provincie zijner congregatie met
f'zonderen ijver en rijke vruchten aan de so-
J'ale zielzorg gewijd In 1922 werd hij in een
Hid van bijzondere politieke moeilijkheden tot
^Dostoliscli Administrator (in 1925 tot bisschop^
Jan het diocees Kattowicz benoemd en in 1926
«t bisschoD van-Posen en primaat van Polen,
/loderne en sociale bisschopsfiguur, is Kardinaal
"lond, die in Turijn en Rome gestudeerd heeft
ook later in zijn diverse functies dikwijls te
Jtme vertoefde, van de buitenlandsche Kardi
nalen ook een der meest „Romeinschen".
.Eveneens van een kleinere natie is de jongste
kardinaal van het H. College, de patriarch van
Hjssabon Kard. Manuel Gonsalves-Cerejeira, op
f1 Nov. 1888 te Lansado geboren en reeds op
'Harigen leeftijd tot het purper verheven. Kar-
'öaal Cerejeira heeft zich onderscheiden als
'Dologeet en als bevorderaar der Katholieke Ac
's, vooral in academische kringen, maar hij
ceft ook groot aanzien als letterkundige eD
IHiltuur-historicus; o. a. schreef hij een studie
v'er „De Renaissance in Portugal."
De 59-jarige Kard. Pedro Segura y Saenz, in
f929 tot primaat van Spanje benoemd, daarna
in 1931 wegens een conflict met de nieuwe re
publiek afgetreden en naar Rome gegaan, van
waar hij in '37 als aartsbisschop naar Sevilla
terugkeerde; de 70-jarige Kard. Francesco Vi
dal y Barraquer, die als aartsbisschop van Tar-
Van de Amerikaansche Kardinalen gel
den nog het eerst als „papabelen" de beide
Euid-Amerikaansche aartsbisschoppen Kard.
Jacob Copello van Buenos-Ayres en Kard.
Sebastiaan Leme da Silveira Cintra van Rio
Z. Em. Kardinaal William O'Connell
