De Canadeezen verwelkomen
hun koning
Tokio en de as
Aan de Spaansch-
Fransche grens
VERLICHTING
F. DIJKSTRA - SPAARNE 65
Het nieuws van'heden
DE ONTVANGST DOOR
DE AUTORITEITEN
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Restaurant „DEN HOUT"
HOTEL FRANSSEN
HlEUtye
Een bondgenootschap van Japan
met Duitschland en Italië
verwacht
Bij den dood van
Kanunnik Gauthier
Bezuidenhoutscheweg 11
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
ZATERDAG 20 MEI 1939 - AVONDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No 21796
Belangrijke besluiten
op til
Kardinaal Villeneuve staat als pri
maat van Canada op één lijn met
den vertegenwoordiger van
de Kroon
De provincie Quebec en
het Dominion
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiii|iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii|
Te vroeg in rook
opgegaan
Sigarenfabriek te Rhenen in de
asch gelegd
Legerdag in Twente
Honderden keeren dagelijks terug
naar hun vaderland
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
De Russische vloot
OPLOSSING VAN HET JOOD-
SCHE VRAAGSTUK?
ERNSTIGE AARDSTORTING
Prettige Vacantie
De naam van dan in Parijs overleden Ka
nunnik Marcel Gauthier is voor altijd verbon
den met een van de meest dramatische episodes
uit den wereldoorlog. Kanunnik Gauthier leidde
de godsdienstoefening in de St. Gervasiuskerk te
Parijs, op Goeden Vrijdag 1918, toen een granaat
op de kerk viel tijdens de Donkere Metten,
waarbij 75 gélcovigen werden gedood en onge
veer 100 gewond. Voor den moed, dien de ka
nunnik tijdens de catastrophe heeft getoond,
werd hij onderscheiden met het Legioen van
Eer en met het Oorlogskruis
Stand op Zaterdag 1 uur n.m.: 759.5
Vorige stand 759.4
Wilt ge U zelf in Den Haag tracteeren
Ga dan in „DEN HOUT" dineeren.
APARTE ZALEN VOOR DINERS
n.b. Staatsspoor Den Haag
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et, Inget.
mededeeltngen 50 cent; Idem op pag één 65 ceni
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voot
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
CENTRALE RADIO ONTVANGST
Thans krijgt U weer de
aeihersioring
Mei veel geknetter en gekraak
Sluit U aan op de CENTRALE,
Dat is altijd in de haak.
TELEFOON ÏOOIO HAARLEM
De bekende beeldhouwer Peter Hoovers in zijn atelier te Mook bezig met het ver
vaardigen van een borstbeeld van H. M. de Koningin. Links het modél, dat door
den beeldhouwer gemaakt werd nadat H.M. de Koningin voor hem geposeerd had
TOKIO, 20 Mei. (Havas). De Japan-
sche minister-president Hiranoema zou
zich, naar in Tokio verluidt, veel moei
te geven om tot een beslissing te komen
ten aanzien van het anti-komintern
verdrag.
De Japansche regeering hoopt te
kunnen aankondigen, hetzij, dat Japan
zich bij de spilmogendheden zal voe
gen, hetzij, dat een bondgenootschap
met Duitschland en Italië zal worden
gesloten, indien de Japansche voorstel
len door Rome en Berlijn worden aan
vaard.
(Van onzen Londenschen correspondent)
Het is zeker een merkwaardig
eerste bezoek, dat een Britsch souverein ooit
aan een zijner Dominions gebracht heeft, de
verwelkoming heeft plaats gehad in een stad,
^elke volkomen on-Engelsch, maar integendeel
z°o Fransch is, als een stad in Frankrijk maar
yjn kan.
De verwelkoming is een tweeledige. ka
binet, de hoofden van leger en marine, de lei-
Öers der rechterlijke macht, zijn uit de hoofd
rad Ottawa naar Quebec gereisd om daar hun
souvereinen te huldigen, maar tevens hebben de
tegeering en de notabelen der groote Fransch-
sï>rekende provincie de honneurs waargenomen.
Hen Canadeesche provincie is in werkelijkheid
^n Bondsstaat, met eigen kabinet en eigen par
ament. Quebec heeft bovendien evenals
chotland in Groot-Brittannië een. eigen
*echtspraak, gegrond op het oude Fransehe
echt. Het heeft oud-Fransche zeden, Fransehe
®rchitectuur, Fransehe tradities. En bovenal
fteeft het een Fransehe bevolking.
