Mussolini
ziet geen reden voor
een oorlog
Twistgesprek eindigde met
doodslag
RYKIENBE'S
ZEER OUDEGENEVER
»Er zijn knoopen in Europas politiekhet
lijkt mij echterdat zij ontward kunnen
worden zonder het zwaard'9
Rome marcheert aan
de zijde van Berlijn
De „Empress" in
mist en ijs
Het
nieuws van'
heden
CENTRALE RADIO ONTVANGST
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Het Duitsch-Italiaansche
Verdrag wordt nog deze
maand onderteekend
Italië blijft zijn eischen
handhaven
HET DRAMA TE HAARLEM
JviEuwr
per Liierkruik f3.75
DAGBLAD MET. OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
MAANDA5 15 MEI 1939 - AVONDBLAD
ZES EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21788
Oorlog of vrede? Dat is de groote vraag, die thans iedereen
bezighoudt, verklaarde Mussolini in een redevoering, die hij Zon
dag, tijdens zijn bezoek aan Turijn, heeft gehouden.
„Ik antwoord er op," aldus Mussolini, „met te verklaren, dat
bij een objectief en kalm onderzoek van den toestand blijkt, dat er
thans in Europa geen vraagstukken zijn, van zulk een omvang en
scherpte, dat zij een oorlog zouden rechtvaardigen. En zijn knoopen
in de Europeesche politiek, die moeten worden ontward, doch het
lijkt niet noodig, dat hierbij een zwaard te pas moet komen."
Verder legde Mussolini er den nadruk op, dat er van een breuk
in de as geen sprake is.
Wijzende op de Italiaansche eischen, zeide Mussolini: „Wat
er ook moge gebeuren, wat wij ons ten doel gesteld hebben, zal
worden bereikt."
De groote vraag: Oorlog
of vrede?
mek.
mee]
Wf
In de haven van Navels ligt een groot gedeelte van de Italiaansche vloot. Prins-regent Paul van Joego-Slavië woonde tijdens zijn "bezoek aan Italië met Koning Victor
Emmanuel een parade bij
Gearresteerde verzekeringsagent
heeft een gedeeltelijke be
kentenis afgelegd
Het Weer iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiuiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiij
i
Brandstichting ontkend
De autoriteiten, onder wie Mgr. A. F. Diepen, minister mr. C. M. J. F. Goseling,
dr. A. F. Boekelman, mr. J. R. H. van Schaik, burgemeester J. A. H. Steinweg,
tijdens de buitengewone Corpsvergadering ter gelegenheid van het derde lustrum
van het Nijmeegsche Studenten-Corps „Carolus Magnus" in de Aula Maior der
R.K. Universiteit
Bewijzen stapelen zich op
Het Engelsche Koningspaar zal
niet voor Woensdag in
Quebec aankomen
Jeanne d'Arc-feesten
in Frankrijk
Ook een luisterrijke viering
in Warschau
Woensdag beginnen de
parades In Spanje
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
VOOR SLECHTS 1% CENT
noodig om deze annonce uitge
knipt in open envelop als druk
werk aan ons op ie zenden, ont
vangt U uiiv. brochures over hei
HERSTEL van Uw HAARGROEI
^*\yvc I:
Zuiver van toon
Geen storing
Billijk en zeker
Haarlem, Tel. 10010
De O. 16 uit Port Said vertrokken
voor den Man van Oud-Vaderlandsch
slag. Ivoorkleurig Pittig maar
toch zacht van smaak.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et., Ingez.
nededeeflngen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Werkzaam en getrouw volk van Turijn
*°o begon Mussolini zijn rede kameraden,
herinnert gij u nog de laatste woorden van de
redevoering, die ik zeven jaar geleden voor u
"tocht houden? „Opmarcheeren en opbouwen
eb. zoo noodig, strijden en overwinnen."
Het is voor mij een ware vreugde, dat ik
"tij wederom in uw midden bevind. Zijt gij aan
het consigne, dat ik u zeven jaar geleden gaf,
'•touw gebleven?" (Geroep van de menigte; Ja.)
Inderdaad, het Italiaansche volk heeft ge
marcheerd, heeft opgebouwd, het heeft ook
^vochten en overwonnen, in Afrika, tegen
^n vijand, waarvan de grootste militaire des
kundigen verklaard hadden, dat hij onover
winnelijk was. Strijdende heeft het volk van
Italië ook de overwinning behaald op de
functie-coalitie, geschapen door den Volken-
h°nd (gefluit:
Deze Volkenbond ligt nu, zonder betreurd
m worden, begraven in dat groote marmeren
mausoleum, dat aan de oevers van het meer
^an Genève is opgericht. Het heeft ook gestre-
han en overwonnen in Spanje aan de zijde van
jm heldhaftige infanterie van Franco (applaus)
m§en een democratisch-bolsjewistische coalitie,
letterlijk in den strijd verpletterd werd.
