MIN. DE WILDE AFGETREDEN Halifax te Parijs De Normandische verovering van Canada „Op het juiste oogenblik zal Italië spreken" KARPET KEIP Het nieuws van' heden George VIafstammeling van Willem den Veroveraar MUSSOLINI OVER HET PACT MET BERLIJN KONING GEORGE VIERT ZIJN VERJAARDAG „IK VERBAAS MIJ OVER HITLER" WASSENAAI! VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884 Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor Haarlem 25 cent per week; per kwartaal f3.25. Bij onze Agenten 27XA ct. per week, per kwartaal f 3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM ZONDAG 21 MEI 1939 - OCHTENDBLAD DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21797 De bezwaren, die minister De Wilde hebben bewogen ontslag te vragen uit zijn Moeilijk ambt hadden volgens het verstrek te perscommuniqué „voornamelijk betrek king op nieuw aangevraagde uitgaven" Voor de begrooting van 1940. Het is, meenen wij, vooral op aandrang van minister Colijn geweest, dat het ka binet dit jaar vroeg begonnen is met de samenstelling voor de begrooting van 1940, die in September a.s. aan de Staten Gene raal moet worden voorgelegd. Bedoeling van die tijdige behandeling is, aan het kabinet ruimer gelegenheid te geven om de toename der uitgaven te beperken of door overeenkomstige bezuinigingen te compen- seeren. Minister de Wilde gold als de man, die hl het kabinet de „huismoederlijke" zuinig heid vertegenwoordigde. Dikwijls heeft men hl hem een remmende kracht meenen te kunnen aanwijzen, b.v. tegenover de bevre diging van sociaal politieke verlangens, die °ok aan katholieke zijde werden gekoesterd Oh t.a.v. de ook van katholieke zijde ge- ivenscht geachte verbeteringen in het on derwijs. Wij voor ons hebben meer dan eens kri tiek geoefend op zijn conservatieve finan- oie-politiek, die o.i. niet genoeg rekening hield met conjunctureele overwegingen en Perspectieven. De politiek van minister De Wilde is ech ter tot nu toe kabinetspolitiek geweest; zijn financieel program en zijn opvattingen berden door het geheele kabinet gedeeld of althans gedekt. Des te treffender is het, dat minister De Wilde nu niet in een conflict met de Kamers, maar in een ge brek aan eensgezindheid in den boezem Van het kabinet zelf de aanleiding heeft gevonden om aan H. M. ontslag uit zijn functie te vragen. Weinigen zullen waarschijnlijk van het Intensere begrootingsoverleg van het ka binet juist dit resultaat verwacht hebben. Waar het volgens het communiqué vooral hieuwe uitgaven betreft, die de bezwaren van minister De Wilde hebben veroorzaakt, hjkt het waarschijnlijk, dat vooral defen sieplannen en op de tweede plaats wellicht onderwijsplannen hierin een rol hebben gespeëia. Aan de bekwaamheid en de toewijding Van den scheidenden minister van Finan ciën zal de hem toekomende waardeering biet worden onthouden. De enorme ver swaring onzer staatsuitgaven, die door de bijzondere defensiemaatregelen en het nog groeiende bewapeningsprogram veroor zaakt wordt, maakt het steeds moeilijker een opvolger te vinden voor de zware taak, die hij met de hem eigen vastbeslotenheid beeft gemeend te moeten neerleggen. Voorloopig zal minister Colijn zelf die taak overnemen en het lijkt voorshands Waarschijnlijk, dat hij de a.s. begrooting Voltooien zal. Merkwaardig is de verklaring bi het perscommuniqué, dat minister Co- bjn „op zich genomen heeft door bezuini gingen de taak, die ook mr. de Wilde zich Voor oogen had gesteld, n.l. om voor 1940 budgetair evenwicht te bereiken, tot een goed einde te brengen". Deze verklaring schijnt te toonen, dat het aftreden van minister De Wilde geen aanzienlijke wijzi ging brengen zal in de financieele politiek Van het kabinet, maar meer een gevolg is Van persoonlijke en beperkte opvattings- Verschillen. Dat minister Colijn gereed staat om de Portefeuille van Financiën, de zwaarste in beze moeilijke tijden, op te vangen, be perkt deze minister-crisis tot haar kleinst biogelijke proporties en doet opnieuw de figuur van den staatsman, die in dit ge vaarlijke tijdsgewricht aan het roer staat, bi haar volle waarde en beteekenis ver- Schijnen. De