Heden beslist het Lagerhuis
over den dienstplicht
Stadt Schanke
Het volmachtenontwerp van
Pierlot aangenomen
Uiteenzetting van
Chamberlain
Engeland stemt in
met Roosevelt
Het nieuws van'heden
„BELGIE'S
AANGETAST"
DE BAROMETER
Niets zal de wereld beter overtuigen van onzen vasten
wil tot verzet tegen ieder streven
naar overheersching"
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DONDERDAG 27 APRIL 1939 OCHTENDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL 13866 - CIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21757
De geldigheidsduur der ingediende
wetten zal slechts van tijde-
lijken aard zijn
Maatregelen tegen
oorlogswinst
De oppositie aan het woord
De indruk in Duitschland
Heden diner a f 1.40
Gunstige indruk in Roemenië
m
De regeering vastbesloten drasti
sche en energieke maatregelen
tot een herstel te nemen
Opvallende verklaring
van minister Gutt
De Engelsche en Egyptische troepen hebben in de Suez-kanaalzone gecombineerde
oefeningen gehouden. Officieren op hun waarnemingspost
Volmachtenontwerp aan
genomen
Gillon president van
den Senaat
Polen en de Sovjetunie
„Rusland toont steeds meer begrip
voor Poolsche belangen"
Het Weer
minimin^
Bereid elk voorstel tot betere
grondstoffenverdeeling te
overwegen
Henderson's terugkeer
naar Berlijn
Prestige
Vijf Franschen door
Berlijn uitgewezen
CHVALKOVSKY GEZANT
TE BERLIJN
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et., Ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag één 45 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
LONDEN, 26 April. Minister-presi-
ident Chamberlain heeft in het Brit-
sche Lagerhuis een uitvoerige toe
lichting gegeven op het besluit van
de regeering den dienstplicht in te
voeren voor jongemannen van 20 en
21 jaar, die dan een opleiding van
zes maanden zullen ontvangen.
In zijn verklaring heeft de Eerste
Minister voorts medegedeeld, dat er
nieuwe maatregelen zullen worden
genomen om de winsten, verkregen
ten gevolge van de herbewapening,
te beperken. De regeering is voorts
van meening, dat in geval van oorlog
een wet moet worden aangenomen,
waarin speciale straffen worden ge
steld op het maken van oorlogswinst
en waarbij de stijging van individueele
inkomens en vermogens wordt inge
kort ten behoeve van den staat.
Namens den minister-president is tevens de
Volgende motie ingediend, waarover Donderdag
in het Lagerhuis gedebatteerd zal worden:
„Het Lagerhuis hecht zijn goedkeuring aan
het voorstel der regeering tot een zoo spoedig
mogelijke invoering van een stelsel van ver
plichte militaire oefening, zooals aangekon
digd op 26 April. Het beschouwt een dergelijk
stelsel als noodzakelijk voor de veiligheid van
het land en de nakoming der verbintenissen,
die Engeland jegens zekere Europeesche lan
den op zich heeft genomen. Het juicht het toe,
dat de regeering aan dit voorstel nieuwe legis
latieve bevoegdheden verbindt ter beperking
Van de winst der ondernemingen, welke in
hoofdzaak voor de bewapening werkzaam zijn,
en dat, ter verzekering van het doel, in oorlogs
tijd straffen op winstmaken gesteld kunnen
Worden om de vergrooting van persoonlijken
rijkdom tengevolge van oorlogsomstandigheden
te voorkomen."
Over dezelfde motie zal ook in het Hoogerhuis
£en debat gehouden worden.
Ofschoon het standpunt der vakvereenigin-
6en nog niet bekend is, lijkt het weinig twij
felachtig, dat de arbeidersfractie het regee-
tingsplan zal aanvallen.
In zijn toelichting op het besluit tot invoe
ring van den dienstplicht zeide Chamberlain,
dat de huidige procedure voor het mobiliseeren
i'an 's lands strijdkrachten verouderd is geble
ken en volkomen ongeschikt voor de moderne
toestanden.
