40 cent
--4soc™oc-
ssr601c
Jfcmeusleiu
op de Veluwe
IS95
Voorjaarstijd
Schoonmaaktijd
De modernste en aller
nieuwste verlichtinc
voor huiskamers,
bureaux, winkels, kan
toren, werkplaatsen enz
Alleen Zijlstraat b.d. brug
H. P. v. d. ZON
650
2*5
(36.
395
345
6?5
1795
4*5
395
SCHOONHEID OP
E HOOGE VELUWE3
295
J. 6. KAASENBROOD
Magazijn DE KROON
PERMANENT WAVE
H. F. VAN KOERSEL
ONS LENTE-NUMMER
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Bosch-anemone
NAAIMACHINE
Veel voordeeliger
HAARLEM
Prachtige vergezichten over
onafzienbare heidevelden
en zandverstuivingen
Mimosa, een der meest poëtis che attributen der vroege lente
Zacht züverschoone
Bosch-anemone I
Rein helderklare
Lach van Aprül
In de valleie
Heft ge de blije
Kapjes omhoog, en wij
danken U stü.
DAVID TONKINS
Zacht züverschoone
Bosch-anemone!
Teerderlijk weeft ge
Vu lentefestoen.
Sieren uw lichte
Hartjes de dichte
Mollige sprei van uw diep
donkergroen.
Zacht züverschoone
Bosch-anemone!
Teerder albast met een
Vlam van karmijn.
Als held're sterre
Lacht ge van verre
Kaatst ge 't licht van de
hemélsche schijn.
RIJWIELEN,
RADIO EN
STOFZUIGERS
monumenten
REEDS VAH/af
Nederlandsch fabrikaat
Twee jaren garantie
Betaling vanaf
DUIVENBODEN
De dieren- en plantenwereld
„De Hooge Veluwe"
Merkwaardige
gebouwen
Bij contant met onze bekende EDEGO Waarde-Bonnen
met 20 c.M. chroom
pendel
pracht verlichting
TE HAARLEM BIJ:
GR. HOUTSTRAAT 131
SMEOESTRAAT 7
Speciale i
behandeling, 1 11
compleet «taU
Als Reclame - Tarief
OnduL 0U Wassen 30 c.
Wassen ondul. 30 c.
Dames- en Herenkapsalons
Kleine Houtstr. 71 - Haarlem
met haar nieuwe
en dat is geen wonder
want ze kan voortaan
haar geheele garde
robe zelf vervaar
digen precies
zooals zij dat
zelf wil
en
het is
ANEGANG 29 - TELEF. 12472
L
Een „ZON"-rijwiel stelt U nooit
teleur, een Radio schenkt TJ mu
ziekgenot en een stofzuiger helpt U
gemakkelijk door den schoonmaak.
Wij stellen U op gemakkelijke be-
talingscond. in het bezit van deze
atikelen
24 Schagchelstr. 24 Haarlem
mat nikkei, indirecte
verlichting
Mooie verlichting
Er rust een land op d' armen
van Rijn en IJsel, dat
van alle Nêerlandsch schoonheid
een kleinigheid bevat.
De hooge heuvelranden
omwanden een vallei.
De bosschen blokken tusschen
prairiën, zand en hei.
De beddingen der beekjes,
die aad'ren door het veld,
zijn stêe voor alle dieren,
die Nederland maar telt.
Musea en kasteelen
zingen van d' ouden tijd;
fabrieken en machines
zijn der techniek gewijd.
De Veluwe, op d' armen
van Rijn en IJsel, moet
ik daarom steeds bezingen:
zij is al Nêerlandsch goed!
A. O.
Een van de „duinlandschappen"die de
mooiste deelen van de Veluwe te zien
geven
De opdracht voor het ontwerp werd gegeven
aan den Vlaming prof. H. vj d. Velde, een van
de grootmeesters der hedendaagsche architec
tuur.
Besloten werd het museum te plaatsen op de
heuvelenreeks van den „Franschen Berg".