besprekingen inzake het Britsche vredesfront voortgezet Een kijkje op de Wereldtentoonstelling te New York, die bij avond een sprookjes- acht.igen aanblik biedt Canada bleef trouw aan de Kerk, aan de Fransche beschaving en aan het Britsche gemeenebest De Union Jack wappert er naast de Tricolore Yankee Clipper op weg naar Europa Volgens Gay da bestaat het Duitsch- Italiaansche verdrag slechts uit zes of zeven artikelen De houding van Japan Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini^ j§ VOOR HET GEHEELE LAND: 1 Nationale feestdag in geheel Canada Kard. Fumasoni Biondi naar Nederland Z.Em, is vergezeld van Mgr. Carminati Het tweede Belgische legercorps heeft te Beverloo groote oefeningen gehouden, waarbij het nieuw ste geschut werd beproefd Lord Baldwin over de bezetting van Tsjecho-Slowakije Wat Napoleon niet lukte, lukt niemand De inspectietocht van Hitier PRINS PAUL OP 1 JUNI NAAR BERLIJN Nu moet U heusch 'n nieuw aanschaffen, want het oude kan niet meer. Komt U eens kijken bij U slaagt naar wensch EEN BRIL VAN KEIP GAAT LANGER MEE GR. HOUTSTRAAT, DIT NUMMER BESTAAT UIT ACHT BLADZIJDEN Het Nieuwe Verbond Tusschen Hemelvaart en Pinksteren heeft de Zondag een wel eigene betee kenis, Christus was ten hemel geva ren en zou den Trooster zenden aan de menschen. De Sabbath was de feestdag, de rustdag van 't Oude Ver bond. Maar het Oude Verbond had af gedaan. Met Pinksteren zou de stich ting van Christus' Kerk op aarde vol tooid zijn. En daarna gold de Nieuwe Wet. Daarom hebben de apostelen den Sabbath veranderd in den Zondag en den dag des Heeren den Zondag doen zijn. Deze eerste Zondag tus schen Hemelvaart en Pinksteren her innert ons als van zelf hieraan. Want wij vieren sedert de dagen der Aposte len niet meer den Sabbath maar den Zondag. En zoo zijn we het Nieuwe Verbond van God met Zijn volk inge gaan. En een Nieuwe V/et geldt voor ons: niet de wet van "t oog om oog maar de Wet van de Liefde. Hieraan zal men u kennen: dat gij elkander liefhebt! Iersche terroristen plegen aanslagen Brandstichtingen in Engelsche badplaatsen Betoogingen te Tel Aviv NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen 'egel 30 ct l^get. mededeelingen 50 cent; idem op pag één 65 tent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek PARIJS, 20 Mei. (Havas) Zaterdag middag is de Britsche minister v^n Buiten- landsche Zaken, lord Halifax, te Parijs aangekomen. Hij werd ontvangen door zijn Franschen collega, Bonnet, en den Britschen ambassa deur te Parijs, Sir Eric Phipps. De minister begaf zich onmiddellijk naar de Britsche ambasade. De besprekingen begonnen te 17.10 uur. Volgens de meening in gezaghebbende krin gen 'te Londen, zijn de jongste besprekingen jbsschen Maisky en Vansittart nuttig geweest joor een opklaring van den toestand en zijn de ^bgelsch-Russische onderhandelingen een stap Verder gekomen. Dit resultaat is van belang v°or de besprekingen van Halifax met Bonnet V'1 Daladier te Parijs en voor de voortzetting daarvan te'Genève. Het zal waarschijnlijk noodig zijn, dat een ver der besluit der Britsche regeering wordt geno men aleer volgende stappen zulen kunnen wor- en gedaan. Men denkt dat Halifax tijdig te ~°nden zal terug zijn om Woensdag den kabi- etsraad hij te wonen. (Van onzen Londenschen correspondent) De koning en koningin van Groot-Brittannië voeren tevens den titel van hertog en hertogin van Normandië. Vorsten voeren vele titels, wel ker practische beteekenis nihil, en welker his torische waarde vaak hoogst twijfelachtig is; in dit opzicht spanden waarschijnlijk de kei zers der Oostenrijksch-Hongaarsche monarchie de kroon, ofschoon ook de Engelsche monar chen op dit punt aardig wat gepresteerd heb ben. Zoo noemden zij zich tot in de eerste ja ren der vorige eeuw koning van Frankrijk. Op den titel van hertog van Normandië evenwel kan een koning van Engeland ten volle aanspraak maken, want het was Wil lem de Veroveraar hertog van Normandië, die in 1066 den grondslag legde zoowel van de hedendaagsche monarchie als van het heden- daagsche Engeland, en tot die Normandische veroveraars kan, via ontelbare