Aanzienlijke zetel winst voor
de Belgische Katholieken
Echo's op de rede van Hitier
FISK
3eck is Berlijn al
gepasseerd
Het
nieuws van
heden
1
Dr. Martens vraagt
ontslag
Marine bestelt
watervliegtuigen
RYNBENDE
HEIT DE KLOK
DE STERKSTE PARTIJ IN
HET PARLEMENT
CHAMBERLAINS WOORDEN
TROFFEN DOEL
beter
f
goed
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Per Liierkruik f 3.75
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
MAANDAG 3 APRIL 1939 - AVONDBLAD
ZES EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21720
Met een achteruitgang van zes
zetels verliezen de socialisten
hun leidende positie
Rexisten lijden een
zware nederlaag
De volledige uitslagen
In tegenwoordigheid nan Adolf Hitler is Zaterdag te Wllhelmshaven het nieuwe
Duitsche slagschip „Tirpitz" tewater gelaten
Hoewel de Europeesche crisis niet
definitief voorbij is, werd er toch
eenig uitstel gegeven
Waarom wij aan Polen
waarborgen gaven"
Het Weeriiiiiiiijiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiini|
Polen acht de reis naar Londen een
beslissende fase in de inter
nationale gebeurtenissen
„Geen omsingeling van
Berlijn beoogd"
PAASCHWEEKEND
is
p HOTEL VAN OUDS HET RAADHUIS
DIT ^"^MER BESTAAT UIT
16 BLADZIJDEN
De garantie door Polen
Een verklaring van Paderewski
Heusch Mevrouw
BAKKER S BEHANG
is nog goedkooper
en beier
Palm-Paschen op de markt te 's Hertogenbosch. De verkooper van de palmpaasch-
boompjes heeft schik in zijn jeugdige klanten
Ex-Koning Alfonso
bij den H. Vader
Met de hem verschuldigde eer
bewijzen ontvangen
„Om de atmosfeer van kalmte te
scheppen, die voor het land
onontbeerlijk is"
Opdracht aan Fokker tot levering
van 31 toestellen type T 8 W
Dat is het signaal, waarmede om vijf uur
het diner feestelijk wordt ingeluid
en neemt U het middagmaal tusschen 12
en 2 uur, ook dan is een oude Rynbende
vooraf 'n dagelijks terugkeerende tractatie
NIEUWE HAARIEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et., tngez.
mededeetlngen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Onze correspondent te Brussel
Maandagmorgen
seinde ons
Van alle katholieke gebouwen van
België wapperen op het oogenblik de
vlaggen, want de katholieken zijn de
groote overwinnaars van den dag: zij
winnen tien zetels voor de Kamer en
vier zetels voor den Senaat en worden
opnieuw de sterkste partij in België
met 73 Kamerzetels van de 202.
Zij hadden in 1936 deze leidende positie moe
ten afstaan aan de socialisten. Hiermede heeft
de nieuwe federatieve katholieke partijforma
tie glansrijk haar proef doorstaan. Het is im
mers opvallend, dat de katholieken zijn voor
uitgegaan niet alleen door de Katholieke Vlaam
sche Volkspartij in het Vlaamsche land, maar
schier in alle kiesdistricten van België, ook te
Brussel en in Wallonië; in Wallonië echter
voornamelijk te Luik.
De liberalen hebben, zooals te verwachten
Was, winst behaald uit hun verwoede patriot
tische actie: te Brussel alleen wonnen zij reeds
drie zetels.
In Wallonië blijken de stemmen der Rexis
ten grootendeels naar de liberalen te zijn over
gegaan; in het Vlaamsche land concentreeren
zich de stemmen van de weerbarstigen, die niet
mede willen met de nieuwe tijdsstrooming, op
de liberale lijsten. Zij boeken dan ook een ge
lijke winst als de Katholieken, namelijk ook
tien zetels voor de Kamer en voor den Se
naat v ij f zetels.
Toch is de vooruitgang der 'kafÏKïïTckeiï veel
belangwekkender, daar dezen niet alleen zetel-
Winst binnenhaalden, maar hun leidende po
sitie van vroeger in de Belgische politiek her
overden.