In denzelfden ged'achtengang, waarin de
nieuwe gebouwen ontstonden, werd aan eenige
kunstenaars de schepping van
opgedragen; daaronder neemt het standbeeld
van den Boerengeneraal Christiaan de Wet, van
den bekenden beeldhouwer dr. J. Mendes da
Costa, midden in het Otterloosche Zand gele
gen, een eerste plaats in.
In het Museumpark schiep professor Van de
Velde, ter nagedachtenis van President Steyn,
de monumentale Steynbank, die in een eigen
architectonischen tuinaanleg, een kerk symbo-
liseerend. haar plaats vond.
Het „Steenen Hert" aan de Prins Hendrik-
Langs den Hollandschen IJsel op 'n veelbelovenden lentedag
laan, is door John Raedecker vervaardigd, na
bestudeering van de dieren op het landgoed
zelf.
Aan den voet van den Franschen Berg ligt 'n
zwaar granietblok, met een in reliëf gebeeld
houwd hertengewei, eveneens van John Rae
decker, weer herinnerend aan de St. Hubertus-
legende.
En met deze explicaties nemen wij Konin
gin der Aarde afscheid van U, wandelaar, om
den weg terug te aanvaarden naar ons redactie
bureau. Langzaam is de overgang: buiten—stad.
Het hart van Gelderland, „De Hooge Veluwe",
is krachtig en houdt een groot gebied intact.
Maar tenslotte vallen de pittoreske kerktoren
tjes toch weg tegen de opdringerige fabrieks-
schoorsteenen en overschreeuwt het stadslawijt
de wondere muziek van bosch, hei en hun lieve
bewoners. Desniettemin kunnen wij ook de stad
niet haten, want de steden met hun fabrieken
en de dorpen met hun rustige nijverheid en de
bergen en dalen met hun wonderen der natuur
maken te zamen onze mooie Veluwe, al Neêr-
landsch goed
VAKKUNDIGE BEDIENING
in shantung
Moderne verlichting
met glasplaat
Met mooie perkament
kap compleet
Wij «anisoleeren Uw
vloer met
A LATUM
G. Oude Gracht 108-110
Telefoon 17165
hoogste punt den „Franschen Berg" was om zijn
natuurschoon een groote aanwinst.
Daarop volgden Hoog-Baarle en het groote
zandverstuivings- en heidegebied, de Deelen-
sche en Oud-Beemster heide bezitting van de
familie Van Pallandt en eindelijk, om een
beteren toegangsweg uit Arnhem te verkrijgen,
werden nog de Kemperbergsche terreinen aan
gekocht.
En nu iets over de rijke fauna en flora, wel
ke aan de Hooge Veluwe haar bijzondere aan
trekkelijkheid verleent.
De ervaring had onderwijl geleerd, dat ter
wille van fauna en flora en ter voorkoming van
al te veel wildschade door herten, reeën en
mouflons een splitsing der terreinen gewenscht
was en wel in cultuurpark en natuurreservaat.
Hiertoe koos men den ouden weg Hoenderloo—
Otterloo tot scheidingslijn.
Vooral met medewerking van Wageningen
wordt aan de vogelwereld bijzondere aandacht
besteed; door dit oordeelkundig toezicht neemt
het aantal vogelsoorten nog geregeld toe.
Dring de Veluwe binnen. Komt er niet op
aan vanuit welke richting. Houd vooral de oo-
ren. oogen en neus wijd open en ge wordt dron
ken van de natuur, die je hier aan alle zijden
omknelt.
Het is Lente. Lente op de Veluwe: onweer
staanbaar! Dan roept de natuur van achter de
bosschen en aan de overzijde van een droome-
rig beekje of zittend op de bergen tusschen de
struiken en verleidelijke bosschages of wiegend
over de eindelooze hei: Komt!
En gij komt: loopend, fietsend, op motor en
in auto met brutaal opengeslagen dak en gij
valt in een draaikolk van schoonheid, want
gij zijt op de Veluwe en het is Lente.
