Fiere woorden van een
Groot-Hertogin
Dank aan het Huis
Oranje-Nassau
Pf
wzvsm<ztzu»
Parade te Madrid
op 15 Mei a.s.
Nieuwe decreten
gepubliceerd
„Luxemburgzal nooit
Verloren gaan
WfsYA
De „vragenlijst"
uit Berlijn
Het nieuws vairheden
KARPETTEN
LUITENANT-GENERAAL TE
TIRANA BENOEMD
TWINTIG DOODEN BIJ
VLIEGONGELUKKEN
kVEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27M ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
ZONDAG 23 APRIL 1939 - OCHTENDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21751
Franco spreekt te Cordova over
groote waarde van het
Spaansche leger
Mussolini wordt eerehurger van
alle steden in Albanië
Balkan-entente en
Bulgarije
Ook Griekenland antwoordt
op vragen van Hitier
Chineezen heroverden
zeventig steden
Het algemeene tegenoffensief
moet nog beginnen
Collecte Bio-Vacantieoord
Het Weei*
Te Mersel-Kebir in Algerije zal
een nieuwe marinebasis
worden gevestigd
Markowitsj in Venetië
Engelsche reddingboot
omgeslagen
Het Amerikaansche vliegtuig-moederschip „Lexington" is in verband met de
concentratie der Amerikaansche vloot in den Stillen Oceaar) naar Hampton Roads
(Virginia), opgestoomd
Militaire machines neergestort bij
Beauvais, bij Tours en in
Fransch Marokko
Duitsch tekort aan
groente en fruit
Men beschouwt deze in Ameri
kaansche kringen als een
politieke manoeuvre
Ook Litauen heeft
geantwoord
Amerikaansch blad over
Nederland
Auto in een ravijn
gestort
Bestuurder werd zwaar gewond
La Croix wordt door
Goebbels verboden
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
ONBEPERKTE KEUS
MOOI,
APART
EN BILLIJK
Audiënties op het
Vaticaan
Achterdocht
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
BURGOS, 22 April. (Havas) Vermoede
lijk zullen 14 en 15 Mei in Spanje de over
winningsfeesten worden gehouden. De pa
rade te Madrid zal dan worden gehouden
op 15 Mei, in tegenwoordigheid van gene
raal Franco.
In een rede te Cordova heeft Franco, vol
gens Havas, in het kort herinnerd aan het lij
den van den oorlog.
Hij zeide vervolgens te wenschen, dat de over
winning het uitgangspunt moge zijn voor een
algemeen pogen om het lot der kleinen te ver
beteren, opdat de uitbuiting van vroeger zai
Verdwijnen.
Sprekende over het leger zeide Franco, dat
het millioen Spaansche soldaten wel twee of
drie millioen man noodig heeft om hen te ver
slaan. Niemand bedreigt Spanje, omdat het
over voldoende jeugd beschikt om zich te ver
dedigen. Alle Spanjaarden moeten thans waak
zaam zijn en vertrouwen stellen op God en het
Vaderland.
Verder heeft, naar Havas uit Parijs meldt,
maarschalk Pétain aan het ministerie van Bui-
tenlandsche Zaken doen weten, dat de Fran-
sche consul te Alicante, en de communistische
afgevaardigde Tillon, die sinds eenigen tijd ge-
Vangen werden gehouden, op vrije voeten zijn
gesteld.
ROME, 22 April. (Havas.) Tot vertegen
woordiger van den Koning van Italië in Al
banië is Jacomoni, tot nu toe Italiaansch
gezant te Tirana, benoemd. Hij krijgt den
titel van luitenant-generaal.
Verder heeft de Albaneesche ministerraad
Mussolini benoemd tot eere-burger van alle
steden in Albanië en graaf Ciano tot eere
burger van de stad Tirana.
SOFIA, 22 April (Havas). De Balkan
entente zou voornemens zijn zekere economi
sche voordeelen voor te stellen aan Bulgarije,
teneinde de medewerking van dit land te ver
krijgen voor een economisch plan. Het eerste
gebaar, dat hierop duidt, is de uitnoodiging,
Welke de Balkan-entente tot Bulgarije gericht
heeft, om deel te nemen aan de komende ver
gadering van den economischen raad der en
tente, welke op 17 Mei a.s. in Boekarest zal
Worden gehouden. Bulgarije heeft zijn antwoord
hog niet kenbaar gemaakt.
