Hitier roept den Rijksdag bijeen
Roosevelt's initiatief vindt
gunstigen weerklank
Eerste reacties van Rome en
Berlijn afwijzend
4
RYNBENDE'S
ZEER OUDEGENEVER
Op 28 April antwoord op de
boodschap van Roosevelt
Belgisch kabinet
gevormd
Belgisch disconto
verhoogd
De Amerikaansche
vlootbeweging
KARPET
Het
nieuws van
heden
FISK
Het Nederlandsch
elftal
INSTEMMING VAN DE
ISOLA TI0NISTEN
HITLER UIT MUENCHEN
VERTROKKEN
m
WZvSSKNZvZlK
SAFTI-FLIGHT
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Per Liierkruik 3.75
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
MAANDAG 17 APRIL 1939 - AVONDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21741
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et., Ingez.
mededeellngen 50 cent; Idem op peg één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
BERLIJN, 17 April (DNB). De Amerikaansche president
Roosevelt heeft den Führer in een telegram het verzoek gedaan, in
bepaalde kwesties zijn standpunt te bepalen. De Führer acht deze
aangelegenheid zoo belangrijk, dat hij besloten heeft, het antwoord
aan den Amerikaanschen president namens het Duitsche volk in
den Rijksdag bekend te maken. Daarom heeft hij den Duitschen
Rijksdag tegen 28 April bijeen geroepen om van deze verklaring
kennis te nemen.
Het Weer
DIENSTTIJD IN ESTLAND
Socialisten zullen toch deelnemen
aan de regeering
Fransche oorlogs
bodems te Gibraltar
WOENSDAG RADIOREDE
VAN GÖBBELS
Generaal-veldmaarschalk Goering werd bij zijn aankomst te Rome door Mussolini
ontvangen. In verband met de boodschap van President Roosevelt had de Dnce
langdurige besprekingen met den Duitschen Rijksminister
Negen Zuid-Amerikaansche Staten
hebben Roosevelt verzekering
gegeven van hun steun
„Amerika heeft zijn
houding bepaald"
Gunstige ontvangst in Turkije
In Litauen
In Polen
Te Moskou
DE BOODSCHAP VAN ROOSEVELT
Men acht het mogelijk, dat Italië's
antwoord niet alle bruggen
zal afbreken
Göring en Mussolini
confereeren
•-
In Parijs zal een groote verkeerstentoon
ontwikkeling van het verkeerswezen in
stelling worden gehouden, waar men de
den loop der eeuwen zal kunnen zien
De Wilhelmstrasse verrast
Ierland neutraal in
geval van oorlog
De Valera neemt voorzorgs
maatregelen
RJC. PROPAGANDA-
DIENST
GEBOUW ST. BAVO
noodig om deze annonce uiige-
knipi in open envelop als druk
werk aan ons op ±e zenden, oni-
vangi U ui±v. brochures over hei
HERSTEL van Uw HAARGROEI
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
VOOR VEILIG
SNELVERKEER
Dijkstra, Wilders en Bonsema
opgesteld voor den wedstrijd
tegen de Belgen
voor den Man van Oud-Vaderlandscb
slag. Ivoorkleurig Pittig maar
toch zacht -ran smaak.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
E VERWACHTING geldig van hedenavond EE
tot morgenavond ongeveer 19 uur:
VOOR DE KUSTSTROOK:
nog wat kouder, regen- of hagelbuien,
j| krachtige tot stormachtige, Westelijke tot EE
Noordelijke wind.
VOOR HET BINNENLAND:
EE nog wat kouder, regen- of hagelbuien,
tijdelijke opklaringen, matige tot krach- EE
EE tige, tijdelijk stormachtige, Westelijke tot EE
EE Noordelijke wind.
1 STORMWAARSCHUWINGSDIENST:
EE hedenmorgen te 9.45 werd geseind aan
alle posten: „Weest op uw hoede".