Die procedure gaat namelijk uit van de ver
onderstelling, dat een oorlog slechts kan uit
breken na zulk een periode van waarschuwing,
dat er tijd zou zijn om de strijdkrachten van
vredesvoet op ooriogsvoet te brengen. Over het
Algemeen kan een mobilisatie, of zij nu volledig
,s of partieel, bij de huidige procedure slechts
Geschieden na het afkondigen van een procla
matie, welke bovendien voor eiken tak der
Weermacht nog verschillend is en waarin ver
klaard wordt, dat er een noodtoestand is inge
treden Het uitvaardigen van zulke proclama
ties was ongetwijfeld oorspronkelijk bedoeld
t'cor het oogenblik. dat oorlog dreigt uit te
weken
Maar in onzen tijd kan 't gebeuren, dat een
°orlog niet dreigt uit te breken en dat toch de
klgemeene toestand zoo onzeker is, dat het ge-
^enscht is zekere voorzorgsmaatregelen te ne-
k-cn, zonder daaraan openbaarheid te geven en
konder een schok toe te brengen aan het ver
trouwen van het publiek, welke schok door het
Uitvaardigen van de proclamaties wordt teweeg
gebracht.
Op grond hiervan heeft de regeering besloten
Onverwijld een wetsontwerp in te dienen, geti
ld de reserve- en huiptroepenwet, waardoor
Oe procedure zal worden vereenvoudigd en de
t^oning in staat zal worden gesteld de verschil
lende dienstdepartementen te machtigen iedere
klasse of soort reserve- en hulptroepen op te
toepen.
De wet zal van tijdelijken aard zijn. evenals
Oen andere later te noemen wet, aldus Cham
berlain. De premier sprak de hoop uit, dat de
®t onverwijld zou worden goedgekeurd opdat
be regeering in staat zal zijn dadelijk op grond
van de wet te handelen.
In zijn motiveering van het besluit der re-
GBering, wees Chamberlain er o.m. nog op, dat
Jo^er ander land in Europa dezelfde bevoegd
beden heeft als de regeering thans vraagt en
dat de regeering rekening heeft moeten houden
biet de nieuwe verplichtingen, die zij in
**Uropa op zich heeft genomen.
Wij kunnen, aldus Chamberlain, niets anders
ban de juistheid erkennen van het standpunt,
b^t door andere democratieën, in het bijzonder
^bor onze vrienden in Europa, wordt ingeno
men, dat ondanks de ontzaglijke krachtsin
spanning, dia dit land reeds verricht heeft op
het gebied der bewapening, niets de wereld
zoozeer zou overtuigen van den vasten wil van
dit land, zich krachtig te verzetten tegen
ieder streven naar algemeene overheersching,
als de aanvaarding van het beginsel van mili
tairen dienstplicht, dat op het vasteland alge
meen regel is.
Chamberlain herinnerde er aan, dat hij ver
klaard had, dat in vredestijd geen dienstplicht
zou worden ingevoerd. Wij zijn, zeide hij, thans
niet in oorlog, maar toch kan niemand bewe
ren, dat dit vredestijd is in den zin, waarin
dit woord met recht kan worden gebruikt.
De waarde van het besluit was volgens Cham
berlain voorts hierin gelegen, dat het een be
wijs is van den vasten wil daadwerkelijk een
rol te spelen bij het verzekeren van den vrede.
De premier verklaarde verder: de regeering
is tot de conclusie gekomen, dat, om aan deze
nieuwe en, naar ik hoop, exceptioneele om
standigheden het hoofd te bieden, een zekere
mate van verplichte militaire opleiding voor-
lbopijJ noodig is geworden.
Ik zeg voorloopig, omdat ik er op wil
wijzen, dat de regeeringsvoorstellen, die
opgenomen zullen zijn in een tweede
wetsontwerp, dat tegelijk met het eerste
zal worden ingediend en den naam „wet
inzake de militaire opleiding" zal dragen,
van tijdelijken aard zullen zijn.