De winst van de Katholieke Vlaamsche
Volkspartij is zooveel te markanter wijl de
Vlaamsch Nationalisten, die toch ook grooten
deels Katholieken zijn, in strijd met de
algemeene verwachting, geenszins zijn achter
uitgegaan, integendeel nog vooruit! Zij winnen
nog één zetel voor de Kamer (thans 17, vroe
ger 16 zetels) en vijf zetels voor den Senaat.
Ongetwijfeld zou er een groote overgang van
de Vlaamsch Nationalisten naar de Katholieke
Vlaamsche Volkspartij hebben plaats gehad,
indien de liberalen en in het bijzonder ook de
Brusselsche pers, door haar bittere campagne
tegen de Vlaamsche beweging, niet een scherpe
reactie in het Vlaamsche land hadden uitge
lokt.
Ook staatsminister Van Cauwelaert noemde
Zondagavond den vooruitgang van de Vlaamsch-
nationalisten een reactie tegen de onverdraag
zaamheid van Brussel. Vooral te Antwerpen
waar de Vlaamsche agitator en strijder voor de
integrale toepassing van de taalwetten, Gram
mens. eerste op de lijst stond van de Vlaamsch-
nationalisten, werden de stemmen op de
Vlaamsch-nationalistische lijst niet uitgebracht
op de lijst „België Kapot", maar op de lijst die
toeliet solidariteit met Grammens te betuigen.
Deze lijst heeft dan ook 21000 stemmen behaald.
Als bijzonderheid voor Antwerpen moet nog
Worden vermeld, dat het de eenige» plaats is
van het Vlaamsche land, waar de katholieken
eenigszins achteruit gingen en dat Frensen, de
dwaze candidaat der technokraten, er gekozen
werd als Kamerlid.
De verslagenen van den dag zijn de socia
listen, die zes zetels verliezen en die in het
land en in bijna alle districten stemmen ver
loren. En de Rexisten, die in 1936 21 man
naar de Kamer zonden, van wie er thans
nog maar vier terugkeeren! Terwijl zij voor
den senaat slechts één enkelen gekozene heb
ben.
Het is daarbij merkwaardig, dat er in het
/laamsche land geen enkele Rexist meer ge-
Kozen werd, wat ongetwijfeld een gevolg is van
het Franskiljonsche standpunt, dat de jong'
ste weken op bevel van Degrelle door de Rexis-
tische partij in Vlaanderen werd aangenomen
stelde bracht van wat sommigen er van hadden
verwacht: in plaats van 'n verdringing van het
Vlaamsche volk in de Kamer, staan wij voor
een zegevierenden terugkeer van de aange
groeide Vlaamsche katholieke kracht en van
de groep der Vlaamsch-nationalisten.
In verschillende Vlaamsche steden worden
dezen avond optochten gehouden om de katho
lieke Vlaamsche zegepraal te vieren.
De nieuwe Kamer is thans samengesteld als
volgt:
73 Katholieken (63)
64 socialisten (70)
33 liberalen (23)
17 Vlaamsch-nationalisten (16)
9 communisten (9)
4 Rexisten (21)
1 Technocraat Frensen (-)
1 Waalsch oud-strijder (-)
De samenstelling van den Senaat is thans als
volgt:
38 Katholieken (34)
35 socialisten (39)
16 liberalen (11)
8 Vlaamsch-nationalisten (5)
3 communisten (4)
1 Rexist (8)
De tusschen haakjes geplaatste cijfers geven
het aantal zetels in Kamer en Senaat der thans
beëindigde periode aan.
Terloops zij vermeld, dat de Rex-leider De
grelle werd verkozen te Brussel, maar hij zal in
de Kamer slechts een belachelijk klein groepje
van vier Rexisten te leiden hebben.
Voor de socialisten is de nederlaag nog zoo
veel te zwaarder, daar zij naast het verlies van
hun leidende positie in de Belgische politiek
ook riskeeren vroeg of laat buiten de regeering
te worden gedrongen. In de nieuwe Kamer kun
nen katholieken en liberalen eventueel de vol
strekte meerderheid vormen, zonder de socia'
listen met 106 stemmen op de 202 Kamerleden.