Zon op 5.02 onder 18.59 9Licht op Er
EE 19.29 Maan op 3.55 onder 16.48. EE
EE 19 April Nieuwe Maan. EE
TALLINN, 15 April (PA'J) De militaire
diensttijd in Estland is verlengd van 12 of 15
tot 18 maanden.
BRUSSEL, 17 April (Belga). Na een bespre
king op Zondagavond, die tot 23.50 geduurd
heeft, heeft Pierlot tegenover de vertegenwoor
digers van de pers een korte verklaring afge
legd, waarin hij zeide:
„Ik zou u hedenavond volledige berichten
hebben willen geven. Wat ik u kan zeggen,
komt op het volgende neer: Mijn socialis
tische collega's hebben er in toegestemd
deel uit te maken van de regeering. Uiter
aard zal de voortzetting hunner medewer
king worden afhankelijk gesteld van den
steun hunner politieke partij. Onder die
omstandigheden kan het ministerie als
practisch gevormd worden beschouwd op
den grondslag van een driepartijenregee-
ring.
Hedenmorgen werd bekend, dat Pierlot er in
geslaagd is een "niéuwe regeering samen te
stellen. De nieuwe ministers zouden te twaalf
Uur den eed afleggen in handen van den Ko
ning.
BRUSSEL, 17 April. Het nieuwe Kabinet
in België is als volgt samengesteld: Minister
president: Pierlot, Landbouw: Graaf d'Aspré-
mont Lynden, Econ. Zaken en Middenstand:
Sap, Verkeerswezen en P.T.T.: Marck; Kolo
niën: de Vleeschauwer, Buitenlandsche Zaken:
ad interim bij Soudan, Justitie: Soudan, Arbeid
en Sociale Voorzieningen: Wauters, Gezond
heidszorg: Eekeiers, Binnenlandsche Zaken;
Dévèze, Publieke Werken: Van der Porten, mi
nister zonder portefeuille: Janson, Defensie:
Denis, Onderwijs: Duesburg, Financiën: Gutt.
Het nieuwe Kabinet bestaat uit vijf katho
lieken, vijf socialisten, drie liberalen en drie
partijloozen.
Voor het ministerie voor werkloosheid zal in
den loop van den dag iemand worden aange
wezen. Hij zal de socialistische denkbeelden
aanhangen.
Het Belgische disconto is verhoogd
van 2 op 4 procent.
Het verloop van het disconto in België sinds
de laatste jaren is als volgt:
Tijdens de kabinetscrisis van het ministerie-
Janson is het disconto op 10 Mei 1938 ver
hoogd van 2 pet., waarop het sinds 16 Mei
1935 stond, tot 4 pet. Daardoor bereikte het
toen het hoogste rentepeil van Europa. Op 30
Mei 1938 volgde een daling tot 3 pet., terwijl
op 27 October 1938 het disconto weer een
pet. lager werd vastgesteld op 2% pet.
De latente crisis, waarin België zich sinds
eenigen tijd bevindt, mede in verband met de
kapitaalvlucht, die in geheel West-Europa
heerscht, zal thans deze nieuwe draconische
verhooging van den officieelen rentevoet heb
ben noodig gemaakt.
GIBRALTAR, 17 April. (Havas). Te
Gibraltar zijn twee Fransche gepantserde
schepen en twee torpedobootjagers aange
komen.
Zij hebben het anker uitgeworpen bij de
zuidelijke pier, daar zij de marinehaven,
die versperd is, niet konden binnenkomen.
Men weet niet hoelang de Fransche bo
dems te Gibraltar zullen blijven.
BERLIJN, 17 April (Havas). Aan den voor
avond van Hitiers verjaardag, Woensdagavond
om half zeven Duitschen tijd, zal Göbbels een
radiorede uitspreken.