De samenvatting van deze zeven jaar geeft
?5' volgende beeld; de verovering van het
miperium, de vereeniging van het koninkrijk
Albanië en een uitbreiding van onze macht op
alk terrein.
Terwijl ik nu wederom het woord tot u richt,
70l'den millioenen menschen en misschien wel
honderden millioenen menschen tusschen opti
misme en pessimisme heen en weer geslingerd
an vragen zij zich af: „Gaan we den weg op
an den vrede of dien van den oorlog?" Het
een ernstige vraag voor allen, doch in het
Uzonder voor hen, die op een gegeven oogen-
'k de verantwoordelijkheid voor de beslissing
boeten dragen,
klijn antwoord op deze vraag is dit:
Wanneer men den toestand nuchter
eh objectief bestudeert, dan zijn er op
het oogenblik in Europa geen vraag
alukken, van zulk een draagwijdte of
een zóó acuut karakter, dat zij een
°orlog rechtvaardigen, die van een
Europeeschen oorlog krachtens den
l°gischen gang van zaken tot een
Wereldoorlog zou uitgroeien. Er zijn
knoopen in de Europeesche politiek,
doch om die knoopen te ontwarren is
Eet nog niet noodig zijn toevlucht te
lemen tot het zwaard.
Niettemin: deze knoopen moeten ontward
°rden, eens en voor allen, want soms kan
etoand de harde werkelijkheid verkiezen boven
lange periode van onzekerheid. Zoo denkt
met alleen Italië er over, maar ook Duitsch-
ar>d, derhalve de as. (Geroep: Hitier).
.Het is de meening van de as die, nu de
"to'de regimes en de beide revoluties jarenlang
Parallel gehandeld hebben, in den loop van deze
toaand door het pact van Milaan en het mili-
re bondgenootschap, dat te Berlijn onder-
;end zal worden, een onverbreekbare ge
nschap van twee staten en twee volken
*ordt.
^ii, die eiken morgen misschien wel met een
verrekijker tuurden en spiedden naar een mo
gelijke breuk of zelfs maar naar een scheurtje
in de as, zullen thans beschaamd en vernederd
worden. Dat niemand hieromtrent belachelijke
en bijgeloovige illusies koestere. Dat niemand
zich overgeve aan oppervlakkige bespiegelingen
want mijn besluit is onwrikbaar en de leer van
het fascisme is duidelijk en ik mag er wel aan
toevoegen, onbuigzaam.
Evenals te voren, ja zelfs nog beter dan
te voren, zullen wij met Duitschland op
marcheeren, ten einde aan Europa dien
vrede-met-rechtvaardigheid te geven, die de
innigste wensch van alle volken is.
Dat wij den vrede wenschen is niet omdat onze
binnenlandsche toestand, naar men zegt, zoo
catastrophaal is. Dat zeide men reeds zeventien
jaar geleden en onze tegenstanders hebben te
vergeefs op die fameuze catastrophe gewacht
en zij zullen er nog wel op blijven w'achten.
langen tijd. Ook is het niet, omdat wij bang
zijn voor den oorlog, want die vrees kennen wij
niet.
Om deze reden zijn de berekeningen zoo "be
lachelijk van de kamerstrategen aan de andere
zijde van onze grens hier dichtbij (geroep:
„Tunis, Nice, Corsika", langdurig gefluit), die
verkondigen, dat het zoo gemakkelijk is, naar
het Po-dal te wandelen. De tijden van Frans I
en Karei VIII zijn voorbij. Oorlogen van dien
aard zijn niet langer mogelijk, zelfs al zou er
achter de Alpen niet zooals vandaag het gevai
is, een geducht compact volk van 45 millioen
zielen staan.
De buitenlandsche invallers hebben nimmer
een bestendig geluk in Italië gehad. In uw
roemrijke duizendjarige geschiedenis van Pie-
mont zijn er talrijke gedenkwaardige episodes,
die aantoonen, dat het niet gezond is, zoo bru
taalweg het gebied van Italië binnen te wan
delen.
