Groote verslagenheid
onder de Tsjechen
Hitier gaat naar
Bratislava
Het
heden
AVanG
Roemenië rukt de
Oekraine binnen
Een andere koers
in Engeland?
Daladier vraagt
volmachten
Spoedige stap van
Washington
Hacha spreekt: Tot mijn droefheid zie ik, dat
mijn vrees niet ongerechtvaardigd was"
Duizenden te Praag
gearresteerd
nieuws van
KEIP
GAAT VERBOUWEN
DE BAROMETER
SCHOENEN
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
VRIJDAG 17 MAART 1939 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
nASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
^3.25. Bij onze Agenten 27Vi ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD M€T OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
VIJF EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21691
1
Duitsche gemotoriseerde tro epen rukken Praag binnen
Besluit genomen om veiligheid
der Roemenen in het land
"te waarborgen
Eden en Churchill zouden aan
het regeeringsbeleid gaan
deelnemen
Nieuwe Britsche stap
te Berlijn?
Het Weer
5ÏIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHII in ii in i minimin minimi hui lü
Bevoegdheden voor consolidatie
en uitbreiding der Fransche
strijdkrachten
Mussolini zou binnenkort de
Italiaansche eischen nader
bekend maken
Radiorede van Hacha
Het kaartje geeft zeer aanschouwelijk, loeer de tegenwoordige feitelijke grenzen
van het Groot-Duitsche Rijk. De bevolking van het Rijk is- met 6.800.000 inwoners
der beide protectoraten Bohemen en Moravië toegenomen en telt thans plm. 86
millioen zielen. Men overziet op de kaart den nieuwen staat Slowakije, welke nu
ook bescherming gevraagd heeft bij Duitschland, en eveneens als protectoraat
in het Rijk wordt opgenomen. De dunne lijn, in het Duitsche gebied getrokken,
geeft de grens weer van 1935. Het Duitsche Rijk vormt nu, na, Rusland, het
grootste rijk in Europa
Gezant weigert te vertrekken
Het lot van Roethenië
Italiaansche eischen
De intocht van Hitler in Bohemen
Hitier heeft Donderdagmiddag president Hacha op den burcht te Praag ontvangen
Ongerustheid te Warschau
en Boedapest
Geruchten over Memel
houden aan
SIROVY NOG TE PRAAG
nu tot de heropening een
verbouwingskorting van 10*/*.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Het betere
merk
I
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen 'eóet 30 :t •'■pet.
mededeelingen 50 cent; idem op pag één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces ..Omroepers" zie de rubriek
BOEKAREST, 17 Maart. (Havas). De
Roemeensche autoriteiten hebben besloten
de door Roemenen bewoonde dorpen van de
Karpathische Oekraine te bezetten. De Roe-
hteensche troepen zullen zonder verwijl de
Sfens oversteken. De dorpen welke bezet zul
len worden zijn: Biserica Alba met 3200 inwo
ners, Apsa de Jos met 8300 inwoners, Apsa
de Mijloc met 6000 inwoners en Slatino
Oena met 3000 inwoners, alsmede enkele ge
huchten.
Dit besluit van de Roemeensche regeering
Schijnt genomen te zijn nadat zij inlichtin
gen had ontvangen uit de Karpathische
Oekraine, dat groote wanorde heerschte in
het land en dat benden terroristen het leven
der Roemeensche bewoners in gevaar
brachten.
hONDEN, 17 Maart. (Reuter). De Lobby-
c°rfGspondent van Reuter bericht, dat gister-
4v°nd in parlementskringen werd gesproken
°Ver een poging van lord Halifax tot hervor-
'b'hg van (je regeering, welke gesteund zou
borden door een groot aantal conservatieve le-
^etl, die op de achterste banken zetelen. Het
doei
«D
k'hg van Eden en Churchill. Hieruit blijkt het
Ve'rlangen van de parlementsleden, zich te
Verzetten tegen de Duitsche politiek.
Ook wordt gesproken over de mogelijkheid
(Van het invoeren van een verplichten mili-
a'ren dienst.
Sedert gisteren is onder de leden van de
a°hservatieve partij, die op de achterste ban
ken
van deze wijziging zou zijn een kabinet
wijder grondslag te vormen, met medewer-
°hd,
een
Van het parlement hun plaats hebben, en
er de oppositie een strooming merkbaar om
sterk front te vormen tegen de Duitsche
°htiek en er zijn geen aanduidingen, dat de
v°°raanstaande leden van de conservatieve
Martij veel van meening verschillen.