WASHINGTON, 17 April (Havas) De
reactie in Amerikaansche Congreskringen
op de boodschap van Roosevelt is uitstekend,
zelfs van de zijde van de vurigste isolatio-
nisten, zooals Ludlow en Nye. De boodschap
heeft tot op zekere hoogte de bezorgdheid
der isolationisten over de buitenlandsche
politiek van den president gekalmeerd.
Negen Zuid-Amerikaansche staten hebben
in deze boodschap aanleiding gevonden
Roosevelt van hun steun te verzekeren.
De New-Yorksche bladen laten zich over Roo
sevelt's boodschap gunstig uit en wijzen er op,
dat het „eerder een waarschuwing dan een be
roep" is. Zoo schrijft de New-York Times, dat
Roosevelt den vrede tracht te redden door de
dictatoren te waarschuwen, dat zij, als zij over
gaan tot een daad van agressie, die den vrede
in Europa en de geheele wereld bedreigt, een
overweldigende meerderheid tegenover zich zul
len vinden.
De Herald Tribune is er van overtuigd, dat
de geheele natie den stap van Roosevelt zal
goedkeuren, terwijl ook de republikeinsche Wash
ington Post verklaart, dat het Amerikaansche
volk met het aanbod van Roosevelt bijzonder
ingenomen zal zijn. Na dit te elfder ure ge
dane beroep kan het volgens het blad niet
twijfelachtig zijn, wien de schuld treft, als een
ramp zou gebeuren.
Ortiz, de president van Argentinië, heeft Roo
sevelt een telegram gezonden, waarin hij ver
klaart, zich met het edelmoedig gebaar van
den president volkomen te kunnen vereenigen.
Met Europa verbonden door banden van uiteen
loopenden aard, zoo voegt hij er aan toe, voe
len wij, Argentijnen, dat de uit uw boodschap
blijkende ongerustheid ook de onze is en daarom
sluiten wij ons aan bij' het edele verlangen naar
vrede, die er aan ten grondslag ligt.
Canada en alle andere Amerikaansche
staten, behalve Haiti, Honduras, Guatemala
en Paraguay, hebben telegrammen gezon
den, waarin deze staten zich vereenigen met
de boodschap van Roosevelt en hun steun
belboven bij het handhaven van den vrede.
Hoe warm het initiatief van Roosevelt in
Engeland wordt toegejuicht, blijkt uit den
spoed, waarin: de Chamberlain en Halifax
hun oprechten steun hebben toegezegd, en
uit de aandacht, die de pers aan den op
roep wijdt.
De hoop, die aanvankelijk gewekt was, is
wat getemperd door de koele ontvangst in de
Duitsche pers.
Niettemin blijft men hopen, dat de Duitsche
en Italiaansche leiders niet de verantwoordelijk
heid op zich zullen willen nemen voor een ne-
geeren of een verwerpen van den oproep tot
vrede.
In gezaghebbende Turksche kringen is men
van meening, dat de boodschap van Roosevelt
een zeer belangrijke politieke daad is, die een
besliste aanmaning aan het adres der dictatoren
beteekent en tot een herziening der Amerikaan
sche neutraliteitswet kan leiden naar gelang
van het antwoord, dat op de boodschap ontvan
gen zal worden.
In Litauen heeft men met groote voldoening
kennis genomen van Roosevelt's boodschap. In
politieke kringen wordt de meening geuit, dat
ieder initiatief tot versterking van het gevoel
van veiligheid slechts gunstig kan worden ont
vangen door de vredelievende naties. Men
spreekt de hoop uit, dat de boodschap haar doel
zal bereiken.
De Poolsche bladen publiceeren de boodschap
van Roosevelt zonder commentaar. De openbare
meening is diep onder den indruk. In Poolsche
politieke kringen wijst men op het belang van
den stap van Roosevelt en verklaart men, dat
hij beoogt den vrede ter wereld te stabiliseeren.
Met begrip en waardeering is deze poging van
den president ontvangen.
