Het Lagerhuis voldaan over
het verdrag met Turkije
Blijvende onrust
in Danzig
Fransche Kamer
steunt Daladier
Het
nieuws van'
heden
vereenigde katholieke pers
ANKARA HEEFT ZIJN
POSITIE BEPAALD
EEN RADIOREDE VAN
PAUL REYNAUD
BEZETTING VAN AMOY
SLECHTS TIJDELIJK?
BERLIJN KOMT ONDEP
DEN INDRUK
DE BAROMETER
fcUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27M ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
ZATERDAG 13 MEI 1939 - OCHTENDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21785
5?
Maquette van de geweldige Elbebrug, die nabij Hamburg wordt gebouwd. De draagpijlers zullen 180 M. hoog worden
Overleg tusschen beide regeeringen
ter verzekering van de veilig
heid op den Balkan
Het handelsverdrag
met Roemenië
De onderhandelingen met
Boekarest
Turksche parlement juicht het
pact met Londen toe
Britsche pactomanie,
oordeelt Berlijn
Franco inspecteert de
luchtmacht
Spaansch-Duitsche economische
onderhandelingen
Het Weer
Nazi's maken zich schuldig aan
anti-Poolsche excessen
Polen verbranden Duitsche
kranten
DEFENSIE AFGESCHAFT
Motie van vertrouwen in de
regeering met groote meer
derheid aangenomen
Frankrijk is eensgezind,
zegt Blum
Daladier aan het woord
Daladier
De ballons, welke Londen tegen luchtaanvallen zullen moeten beschermen, zijn in
groote hangars ondergebracht. Op den luchtvaartdag op 20 Mei zullen zij aan de
demonstraties deelnemen
Aansporing om in te schrijven op
de leening 1939
Japan tracht de troepenlandingen
te rechtvaardigen
De Japansche politiek
Tsjoengking hevig gebom
bardeerd
LIBERALEN KEUREN DEN
DIENSTPLICHT GOED
De duidelijke verklaringen van
Daladier en Chamberlain heb
ben politieke kringen verrast
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „OmroeDers" zie de rubriek
■<21* - .</<x
AA*- -
C» U f jm* m
pf 8#>
LONDEN, 12 Mei In alle kringen
van het Britsche Lagerhuis gaf men
2'jn groote voldoening te kennen over
inhoud van Chamberlains ver
klaring, waarin deze mededeeling
deed van de volkomen eensgezindheid
btsschen Engeland en Turkije. Vooral
de aankondiging van het op handen
*'Jnde accoord tusschen Londen en
Ankara, waarbij beide regeeringen el
kaar wederzijdsche hulp toezeggen in
Keval van een aanval in de Middel-
Lndsche Zee, werd met groote instem
ming ontvangen.
regeering te Ankara heeft hiermede dui-
ehjk de zijde der democratieën gekozen. Men
5cht deze verklaring juist thans van belang,
Duitschland alle staten heeft gewaarschuwd
^°°r de gevolgen van het zich aansluiten bij
niet-aanvals-front. In Londensche diploma
te kringen merkt men op dat dit accoord
lo Engeland kan rekenen op de
^^ale medewerking van Turkije, dat niet alleen
sleutelpositie bezet in de Zwarte Zee, doch
t kan helpen in Palestina en Egypte, indien
ks noodig zou zijn. Men acht derhalve de
feenkomst een werkelijke bijdrage tot den
6de en meent dat de oorlogskansen hierdoor
e'ner worden.
zijn uiteenzetting in het Lagerhuis heeft
^hamberlain er den nadruk op gelegd, dat
2e verklaring evenmin als de voorgenomen
efeenkomst tegen eenig land is gericht: Zij
slechts ten doel Engeland en Turkije van
anders hulp en bijstand te verzekeren, m-
®h de noodzakelijkheid zich zou voordoen.
„De beide regeeringen hebben ingezien, dat
tip Punten' waaronder de scherpere defini-
der verschillende omstandigheden, waarinde
t;, ^erkeerige verbintenissen in werking zullen
f' n, een nader onderzoek vereischen, alvo-
V Vs de definitieve overeenkomst kan worden
tooid. Met dit onderzoek is men bezig
üe beide regeeringen beseffen verder, dat
et ook noodig is de veiligheid in 't Balkan-
Schiereiland te verzekeren: zij plegen met
e'kander overleg om dit doel zoo spoedig
hogelijk te bereiken.