zijtakken, het koningshuis van Windsor teruggevoerd worden, De bevolking van Canada ziet in het bezoek van het Britsche koningspaar allereerst ook het bezoek van den hertog en de hertogin van Normandië, want ook het groote Canadeesche Dominion is voor een niet gering deel het pro duct eener Normandische verovering. Tachtig procent van de 3.000.000 Fransch-Canadeezen zijn de directe afstammelingen van de Norman dische kolonisten, die de stichters waren van „La Nouvelle France", en op hun afstamming zijn zij geweldig trotsch gebleven. De Bourbons wilden in de Nieuwe Wereld een grooten katholieken staat stichten als eer herstel voor de Hervorming, in politieken zin is hun dit niet gelukt, want nadat Generaal Wolfe in den nacht van 12 op 13 September 1759 in de Vlakten van Abraham, thans een openbaar park van Quebec, de Franschen ver slagen had, ging La Nouvelle France over in handen van de groote protestantsche mogend heid Engeland, maar katholiek is de provincie Quebec steeds gebleven en niet alleen in naam, want in geen land ter wereld is onder alle omstandigheden heel de bevolking steeds zoo loyaal geweest jegens de Kerk als in dit stuk oud-Frankrijk in de Nieuwe Wereld. De bevolking is vervuld van een drie voudige loyauteit: jegens de Kerk van Rome, jegens de Fransche beschaving, en jegens het Britsche gemeenebest. De vereering voor Frankrijk is zuiver cultu reel. De Groote Revolutie schokte de Fransch- Canadeezen, niet omdat zij een revolutie, maar omdat zij paganistisch was, en het koel- bloediger anti-clerikalisme der Derde Repu bliek, dat zijn hoogtepunt bereikte in het Com- bisme, maakte in Quebec niets dan afschuw gaande, maar hieronder leed de liefde voor de Fransche beschaving, welke de beschaving van Quebec was, in het minst niet. De politieke loyauteit ging steeds uit tot Groot-Brittannië, afgezien van een Fransch Na tionalistische beweging die honderd jaren ge leden doodliep, en in den jongsten tijd in zui ver èultureelen zin herleefd is. Toen Benjamin Franklin en andere leiders der Onafhankelijk heidsbeweging de Fransch-Canadeezen oprie pen zich aan te sluiten bij de nieuwe republiek, werd hun geantwoord dat den Franschen van Canada de aan 'Engeland gezworen eed van trouw heilig was. En die eed is in anderhalve eeuw tijds nooit gebroken. De Fransche en Katholieke invloed in Ca nada is groot. Een van Canada's beroemdste Eerste Ministers, Sir. Wilfrid Laurier, was een Fransch-Canadees. In het uit 16 leden be staande kabinet-Mickeprieking hebben 5 Fran schen zitting, waaronder senator Raoul Dan- durand, die de regeeringspartfj in den senaat leidt. De provincie Quebec, de grootste en op één na de volkrijkste van het Dominion, heeft een Fransch-nationale regeering, en de Kroon wordt er vertegenwoordigd door een Franschen luitenant-gouverneur, Esioff Léon Patenaude. Bij het bezoek van het Britsche koningspaar waren Quebec en Montreal rijk getooid met de Canadeesche en Engelsche vlaggen en met de Fransche tricolore. Gelijk steeds bij nationale feesten steekt de Fransch-Canadees naast de Union Jack of Dominionvlag ook de driekleur uit, en zelfs de openbare en regeeringsgebou- wen volgen dit voorbeeld, ofschoon de Fran sche vlag eigenlijk geen officieele plaats in neemt. Desniettemin is sinds 85 jaren het recht van de Provincie Quebec de Fransche kleuren ten toon te spreiden, nooit bestreden; dit recht steunt, typisch-Engelsch, op een traditie. Ge durende den Krimoorlog waren Engeland en Frankrijk Turkije's bondgenooten tegen Rus land. Ter viering van de overwinningen van Baiaklava en Inkerman werden in Quebec, evenals overal in het Britsche Rijk, Engelsche en Fransche vlaggen uitgestoken. Enkele maan den bezocht een Fransch oorlogsschip de stad Quebec voor de eerste maal sinds „La Nou velle France" in het bezit der Engelsche kroon was geraakt. Ter eere van dit bezoek moest de stad versierd worden, en ter wille van de goed koopte werden dezelfde decoraties gebruikt, waarmede de Krim-overwinningen gevierd wa ren. In dit geval was in ieder geval de Fran sche driekleur nog zeer toepasselijk. Toen het oorlogsschip vertrokkken