Verder wordt uit Athene bericht, dat de
eerste minister, Metaxas, een vertegenwoordiger
Van Havas een interview over den internatio
nalen toestand heeft toegestaan, en o.m. ver
klaard heeft, dat inderdaad aan Griekenland
door Duitschland de vraag is gesteld, of het
zich ooit door dit land bedreigd heeft gevoeld.
».Ik heb geen enkele moeite gehad om te ant
woorden aldus de minister dat Grieken
land niet bedreigd is geworden door deze groote
hiogendheid en dat het er van overtuigd is, dat
Öe vriendschappelijke betrekkingen, die tus
schen beide landen bestaan, nooit veroorloven
Zullen, dat een dergelijke gebeurlijkheid zich
Voordoet."
TSJOENGKING, 22 April (A.N.P.). Van ge-
^ghebbende Chineesche zijde wordt vernomen,
dat hoewel de Chineesche troepen de laatste drie
Weken aan alle fronten tot een offensief zijn
overgegaan, het algemeene Chineesche tegen-
0ffensief over het geheele front nog moet be-
fcihnen. Het doel der huidige militaire bewegin
gen der Chineezen is de Japanners dieper het
bergland in te lokken en hun, zoodra zij zien
!U een positie bevinden, waar hun moderne
Wapenen hun doeltreffendheid verliezen, een
beduchten slag toe te brengen. De laatste drie
Weken, zoo meldt het Chineesche persbureau
hebben de Chineezen ruim 70 steden heroverd,
Welke alle van strategisch belang zijn. De Chi
neesche militaire leiders herhalen de verkla-
J?hg van Tsjang Kai Sjek: „Onze politiek is
tl)d winnen door ruimte prijs te geven en een
niteindelyke triomf behalen door een opeen-
hooping van kleine overwinningen."
Ons wordt medegedeeld, dat de collecte, welke
J' de Nederiandsche bioscooptheaters tijdens de
aasehweek ten bate van de stichting „Bio Va-
JJhtieoord" is gehouden, op enkele guldens na,
F'dd f 28.000 (vorig jaar ruim f 27.000) heeft
p6ebracht.
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliu
VOOR HET GEHEELE LAND:
Afnemende wind uit richtingen tusschen H
Noord en West, afwisselend bewolkt, nog
jjjï plaatselijke buien, iets kouder.
E STORMWAARSCHUWINGSDIENST:
Geseind Zaterdagavond te 20.25 uur aan
de posten van Hoek van Holland tot de E
H Belgische grens: „Stormsein neerhalen,
E blijft op uw hoede."
iliilllllllilillllllllllllllllliilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllli
PARIJS, 22 April. (Havas). Een heden in
het Staatsblad gepubliceerd decreet zet het
nut uiteen der vestiging van een marinebasis
te Mersel-Kebir in het departement Oran
(Algerije). Het geheele district van Mersel-
Kebir wordt geklassificeerd als „oorlogsge
bied."
Een ander decreet betreft de soepeler toepas
sing van de wet op de veertigurige werkweek.
De bedrijven worden in drie deelen gesplitst:
het openbaar bestuur, de particuliere industrieën,
die voor de nationale verdediging werken en de
particuliere industrieën, die dit niet doen. In
de diensten van openbaar bestuur moet 45 uur
per week gewerkt worden, met behoud van den
Engelschen Zaterdag. In de tweede categorie
wordt de loonsverhooging van tien procent op
de overuren afgeschaft en in de derde categorie
zal de loontoeslag pas gelden vanaf het 45ste
werkuur in de week. Deze toeslag wordt uniform
vastgesteld op 5 procent.
Een derde decreet opent een crediet van 579
millioen francs teneinde de stijgende kosten der
bewapening te bestrijden, terwijl de minister
van Oorlog wordt gemachtigd in 1939 1.314.000.000
francs aanvullende uitgaven te doen.
Door een ander decret wordt de minister van
Marine gemachtigd om, buiten de door vroegere
wetten en decreten toegestane vaartuigen, ge-
vechts- en hulpvaartuigen te laten bouwen tot
een gezamenlijke tonnage van 12.140 ton, t.w. 18
snelle waarnemingsvaartuigen, 12 baggersche
pen en een drijvend dok.