Oe minister-president is diep getroffen door
°htwikkeling van den toestand.
Oc politieke redacteur van de „Evening
ahdard" meent te weten, dat Eden de
zal voorstellen van
on
een
ddellijke vorming
j?laatsraad voor de buitenlandsche politiek."
j5etl en zijn vrienden zouden van meening
2o volgens dezen redacteur, dat deze raad
U a kunnen bestaan uit op den voorgrond tre-
w06 mannen, die een groote ervaring heb-
W<vi in de P°litiek en alle partijen vertegen
woordigen. Zijn taak zou zijn om de regee-
büi? te staan in het vaststellen van een
e tehlandsche politiek, die algemeen aanvaard
11 Worden door het publiek.
tj^°NDEN, 16 Maart (Havas). De diploma-
We, redacteur van Press Association meent te
s(.'en, dat de kwestie van nieuwe Britsche
jPpen te Berlijn naar aanleiding van de ge
Urtenissen in Midden-Europa wordt over
een.
q'^höchtend heeft minister Halifax een on-
houd gehad met Chamberlain, waarna hij
Pranschen ambassadeur en den Tsjecho-
bli ^aakschen zaakgelastigde ontving. Londen
kich 111 nauw contact met Parijs, en indien
doit Voordien niet de gelegenheid daartoe vóor-
t, zal Bonnet de volgende week bij het be
r"«k v
>en
Van Lebrun aan Londen besprekingen
hen voeren met Chamberlain en Halifax.
hog aan toe, dat men in officieele kringen
qjPvs weet van een mogelijk bezoek van Dala-
®r aan Londen.
VERWACHTING geldig van hedenavond
tot morgenavond ongeveer 19 uur:
VOOR HET GEHEELE LAND:
temperatuur om het vriespunt, meest
zwaar bewolkt, geen neerslag van betee- s
kenis, krachtige tot matige Noordooste-
lijke wind.
STORMWAARSCHUWINGSDIENST: jf
Hedenmorgen te 9.45 uur werd geseind
aan alle posten: „Weest op uw hoede".
Zon op 6.13 - onder 18.03 - Licht op 18.33
Maan op 4.24 onder 14.38
21 Maart N. M.
PARIJS, 17 Maart (Havas) In de bijeen
komst van den Ministerraad van vanochtend
hebben Daladier en Bonnet hun collega's op de
hoogte gebracht van den buitenlandschen toe
stand. Zij hebben een uiteenzetting gegeven
van de verklaringen, die de regeering in de Ka
mer zal afleggen by de behandeling der inter
pellaties over de buitenlandsche politiek. De
raad keurde deze uiteenzettingen goed.
Daladier legde vervolgens den tekst van
een wetsontwerp voor, dat in het parlement
zal worden ingediend en dat ten doel heeft
de Regeering de noodige bevoegdheden te
verschaffen voor consolidatie en uitbreiding
van de Fransche strijdkrachten. Het ont
werp werd eenstemmig door den Raad goed
gekeurd.
Nader wordt gemeld, dat in dit wetsont
werp de regeering volmachten worden toe
gestaan. De omvang en de duur daarvan
zijn echter nog niet bekend.
WASHINGTON, 17 Maart (Reuter). Naar
vernomen wordt zal de regeering van de Ver-
eenigde Staten alles doen om haar misnoegen
te uiten over de laatste verovering van Duitsch-
land.
Men verwacht, dat de gezant van de Ver-
eenigde Staten te Praag daar zal blijven tot de
Tsjechische gezant te Washington schriftelijk
uit Praag opdracht krijgt de legatie over te
geven aan de Duitsche ambassade.
BERLIJN, 17 Maart. (Reuter). Hitler is
heden te Bruenn aangekomen en zou daar
vanmiddag te twaalf uur een triomfalen in
tocht houden. Den nacht heeft hij op een
onbekende plaats doorgebracht. Sedert gis
teren zijn talrijke Duitsche troepen de stad
binnengerukt; zij zullen voor den Fuehrer
defileeren.
De berichtendienst uit Bohemen en Mora-
vië staat thans onder zeer strenge con
trole.
Naar verluidt wordt de verblijfplaats van
Hitier streng geheim gehouden en wordt
hij streng bewaakt.
Te Berlijn verluidt het volgens Reuter, dat
Hitier gisteravond^ alvorens Praag te verlaten,
een telefonisch onderhoud had met Mussolini.