Het ligt in de bedoeling, dat de bevoegdheden
op grond van de wet voor drie jaar gelden,
doch als op een vroegeren datum de regeering
van oordeel zou zijn, dat de omstandigheden
zoodanig gewijzigd zijn, dat de bevoegdheden
niet langer noodig zijn, dan kunnen zij door
den geheimen raad worden opgeheven. Daar
entegen kan de geldigheidsduur van de wet
door het parlement van jaar tot jaar verlengd
worden.
Ten besluite verklaarde Chamberlain nog,
dat alle maatregelen, die den laatsten tijd
waren genomen met betrekking tot de lands
verdediging, in hoofdzaak slechts één doel
hadden, n.l. Engeland in staat te stellen, de
aangegane verplichtingen na te komen, in het
geloof, dat daardoor de vrede in Europa het
best verzekerd kan worden.
Na Chamberlain nam Attlee het woord, die
o.a. verklaarde, dat het besluit der regeering
verdeeldheid in de gelederen zou zaaien en op
krachtig verzet zou stuiten. Chamberlain zeide
in zijn antwoord aan Attlee o.m., dat hij de
wcnschelijkheid erkende, dat het Huis in de
gelegenheid wordt gesteld zoo spoedig mogelijk
over zulk een belangrijke verklaring van ge
dachten te wisselen en hij stelde daarom voor.
Donderdag reeds de debatten te houden.
De leider der liberale oppositie, Sinclair, vroeg,
waarom er geen overleg met de oppositie is ge
pleegd alvorens de belofte van Chamberlain
herzien werd. Hij zeide, dat de oppositie er recht
op had, geraadpleegd te worden, al was het al
leen maar wegens haar krachtige overtuiging
ten aanzien van het beginsel van vrijwilligen
dienst en het stijgende succes bij de aanwerving
voor dien dienst.
Chamberlain gaf Sinclair de verzekering, dat
het niet de bedoeling was geweest onhoffelijk te
zijn of de gebruikelijke vormen te verwaarloo-
zen, doch er was geen tijd om meer te doen, dan
den leider der oppositie en leden van het vak-
vereenigingscongres van de voorstellen in kennis
te stellen.
In antwoord op een vraag van Lloyd Geor
ge zeide Chamberlain, dat het aantal man
nen, waarop het voorstel betrekking heeft,
310.000 bedraagt, doch dit getal zou door
afvoeringen aanzienlijk verminderd worden.
Toen Lansbury en Bevan de gedachte opper
den, het debat langer dan een dag te doen
duren, verklaarde de premier, dat er deze week
nog andere gebeurtenissen plaats grijpen en dat
hij een spoedige beslissing van het Huis ge-
wenscht achtte.
Het invoeren van den militairen dienst
plicht in Engeland wordt in Duitschland
beschouwd als een poging van de demo
cratieën het dynamisme van de totalitaire
staten in te dammen. Men neemt den wil
van Engeland eventueel oorlog te voeren niet
ernstig op, evenmin de onmiddellijke resul
taten van den dienstplicht.
In politieke Duitsche kringen acht men het
LEIDSCHEPLEIN 5-9 - A'DAM - TEL. 33072
Dagelyks wisselende menu's
Hors d'oeuvre varié - Tomatensoep
Filet de Sole a l'Orly
Varkenscotelet, geb. aardapp., versche Spinazie
Pudding of Gebak
Ook diners van 90 ct. (t g"»gen>
1.15 <s gangen) I.75 (5 gangen)
belachelijk zich door iets te laten intimideeren.
De Duitsche pers beschouwt het besluit als
een geste, welke voornamelijk ten doel heeft de
politieke stemming in Europa te beïnvloeden.
De Nachtausgabe staat daarbij op het stand
punt, dat door het besluit der Engelsche regee
ring geen versnippering van krachten intreedt.