is de bedoeling, dat genoemde regelin-
de beide regeeringen niet verhinderen
m^reenkomsten met andere partijen in het al-
•dieene belang van den vrede te sluiten,
^adat Chamberlain deze verklaring had af-
Sj^e2d, vroeg de arbeidersleider Attlee, of het
van een overeenkomst zou worden ge-
Sd door stafbesprekingen. Chamberlain ant-
rdde, dat dit punt naar zijn meening niet
ar voren zal worden gebracht, alvorens de
nitieve overeenkomst tot stand is gekomen.
lo^^derson stelde de vraag of Britsche oor-
jj schepen de Zwarte Zee zouden kunnen Din-
indien men Roemenië te hulp zou
Opeten komen Chamberlain antwoordde hier-
tw. dat zjjn verklaring nog geen betrekking
op dergelijke specifieke punten. Deze zul
len echter ongetwijfeld behandeld worden in
de definitieve overeenkomst.
Naar Havas uit Boekarest meldt, reageert de
Rcemeensche pers gunstig op het tusschen
Engeland en Roemenië gesloten handelsver
drag. De bladen wijzen erop, dat ontwikkeling
van het economisch verkeer tusschen beide
landen gaat langs normale wegen, waarbij re
kening wordt gehouden met de natuurlijke be
langen van beide landen. Het verdrag streeft
geen politiek na, noch een kunstmatige ont
wikkeling van zekere belangen, teneinde af
breuk te doen aan de belangen van andere
landen.
Havas meldt uit Ankara: In de hedenmid
dag gehouden bijeenkomst van de Turksche
Nationale Vergadering heeft Saradjogloe, de
minister van Buitenlandsche Zaken, onder
levendige toejuichingen een verklaring afgelegd
over de jongste onderhandelingen met Engeland
en de Sovjet-Unie. Ook herinnerde hij aan de
besprekingen die met Frankrijk gevoerd worden.
De totstandkoming van het Britsch-
Turksche pact heeft in Duitschland merk
bare ontstemming gewekt.
Had reeds Donderdag de Deutsche diploma-
tisch-politische Korrespondenz zich laatdunkend
uitgelaten over de pogingen van „zekere groote
mogendheden, Turkije in haar merkwaardigen
„vredesbond" te betrekken," thans, nu de slui
ting van het verdrag geen twijfel meer openlaat,
tracht men de Britsche anti-agressiepegingen
belachelijk te maken.
In welingelichte kringen te Berlijn, aldus Ha
vas, ziet men in dit verdrag een nieuw bewijs
van een soort pactomanie, waaraan Engeland
plotseling is gaan lijden. Genoemde kringen
verwijten Chamberlain „uiterst lichtzinnig" te
hebben gesproken van oorlog.
In zijn overhaaste aankondiging van dit nieu
we pact wil men een teeken van zwakheid z:en.
Men verwijt de Turksche regeering, dat zij
„de zekere en veilige basis van de politiek van
Kemal Ataturk" heeft verlaten en men vraagt
zich af, of Turkije er wel verstandig aan ge
daan heeft te verzaken aan de politiek van
strikte neutraliteit, die door de stichters van
het nieuwe Turkije zoozeer benadrukt werd.
Dezelfde Duitsche kringen betwijfelen 't ver
der, of de houding der Turksche regeering wel
door de bevolking wordt gedeeld.
Intusschen, zoo verklaart men, laten het Rijk
en Italië zich niet intimideeren door dergelijke
verdragen.
MADRID, 12 Mei (Reuter) Generaal
Franco heeft vandaag op het even buiten Ma
drid gelegen vliegveld Barajes de Duitsche,
Italiaansche en Spaansche luchteskaders ge
ïnspecteerd. Ofschoon geen vliegtuigen opstegen,
stonden ongeveer vierhonderd toestellen opge
steld, terwijl de troepen voorbijtrokken. Fran
co decoreerde persoonlijk een aantal Duitsche
en Italiaansche vliegers met militaire me
dailles.
Naar Reuter uit Berlijn verneemt zal Wohl-
tat, die een groote rol heeft vervuld bij de
totstandkoming van het Duitsch— Roemeen-
sche verdrag, zich binnenkort met een econo
mische zending naar Spanje begeven. De datum
van zijn vertrek schijnt nog niet'vast te staan.