In het parlement van Quebec is de koning in
pt Fransch toegesproken, en ofschoon de mees-
leidende personen in de provincie het En-
^elsch min of meer machtig zijn, heeft de sou-
Verein zich met eenigen hunner in het Fransch
°bderhouden.
Hiet dat er veel tijd voor particuliere gesprek
en geweest is! Honderden personen zijn aan
en koning voorgesteld, en bepaald was, dat de
®ntmoeting met elk hunner zich tot een hand-
rbk beperken zou.
Wellicht heeft de koning hierop in zeer enkele
gallen een uitzondering gemaakt, voor zoo-
er hij dit doen kon zonder den indruk te ge-
eh dat hij bepaalde persoonlijkheden bijzonder
^'!<3e onderscheiden of bevoorrechten. Want
venals de Franschen, zijn de Fransch-Cana-
pezen zeer op uiterlijke eerbewijzen gesteld, en
eht geneigd zich veronachtzaamd te voelen.
Twee Fransch-Canadeezen evenwel nemen
zóó erkende superieure positie in, dat het
'ernand zal invallen zich achteruitgesteld te
rekten, indien hun bijzondere onderscheiding te
aeUrt valt. Zij zijn Z. Em. Kardinaal Villeneuve,
^artsbisschop van Quebec en primaat van heel
ahada, en de Luitenant-Gouverneur, Monsieur
latenaude, die in de provincie de Kroon ver-
Benwoordigt.
Heze beide mannen hebben in de provincie den
Hlcieelen voorrang.
Heiden nemen bovendien denzelfden rang in.
Kardinaal staat volkomen op ëén lijn met
vertegenwoordiger der Kroon, niet omdat
öea
een „prins der Kerk" is, maar omdat hij het
°°fd is van de staatskerk, en aldus in Cada-
<3a
een hoogeren wereldlijken rang inneemt dan
'Jvoorbeeld Kardinaal Hinsley in Engeland,
het parlement van Quebec staan dan ook
66 tronen naast elkaar: één voor den luite-
aht-gouvemeur als vertegenwoordiger des Ko-
en één voor den Kardinaal of juister:
°°r den aartsbisschop als hoofd der kerk.
.Kardinaal Villeneuve- is een buitengewoon
achtige persoonlijkheid en dit ziet men nem
biiddellijk aan, ofschoon hij een korte gestalte
en zeker niet den indruk maakt van phy-
e*e kracht. Maar de scherpe blik zijner oogen,
zijn doelbewust optreden, zijn korte, krachtige
gebaren, stempelen hem tot wat hij is: een lei
der bij uitnemendheid. Hij is bovendien zeer
bemind, om de eenvoudige reden, dat bij bemin
nelijk is, en ook omdat hij steeds geweest is een
kerkelijk regeerder, die vóór alles het geestelijk
en stoffelijk belang der volksklassen behartigde.
Ofschoon hij denzelfden wereldlijken rang be
kleedt als de luitenant-gouverneur, is hij in de
oogen der Fransch-Canadeezen verreweg de
belangrijkste persoonlijkheid in Canada en
misschien niet geheel ten onrechte, want of
schoon kardinaal Villeneuve zich steeds zorg
vuldig binnen zijn domein gehouden heeft, is
zijn invloed op het openbare leven van het ge-
heele Dominion onberekenbaar groot.
Toen hij in Februari naar Rome vertrok om
het Conclave bij te wonen, ontving hij een over
weldigende ovatie van de bevolking, aangezien
deze dacht, dat zij hem nooit zou weerzien. Ne
gen op de tien Fransch-Canadeezen immers wa
ren ervan overtuigd, dat hij bestemd was voor
den troon van St. Pieter, en in Engelsche katho
lieke kringen meende men zelfs, dat wanneer
ditmaal het Conclave geen Italiaanschen Kar
dinaal koos, de primaat van Canada het hoofd
der katholieke Kerk zou worden.