Het is er veeleer een nieuw bewijs voor, hoe
weinig waarde gehecht moet worden aan de
Engelsche beweringen, dat Engeland geen om-
singelingspolitiek tegen Duitschland voert.
De Lokalanzeiger spreekt van een schier
paniekachtig besluit.
De reactie van het Roemeensche volk op de
aankondiging van den dienstplicht in Engeland
is buitengewoon gunstig. Men staat op het
standpunt, dat de eerste lichting wel niet groot
is, doch dat de psychologische beteekenis van
de verandering der Britsche politiek enorm is.
De secretaris-generaal der Fascistische partij, Achille Starace, heeft een bezoek
aan Albanië gebracht. De Italiaansche troepen te Tirana hielden bij die gelegenheid
een groote parade
Onze Rrusselsche correspondent seinde d.d.
26 April;
In dün loop van de debatten over het
volmachtenontwerp in de Kamer heeft de
nieuwe minister van Financiën, Gutt,
enkele nuchtere mededeelingen gedaan
over den financicelen en monetairen toe
stand van België, die sensatie verwekten
en van dien aard zijn, dat zij de twijfelaars
bij de katholieken en liberalen aan zullen
zetten, om onverwijld door goedkeuring
van het volmachtenontwerp de regeering in
staat te stellen het financieel en econo
misch herstel te ondernemen.
Gutt erkende volmondig dat het crediet
van België aangetast is.
De goudexport bedroeg sedert 22 Februari
ruim 4% milliard frs. TOch blijft de technische
toestand van de Nationale Bank van België
zeer stevig.
In strijd met een tot nu toe gevestigde
traditie deed de minister publiekelijk enkele
mededelingen over den toestand der schat
kist. De minister verklaarde dat de schatkist
bijna uitgeput is. Indien de leeningen op kor
ten termijn in Nederland en Zwitserland niet
hernieuwd wbrden, zal de Belgische schatkist
nog dit jaar 3milliard frs. noodig hebben.
Devaluatie zou geen rédding brengen. Er
zal veeleer een beroep worden gedaan od kort
loopend crediet in het binnenland. Minister
Gutt veréènigde zich met de wPorden, onlangs
uitgesproken door den Franschen minister van
Financiën, Paul Reynaud: „Het is beter be
lasting te heffen, dan een valsche munt te
s'aan
Devaluatie, zeide minister Gutt nog, kan niet
komen van de Nationale Rank van België, noch
van de regeering, maar zou komen van een
politiek van gemakzucht, die men de regeering
zou opdringen. Daarom verkoos de regeering
drastische en energieke middelen om tot een
herstel in België te komen en monetaire
avonturen te vermijden. Over de economische
heraanpassing van België zeide de minister,
dat zij slechts kan gebeuren in het kader van
het evenwicht der begrooting en van de munt-
veiligheid.
Het was opvallend, dat deze woorden toege
juicht werden, niet alleen door de meerder-
Minister Gutt
head, doch ook door enkele socialisten. Te negen
uur Woensdagavond begon de avond- en nacht
zitting van de Kamer, waarin zal worden ge
stemd over het volmachten-ontwerp.
Omstreeks middernacht had in de
Belgische Kamer de stemming plaats
over het geheel van het wetsontwerp,
waarbij de volmachten worden ver
leend aan de nieuwe regeering. Het
wetsontwerp werd aangenomen met
104 stemmen tegen 84. bij 5 ont
houdingen.
Al de in de Kamer aanwezige Katholieken
en liberalen stemden en bloe voor de volmach
ten. Tegen stemden de socialisten, de Vlaamsch-
nationalisten, de communisten, Grammens en
Frenssen. De Rexisten en de oud-strijders ont
hielden zich van stemming. Het was opvallend,
dat, bij de stemming over de verschillende ar
tikelen, het artikel dat volmachten verleent
voor de verdediging tegen luchtaanvallen en
voor de maatregelen voor militaire organisatie
werd goedgekeurd door alle partijen, behalve
de Vlaamsch-nationalisten.