=5 VOOR HET GEHEELE LAND:
betrokken tot zwaar of half bewolkt, kans
op enkele regenbuien, daarna opklarend,
zelfde temperatuur als gisteren, meest
matige Noord-Oostelijke tot Noordelijke
wind.
i ALGEMEENE VOORUITZICHTEN:
opklarend, de kans op nachtvorsten neemt
weer toe. j=
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiH
GDYNIA, 12 Mei. (Reuter). Terwijl de
Polen te Danzig den dood van Pilsoedski
herdachten, heeft een nationaal-socialisti-
sche menigte verwoestingen aangericht in
een Poolsch restaurant en de ruiten van de
Poolsche krantencentrale ingegooid. Stee-
nen werden naar het portret van Pilsoedski
geworpen en verscheidene van rouwfloers
voorziene vlaggen werden van Poolsche ge
bouwen neergehaald.
Vanochtend zijn de edities van twintig Pool
sche bladen In beslag genomen. De Polen, die
ir de Poolsche school te Langfuhr een ha -
denkingsbijeenkomst wilden houden, zijn d jor
de politie gewaarschuwd, dat deze geen be
scherming kon waarborgen.
Intusschen heeft de Senaat den Poolschen
autoriteiten zijn verontschuldiging aangeboden
voor het bomincident, dat zich eenige dagen
geleden heeft voorgedaan en voor den aanval
op den Poolschen stationschef te Marianau, die
In ernstigen toestand naar een ziekenhuis moest
worden gebracht.
De Poolsche commissaris te Danzig heeft bij
den Senaat der vrije stad geprotesteerd naar
aanleiding van deze incidenten.
In- Polen komt steeds meer een anti-Duit-
sche stemming tot uiting. Zoo hebben voorbij
gangers aan den uitgang van het station te
Lodz alle uit Duitschland komende kranten in
de Duitsche taal verbrand.
De regeering van Bohemen en Moravië heeft
besloten het ministerie van Defensie af te
schaffen.
PARIJS, 12 Mei (Havas). De Fran
sche Kamer heeft met 375 tegen 230
stemmen een motie van vertrouwen in
de regeering aangenomen.
Deze motie was ingediend door den radi
caal-socialist Chichery. Er was ook een com
munistische motie ingediend, die pleitte voor
een politiek van wederzijdschen bijstand met
de Sovjet-Unie op den grondslag van gelijk
heid. Bij den aanvang der vergadering vroeg
Blum schorsing der bijeenkomst, opdat de so
cialistische fractie de moties zou kunnen on
derzoeken. Gedurende deze schorsing besloot
de fractie tegen de door de regeering aan
vaardde motie van vertrouwen te stemmen, om
dat Daladier geen stemming in gedeelten had
willen toestaan. Dit besluit werd met 48 te
gen 42 stemmen genomen.
Na de hervatting der vergadering consta
teerde Blum, dat de Fransche politiek geheel
omgeslagen is. Terwijl men zich voorheen
slechts bezig hield met de belangen van het
Fransche rijk, is daarvoor thans de politiek
van collectieve veiligheid in de plaats gekomen.
Blum zeide te gelooven in de mogelijkheid van
vermijding van den oorlog, maar volgens hem
is een noodzakelijke voorwaarde voor den vrede,
dat de leiders der totalitaire landen overtuigd
zijn van de volledige oprechtheid der Europee-
sche politiek van Engeland en Frankrijk.
Blum sprak zijn voldoening uit over de ver
klaringen van Beek en Daladier. De leiders der
dictatuurstaten moeten er zeker van zijn, dat
tegenstand zal worden geboden. De onderhan
delingen met Rusland hadden met meer spoed
gevoerd moeten worden. Blum herinnerde er
vervolgens aan, dat er nog steeds Duitschers
en Italianen in Spanje zijn en dat de Spaan
sche strijdkrachten het dubbele van de normale
sterkte hebben.
De socialisten aldus Blum waren bereid
de buitenlandsche politiek der regeering goed
te keuren. Maar Daladier bracht in zijn ver
klaring kwesties ter sprake, waarover regeering
en socialisten het niet eens zijn. De socialis
ten zullen dus de wetsdecreten niet goed
keuren.
Men zou zich echter vergissen, wanneer
men daarin een aanwijzing zag voor de ge
dachte, dat er geen eenstemmigheid
heerscht, als de onafhankelijkheid en de
vrijheid van het vaderland in het kader
der collectieve veiligheid op het spel staan,
Vervolgens nam Daladier het woord. Hij
zeide, dat de politiek van Frankrijk niet is om
gedraaid, maar er zijn veranderingen in Euro-
Pa gekomen. De premier herinnerde aan de
gebeurtenissen in Tsjecho-Slowakije en zeide,
dat een oorlog op dat oogenblik een dwaasheid
geweest zou zijn Sedertdien heeft Frankrijk
nieuwe verplichtingen op zich genomen. Dala
dier stelde de vraag, of deze nieuwe oriëntee
ring, niet alleen van Frankrijk, maar ook van
verscheidene andere landen, niet afhankelijk
is van de houding van Frankrijk. Men heeft
naar Frankrijk geluisterd en de regeering zal
zekere verdiensten voor zich kunnen opeischen
als het niet langer gevaarlijk zal zijn daarover
mededeelingen te doen.