Dc Fuehrer zal verder naar Bratislava gaan
om Slowakije onder doeltreffende bescherming
te nemen, en zal Zaterdag te Weenen zijn voor
een troepenschouw, welke op 15 Maart had
moeten worden gehouden.
Naar volgens D.N.B. verluidt zal heden in
Bohemen en in Moravië, met uitzondering van
groot-Praag, het rechtsche verkeer worden in
gevoerd.
(Havas). President Hacha heeft
gisteravond door middel van de radio
een oproep gericht tot het Tsjechische
volk. Hij zeide o.a.
„Tot mijn droefheid zie ik dat mijn
vrees niet ongerechtvaardigd was.
De gebeurtenissen hebben bewezen
dat, hetgeen wij dachten een oplos
sing te zijn, slechts een korte episode
was in onze geschiedenis. Wij laten
aan het nageslacht over de verant
woordelijkheid vast te stellen.
Ik voel dat het onze plicht is, het heden
moedig te aanvaarden, doch ook met verstand
alles te doen, teneinde datgene, wat ons .van
ons erfdeel is overgebleven, misschien rijker na
te laten aan de geslachten, die na ons zullen
komen.
Ten aanzien van het buitenland zal Duitsch-
land ons vertegenwoordigen en beschermen op
grondslag van onze gemeenschappeiyke belan
gen. Wat betreft onze binnenlandsche veilig
heid, deze zullen wy door eigen organisaties
verzekeren.
Ons economisch leven zal zich ontwikkelen
in overeenstemming met Duitschland".
LITAUEN/
JCOWNO
MINSK
RUISEN
D ir -«.HAMBURG
BREMEN
LONDE
«WARSCHAU
L E N
BS 000.000 inw.
DRESDEN
K1JEW
USSEfS®. -
CHEMNITZ.
•"SOVJET
LEMBER3
KRAKAU
.FRANKFORT
SAARBRUCKEN
PR AA
PARIJS®
NEUR
•STUTTGARD
BRUNN
iRUSLAND
r V
LINZ f
RATISLAVA v _OEKRAJut CZERNOWJTZ
MULHOUSE
MUNCHE
WEENEN r~
BOEDAPEST/'
GRAT3tfONGARIJE f
*^7TjSER1u
KOLOSZYAR
R o EMeN1E
GALATZ
A RAD
ZAREB ESSEG
MILAAN
TURIJN
BELGRADÓv
SARAJEVO
f' «SOFIA
iOOKM
Een der meest gelezen bladen van Bohemen,
de „A.Z." is tot nader order verboden.
De bevolking van Praag is zeer treurig ge
stemd, op veler gelaat staat wanhoop te lezen.
Een groote menigte trekt voorbij het graf van
den onbekenden soldaat en vrouwen leggen bloe
men neer. Velen hebben tranen in de oogen.
In de stad zijn Duitsche en Tsjechische vlag
gen uitgestoken, en Duitsche militaire vliegtui
gen vliegen boven de stad.
Uit Bohemen zijn talrijke Duitschers naar
Praag gekomen om den Führer te zien, meer
dan duizend jongelieden van de Duitsche para
militaire organisatie hebben voor hem gedefi
leerd. De meesten van hen waren gekleed in
zwarte broek en grijs hemd.
Het schijnt, dat bevolking vreest -voor
schaarschte van sommige artikelen^ zooals stof
fen, confectie, kleeding en schoeisel en de win
kels, welke door gendarmen worden bewaakt,
worden bestormd.
Volgens een Havas-bericht uit Londen
zouden te Praag reeds vijfduizend arrestaties
zijn verricht.
De gezant van Tsjecho-Slowakije te Was
hington Wladimir Hurban heeft gisteren ge
weigerd de hakenkruisvlag van het legatiege
bouw uit te steken. Aan de leden van het Duit
sche gezantschap, die hem kwamen verzoeken
zijn post te verlaten, antwoordde hij, dat hü in
het legatiegebouw zou blijven totdat zijn eigen
regeering hem zou opdragen het te verlaten.
De Duitsche gezant bij den H. Stoel, Von Ber
gen, heeft gisterenmiddag het gebouw van het
vroegere Tsjecho-Slowaaksche gezantschap bij
het Vaticaan in Jjezit genomen.
In het decreet, waardoor Bohemen en
Moravië bij het Duitsche Rijk worden inge
lijfd, worden o.m. de volgende bepalingen
omtrent den politieken status van het nieu
we protectoraat getroffen.