De heer Gillon (liberaal) is bij tweede stem
ming met 83 tegen 80 stemmen tot pïesident
van den Senaat gekozen.
WARSCHAU, 26 April (Havas). De
woordvoerder van het Poolsche ministerie
van Buitenlandsche Zaken heeft een verkla
ring afgelegd aan de vertegenwoordigers
der Poolsche pers over de betrekkingen tus-
schen Polen en de Sovjetunie.
Hij zeide, dat de betrekkingen tusschen beide
landen gegrondvest zijn op het verdrag van
non-agressie van 1932 en het protocol van No
vember 1937. De ontwikkeling van de verhou
ding is zeer bevredigend. Aan Russische zijde
toont men steeds meer begrip voor de Poolsche
belangen.
In diplomatieke en journalistieke kringen is
men van oordeel, dat deze verklaring een ant
woord is op sommige in de pers verschenen ar
tikelen over de betrekkingen tusschen Polen en
de Sovjetunie, waarin werd geschreven, dat de
Sovjetunie geen beslissende factor was in Euro
pa, dat haar strijdkracht een onbekende groot
heid was en dat de belangen van de Sovjetunie
in het Verre Oosten lagen.
VOOR HET GFHEELE LAND:
meest matige, later wellicht toenemende EE
EE Noordelijke tot Noord-Oostelijke wind, in
EE het Noorden helder tot licht of half be- EE
EE wolkt, droog weer, in het Zuiden half tot
EE zwaar bewolkt, met eenige kans op regen,
koude ochtend, overdag zelfde temperatuur.
E ALGEMEENE VOORUITZICHTEN: 1
EE aanhouden van het gure en schrale weer S
EE met nachtvorsten, later eenige toename
der bewolking.
LONDEN, 26 April. (Reuter) Op een vraag
over het initiatief van Roosevelt heeft de
Britsche minister-president Chamberlain
in het Lagerhuis geantwoord:
Het verheugt mij de gelegenheid te krijgen
duidelijk te maken, dat de Britsche regeering
sympathiek staat tegenover elke poging een
overeenkomst te sluiten op het gebied van be
perking der bewapening en nieuwe wegen te
banen voor den internationalen handel en het
economisch verkeer.
In dit verband vestig ik de aandacht op het
feit, dat de regeering onderhandelt met be
paalde landen en dat een Finsche delegatie zich
in Engeland bevindt en dat tevens de Britsche
delegatie naar Roemenië in Boekarest aange
komen is.
De regeering is bereid elk voorstel tot een
betere verdeeling van grondstoffen, waarvan
in het Britsche koloniale gebied een prac-
tisch onuitputtelijke overvloed is, te over
wegen.
In antwoord op diverse vragen antwoordde
Chamberlain, volgens Havas, dat de Britsche
regeering bereid zou zijn deel te nemen aan be
sprekingen met de Duitsche regeering, teneinde
tot een algemeene regeling te komen, wanneer
zij er van overtuigd zou zijn, dat dergelijke be
sprekingen gunstig zouden worden ontvangen
en de kans zouden hebben tot bevredigende re
sultaten te leiden.
Butler, de onderminister van Buitenlandsche
Zaken, kondigde aan, dat de regeering op het
oogenblik geen plannen koestert tot het geven
van een garantie aan Noorwegen, Zweden en
Finland.
Wij zien geen reden, zoo zeide spreker, de
integriteit van deze landen als bedreigd te be
schouwen.
Wanneer deze bedreigd worden, op een later
tijdstip, dan zal de aldus ontstane situatie zeer
zeker de volle belangstelling van Engeland heb
ben.
Op de vraag of de Britsche ambassadeur te
Berlijn in de gelegenheid zou zijn voor de Vrij
dag te houden zitting van den Rijksdag een on
derhoud te hebben met Von Ribbentrop, ant
woordde Chamberlain, dat de ambassadeur van
ochtend door den staatssecretaris von Weisacker
werd ontvangen en dat het niet mogelijk was
een afspraak te maken voor een onderhoud met
den minister van Buitenlandsche Zaken.