Daladier sprak verder over de van het volk
gevraagde offers. Men kan, aldus zeide hij,
critiek oefenen op het stelsel der overuren in
de fabrieken, maar men moet dan toch con-
stateeren, dat het noodige oorlogsmateriaal
voor de defensie geproduceerd is. De premier
zeide ten slotte de Kamer, zonder onderscheid
van partijen en ook den Senaat dank te bren
gen.
Vervolgens werd de motie-Chichery in stem
ming gebracht, waarbij de regeering de kwestie
van vertrouwen stelde. Slechts socialisten en
communisten stemden tegen. De Kamer ging
hierop tot Dinsdag uiteen.
PARIJS, 12 Mei (Havas). In de radio
rede, waarmede Paul Reynaud zich Vrijdag
avond tot het Fransche volk heeft gericht,
heeft hij o.a. het volgende verklaard:
Dank zij u wordt het driejarenplan afge
wikkeld. Toen ik u in November jl. zeide,
dat de Fransche staat zes maanden lang
geen leening meer zal uitgeven, heb ik
woord gehouden.
Maandag zal de inschrijving worden openge
steld op de leening 1939, die door twee garan
ties is omgeven; in de eerste plaats is de Fran
sche valuta sterk en gerespecteerd, en daaren
boven zijn de Fransche staatsfondsen de laat
ste maanden gemiddeld 13 pCt. in koers ge
stegen, ondanks Praag, Memel en Albanië en
ondanks de bedreiging van Danzig. Zij stegen
terwijl de staatsfondsen van het land in
Europa, dat het oudste en beste crediet heeft,
in koers teruggeloopen zijn. Ziedaar wat de
handteekening van den Franschen staat waard
is.
De minister deed een beroep op de vader
landsliefde van ahe Franschen, die, door op de
leening in te schrijven, Frankrijk sterker zullen
maken en „hun invloed zullen doen gelden op
het lot van Europa".
SJANGHAI, 12 Mei (Havas). De woord
voerder van de Japansche marine te
Sjanghai heeft in antwoord op een mag
over de bezetting van de internationale
nederzetting bij Araoy verklaard, dat deze
bezetting tijdelijk is.
Hij voegde hieraan toe, dat de bezetting ge
rechtvaardigd wordt door de poging den Chi-
neeschen voorzitter van de pro-Japansche
Kamer van Koophandel te vermoorden en door
de inlichtingen welke zijn ontvangen over het
feit, dat de concessie diende tot schuilplaats
van Chineesche terroristen.
Verder zeide hij, dat slechts honderd man
aan land zijn gezet, die in de straten zullen
patroui.leeren. Geen enkel openbaar gebouw is
bezet.
Op de vraag, of de Japansche actie bij Amoy
niet te Sjanghai zou worden herhaald, ant
woordde de woordvoerder, dat een gelijk op
treden noodzakelijk zou kunnen worden, wan
neer de toestand ernstiger zou worden.
In buitenlandsche kringen te Sjanghai slaat
men den toestand aandachtig gade. Men acht
het mogelijk, dat de landing van vandaag het
voorspel tot een ingrijpen in andere buiten
landsche concessies te Sjanghai of te Tientsin
is.
In de Fransche concessie van Sjanghai is
een ambtenaar der Chineesche regeering
doodgestoken. Het slachtoffer, Pan Tsjen Toeng.
vertegenwoordigde het ministerie van Verkeer
bij het kantoor van de Great Northern Tele
graph Company. Een verdachte is gearresteerd.
De motieven van den aanslag kent men niet.
Reuter verneemt uit Tokio, dat de Japan
sche minister van Welvaart, Kido, verklaard
heeft, dat de politiek van Japan ten aanzien
van Europa en het Chineesche incident in het
vervolg gebaseerd moet zijn op een onafhan
kelijke diplomatie.
Minister-president Hiranoema heeft ver
klaard, dat Kido dit op eigen verantwoording
heeft beweerd.