Maar misschien is het hier wel de plaats, ons
af te vragen, of het vredesverlangen van een
deel der democratieën gelijkelijk overeenstemt
met het ernstig verlangen naar den vrede van
de totalitaire- staten (geroep neen). Gij hebt
reeds een antwoord gegeven. Ik wil mij echter
beperken tot de verklaring, dat iemand bij den
huidigen stand van zaken het recht heeft, er
aan te twijfelen.
(Vervolg elders in dit nummer)
H VERWACHTING geldig van hedenavond
tot morgenavond ongeveer 19 uur:
VOOR HET GEHEELE LAND:
§5 ewakke tot matige, in het Noorden Ooste-
Hjke tot Zuidelijke, in het Zuiden veran-
derlijke wind, betrokken tot zwaar bewolkt
of half bewolkt, enkele regenbuien, weinig
verandering in temperatuur.
Zon op 5.08 onder 20.45. Licht op 21.15.
Maan op 2.58 onder 15.31. N.M. 19 Mei. EE
De 32-jarige verzekeringsagent V.,
die Zaterdagavond door de politie te
Haarlem was gearresteerd, verdacht
van moord op zijn collega, De La
Chambre en van brandstichting, in
diens woning aan de Hertzogstraat te
Haarlem, heeft Zondagavond na een
verhoor door den commissaris van
politie, bekend, dat hij Donderdag
avond De La Chambre na een twist
gesprek met een zwaar voorwerp in
de keuken heeft neergeslagen. Hij ont
kent ten stelligste daarna brand ge
sticht te hebben om zijn misdaad te
verbergen.
De geheimzinnige brand, die Vrijdagnacht
in Haarlem-Noord woedde, heeft dus een
diep-tragischen achtergrond, dien de politie
na twee dagen ingespannen speurzin en ver-
hooren ontdekt heeft. Men weet, dat de
25-jarige F. de la Chambre half verkoold
in de uitgebrande kamer van zijn boven
woning werd gevonden en dat men oor
spronkelijk voor een raadsel stond. Veron
dersteld werd, dat de man een primus-
petroleumbrander omver zou hebben
geworpen en dat daardoor brand was
ontstaan, die zich zoo snel uitbreidde, dat
hij zich niet meer redden kon. Er waren
echter verschillende factoren in het spel,
die deze verklaring onaannemelijk maak
ten, hoewel niet direct aan misdrijf gedacht
werd.
De politie arresteerde een man, maar die
moest Weer spoedig worden vrijgelaten, omdat
zijn alibi volkomen in orde was.
Buren hadden den avond voor den brand een
fiets met een dubbele stang buiten zien staan
en daar de eigenaar waarschijnlijk bij den heer
de la Chambre op bezoek geweest was, verzochr
de politie hem door middel van de pers om ten
spoedigste op het bureau te komen. De man
kwam niet en de Haarlemsche recherche liet
het er niet bij zitten en poogde te ontdekken,
wie het geweest kon zijn. Zij begaf zich naar
het huis van zekeren V., die evenals de veron
gelukte, verzekeringsagent was. Bij het binnen
treden in de woning van den verdachte vondeu
de rechercheurs de fiets met de dubbele stang
in het portaal en daaruit volgde, dat de speur
zin goed geweest was. De arrestatie geschiedde
Zaterdagmorgen om half elf. V. lag nog te bed
en toen hij de politie-mannen zag, was hij zeer
zenuwachtig en opgewonden. Hij ontkende ech
ter iets met de zaak te maken te hebben, maar
werd op het Bureau in de Smedestraat in be
waring gesteld. Den geheelen Zaterdag en bijna
den geheelen Zondag heeft men getracht den
man tot een bekentenis te brengen, maar hij
volhardde in zijn ontkennen.
Zondagavond omstreeks acht uur besloot
de commissaris van politie te Haarlem, de
heer E. H. Tenckinck, nog eens persoonlijk
met den verdachte te spreken. Hij wees hem
op de bezwarende aanwijzingen, die al
grooter en grooter waren geworden en op
den last, dien hij zichzelf ook door het ont
kennen berokkende.
Dit rustige gesprek bracht verdachte tot
inkeer en hU legde een gedeeltelijke beken
tenis af, die het de politie echter voorloopig
nog moeilijker maakte.