Voorloopig is echter weinig waarschijnlijkk, da;
'n katholiek-liberale regeeringscoalitie zal wor
den gevormd, daar katholieken en liberalen te
ver van elkaar verwijderd staan op het weder-
zydsche standpunt in det Vlaamsche vraagstuk,
Maar men moet erkennen, dat zulk een coali
tie voortaan als een bestendige bedreiging boven
het hoofd der socialisten hangt.
De katholieke Vlaamsche pers verheugt zich
er over in de speciale edities, die zoo juist ver
schijnen, dat de katholieken weer aan de leiding
staan. Wat ook beteekent, dat het Vlaamsche
element in België aan de leiding staat, want
ongeveer zeventig prc-cent der katholieke geko
zenen van het Parlement zijn Vlamingen.
Deze katholieke Vlaamsche pers doet opmer
ken, dat alles bij elkaar genomen deze bewogen
politieke periode als uitslag juist 't tegenoverge-
De ondanks de felheid van toon tegen
Engeland toch, wat den inhoud betreft, be
trekkelijk kalme rede van Hitier geeft in
het buitenland geen aanleiding tot com
mentaren van eenige beteekenis. Ook de
Duitsche pers is opmerkelijk schaarsch in
haar commentaren.
De Völkische Beobachter schrijft, dat de
rede van Hitier de dingen weer op hun juiste
plaats heeft gebracht, tegenover de leugens
ijzeren en dwingende waarheden heeft gesteld,
en getoond heeft, wie in Europa nog altijd de
beste zenuwen heeft.
Degenen, die voor de nieuwe omsingelings
pogingen verantwoordelijk zijn, kunnen uit de
rede duidelijk leeren, dat de actie haar psycho
logisch doel geheel gemist heeft. Daar Duitsch-
land in geen enkele richting aanvalsneigingen
heeft, zou iedere staat die zich aan de om-
singelingspolitiek dienstbaar zou maken, zich
in een gevaarlijke zóne begeven zonder
eigen voordeel en ten bate van andere staten.
Wat de Fransche pers betreft, vindt men
haar oordeel over het algemeen het best weer
gegeven in „l'Ordre". Dit blad is van meening,
dat de algemeene indruk van de rede in één
woord kan worden samengevat: Varwarring.
Het Derde Rijk weet thans, dat een nieuwe
daad van geweld een oorlog zou uitlokken, een
oorlog waarin het onvermijdelijk het onder
spit zou moeten delven.
In een commentaar uit Berlijn schrijft het
Journal ten aanzien van het besluit van Hitier,
het congres te Neurenberg, het „Congres van
den vrede" te noemen: dat is toch al te gek!
De annexatie van Oostenrijk, het Sudetenland,
Bohemen, Moravië en Slowakije, Hitier her
haalt het doodleuk, heeft midden-Europa en
den vrede een dienst bewezen! Overigens komt
Hitier niet terug op hetgeen hij gedaan heeft.
Hij zou willen, dat men het voldongen feit be
groef.
De Petit Parisien wijst erop, dat de Führer
gezwegen heeft over de rede van Daladier. Se
dert langen tijd, aldus dit blad, is geen rede
van Hitier zoo verward geweest.
De Engelsche pers is van meening, dat
Chamberlain's verklaring haar uitwerking
niet heeft gemist.
Beverley Bexter noemt in de Sunday Gra
phic de redevoering „het zwakke antwoord van
Hitier aan Chamberlain". Hij verklaart, dat de
zichtbaar bedoeld is voor binnen-
Ziin vertÜfcringen wareh niet
hen dier volledig op de hoogte zijn, doch
zijn beschuldigingen en merkbaar gebrek aan
verhouding waren alleen voor de onrijpe gees
ten van waanzinnig gemaakte jongelui, die
hem als een god beschouwden.
De Sunday Dispatch schrijft: „Hitier heeft
ons meer gemystificeerd, maar niet minder
verontrust gelaten dan tevoren". Dit commen
taar schijnt volgens Reuter de gemiddelde re
actie der Engelschen te zijn.