De Duitsche bewoners worden Duitsche staats
burgers, behoorende tot het Rijk. De overige
bewoners worden staatsburgers van het protec
toraat. Dit bestuurt zichzelf en heeft eigen
wetten; het hoofd geniet de eererechten en
bescherming van een staatshoofd. Als bescher
mer der Rijksbelangen wordt eeïl „protector"
aangewezen, die te Praag zetelt. Deze bevestigt
de leden der regeering in hun ambt, en kan zich
over alle bestuursmaatregelen doen inlichten.
Ook kan hij het afkondigen van wetten en be
sluiten, en de uitvoering van bestuursmaatrege
len of vonnissen opschorten.
Buitenlandsche belangen worden door het Rijk
behartigd. Het protectoraat wordt bij het Rijk
door een gezant vertegenwoordigd. Het geniet
militaire bescherming door het Rijk. Voor bin
nenlandsche veiligheid kan het eigen organen
scheppen. Verder vormt het met het Rijk een
tolunie. Tot nader order is de kroon het wettig
betaalmiddel op een basis, die door de Rijks-
regeering wordt geregeld.
Het Hongaarsche leger heeft den opmarsch
in de Karpatische Oekraine voortgezet
en Sevlius, de voornaamste stad na Chust,
bezet.
Minister Csaky heeft volgens het Hong. Tel.
Agentschap te Boedapest na een bezoek van den
Duitschen gezant een verklaring afgelegd van
den volgenden inhoud:
„De massa en de leiders van het volk der
Russinen hebben zich gisteren en vandaag ge
wend tot de Hongaarsche regeering met het
verzoek het Russinenland ten behoeve van een
snel herstel der veiligheid van leven en eigen
dommen militair zonder verwijl te bezetten. De
Hongaarsche regeering geeft gevolg aan deze
uitnoodiging. Het Hongaarsche leger neemt het
geheele Russinenland in bezit en treedt op met
zoo groote strijdkrachten, dat iedere denkbare
tegenstand of aanval van tevoren geen kansen
biedt. Het bezet binnenkort en naar gehoopt
wordt zonder bloedvergieten Russinsko en her
stelt de normale toestanden, waarbij het geens
zins gebied of grenzen van nabuurlanden van
Russinsko in gevaar brengt."
Deze verklaring heeft Csaky tegelijkertijd
doen toekomen aan de Duitsche en Italiaansche
regeering, terwijl voorts de Poolsche regeering
er van in kennis is gesteld, evenals de Roemeen
sche gezant in Boedapest en Joego-Slavië. Aan
de Slowaaksche regeering is de verklaring toe
gezonden via het consulaat in Bratislava.
De Roetheensche ministers Doilmai en Bras-
kaiko zijn naar Reuter uit Sighet meldt
vannacht, even voor twee uur, naar Boedapest
vertrokken, om namens Volosin te verzoeken,
aan de Roethenen autonomie te verleenen binnen
het raam van den Hongaarschen staat. Volo
sin is vooral bezorgd voor de cultureele en gods
dienstige autonomie 'en vannacht heeft hij een
telefonisch onderhoud gehad met de Duitsche
regeering, waarin hij verzocht, dat Duitschland
zijn invloed zou aanwenden bij Hongarije, om
deze autonomie te verkrijgen.
In de Duitsche pers is een groeiende belang
stelling in de Karpathische Oekraine merk
baar. Het zou evenwel voortydig zijn te spre
ken over een radicale wijziging van het Duit
sche standpunt inzake dit land.
In Duitsche kringen blijft men zeggen, dat
Hongarije de vrije hand heeft. In welingelichte
diplomatieke kringen is men meer terughou
dend en zegt, dat de houding van Duitschland
afhangt van het al of niet succes hebben van
de Hongaarsche troepen.
Naar United Press aan haar bladen
meldt, wordt de snelle ontwikkeling van
den toestand in Tsjecho-Slowakije in Ro-
meinsche politieke kringen uitgelegd als
een voorbereiding van de officieele aankon-
diging van Italië's „natuurlijke aspiraties"
binnen korten tijd.