V. vertelde, dat hij met het slachtoffer
voortdurend oneenigheid had, omdat hij
meende, dat deze hem onder zijn duiven
schoot, wanneer er verzekeringsposten wa
ren af te sluiten. Hij was Donderdagmorgen
bij C. op bezoek geweest en het gesprek
had hem geenszins bevredigd. Des avonds
had hij stevig gedronken en omstreeks tien
uur ging hij weer naar zijn vijand, teneinde
„de zaak nu maar eens voor goed uit te
praten". Ruim anderhalf uur werd de kwes
tie van verschillende kanten bekeken en
toen begonnen de handtastelijkheden. In de
huiskamer gaf verdachte zijn collega een
flinken stomp en toen de laatste zag, dat hij
zich moest verdedigen, ging hij naar de
keuken om V. daar af te drogen. „Ik ging
hem echter achterna" aldus verdachte, „en
toen moet ik een of ander voorwerp geno
men hebben, ik weet waarachtig niet meer
wat het was, en daarmede heb ik C. een
klap op zijn hoofd gegeven
Verdachte zag zijn tegenpartij op den
grond vallen en toen hem even daarna
bleek, dat de man roerloos bleef liggen, is
hij hevig ontdaan het huis uit gevlucht.
Wat er verder gebeurd is, moest men hem
niet vragen, want hij had geen brand ge
sticht en geen geld gestolen.
Een nader onderzoek zal nu moeten uitwijzen
of V. onmiddellijk na den klap dood was, of
dat hij eerst in den nacht door den brand is
omgekomen. Tot nu toe heeft men op deze
vraag nog geen antwoord kunnen geven.
De politie heeft tal van eigenaardige bijzon
derheden ontdekt. Op de jas «n het overhemd
van den verdachte heeft zij bloedsporen gevon
den. die er dus op wijzen, dat de klap een wonde
veroorzaakt heeft.
Een agent van politie heeft den avond van
de vechtpartij de fiets van verdachte voor het
perceel van de la C. zien staan. Hij wilde het
karretje meenemen, maar merkte, dat er een
slot op zat. Intusschen had hij gelegenheid om
den aard van het rijwiel goed in zich op te
nemen. Twee oude tasschen hingen er aan.
Het eigenaardige is nu. dat den volgenden mor
gen twee nieuwe tasschen op de fiets waren
gebonden. De agent wist zeker, dat hij oude ge
zien had, zoodat de recherche weer op huis
zoeking toog. Men vond toen inderdaad de oude
tasschen óók! Heeft verdachte er iets in opge
borgen, dat hem kon verraden, zoodat hij het
beter achtte ze te verwijderen?
In het huis van V. vond de politie méér geld
dan verwacht kon worden. Dit verwonderde
temeer, daar verdachte zeer kort tevoren nog
geld geleend had. De' politie gaat nu na hoeveel
de verzekeringsagent in de afgeloopen week
ontvangen moet hebben, maar heeft een sterk
vermoeden, dat ook roof in het spel is geweest.
De Haarlemsche recherche vond in het nog
niet geheel uitgebrande bovenhuis eindjes van
zelf-gerolde sigaretten. Deze stukken van over
tuiging kwamen later te pas, want in de jas
van-' verdachte vond men de apparaatjes om zelf
sigaretten te maken.
Verdachte verklaarde, dat hij om half twaalf
ruzie kreeg en dat hij vrijwel onmiddellijk
daarna het huis verlaten had. Maar de agent
van politie, die de onbeheerde fiets inspecteerde,
rapporteerde, dat het kwart voor een was, toen
hij bij het huis stond.
Men heeft vanzelfsprekend aan den beneden
buurman gevraagd of hij heelemaal niets ge
hoord heeft. De man kon niet ontkennen, dat
hij des nacht wel gestommel en lawaai hoorde
maar hij had dit in verband gebracht met de
verwachte geboorte. Dat de vrouw van C. naar de
Mariastichting gegaan was, had men hem niet
verteld. Ook van den brand had hij niets ge
merkt. Toen de politie hem 's nachts om half
vier uit zijn bed belde, meende hij eerst, dat zijn
buurman hem zou komen verzoeken den dokter
te halen, maar vlak daarop begreep hij, dat er
wat anders aan de hand was. want een bran
dend petroleumtoestel zakte door de zoldering
in zijn bed.
Nadat V. tegenover den commissaris van poli
tie zijn gedeeltelijke bekentenis had afgelegd,
heeft hoofdinspecteur Woud van de recherche
het verhoor weer voortgezet.
Zondagavond laat verklaarde verdachte, dat
het niet onmogelijk was, dat tijdens de worste
ling in de keuken een brandend petroleumtoe
stel was omgevallen. Hij had in ieder geval ge
zien, dat er iets brandde.
Kort daarop trok de man deze „mogelijkheid"
weer in en bleef hij bij zijn oorspronkelijke ver
klaring.