Gtf komt vanuit alle kanten en ontmoet el
kaar bij het hart van Gelderland, ja, bij het
hart van Nederland.
Binnen den grooten driehoek, besloten tus
schen Arnhem, Apeldoorn en Ede, ligt „De
Hooge Veluwe", een uitgestrekt gebied, rijk
aan afwisselend natuurschóon. dat é£n afgeslo
ten geheel vormt en als prachtig natuurmonu
ment zijns gelijke in ons land niet heeft.
Hier dringt gij binnen en maakt een tocht
van innerlijke onuitsprekelijke genoegens en wij
de Koningin der aarde noemt zich: wij
fungeeren ditmaal als gids en beantwoorden de
Vragen, die wij ons voorstellen, dat gij zult
stellen.
„Hoe is deze gedachte ontstaan, om zooveel
tegenstrijdigs tot één harmonisch geheel te
vereenigen?"
„Zij hing in de lucht! Zjj was om eens
met den ANWB te spreken een uiting van 't
gemeenschapsgevoel, dat heden zoo gepronon
ceerd voor den dag treedt, dat het voor velen,'
ja, voor heele volkeren, een basis vormt voor 'n
nieuwen opbouw, maar dat ook toen al in den
enkeling leefde en hem tot nadenken dreef.
Van de Havezate Harskamp uit, een eenvou
dig zomerverblijf, werd de Veluwe door de
stichters ontdekt op verre tochten te paard of
met de heikar met toen nog geen anderen
Wegwijzer dan karrespoor en zandwegen
langs Otterloo en Hoenderloo, gehuchten met
oude kerkjes, langs Hoog-Buurleo met zijn
overblijfselen van grootschen aanleg, door het
eigenaardige schaapherdersdorpje Deelen met
zijn prachtige vergezichten over onafzienbare
heidevelden en uitgestrekte zandverstuivingen,
met him ruigte van statige jeneverbessen en
spookachtige vliegdennen.
Het was in deze omgeving van oorspronkelijk
heid en eenzaamheid, dat de gedachte ontwaak
te en rijpte, een deel van de eigenaardige
schoonheid van dit landschap in zooveel moge
lijk ongerepten staat voor het nageslacht te be
houden. Vereischten hiervoor waren: een terrein
van voldoende uitgestrektheid want op de
VeluWe komen alleen groote afmetingen tot hun
recht het ontbreken daarin yan openbare
Wegen en een omrastering tot samenvatting van
het geheel en tot bescherming van de flora en
fauna.
De stafkaart leerde, dat uitsluitend de bos
schen, heide en zandverstuivingen, gelegen tus
schen Otterloo, Hoenderloo en Schaarsbergen,
dus in de drie gemeenten Ede, Apeldoorn en
Arnhem, voor de verwezenlijking van het plan
in aanmerking konden komen. Nergens elders
bestond een zoo groote uitgestrektheid zonder
enclaves.
„En wanneer ging men deze gedachte in da
den omzetten?"
De eerste aankoop, die in 1911 geschiedde,
bestond uit de boschaanplanting in de buurt
Van Hoenderloo, oorspronkelijk 'n bezitting van
den heer Sickesz, mede-oprichter der Neder-
landsche Heide-Maatschappij. Deze aanplanting
Was toen een circa vijftig jaren oud bosch-com-
plex, dat de heer Sickesz. die een groot na
tuurliefhebber was, zelf had laten aanleggen.
Zeer spoedig volgde het Otterloosche Zand,
een uitgewaaide zandvlakte met vliegdennen, die
toen onverdeeld grondbezit van Otterloosche
boeren was.
Kort daarna werd de PampeR bij de bezit
ting gevoegd. Dit heuvelachtig terrein, met als
In tegenstelling tot het parkgedeelte is
in de wildbaan het ongerept karakter vol
komen bewaard gebleven, 't Biedt alles wat
het leven der dieren in vrijen staat en onder
volkomen natuurlijke om
standigheden mogelijk
maakt. Ook aan den wild
stand is wetenschappelijke
zorg besteed door het z.g.