Volgens gewoonlijk goed ingelichte kringen
heeft Mussolini in den ministerraad verklaard,
„dat de Hongaarsche en Duitsche bezetting van
Tsjecho-Slowakije is uitgevoerd met de voor
kennis en de goedkeuring van Italië. Mussolim
herinnerde er aan, dat Italië het eerst de Hon
gaarsche wenschen inzake een gemeenschappe
lijke grens met Polen heeft goedgekeurd. De
houding van Hongarije en Polen heeft de ver
wachtingen van hemzelf en van Hitler in ver
vulling doen gaan."
In een commentaar op de gebeurtenissen in
Midden Europa schrijft de „Lavoro Fascista",
dat de ontleding van Tsjecho-Slowakije de as
RomeBerlijn in politiek, militair en econo
misch opzicht versterkt. Terecht, aldus het blad,
neemt Parijs rouw aan, terecht triomfeert Ro
me. De Italianen van Mussolini hebben de eeuw
voor zich en vreezen de successen hunner vrien
den niet. Zij verheugen zich oprecht en wach
ten hun beurt af.
Door de Poolsche bladen werd in speciale edi
ties het bericht gepubliceerd, dat Hitier Slowa
kije onder zyn bescherming heeft genomen. Men
is daardoor tot het inzicht gekomen, dat deze
nieuwe ontwikkeling zou kunnen beteekenen
nog 200 mijl gemeenschappelijke grens met
Duitschland. De vraag, die overal gesteld wordt,
is: waar zal dat eindigen? De Polen hebben dan
ook thans het onbehaaglijke gevoel, dat zij door
de Duitschers aan twee kanten omringd worden.
Poolsche officieele kringen weigeren commen
taar te leveren op de aanwezigheid van Duit
sche troepen in Slowakije of op de bescherming
van Slowakije door Hitier. Maar er kan geen
twijfel over bestaan, dat deze ontwikkeling met
ernstige bezorgdheid hier wordt beschouwd.
Ook te Boedapest is men eenigszins ongerust.
Men weet, dat men zijn succes in de Oekraine
dankt aan de passieve houding van Duitsch
land. Verder is men verbaasd over de annexatie
door Duitschland en maakt zich zorg over de
verdere plannen van dit land. Indien Slowakije
een protectoraat van Duitschland moet blijven,
veronderstelt men dat Duitschland dit land
noodig heeft als 'n garnizoen van vrijscharen,
welke op een gegeven oogenblik kunnen optre
den. Men verwacht dat Hongarije nog zware
dingen te wachten staan.
KAUNAS, 16 Maart. (Havas). Te Kaunas
biyft hardnekkig het gerucht rondgaan, dat
dr. Neumann, de leider van de Memelduitschers,
vandaag' een nota aan de Litausche regeering
heeft gezonden, waarin hij verzoekt, liet auto
nome Memelgebied te veranderen in een onaf-
hankelijken staat. Men weet nog niets omtrent
den juisten inhoud van de nota, doch het zou
niet uitgesloten zijn, dat zy in den vorm van
een ultimatum is gegoten.
Voorts wordt vernomen, dat Urbsyd, de Litau
sche minister van Buitenlandsche Zaken,
morgen uit Rome, waar hij de kroning van den
Paus heeft bijgewoond, te Bgrlijn zal aan
komen. Tenslotte is de Duitsche gezant te
Kaunas twee dagen geleden naar Berlijn ver
trokken.
PRAAG, 17 Maart (Havas). Hacha heeft ge
neraal Sirovy ontvangen. Hieruit blükt. dat de
berichten omtrent een vertrek per vliegtuig
naar Engeland onjuist zün.
Zooals reeds vele malen in den loop van bijna
30 jaren gaat Keip de vakopticus zijn winkel
aan den tijd aanpassen. Rappe handen en be
kwame leiding zullen onze zaak modemisee-
ren. Het zal ons groot genoegen doen U
binnen enkele weken in onze gemoderniseerde
zaak te mogen ontvangen. Gedurende de ver
bouwing gaat de verkoop gewoon door. Een
verbouwingsuitverkoop wordt niet gehouden,
doch geven wij van
Merkartikelen zijn uitgezonderd.
Keip - Groote Houtstr. 137, naast Luxor, Haarlem
Roemeensche troepen bezetten enkele
plaatsen in de Karpathische Oekraine.
Hitler is te Bruenn aangekomen.
De Hongaarsche troepen zetten hun op
marsch voort en hebben Sevlius bezet.
Een stap van de Amerikaansche regee
ring te Berlijn wordt verwacht.
Hitier zal een bezoek aan Bratislava
brengen.
Stand op Vrijdag 1 uur n.m.: 759.6
.Vorige stand: 757.5