was, werden de ver sieringen weer netjes opgeborgen, maar bü een volgende gelegenheid opnieuw door de zuinige Fransch-Canadeezen voor den dag gehaald. Aldus werd de traditie gevestigd dat de Fransche vlag (die vóór 1855 nooit uitge stoken werd) een onontbeerlijk symbool van nationale opgetogenheid was, en men heeft gezegd dat als ooit een Fransch-Engelsche oorlog uitgebroken was, de provincie Quebec elke Fransche nederlaag gevierd zou hebben met het uitsteken der Engelsche en Fransche vlaggen NEW YORK, 20 Mei (Reuter). De Ame- rikaansche vliegboot „Yankee Clipper" van de Pan American Airways, is vandaag met 100.000 brieven aan boord van Fort Washington op Long Island naar Europa vertrokken. De be manning bestaat uit veertien personen onder leiding van kapitein Laporte. De kapitein ver klaarde, dat hij denkt in veertien uur Horta op de Azoren te bereiken. ROME, 20 Mei. (Reuter) in een rede heeft Mussolini gezegd, dat wanneer Maandag het Italiaansch-Duitsche verdrag ondertee kend zal zijn, een blok van 150 millioen menschen zal zijn gevormd, waartegen niets kan worden begonnen. De Duce voegde hieraan toe, dat het doei van dit blok vrede is, doch' het is gereed dezen vrede op te leggen, wanneer de groote democratieën pogen den opmarsch tegen te houden. Op het oogenblik is er stilte, doch het Ita- liaansche volk zal spreken, wanneer het juiste oogenblik gekomen zal zijn. Onder luide toejuichingen verklaarde de Duce: „Er zijn 45 millioen Italianen, waarvan tien millioen soldaten, maar zij allen hebben slechts één wil. Uw gejuich bewijst, dat dit waar is." De directeur van de „Giornale d'ltalia", Gayda, schrijft, dat het Italiaansch-Duitsche verdrag van politiek en militair bondgenoot schap slechts uit zes of zeven artikelen zal be staan, voorafgegaan door een inleiding, waarin de belangen en oriënteeringen der beide landen als met elkander in overeenstemming zijnde worden genoemd en erkend. Het Italië van Mussolini en het Duitschland van Hitier hebben een eenvoudig en direct be grijpelijk stelsel gewild. Deze verplichtingen betreffen: Het plegen van overleg, de prompte en wederkeerige interventie voor hulpverlee ning, volkomen solidariteit voor oorlog en vrede, begrip en eerbiediging der wederzijd- sche belangen ten aanzien van de levens ruimten. Gayda voegt hier aan toe, dat het bondge nootschap een noodzakelijk antwoord is op de Fransch-Britsche politiek van omsingeling. Dit bondgenootschap zal volgens den schrijver in staat zijn het evenwicht en den vrede in Europa te verzekeren en tegelijkertijd de belangen der bondgenooten waarborgen. Havas meldt verder, dat de Italiaansche mi nisterraad 31 Mei a.s. onder voorzitterschap van den Duce zal bijeenkomen. Omtrent de houding van Japan ten aan zien van het Duitsch-Italiaansche verdrag verneemt Reuter uit Tokio, dat het Japan- sche blad, „Kokoemin Sjimboen", welk blad gewoonlijk de meening van legerkringen weergeeft, aandringt op een volledig mili tair bondgenootschap met Duitschland. Het blad verklaart verder, dat bij de bevolking steeds meer de meening ingang vindt, dat het incident in China niet een oorlog is tusschen China en Japan, doch een strijd om de Japan- sche suprematie in het Verre Oosten. Een militair bondgenootschap, dat alleen te gen de Sovjet-Unie zou zijn gericht, wordt zin neloos genoemd. Er moet volgens het blad een overeenkomst worden gesloten om druk uit te oefenen op Groot-Brittannië. De „Kokoemin Sjimboen" verlangt verder, dat de internationale nederzettingen in China aar Japan zullen worden overgegeven. Het blad voegt hieraan toe, dat het botte vasthouden aan hun rechten en belangen door Engeland, de Vereenigde Staten en Frankrijk, zonder te po gen het Japansche standpunt te begrijpen, de deur voor diplomatieke onderhandelingen heeft gesloten. Het blad voegt hieraan toe, dat deze anachronistische instelling een hinderpaal vormt voor het vestigen van een nieuwe orde in Azië. De taak van Japan is niet uit te voe ren, zoolang China gekluisterd ligt aan dezen semi-kolonialen toestand. Gedeeltelijk bewolkt, droog weer, jets jr warmer, meest zwakke veranderlijke