De derde man der provincie is Maurice Du-
plessis, de Eerste Minister. In tegenstelling tot de
meeste Fransch-Canadeezen, die te Parijs
eenigszins ouderwetsch en provinciaal zouden
aandoen, is Monsieur Duplessis het type van
den hedendaagschen Franschen staatsman. Hij
maakt den indruk van een modern man van de
wereld. Hij houdt van pret en vroolijkheid te
zijner tijd, is zeer druk en levendig, en een rede
naar, die de Fransehe Kamer geen oneer zou
aandoen. Hij kwam aan het bewind op een
Fransch-nationalistisch program en men vreesde
toen dat zijn betrekkingen tot de Kerk niet al te
aangenaam zouden worden, want laatstgenoemde
had geen sympathie voor het nationalisme,
waarmee Duplessis zich al te zeer vereenzelvigde,
terwijl de Fransch-nationalistische beweging op
haar beurt eenig blijk gegeven had van anti-
klericale tendenzen en een aan fascisme eenigs
zins verwante wereldbeschouwing. Eenmaal aan
het bewind gekomen, legde Duplessis evenwel
groote gematigdheid en verdraagzaamheid aan
den dag en zijn betrekkingen tot Kardinaal
Villeneuve zijn thans voortreffelijk.
Een belangrijke, ofschoon geheel andere plaats
onder de Fransch-Canadeezen van Quebec
neemt Louis Baltero in de chef-kok van het
wereldvermaarde Chateau Frontenac Hotel, waar
heden de regeering van Quebec den Souvereinen
een officieel banket aanbiedt.
Monsieur Baltero heeft dit diner niet alleen
gekookt, hij heeft het georganiseerd. Hü heeft
vruchten laten komen uit Califomië, België en
Frankrijk, caviaar uit Rusland, sneeuwvogel-
borsten van de ijsvelden der St. Lawrence, voor
jaarslammeren uit Onfbrio. Sneeuwvogels wegen
minder dan een half pond en daar alleen de
borst gebruikt wordt, moesten 2000 van die vo
gels, die alleen aan de Golf van St. Lawrence
gevonden worden, voor het Koninklijk menu
worden gevangen.
Maar dat menu mag er dan ook zijn! De Ko
ning zelf is geen „gourmet", zooals zijn groot
vader, Edward VII. Evenals zijn vader, George
V, geeft hü de voorkeur aan de degelijke en on
artistieke Engelsche schotels, maar in de uit
oefening zijner koninklijke plichten is hij tot
alles bereid zelfs tot het verorberen van lek
kernijen van Monsieur Baltero.
Een belangrijke Fransehe persoonlijkheid, die
aan den Koning zal worden voorgesteld, is Dr.
Bauchesne, de griffier van het Lagerhuis te
Ottawa. Dr. Bauchesne spreekt ook Canadeesch-
Engelsch, ofschoon met een licht Fransch accent.
Als griffier regelt hij achter de schermen de
debatten; bovendien is hü de adviseur van den
„Speaker" (voorzitter).
Het parlement is tweetalig en het kan voor
komen dat de Speaker een Fransch-Canadees
is, die weinig Engelsch, of een Engelsch-Cana-
dees, die nog minder Fransch verstaat. Een der
plichten van den Speaker is dat hij „Amen"
moet zeggen na het gebed, dat den eenen dag
in het Engelsch, dan anderen in het Fransch ge
lezen wordt. De Speaker zegt dan ook het
„Amen" in het Fransch: „Ainsi soit-il".
De vorige Speaker kende geen woord Fransch,
en toen hü zijn tweede zitting, die met Fransch
gebecj geopend moest worden, moest voorzitten,
VERWACHTING geldig van hedenavond
M tot morgenavond ongeveer 19 uur:
VOOR HET GEHEELE LAND:
gedeeltelik bewolkt, droog weer, koude
nacht, overdag iets wanner, meest zwak-
ke veranderlijke wind.
Zon op 5.onder 20.54. Licht op 21.24.
Haan op 6.06 onder 22.20. E.K. 25 Mei. g
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
vreesde hij dat hem de woorden: „Ainsi soit-il"
op het juiste oogenblik niet zouden invallen. Bo
vendien was hij aangezien hü het Fransch
gebed niet volgen kon bang dat hij ze te vroeg
of te laat zou uitspreken. Hij verzocht Dr. Bau
chesne dus hem tegen het eind van het gebed
„Ainsi soit-il" toe te fluisteren. Hieraan voldeed
de griffier. Toen de laatste woorden van het ge
bed gelezen werden, knikte hij den Speaker toe
en fluisterde: „Ainsi soit-il", maar de Speaker
verstond hem niet. Evenmin kon hij zich de for
mule te binnen brengen. Zich vermannend, be
sloot hij dus het gebed met de eenige Fransehe
woorden die hü kende (daar zij voorkomen op
het Koninklijk wapen in de vergaderzaal) en
zeide vol zelfvertrouwen: „Honni soit qui mal y
pense".