Hoewel de Dispatch het feit toejuicht, dat
Hitier er van heeft afgezien het Engeisch-
Duitsche vlootverdrag op te zeggen en dat de
redevoering geen „verwoeden oorlogstlust" be
vatte, welke was verwdacht, geven andere bladen
uitdrukking aan hun verrassing over de be
trekkelijk reserve van Hitler's vuurwerk van
woorden.
De Sunday Express is van meening, dat de
redevoering „getemperd" was en uitgesproken
werd in een buitengewone atmosfeer van mys
terie, in het bijzonder met het oog op de ver
warring ten aanzien van de maatregelen voor
de radio-uitzending.
Arthur Greenwood, de plaatsvervanger van
Attlee, heeft in een redevoering te Bradford
verklaard, dat de uitlatingen van Hitier geen
aanwijzingen vertoonen voor een afwijken van
zijn vastgestelde politiek. Hij heeft geen con
structieve voorstellen gedaan voor een regeling
.in Europa. Zijn strategie fnuikt de geestkracht
der kleinere Europeesche landen en schept een
onbestendigheid in Europa. Zoo lang die stra
tegie zal voortbestaan, zal het gevaar voor een
oorlog, welken Hitier heetf gezegd te willen
voorkomen, blijven bestaan.
De Amerikaansche ochtendbladen wijzen
op den „hartstochtelijken" toon van de rede
van Hitier en haar uitdagend karakter, als
mede op de aarzeling van Duitschland na
de waarschuwing van Engeland.
De New York Herald Tribune schrijft: Als
men verband legt tusschen eer. zekere gereser
veerdheid van Hitier en de Italiaansche zoet
sappigheid van den dag tevoren, kan men
slechts de nieuwe kracht van de democratische
positie voelen.
De New York Times is getroffen door het
feit, dat de rede geen ultimatum aan Polen
behelst, doch zoo voegt het blad eraan toe,
het is nauwelijks noodig te zeggen, dat in Oost-
Europa nog steeds een toestand heerscht, die
1 VERWACHTING geldig van hedenavond
tot morgenavond ongeveer 19 uur:
VOOR HET GEHEELE LAND:
toenemende bewolking met eenigen regen,
later gedeeltelijk opklarend, meest matige
wind uit Zuidelijke richtingen, weinig ver-
andering in temperatuur. EI
Zon op 5.33 onder 18.35. Licht op 19.05.
=E gon op 5.33 onder 18.35. Licht op 19.05.
pj|||||||||||||llllltllllllllHIIIIIII,ll||l||lllll,lllllllll"ll"l,,l,lllllllll,lll,fi
WARSCHAU, 3 Aril. Zondagmiddag
tegen half twee is de Poolsche minister
van Buitenlandsche Zaken, kolonel Beek,
uit Warschau via Berlijn naar Londen ver
trokken. Hij wordt vergezeld door Joseph
Potocki, directeur der afdeeling West-Polen
van zijn ministerie, en van twee secretaris
sen.
Hedenochtend zou Beek te Oostende aan
boord gaan; hij wordt te half vijf in den mid
dag te Londen verwacht.
Toen de Noord-Express, waarmee kolonel
Beek de reis maakte, te Berlijn stopte, werd de
Poolsche minister aldaar begroet door den
Duitschen adjunct-chef van het protocol, von
Halem, en het personeel van de Poolsche am
bassade.
De Poolsche ambassadeur te Berlijn, Laps
ki, had zich te Frankfort a. d. Oder bij Beek
aangesloten.
Uit den aard der zaak hechten Poolsche
kringen groot belang aan deze reis van den
minister van Buitenlandsche Zaken. Vol
gens diplomatieke kringen te Warschau zal
de reis van Beek naar Londen een wellicht
beslissende fase vormen in de internationale
gebeurtenissen.
EEN GOED ADRES VOOR UW
OVERVEEN Telef. Haarlem H351
De verkiezingsuitslagen in België; aan
zienlijke winst voor de katholieken.
Te Madrid wordt een proces tegen Julian
Besteiro voorbereid.
Japansch-Russisch visscherijverdrag on
derteekend.
Kolonel Beek wordt heden
verwacht.
te Londen
Benoemingen in het bisdom Haarlem.
Groote hoeveelheid ongemerkt goud en
zilver bij overval te Amsterdam in beslag
genomen.