Kalinin heeft als voorzitter van het presidium
van de hoogste Sovjet een telegram gericht
aan president Roosevelt, luidende:
„Ik acht het mijn aangenamen plicht u mijn
hartelijke gelukwenschen te doen geworden en
de uitdrukking van diepe sympathie met den
nobelen oproep, dien gij hebt gericht tot de
regeeringen van Duitschland en Italië. Gij kunt
er van verzekerd zijn, dat uw initiatief het
meest vurige antwoord zal vinden in de harten
der volken van de U.S.S.R., die oprecht verlan
gen naar behoud van den algemeenen vrede."
De eerste reacties van Rome en
Berlijn op het telegram van Roosevelt
zijn afwijzend. Te Washington ver
wacht men echter eerst over enkele
dagen een officieel antwoord van de
beide regeeringen.
De wijze van reageeren der Duit
sche en Italiaansche pers loopt nog al
uiteen. De Duitsche bladen geven
uiterst felle en hoonende commen
taren. De Italiaansche pers bepaalt
zich tot het weergeven van de bood
schap van Roosevelt met de vermel
ding, dat de houding van Berlijn af
wijzend is.
Intusschen houden Hitler en Mussolini drukke
besprekingen. Reuter verneemt, dat Hitier Zon.
dagmiddag een bespreking van bijna twee uur
met Von Ribbentrop heeft gehad naar aan
leiding van Roosevelts oproep. Hij staat in
voortdurend nauw contact met Mussolini en
heeft een uitvoerig telefoongesprek met Göring
gehad. Von Ribbentrop en een groot deel van
zijn staf bespraken te München reeds de voor
bereidingen voor Hitler's verjaardag, toen het
telegram van Roosevelt hen verraste.
Zondagavond is Hitier uit München ver
trokken om zich naar Oostenrijk te begeven
en zich rekenschap te geven van den toe
stand in het land. Hedenmorgen kwam
Hitier te St. Polten aan, waar hij werd
ontvangen door generaal Von Brauchitsch
en generaal List. Zijn bezoek geldt de ver
schillende militaire eenheden.
Dinsdag zal de rijkskanselier naar Ber
lijn gaan. Vton Ribbentrop is reeds Zondag
avond te Berlijn teruggekeerd.
Zaterdagavond en Zondag hebben Göring en
Mussolini een langdurig onderhoud gehad
waarbij ook graaf Ciano tegenwoordig was.
Hedenavond vertrekt Göring naar Berlijn.
Naar Stefani uit Rome meldt, mag men ver
wachten, dat de boodschap van Roosevelt geen
goede pers zal hebben in Italië. In journalistieke
kringen verklaart men eensgezind, dat de bood
schap te zeer het karakter draagt van een re-
clamestreven dan dat men haar zou kunnen
beschouwen als een ernstigen factor in de toe
komstige ontwikkelingen, in staat om een in
ternationale ontspanning teweeg te brengen.
Men brengt vooral de volgende punten naar
voren:
1. documenten die een grondslag van ernst
hebben, moeten geheim zijn en niet gepubliceerd
worden om redenen van propaganda en binnen
landsche politiek; 2. niet de geheele openbare
meening in Amerika steunt de opvattingen van
Roosevelt; 3. de lijst van landen, die waarborgen
moeten krijgen, is kinderachtig; 4. deze lijst
toont groote onwetendheid van aardrijkskunde
en geschiedenis; 5. de boodschap is professoraal
en aanmatigend; 6. de fascistische regeering
zal doen, wat zij doen moet, in overleg met de
regeering te Berlijn; 7. de vrede is een zeer
schoone zaak, maar deze propagandistische me
thoden kunnen geen positieve gevolgen voort
brengen.