LONDEN, 15 Mei De Reutercorrespon-
dent aan boord van de Empress of Austra
lia meldt, dat het schip in den nacht van
Zaterdag in verband met den mist slechts
vijf knoopen per uur heeft afgelegd. Zon
dagochtend moest de boot zich met 'n snel
heid van slechts vier knoopen een weg door
de velden van ijsschotsen banen.
Kort na het noenmaal geraakte de Empress
in een gordel pakijs van een mijl breedte. Het
schip voer den ijsgordel in en baande een weg
voor de twee achteraan varende kruisers. De
ijsmassa was zoo dik, dat men uit het schip zou
hebben kunnen stappen en over het ijs voort-
loopen.
De Koningin begaf zich naar de brug en bleef
daar naast den gezagvoerder het schouwspel
gadeslaan, terwijl de koning zich naar het
voorste deel van het schip begaf, waar hij film
opnamen maakte, terwijl het schip zich door 't
ijs drong. Vervolgens ging de Koning naar het
achterschip, waar hij de beide kruisers filmde.
Toen de ijsgordel gepasseerd was, aldus de
speciale correspondent van Reuter, voeren wij
full speed door en maakten des middags goede
vorderingen bij helder weer. De Koning en de
Koningin toonden zich bezorgd om de lasten,
die de ontstane vertraging in Canada zal
veroorzaken.
Het is niet waarschijnlijk, dat het schip vóór
Woensdag in Quebec zal zijn tengevolge van 't
slechte weer onderweg, zoodat het twee dagen
over tijd zal zijn.
PARIJS, 15 Mei (Havas) In geheel Frankrijk
is Zondag het feest van St. Jeanne d'Arc, de
nationale heilige, gevierd. Te Parijs werd de
traditioneele optocht gehouden. Troepen en
patriottische vereenigingen marcheerden voorbij
het ruiterstandbeeld van St. Jeanne d'Arc op
de Place des Pyramides, waar minister-president
Daladier met tal van autoriteiten had plaats
genomen.
Ook in Polen is het feest van de bescherm
heilige van Frankrijk met grooten luister ge
vierd. Te Warschau werd in de garnizoenskerk
een plechtige H. Mis opgedragen, welke door
Poolsche en Fransche autoriteiten werd bij
gewoond.
BURGOS, 15 Mei (Havas). Woensdagavond
zullen in alle steden van Spanje de overwin
ningsfeesten beginnen.
De Spaansche bladen melden, dat na de
overwinningsparade vertegenwoordigers van alle
wapens naar Rome zullen vertrekken om deel
te nemen aan een défilé voor den Koning en
Mussolini. Dit zou een antwoord in Italië zijn
op de in Spanje aan de legionnaires bewezen
hulde
Mussolini hield te Turijn een redevoering
over den toestand in Europa.
De „Empress of Australia" zal niet voor
Woensdag in Canada aankomen.
Hongarije's vrienden zijn de as-mogend-
heden en Polen, verklaarde graaf Csaky.
Woensdagavond zullen in Spanje de
overwinningsfeesten beginnen.
Twee goederentreinen in Amsterdam-
Oost in botsing. Groote materieele
schade.
Pastoor A. H. Nolthenius de Man te
Salatiga (N.-I.) overleden.
Man na twist gedood tijdens de kermis
te Groningen.
Het drama in de Hertzogstraat te Haar
lem. Gearresteerde legt gedeeltelijke be
kentenis af.
Behandeling van het drama te Hoens-
broek voor de Maastrichtsche rechtbank.
1VCB - Beide wedstrijden om den lands
titel eindigen in een draw.
KNVB - NEC klopt Ajax met groote
cijfers; DWS en Eindhoven deelen.
FISK SAFTI FLIGHT,
de nieuwe veilige band
waarvan de kenner zegt:
ik kan er niet meer zonder;
de band die springt noch slijt
en remt gelijk een wonder.
U kweekt erkentlijkheid
wanneer U andren tipt:
Rijdt toch FISK SAFTI FLIGHT
de band die nimmer slipt.
Vermeldt Uw naam en adres op de achterzijde
(V.K.P.) der enveloppe en adresseert aan
Dr. H. NANKING'S PHARM. FABRIEK N.V
DEN HAAG
Khenen
op den
Grebbeberg
Hr. Ms. onderzeeboot O. 16, onder bevel van
luitenant ter zee 1ste klasse J. A. Mulock van
der Vlies Bik, is op 13 Mei van Port Said ver
trokken.