Verder bepaalt een hed^n gepubliceerd decreet,
dat de minister van Landbouw belast is met de
algemeene ravitailleering der natie in tijd van
oorlog, zoowel in het Fransche moederland als
in de overzeesche gebieden. Een „algemeene
ravitailleeringsdienst" wordt belast met de lei
ding der landbouw- en voedingsmiddelenmobili
satie.
Volgens Havas bedragen de nieuwe credieten,
die voor de landsverdediging geopend zyn,
12.770.000.000 francs. Dit bedrag is als volgt
onderverdeeld: 4.200.000.000 francs voor het land
leger, 4.140.000.000 francs voor de marine,
3.850.000.000 francs voor de luchtmacht en 580
millioen voor de koloniale troepen.
VENETIË, 22 April. (Havas) Markowitsj, de
minister van Buitenlandsche Zaken van Joego
slavië, is, vergezeld van den Italiaanschen ge
zant te Belgrado en den Joego-Slavischen ge
zant te Rome, hier aangekomen. Hij werd aan
het station verwelkomd door graaf Ciano. In
een gondel van de marine begaven beide staats
lieden zich naar het hotel, waar de eerste be
sprekingen vanmiddag gehouden zijn.
Naar Stefani bericht is het eerste politieke
onderhoud tusschen de Italiaansche en Joego
slavische diplomaten des middags tegen half
vijf begonnen en duurde twee uur. Des avonds
werd in het Palazzo Rezzonico een diner aan
geboden ter eere van Markowitsj, gevolgd door
een receptie en een flambouwentocht langs het
Canale Grande. Zondagmorgen worden de be
sprekingen hervat.
LONDEN, 22 April (Havas) De reddingboot
van Cullercoats is vanmiddag omgeslagen tijdens
een oefentocht, toen zij buiten de monding van
de Tyne op een blinde klip stiet. Tien opva
renden werden gered, zes kwamen om het leven.
Groot-Hertogin Charlotte van Luxemburg sprak bij de herdenking der honderd
jarige onafhankelijkheid des lands een rede uit
LUXEMBURG, 22 April. (Belga). Het
groot-hertogdom Luxemburg heeft vandaag
zijn honderdjarige onafhankelijkheid ge
vierd met een plechtige bijeenkomst in de
Kamer van afgevaardigden, waarin Groot-
Hertogin Charlotte een redevoering heeft
uitgesproken.
De Groot-Hertogin begon met er op te wijzen,
dat het Groot-Hertogdom het bewijs van zijn
persoonlijke vitaliteit en van zijn recht op een
onafhankelijk voortbestaan heeft geleverd. Hier
na vervolgde zij aldus:
,,In deze gelukkige ontwikkeling
van de welvaart des lands, hebben
wij een schuld van dankbaarheid op
ons geladen, waarvan wij ons van
daag moeten kwijten, en wel jegens
de nagedachtenis der Koningen en
Groot-Hertogen van het Huis Oranje-
Nassau, jegens mijn verheven groot
vader, mijn geliefden vader, mijn be
minde zuster, wien het allen ter harte
is gegaan om de rechten van het land
te bewaren, en zijn vooruitgang met
alle te hunner beschikking staande
middelen te bevorderen."
Na herinnerd te hebben aan de bescherming,
welke het Groot-Hertogdom in talrijke moeilijke
omstandigheden genoten heeft van de zijde der
mogendheden, welke garant staan voor zijn on
afhankelijkheid, vernieuwde de Groot-Hertogin
haar eed om haar leven te wijden aan het waar
borgen van de onafhankelijkheid en van de in
stellingen des lands. Zij verklaarde zich te zul
len laten leiden door de beginselen van de grond
wet, en door de voorbeelden van haar voorgan
gers. Zij verklaarde dat op haar beurt „elle
maintiendrait".
De Groot-Hertogin besloot haar rede aldus
„Sterk in de vaderlandslievende eenheid, en
in den onverzettelijken wil van al zijn kinderen,
zal Luxemburg, met Gods hulp, nooit verloren
gaan."
De Groot-Hertogin droeg overdwars het groo
te lint der orde van Oranje-Nassau. Zij was
vergezeld van prins Felix en van den kroon
prins, Groot-Hertog Jean, die eveneens, behalve
het lint van de Eikenhouten Kroon, het groote
lint droegen der orde van Oranje-Nassau.
BEAUVAIS, 22 April (Havas) In den
afgeloopen nacht is nabij het plaatsje Tille,
op 500 meter afstand van het vliegveld
Beauvais een bombardementsvliegtuig om
laag gestort. Vijf inzittenden zijn om het
leven gekomen.