Fascistische kringen noemen de boodschap
een manoeuvre om de totalitaire landen in het
nauw te drijven en toonen zich er over ont
stemd, dat de boodschap te verstaan geeft, dat
de as-mogèndheden den vrede in gevaar bren
gen, terwijl deze, naar zij zeggen, niemand be
dreigen. Zij voegen eraan toe, dat voor de as-
mogendheden de vrede niet synoniem moet zijn
met het prijsgeven van rechten, die zij wettig
achten en dat de vrede slechts verzekerd kan
worden door te voldoen aan de verlangens van
Duitschland en Italië: teruggave van de Duit
sche koloniën en regeling van de tusschen
Frankrijk en Italië bestaande kwesties.
Bovendien kan de vrede volgens dezelfde
kringen niet verzekerd zijn, zoolang de demo
cratieën haar vijandige oogmerken jegens de
totalitaire mogendheden niet laten varen. Ook
staan deze kringen afwijzend tegenover een in
ternationale conferentie en verzekeren zij, dat
de vraagstukken te talrijk en te ingewikkeld zijn
en dat zij slechts één voor één in behandeling
genoemen kunnen worden.
Niet.emin, aldus Havas, acht men het in
buitenlandsche kringen te Rome niet uitge
sloten, dat het Ualiaansche antwoord, hoe
wel evenzeer afwijzend als het Duitsche, toch
zóó gesteld zal zijn, dat niet alle bruggen
naar Amerika worden afgebroken en de mo
gelijkheid van latere besprekingen overblijft.
Hoe koel en sceptisch ook Roosevelt's vredes
plannen in fascistische kringen ontvangen
zijn, coch meent men, dat Italië zal aarzelen
ze klakkeloos te verwerpen, daar zij immers
perspectieven openen, die ook voor de tota
litaire staten van belang zijn indien zij sa
menwerking met anderen willen.
Een volkomen mislukking zou bovendien de
Vereenigde Staten definitief tegen de as-mo-
gendheden in het harnas jagen, en men beseft
te Rome volkomen, welk een factor Noord-
Amerika zou zijn in geval van een Europee-
schen oorlog. Om al die redenen meent men in
fascistische kringen, aldus Havas, dat Rome er
naar zal streven, dat het antwoord der twee
as-landen, hoe afwijzend ook, toch niet de deur
volkomen zal sluiten.
Het officieuze commentaar, dat de Deutsche
Dienst heeft gegeven en dat van de Duitsche
pers hebben over het algemeen een duidelijk
beeld gegeven van de negatieve houding van
Duitsche politieke kringen ten aanzien van de
boodschap van Roosevelt. Deze heeft overigens
in Duitschland levendige verrassing gewekt en
de Wilhelmstrasse volkomen overrompeld.
Een communiqué zal pas uitgegeven worden,
nadat tusschen Hitler en Mussolini algeheele
overeenstemming is bereikt.
Men schijnt te Berlijn van oordeel te zijn. dat
er geen aanleiding bestaat, de afzending van
het officieele antwoord aan Washington te ver
haasten, temeer daar 't standpunt van Duitsch
land reeds voldoende duidelijk gebleken is uit de
reeds gepubliceerde officieuze commentaren.
NEW-YORK, 17 April (Reuter). Ma
rine-officieren te Norfolk (Virginia) heb
ben verklaard, dat de Amerikaansche Pa-
cificvloot Donderdag voor vertrek gereed zal
zijn en dat dc manschappen order hebben
gekregen Woensdag te middernacht op hun
post te zijn.
Te New-York kwamen ambtenaren in de
amusementsgelegenheden om de matrozen
van het bevel in kennis te stellen. In een thea
ter in Broadway deelde de directeur op 't too-
neel mede, dat de manschappen van het hulp
schip Kanawah onverwijld zich naar hun schip
moesten begeven. Veertig matrozen vertrokken
onmiddellijk onder gejuich van het publiek.