Algemeene vergadering der Alg. Veree-
niging voor Bloembollencultuur.
Treinontsporing te Delft.
Ajax wint zijn eersten kampioenswedstrijd
van Achilles; Eindhoven en DWS deelen.
Nereus wint
vóór Laga.
de Head-of-the-river-race
Ferraz wereldkampioen biljarten libre.
Kaers wint de Ronde van Vlaanderen.
O
uen
druk ondervindt van woelingen en drama's
de
dat
Het is nog veel te vroeg te zeggen
crisis, die zich de vorige week zoo plotseling
ontwikkelde, definitief voorbij is. Toch is he.
duidelijk, dat er op zijn minst eenig uitstel is
Onder het opschrift „Waarom wij Polen een
waarborg gaven" schrijft de Britsche Sunday
Times: Het is duidelijk geworden, dat wannee.
wij Europa aan zijn lot overlaten, het onder e
heerschappij van een uitsluitend agressief mi
litair despotisme zal vallen.
Indien Polen en Roemenië gaan, zullen Ne
derland, Denemarken en Zwitserland ook gaan
en zouden Frankrijk noch Rusland onafhanke
lijk kunnen blijven. Wij staan eens te meer
voor het gevaar van een volkomen verdwijning
van het machtsevenwicht. Ons nationale be
wustzijn is vrij van ook maai" den geringsten
wensch ons zelf te vergrooten, doch de dreiging
is duidelijk voor ons en wij zijn verplicht haar
te weerstaan.
Dit prikkelt Hitler. In zijn redevoering van
gisteren heeft Hitier klagelijk ontkend, dat hy
iemand bedreigt. Het eenige wat hij wenscht is
alleen te worden gelaten. Wat dat aangaat zijn
wij aller, bereid hem te verplichten, indien hij
anderen alleen laat. Steeds opnieuw heeft hij
zijn kans gehad op vrije onderhandeling en vrije
regelingen. Steeds opnieuw heeft hij beraadsla
gingen onmogelijk gemaakt 'loor uitbarstingen
welke het wereldgeweten hebben geschokt.
Steeds opnieuw heeft hij zijn plechtig gegeven
woord zoo flagrant gebroken, dat zijn woord
nergens langer wordt vertrouwd. V/ij vinden
geen aanmoediging, geen opluchting van eeni
gen aard in de redevoering van gisteren Er
blijft hoop den vrede te redden in samenwerking,
niet in afzondering. Wanneer zij aaneenge-
geschaard staan zijn de vredelievende mogend
heden nog steeds de sterkste Het is noodig
de juiste diplomatieke basis te vinden, waarop
zij kunnen samenwerken, doch de taak vereischt
tijd en haast maken zou alles kunnen bederven,
derven.
Verder is daarom noodig een interim-politiek
en een dergelijke interimpolitiek is de waar
borg aan Polen.
De Sunday Observer schrijtt: het doel der
Britsche en Fransche regeeringen is nog steeds
den vrede te behouden, doch de methode is ge
wijzigd. Verzoening rede en schikking, zijn met
het Duitschland van heden onmogelijk en het
Duitschland van heden verschilt geen jota van
het Duitschland van 1914.
Duitschland ureigt thans, zooals het een
kwart eeuw geleden heeft gedreigd het erf
deel der vrije menschen te vernietigen. Deze
uitdaging moet worden aangenomen. De eenig
overblijvende hoop is dat een duidelijke waar
schuwing zal dienen.
Hoewel het bezoek reeds voor de jongste cri
sis van Tsjecho-Slowakye werd onder oogen
gezien, zal de Britsche verklaring van Vrijdag
een nieuv. uitgangspunt der besprekingen vor
men.
De beslissing over de hulpverleening door
Londen en Parijs hangt tot nu toe van War
schau af en bij de eerste besprekingen zal aan
de orde komen, welke waarborgen Polen van
zyn zijde zal geven. Ook zullen de Poolsch-
Russische, de Pooisch-Roemeensche, de Poolsch-
Litausche betrekkingen en op oeconomisch ge
bied de kwestie der grondstoffen, der emigratie
en der Engelsche credieten aan Polen aan de
orde komen.