Verder meldt Havas uit Tours dat Zaterdag
ochtend omstreeks half twaalf bij het dalen bo
ven het vliegveld Saint Symphorien nabij Tours
twee bombardementsvliegtuigen tegen elkaar
gebotst zijn. De toestellen vlogen in brand, ne
gen inzittenden kwamen in de vlammen om.
Ten slotte wordt uit Rabat in Fransch Ma
rokko bericht, dat nabij Oudjda een militair
vliegtuig is neergestort. De bemanning is om
gekomen. Er zouden zes dooden zijn.
STUTTGART, 22 April (Havas). Walther
Darré, de 'minister van Landbouw, heeft bij de
opening eener nationale landbouwtentoonstel
ling alhier gewezen op het tekort aan groenten
en fruit, waaronder Duitschland thans te lijden
heeft. Het is op den duur niet mogelijk, zoc
sprak hij, te verduren, dat Duitschland elk jaar
verscheidene maanden lang verstoken is van
fruit en versche groente, en zich tevreden moer
stellen met busgroente. De productie van deze
producten, aldus de minister, kan en moet ver
hoogd worden.
VOOR CHEMISCH REINIGEN-KIEST MEN
AMSTERDAM
Bacrleitraal 19
Telefoon 27368
HAARLEM
Plein 2
Telefoon 16761
DEN HAAG HIL>
L. v. Heefdervoori 168 B 'i Grjvtnl
Telefoon 336610 Tolefe
BEVERWIJK
Breestraat 3
Telefoon 3673
HILVERSUM
'i GiattnUndscktvtt 2'
Telefoon 8704
VLUG EN ALS NIEUW TERUG
WASHINGTON, 22 April. (Havas) De
vragenlijst, welke Duitschland heeft over
handigd aan de nabuurstaten, waarin ge
vraagd wordt of zij zich door Duitschland
bedreigd gevoelen, wordt in Amerikaansche
officieele kringen beschouwd als een ma
noeuvre. Men beschouwt de ondervraagde
landen als menschen, die bedreigd worden
met een revolver en wie men vraagt of zij
zich in gevaar voelen. By voorbaat toonde
men zich derhalve reeds gereserveerd over
de antwoorden.
Wat ook het antwoord van Hitier zal zijn, de
openbare meening in de Vereenigde Staten zal
de pogingen der democratie blijven steunen en
men haalt hiervoor de woorden van senator
Borah in de commissie voor Buitenlandsche
Zaken aan, welke hij heeft gesproken tijdens
de behandeling van de neutraliteitwet: „De Ver
eenigde Staten zijn niet neutraal meer, want de
geest van het land verzet zich tegen de totali
taire mogendheden."
Het ministerie van Financiën heeft besloten
de toepassing van het besluit van den presi
dent tot het heffen van extra-rechten op Duit-
sche goederen, welke 23 April in werking treedt,
niet uit te stellen.
Volgens Reuter heeft de regeering van
Litauen in antwoord op de vragen van
Duitschland, of Litauen zich bedreigd ge
voelt, verwezen naar de overeenkomst bij
het afstaan van Memel, waarbij Duitsch
land heeft verklaard nooit geweld te zullen
aanwenden tegen Litauen.
Verder meldt Havas uit Brussel, dat de Duit-
sche ambassadeur aldaar, graaf von Buelow
Schwante, in verband met Roosevelt's bood
schap aan Hitier, aan de Belgische regeering
de vraag gesteld zou hebben, of zij zich bedreigd
gevoelt door Duitschland. Hem zou ten ant
woord gegeven zijn, dat België zich niet be
dreigd gevoelt, aangezien het vertrouwen heeft
in de verzekeringen, welke het spontaan van
Engeland en Frankrijk heeft ontvangen. Aan
de pers is omtrent deze démarche, waarvan wij
met het noodige voorbehoud melding maken,
geen mededeeling gedaan.