In een radiorede heeft Senator Pittman ver
klaard, dat de Vereenigde Staten gerechtigd
zouden zijn den handel met Japan aan beper
kingen te onderwerpen, aangezien Japan het ne-
genmogendhedenverdrag heeft geschonden.
LONDEN, 17 April (Havas). De Valera
heeft Zondag een redevoering uitgesproken,
waarin hij de houding van Ierland besprak
in geval van het uitbreken van een oorlog.
Hij wees op het dreigende gevaar van een uit
barsting en op het feit, dat de internationale
betrekkingen nog slechts door geweld worden
beheerscht. Spr. vroeg of de conferentie der
mogendheden, die onvermijdelijk zou vol
gen op een oorlog, gehouden zou kunnen
worden voordat een oorlog is uitgebroken. Is
het mogelijk, aldus de Valera, dat de voorstel
len van Roosevelt worden verworpen? Ierland
is gedwongen maatregelen te nemen om zien
eventueel te verdedigen. Het Iersche volk en de
Iersche regeering willen den oorlog van Ierland
weghouden. Het doel der regeeringspolitiek is ir,
geval van "een conflict, de Iersche neutraliteit
te handhaven. Het eenige en beste middel daar
toe is, dat niemand kan hopen straffeloos het
Iersche gebied aan te vallen. Derhalve zullen
de volgende week maatregelen genomen worden,
om in staat te stellen tot recruteering van ver
scheidene duizenden vrijwilligers Tenslotte ver.
klaarde de Valera dat de regeering de taak der
vereeniging van Noord- en Zuid-Ierland zou
blijven nastreven.
Zieken en gebrekkigen, die
a.s. WOENSDAG 19 APRIL
hun STEMPLICHT moeten
vervullen, kunnen door onze
Autodienst naar het Stem
bureau worden gebracht.
Aanmeldenhedenavond van
8 tot 9 uur in
Smedestraat Haarlem
IJ KUNT OVERAL EEN
KOOPEN, MAAR U VINDT
GEEN BETERE SORTEE
RING DAN IN DE MAGA
ZIJNEN VAN
W JANSWEG17- KPU1SSTR 22
I1 K=\ A=\ (=2 IE= r^J
EN DE PRIJZEN ZIJN LAAG
Rijkskanselier Hitier heeft tegen 28 April
den Rijksdag bijeengeroepen.
De H, Vader wenscht Spanje geluk met
het tot stand komen van den vrede.
Pierlot gereed met de vorming van een
nieuw kabinet, steunende op drie partijen.
Triomphale intocht van Franco in Sevilla.
Het Belgische disconto verhoogd.
Nationale Sobriëtasdag te Utrecht.
Jongeman bij het Centraal-Station te
Amsterdam uit trein gevallen en op slag
gedood.
Het Nederlandsch elftal samengesteld.
V. V. A. afdeelingskampioen in West I.
Ajax en D. W. S. spelen gelijk Achil
les slaat N. E. C.
VOOR SLECHTS 1 y7 CENT
Vermeldt Uw naam en adres op de achterzijde
(V.K.P.) der enveloppe en adresseert aan:
Dr. H. NANKING'S PHARM. FABRIEK N.V..
DEN HAAG
Het Nederlandsch elftal, dat Zon
dag 23 April a.s. te Amsterdam in
het Olympisch Stadion tegen België
speelt, is door de keuzecommissie
van den K.N.V.B. als volgt samen
gesteld:
Doel: Dijkstra (ZFC)
Achter: Wilders (Blauw-Wit) en
Caldenhove (DWS).
Midden: Paauwe (Feijenoord), An-
deriesen (Ajax), aanvoerder, en Bon
sema (GVAV).
Voor: Drager (DWS), Van der
Veen (Heracles), Vente (Feijen
oord), Smit (Haarlem) en De
Harder (VUC).
Als reserves zijn aangewezen: Van
Male (Feijenoord), Van Ierlandt
(Willem II), Blomvliet (Ajax) en De
Bock (Sneek).