Grootste toonzaal en sorteering te Haarlem
U slaagt in elke prijsklasse
Levering via uw installateur
Toonzalen
aan fabriek geopend van 8-17.30
De politieke bedrijvigheid zal vandaag zeer
groot zün. Belangrüke beslissingen schijnen ver
wacht te kunnen worden.
Na de bijeenkomst van het kabinet hebben
de ministers van Oorlog en Marine een half
uur geconfereerd. Hiranoema is na een onder
houd met Konoje door den keizer ontvangen.
Vanochtend is door nog niet bekende oorzaak
brand ontstaan in de sigarenfabriek van de
firma Gebr. van Voorthuizen te Rhenen. Of
schoon de brandweer spoedig op het terrein
van den brand aanwezig was, mocht het haar
niet gelukken, den brand te blusschen. De fa
briek werd in de asch gelegd. Het uit veertig
man bestaande personeel is door dezen brand
werkloos geworden.
De schade wordt door verzekering gedekt.
Ondanks de moeilijkheden verbonden aan het
samenbrengen van een aantal troepen-onder-
deelen, onder de huidige omstandigheden, is
het aan het uitvoerend comité van den Leger
dag in Twente gelukt, in samenwerking met de
Kon. Vereeniging „Ons Leger" de organisatie
tot stand te brengen van een grooten legerdag,
welke zal worden gehouden op Zaterdag 3 Juni
des n.m. 3 uur op het vliegveld Twente.
Het geheel zal omvatten afzonderlüke en ge
combineerde demonstraties van alle wapenen
der Landmacht. Ook de luchtmacht en afweer
zullen aan het geheel medewerken.
Een langs radiografischen weg overgebrachte foto van de plechtige ontvangst van
het Engelsche Koningspaar door het Canadeesche Parlement te Quebec. De
koninklijke gasten luisteren naar een der begroetingsredevoeringen
Z. H. Paus Pius XII heeft als Bisschop van Rome plechtig bezit genomen van de Basiliek van St. Jan van Lateranen. De
H. Vader wordt op de sedia gestatoria de basiliek binnengedragen
(Van onzen eigen redacteur)
ST. JEAN DE LUZ. 18 Mei.
Hier staan we dan vbor de Spaansch-Fransche
grens, maar worden door de douane nog niet
toegelaten. In het algemeen laat de Spaansche
regeering thans nog geen enkelen vreemdeling
toe, tenzü men kan aantoonen, dat men om
gewichtige redenen daar moet zijn.
Er zün zeer veel formaliteiten mede gemoeid
en meestal gaan er enkele weken overheen, eer
men bericht krügt, dat men het land kan bin
nenkomen. Uit alles wat men thans hoort over
Spanje blükt, dat het nog zoo goed als geheel
geïsoleerd is van het overige deel van Europa.
Het vroegere gemakkelijke verkeer via Frank-
rük heeft geheel opgehouden, oude overeen
komsten op allerlei gebied zijn vervallen en nog
niet door nieuwe vervangen.
Dat blijkt b.v. reeds duidelijk hieruit, dat men
in Frankrijk in het algemeen geen garanties kan
geven omtrent de verbindingen van Iran af. De
groote „rapides" gaan niet verder dan het laat
ste Fransehe grensstation Hendaye, waar een
onherroepelijk halt wordt gehouden.
In dit voorseizoen is St. Jan de Luz, de luxe
Fransehe badplaats, gesloten. Men ziet er de
inwoners, die hun gewone dagelijksche bezig
heden verrichten en verder wat vreemdelingen,
uitgeweken bewoners van de Noordelijke gedeel
ten van Spanje.
Zü bewegen zich meestal met pakken en zak
ken naar het station op het oogenblik, dat de
treinen naar het laatste station binnenkomen.