Vrijdagmiddag hebben 21 Japansche vliegtui
gen Tsjoengking zoo hevig gebombardeerd, dat
zelfs de diep onder den grond gelegen schuil
plaatsen schudden alsof een aardbeving plaats
vond. Zij, die in diep gelegen schuilplaatsen een
toevlucht hadden gezocht en er overigens zonder
verwondingen waren afgekomen, voelden een
stekende pijn in de ooren. Chineesche jacht
vliegtuigen bonden, gesteund door het lucht
afweergeschut, den strijd aan met de Japan
sche machines. Naar officieel wordt medege
deeld, werden drie Japansche vliegtuigen neer
gehaald. In de stad zijn verscheidene groote
branden uitgebroken.
LONDEN, 12 Mei (Havas). In een te Scar
borough gehouden conferentie van de liberale
partij is met groote meerderheid van stemmen
een resolutie aangenomen ten gunste van den
dienstplicht.
Alle kringen van het Lagerhuis toonen
zich voldaan over het accoosd tusschen
Engeland en Turkije.
De Fransche Kamer neemt een motie van
vertrouwen in de regeering aan.
Anti-Poolsche incidenten in Danzig.
De landing der Japanners op Amoy.
De Tweede Kamer heeft met 49 tegen
31 stemmen besloten tot inrichting van
een centraal kamp voor vluchtelingen.
Voorloopig verslag van de Tweede
Kamer over de voorgestelde wijziging
van de Dienstplichtwet.
Kassier van boerenleenbank te Roswin-
ckel zal 26 Mei terecht staan wegens
verduistering van f 246.000
Beurs van New York: Koersen liepen
terug; slot gedrukt.
Het spierinkje
Men moet vaak een spierinkje uit
gooien om een kabeljauw te vangen.
Dit oud-Hollandsche gezegde verstaat
de gewiekste zakenman die van re
clame weet. Maar er zijn te vélen die
niet aan het spierinkje denken en dan
ook peen kabeljauw vangen. Toch
moet men de kunst leeren om van iets
afstand te doen ten einde tot grooter
gewin te geraken. Hij die geeft ont
vangt ook. Hij die zich 'n offertje weet
te getroosten, zal winst van dit of
fertje incasseeren. Het gaat zoo vaak
in het. leven: degenen die van niets
afstand kunnen doen, zullen weinig
profijt ondervinden. Degenen die al te
angstig op bedragen letten en de pro
paganda, de reclame verzuimen, den
kende daarop te kunnen „uitsparen"
zullen bedrogen uitkomen. Men moet
nu eenmaal van zich laten spreken
ook en vooral in zaken. Aan reclame
onttrekt men zich niet straffeloos.
Onbekend maakt onbemind.
BERLIJN, 12 Mei (Havas). De redevoeringci
van Daladier en Chamberlain hebben in
Duitschland diepen indruk gemaakt. In Duit
sche politieke kringen heerschte gisteren eenige
onzekerheid ten aanzien van deze verklarin
gen, welke afbreuk doen aan de hier verdedigde
stelling, volgens welke Frankrijk en Engeland
nog zonder tusschen beide te komen „nieuwe
rectificaties van het dictaat van Versailles" zou
den aanvaarden.
Chamberlains verklaring over Danzig heeft
te meer verrassing gewekt, daar men het Duit
sche publiek deed gelooven, dat de geheele
wereld overtuigd is van het goede recht van
Duitschland op aanhechting van Danzig. Niet
temin zou het niet juist zijn te zeggen, dat
Duitschland zijn pogingen, om het Duitsch-
Poolsche conflict te beperken tot het vraagstuk.
Danzig, heeft opgegeven.
De Danziger Vorposten verklaart, dat het
vraagstuk-Danzig van Berlijn uit zal worden
geregeld op het oogenblik, dat de Duitsche
politiek gunstig acht. Het blad laat daarmede
blijken, dat Berlijn uitziet naar iedere zwak
heid van het buitenland.
Hetzelfde blad tracht vandaag Polen te inti
mideeren door toespelingen te maken op de
„snelle beslissingen" waarvan de Duitsche po
litiek het geheim bezit, maar men geeft zich
er in politieke kringen rekenschap van, dat Polen
cp het hoogtepunt van zijn militaire en moreele
voorbereiding staat en dat het vraagstuk-Dan-
zig, dat men wil „localiseeren" zekere aspec
ten heeft, die de Duitsche propaganda negeert.
Stand op Zaterdag 1 uur v.m. 760-5
.Vorige stand: 760.3