„Hegen mit der Büchse",
het afschieten van min
derwaardige exemplaren
en door invoering tot
bloed verversching van
Karpathen- en Rominter-
herten, reeën uit Oosr-
Pruisen en mouflons uit
Luxemburg, zoodat wer
kelijk edele exemplaren
zijn verkregen.
Voor wie het geluk
heeft, hier of daar bij ver
rassing een enkel stuk of
koppel te ontdekken, zal
deze aanblik een onverge
telijke herinnering blijven.
Men zal dit genot echter
op officieele bezoekdagen
zelden deelachtig wor
den, aangezien enhet wild,
door de uitgestrekte om
geving en den natuurstaat,
waarin het leeft, zeer
schuw is gebleven.
Behalve het vele na
tuurschoon ontmoet gij
vele merkwaardige gebou
wen op de Hooge Veluwe.
Bij enkele staat gij een
oogenblik stil. Zoo bij het
landhuis „St. Hubertus".
Het ontwerp van dit
landhuis en voor het
laarbij behoorende dienst
gebouw (kantoor, garage
enz.) werd aan dr. H. P.
Berlage opgedragen,
waarbij men hem volle
vrijheid liet, zijn moderne
opvattingen in vorm en
materiaal tot uitdrukking
te brengen, in overeen
stemming met het karak
ter der omgeving en met
als motief de St. Huber-
tus-legende, die in diepe
ren zin de verheffing van den geest boven de
materie vertolkt. Hierdoor kreeg 't huis z'n
eigenaardigen, gebogen aan een hertegewei
herinnerenden vorm, terwijl de toren de'drager
is van het St. Hubertus-kruis.
De vijver,, waarin dit huis met zijn hoogen
uitzichttoren weerspiegelt, is ontstaan door de
uitgraving van een moeras. Hij wordt niet door
een wel, maar uitsluitend door hemelwater op
peil gehouden, in regenrijke zomers in zulk een
mate, dat kunstmatige afvloeiing naar het Ot
terloosche Zand noodzakelijk is.
Deze vijver is rijk aan karpers, goudwinden en
zeelten. Hij wordt ieder jaar met groote netten
leeg gevischt, waarbij de nog te jonge en de
groote en bijzonder mooie, voor voortplanting
bestemde exemplaren, weer in het water wor
den uitgezet.
Bij aankoop der gronden waren op het terrein
reeds aanwezig de huizen „De Zwarte Berg" en
„Westerflier", oude, maar nu herstelde wonin
gen; verder de boerderij „De Pampelt", een van
de oudste, zoo niet het oudste gebouw van
Hoenderloo, waar in vroeger tijden de paarde»
der postwagens, die tusschen Apeldoorn en Arn
hem reden, verwisseld werden.
De eveneens zeer oude boerderij „Oud Reemst"
is grondig gerestaureerd en in een theeschen-
kerij veranderd, met kampeergelegenheid voor
speciale jeugdgroepen.
Naarmate de ontwikkeling van het land
goed „De Hooge Veluwe" voortschreed, ves
tigde zich hoe langer hoe meer de gedach
te, het Museum, dat eenmaal de kunstver
zameling der Kröller-Mtiller Stichting,
waarin de bekende Van Gogh-collectie de
voornaamste plaats inneemt, zou bevatten,
eveneens te Hoenderloo op te richten.
S. J. DE GOEDE
Mooie 6-armige houten
kaarsenkroon
Aardige Kroon
5-armige smeedijzeren Kroon
met mooie perkament kapjes
vanaf
ulo—ne Kroon,
matnikkelen schalen
3-armige 1295
Zwaar smeedijzer
in rose, groen, creme
Met indirect licht
in diverse
uitvoeringen
Mooie kap
Moderne huisvrouwen nemen
jonisoleerende vloerbedek-
icing. Vocht- en schimmelwe-
rend. Houdt Wou en warmte
tegen. Maakt Uw huis minder
gehoorig, Goedkoop en duun-
zoom. Alle mogelijke dessins.