Want geleidelijk het gaat nog niet zeer vlug
en de Fransehe autoriteiten zouden gaarne een
grooteren spoed wenschen keeren deze men-
schen terug naar him woonsteden.
Zoo zagen we gisteravond te Biarritz eenige
Spaansche gezinnen nog laat in den trein stap
pen. De menschen zagen er uit, zooals men
dat gewoonlijk op de foto's in Holland ziet,
bepakt en beladen met doozen, koffers (voor
zoover zij deze luxe-voorwerpen hebben kunnen
aanschaffen) en wat in lakens geknoopte klee-
ren. Ze zagen er lang niet slecht uit, maar had
den het nu ook niet bepaald breed. Moeder
droeg 'n schortje en had daarover een om
slagdoek, vader droeg z'n oude winterjas. Zij
gingen nu naar Hendaye, 's avonds om 11 uur
en zouden den volgenden morgen terugkeeren
naar Bilbao. Met trots vertelde Aurelio, dat
hij „machinista" was, chauffeur bij een groot
bedrijf in Bilbao. Op onze vraag verzekerde hij
ons, dat hü terstond weer aan het werk kon
gaan en men kon den man aanzien, dat hij er
blij om was.
Maar in den trein waren niet alleen vluch
telingen uit het Noorden, er was zelfs 'n meisje
van ongeveer 14 jaar uit Madrid. Waar bevon
den zich haar vader, haar moeder? Een klei
nigheid, maar de onzekerheid geeft ons een
indruk van de vele pünlijke wonden, die de
burgeroorlog in Spanje heeft nagelaten. Dit is
een van de vele gevallen, waarin huisgezinnen
uit elkaar zijn geslagen, levens verwoest, onher
stelbare schade aangericht. En terwijl wij
peinzen over deze dingen, die al weer achter
den rug schünen, maar toch nog bittere werke-
lükheden, hooren we de vrouw in onzen coupé
aan Aurelio vragen of hij zoo goed ligt. Hij
heeft in geen twee nachten meer geslapen en
ziet er door en door vermoeid uit. De vrouw
heeft 'n pak goed onder z'n hoofd gelegd en
nu gaat hij slapen op de bank. In den anderen
hoek ligt 'n kereltje van 6 jaar, dat huilend en
dreinend den trein was ingesleept; hij had nie
mand aangekeken of gezien, maar was door z'n
moeder in dezen hoek neergelegd en onder-
gedekt.
En toen wij eindelük den trein verlieten,
zat de vrouw weggedoken in een groote deken
en vader sliep en het kind sliep. En zoo ging
het terug naar het vaderland, dat maanden
geleden in angstige vlucht was verlaten. Zoo
gaan er dagelijks honderden en zoo zijn er
reeds honderden gegaan. Vele duizenden zullen
hen nog volgen en een nieuw leven beginnen
op den ouden bodem.
Te Tokio verwacht men een bondgenoot
schap van Japan met Duitschland en Italië
Mededeelingen uit de memorie van ant
woord aan de Tweede Kamer over de
wijziging van de Ongevallenwet.
Sigarenfabriek te Rhenen in de asch
gelegd.
MOSKOU, 20 Mei. (Tass). In een commentaar
op de verlenging van den actie ven diensttijd
bij de marine schrüft de „Prawda", dat deze zeer
belangrijke maatregel bijdraagt tot de verster
king der defensie. Het aantal oorlogsschepen der
Sovjet-Unie neemt jaarlijks toe: de uitrusting
en gevechtswaarde verbeteren. De tijd is niet
ver meer, aldus het blad, dat de Russische vloot
de sterkste ter wereld zal zijn.
Het gemeentebestuur van Maagdenburg heeft
hotel Amsterdam aangekocht om er joden ou
derdak te brengen, die uit hun huizen zün ga
zet. Op deze wüze hoopt men er in te slagen
het joodsche vraagstuk op te lossen.
MEDAN, 20 Mei (Aneta) Ten gevolge van
aanhoudende regens is een ernstige aardstor
ting voorgekomen tusschen Brastagi en Medan.
Het verkeer is hierdoor gestremd. Persoonlüke
ongelukken zijn niet voorgekomen.
VALKENBURG L. Tel. 38. Lift, alle comf., k, en
w. str. water alle 80 kam Garage vrtf. Vr. orosr