Wat de verplichtingen van Polen tegenover
Groot-Brittannië aangaat, wijst de Poolsche re-
geeringspers erop, dat Warschau meer dan ooit
besloten is de onafhankelijkheid van zijn poli
tiek niet te vervreemden. Zij herinnert er aan,
dat Polen drie weken geleden geweigerd heeft
in te gaan op het Britsche voorstel van een
gemeenschappelijke verklaring met Rusland te
gen een aanvallenden staat. Volgens de Kurjer
Poranny beoogt de verklaring van Chamberlain
niet een ideologisch blok te vormen om Duitsch
land in te sluiten en is zij niet in strijd met
de nonagressiepacten van Polen met Duitsch
land en Polen met Sovjet-Rusland.
De oud-president van Polen, Paderewski, heeft
te Los Angelos verklaard, overtuigd te zijn, dat
de Polen hun vrijheid niet zonder feilen strijd
zullen prijs geven.
Indien noodig zullen de Polen zich op het
slagveld verdedigen, doch Paderewski hoopt,
dat de Europeesche staatslieden niet zullen ver
geten, dat een andere wijze van het regelen van
geschillen bestaat.
H M. BAKKER, Gen. Cronjéstr. 135, Tel. 11R57
Vertrouwde-vakkundige behangers beschikbaar
Huiseigenaren korting
ROME. 3 Aril (Havasj. De H. Vader heeft
Zondag ex-Koning Alfonso XIII van Spanje in
particuliere audiëntie ontvangen. Vervolgens
bracht Alfonso een bezoek aan den Kardinaal
staatssecretaris. In Vaticaansche kringen deelt
men mede, dat Alfonso door den Paus ontvan
gen werd „met de eerbewijzen, die zijn rang
verschuldigd zijn."
BRUSSEL, 2 April. (Belga) Doctor Mar
tens deelt ons heden, 2 April, om 13 uur
mede, dat hij vanmorgen aan koning Leopold
ontslag gevraagd heeft als lid van de Ko
ninklijke Vlaamsche Academie voor Ge
neeskunde van België.
Hij heeft deze aanvraag gestuurd voordat de
uitslag van de verkiezingen bekend is, om te
voorkomen dat aan deze daad een andere ver
klaring zou kunnen gegeven worden dan zijn
wensch mede te werken om de atmospheer van
kalmte te helpen scheppen, die voor 's lands be
leid in de huidige omstandigheden onontbeerlijk
is. Zoolang zyn benoeming, waaraan hij alleen
een wetenschappelijke beteekenis heeft toege
kend, een onderwerp van partijtwist was, kon
hij geen verantwoordelijkheid nemen. Met de
verkiezing zijn deze redenen vervallen.
Hij betreurt intusschen diep, dat een maat
regel, die als een daad van bevrediging was be
doeld, in een zoo verschillenden geest werd be
grepen.
De Koninklijke Marine heeft dezer
dagen aan de N.V. Ned. vliegtuigen-
fabriek Fokker opdracht gegeven
voor de levering van 31 torpedo
watervliegtuigen van het type Fokker
T. 8 W., bestemd vooi den dienst
der Koninklijke Marine.
Zooals bekend is, hebben de Fokker
fabrieken in opdracht van de Marine
reeds een serie van vijf toestellen van
dit type in aanbouw. Het eerste van
deze serie bevindt zich te Schelling-
woude, waar de proefvluchten een
gunstig verloop hebben.
Van deze nieuwe serie zullen 19 vliegtuigen
met houten vleugels worden afgeleverd en de
12 resteerende toestellen in geheel metalen
constructie worden uitgevoerd Hiermede doet
de bouw in serie van geheel metalen vliegtuigen
van Nederlandsch ontwerp hier te lande zijn
intrede. Zooals bekend is bevindt zich bij Fok
ker bovendien een geheel metalen tweemotorig
bombardementsvliegtuig in aanbouw het proto
type Fokker T. 9, in opdracht van en bestemd
voor de luchtvaartafdeeling van het Koninklijk
Nederlandsch-Indische leger. Dit vliegtuig na
dert zijn voltooiing.