Ongetwijfeld zal de ambassadeur van zijn vrij
heid van handelen gebruik maken om te trach
ten een onderhoud met Von Ribbentrop te ver
krijgen.
Chamberlain voegde hier aan toe, dat de
ambassadeur geen opdracht heeft ontvangen
suggesties of voorstellen te doen aan de
Duitsche regeering. „Wij meenden, dat het
onder de tegenwoordige omstandigheden
juist was, dat hij op zijn post zou zijn om
de rijksregeering op de hoogte te houden
van de ontwikkeling van de Britsche bui
tenlandsche politiek." (Applaus op de ban
ken der ministers.)
Chamberlain geeft een uitvoerige' toe
lichting op het wetsontwerp voor ver
plichten militairen dienst.
Opzienbarende verklaring van minister
Gutt over den toestand van België's
schatkist.
Engeland stemt in met Roosevelt's ini
tiatief, verklaarde Chamberlain in het
Lagerhuis; de terugkeer van Henderson
naar Berlijn.
De Roemeensche minister van Buiten
landsche Zaken, Gafencoe, uit Londen
vertrokken.
Voortgezette behandeling van het wets
ontwerp Autovervoer Personen door de
Tweede Kamer.
Memorie van antwoord aan de Eerste
Kamer over het wetsontwerp inzake het
recht van vereeniging en vergadering.
B. en W- van Den Haag stellen den Raad
voor, over te gaan tot den aankoop van
luchtafweergeschut.
Gep. vice-admiraal Kayser tijdens on
derhoud met minister aan hartverlam
ming overleden.
Installatie van den nieuwen Soesoehoe-
nan van Soerakarta.
Beurs van New York: Na gedrukte
opening volgde eenig herstel; slot goed
prijshoudend.
Een vreemd woord met een eigen
aardige, moeilijk in 't Nederlandsch
te omschrijven beteekenis. Men komt
het in de laatste dagen weer veelvul
dig tegen in de diplomatieke verhou
dingen tusschen verschillende landen.
Men gewaagt ervan dat het eene land
een prestige-offer brengt ter wille van
den algemeenen vrede, enz. In de ge
wone samenleving is „men" vreeselijk
bang voor z'n prestige. En juist de
menschen van wie de minste geeste
lijke kracht en spiritueele invloed uit
gaan zijn het angstigst voor hun
prestige. Nu is het noodig in het leven
zijn prestige te bewaren en zijn naam,
zijn gezag, zijn geestelijke waardij
hoog te houden. Gezagsdragers moeten
hun gezag zoeten te doen eerbiedigen.
Maar het hoog houden van zijn pres
tige bereikt men niet met benepen
middelen, niet met kleinzielig geplaag
of hooghartig gedoe maar met het tot
gelding brengen van zijn eigen hoo-
gere geestelijke waarde. Men moet die
dus bezitten!!! En als men die bezit
behoeft men niet te angstig te zijn
voor een prestige-offer.
BERLIJN, 26 April (Havas). Vijf Fransche
zakenlieden te Berlijn hebben aanzegging ont
vangen binnen een tijdvak van vier tot twaalf
dagen het land te verlaten. Een opgaaf van re
denen werd niet verstrekt.
Geen van de uitgewezenen, die allen van El-
zassischen oorsprong zijn, heeft noch onder de
huidige, noch onder vorige regeenngen zich be
zig gehouden met politiek.
De oudste van deze zakenlieden is 70 jaar en
wcont reeds 50 jaar in Duitschland.
De tijd gedurende welken de overigen in
Duitschland vertoeven varieert tusschen 10 en
25 jaar.
PRAAG, 26 April (D.N.B.) President Hacha
heeft den vroegeren minister van Buitenland
sche Zaken, Chvalkovsky, benoemd tot gezant
van het protectoraat Bohemen en Moravië bij
de regeering te Berlijn
Stand op Donderdag 1 uur v.m. 76S.2
Vorige stand 752.3