Het bekende Amerikaansche weekblad „Ken'
bevat een uitgebreid artikel over de Nederiand
sche weerkracht. Het is van de hand van Réne
Mac Coll. De schrijver maakt melding van de
wijze waarop Nederland weerstand zou kunnen
bieden aan een leger, dat zijn grondgebied zou
willen betreden. Hij gewaagt van de inundatie
mogelijkheden en noemt het complex van wa
ter en kazematten „een zeer sterk verdedigings
stelsel". Mac Coll deelt mede, dat het Neder
iandsche leger op oorlogsvoet uit 500.000 man
nen bestaat, maar dat dit cijfer tot 1.680.000 is
op te voeren. Het aantal Nederiandsche oor
logsvliegtuigen schat hij op 600. Zijn conclusie
luidt: „Nederland zou geen gemakkelijk hapje
voor een vreemd leger zijn. Zijn burgerbevol
king zou strijden met grooten moed en vech
tende voor haar eigen grond, gewapend met
moderne middelen en beschermd door zee en
rivieren, zich krachtig doen gelden tegen iede-
ren indringer."
PADANG, 22 April. (Aneta). De heer Nijhoff,
employé van de firma Jdcobson en van den
Berg te Padang, is, in een pasgekochten auto.
op weg zijnde van Soengelpenoeh naar Padang,
ln een ravijn gestort en zwaar gewond. Hij werd
door de veldpolitie gevonden.
BERLIJN, 22 April (Havas) Het Fransche
katholieke orgaan „La Croix" is in Duitschland
op last van Himmler. in overeenstemming met
den minister voor Propaganda, verboden en wel
op grond van de verordening op de bescher
ming van volk en staat.
Een rede der Groot-Hertogin van Luxem
burg bij de honderd-jarige onafhankelijk
heidsfeesten.
Ook Litauen antwoordt op de vragen
van Hitier.
Door het verongelukken van Fransche
militaire vliegtuigen kwamen 20 perso
nen om het leven.
Jacomoni, Italiaansch gezant te Tirana, is
benoemd tot luitenant-generaal van Al
banië.
Auto op den weg SoengeipenoehPa
dang in ravijn gestort; de bestuurder
zwaar gewond.
New-Yorksche beurs: stemming prijshou
dend.
O
W JANSWEG 17- KRUISSTR.22
i A=A Irvx-i
Onze Romeinsche correspondent seinde dd.
22 April:
De H. Vader ontving heden in particuliere
audiëntie den president en den secretaris van
de Pax Romana. Zij hebben den H. Vader een
uiteenzetting gegeven van h^t programma van
het internationaal Congres van de Pax Ro
mana, dat in den a.s. zomer te Washington
wordt gehouden. Voorts hebben zij den H. Va
der de verzekering gegeven, dat een groot getal
van de by Pax Romana aangesloten vereeni-
gingen deel zal nemen aan den Kruistocht van
gebed, waarom de H. Vader heeft gevraagd.
De H. Vader heeft voor de opperste leiding
van de Katholieke Actie in Italië een commis
sie ingesteld bestaande uit de Kardinalen Luigi
Lavitrano van Palermo, Pietro Boetto van Ge
nua en Adeodato Piazza van Venetië. Aan de
commissie is een secretaris toegevoegd met den
titel van „Algemeen kerkelijk assistent".
De H. Vader heeft heden met de eerbewyzen
aan zyn rang verschuldigd in audiëntie ont
vangen Z. K. H. Prins Adelbert van Beieren
met familie.
Voorts ontving de H. Vader den nieuwen ge
zant van Ecuador, Z. Exc. Lisimaco Guzman.
Deze heeft den H. Vader zyn geloofsbrieven
overhandigd.
Wijlen jhr. Ruijs de Beerenbrouck
heeft eens als de grootste ramp van
onzen tijd aangewezen de crisis van
het vertrouwen. De volken, de staats
lieden en de gewone menschen ver
trouwen elkaar niet meer en de ach
terdocht regeert de wereld. De achter
docht jaagt iedereen op. Een gegeven
woord wordt gewantrouwd, een bedoe
ling wordt in den slechtsten zin uit
gelegd Allerlei vermoedens worden
gekoesterd en men denkt van den
andet alle kwaad Achterdocht is een
funest iets, zoowel in het openbare
maatschappelijke als in het particu
liere leven. Achterdocht vreet de goe
de samenwerking aan, vertroebelt de
verhoudingen, verlamt energie en on
dernemingslust, doodt vriendschap en
saamhoorigheidsgevoel. Achterdocht
weet niet-bestaande boosheden tot
werkelijkheid te maken en is de oor
sprong van heel veel leed. hes', veel
kwaad, heel veel vijandschap! Ban
de achterdocht en onze samenlevim
wordt stukken beter!