wind. iliilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliiiiiiiiililllliillllllllilliiillililiilli OTTAWA, 20 Mei. (Reuter). Voor het eerst in de geschiedenis viert de Engelsche Koning zijn verjaardag in een van de Dominions. In geheel Canada is deze dag een nationale feest dag. De Koning heeft het défilé van de „Cana dian Guards" bijgewoond en was daarna aan wezig bü de „Garden Party" in het regeerings- huis. De regeeringsgebouwen en de meeste win kels in de hoofdstad waren vandaag gesloten. Een groote menigte sloeg het troependéfilé gade. Onze Romeinsche correspondent seinde d.d. ,20 Mei: Hedenmiddag 12.20 uur is Z. Em. Kardinaal Pietro Fumasoni Biondi naar Nederland %afge- reisd, vergezeld door Mgr. Carminati, secreta ris-generaal van het Pauselijk werk van de Voortplanting des Geloofs. Vele hooge function- narissen van de Congregatie der Propaganda Fide deden den Kardinaal uitgeleide o.a. Mgr. Costantini, secretaris van de Congregatie en Mgr. Balconi, rector van het college der Con gregatie. LONDEN, 20 Mei, (Reuter)De vroegere Britsche minister-president, lord Baldwin, heeft een rede gehouden tot zijn vroegere kiezers te Bewdley in Worcestershire. Hij zeide, dat hij volledig instemt met de poli tiek van de Britsche regeering. Engeland is bereid met iedereen te spreken, doch het is vastbesloten iedereen, die zün buren wil onderdrukken, te weerstaan. Deze politiek is gemakkelijk te begrijpen en ligt in de lijn van het grootste deel van het Britsche volk. Verder waarschuwde lord Baldwin tegen de opvatting, dat hetgeen goed is voor Engeland, ook goed is voor een ander. Hij wees er vervolgens op, dat overal de ge wone man vrede wenscht en hü acht de neiging van de jeugdige Britsche studenten om inter nationale betrekkingen aan te knoopen een hoopvol teeken voor de ontwikkeling van den geest van broederschap in de wereld. Ten aanzien van de bezetting van Tsjecho- Slowakü'e en Albanië zeide spreker, dat dit de grootste politieke misstap is geweest van de dictatoren, aangezien deze daden meer dan iets anders hebben bijgedragen tot het vormen van een hechte eenheid in Engeland en elders. Zelfs Napoleon heeft hieraan geen weerstand kun nen bieden en wat Napoleon niet heeft gekund, kan niemand. „Dat Hitier iets dergelüks heeft gedaan, was een verrassing voor mij", zeide lord Baldwin. „Niet omdat ik hem tot iets der- gelijks niet in staat achtte, doch omdat ik weet, dat hij een opmerkelijk handig man is en het scheen mij derhalve bijna onge looflijk, dat hij een dergelijke fout maakte." Tenslotte verklaarde spreker zeer tevreden te zijn over de rede van den r inister-president gistermiddag in het Lagerhuis. HANNOVER, 20 Mei (Havas). Na zijn in spectietocht langs de Siegfriedlinie heeft Hit- Ier zich naar het kamp van Munster begeven op de Lünebürgerheide, tusschen Hamburg en Hannover. Hij inspecteerde hier een regiment der SB. Hitler was vergezeld ran Himmler, den leider der SB. De troepen deden een aanval op een ver sterkte stelling. BERLIJN, 20 Mei (Reuter). Van gezag hebbende zqde wordt vernomen, dat prins-re- gent Paul van Joego-Slavië op 1 Juni a.s. voor een bezoek te Berlün komt. W JANSWEG I7-KRUISSTR.22 «J I1 /=A F==K L_ E Zoo'n bril is altijd van het beste materiaal met groote zorg en vakkundigheid gemaakt. Pasvorm onberispelijk, daarom ,,zit" hij ook zoo prettig. naast Luxor. Mussolini spreekt over het Duitsch-Ita liaansche militaire bondgenootschap- Koning George viert zijn verjaardag in Canada. Lord Halifax te Parijs aangekomen. De Watertentoonstelling te Luik geopend. De Eerste Kamer vraagt inlichtingen naar aanleiding van het votum der Tweede Kamer ten aanzien van den bouw voor de artillerie-inrichtingen te 's-Graven- hage. Voorloopig verslag der Eerste Kamer over de wetsontwerpen tot deelneming in preferent kapitaal der Hoogovens. Bezoek der Koningin aan Terheide aan Zee. Nadere bijzonderheden over het a s. be zoek der Koningin aan België. Onderwijzeres en haar broer gearresteerd, verdacht van poging tot vergiftiging van echtpaar te Groningen. De bekende Borneo-reiziger prof. dr. A. W. Nieuwenhuis morgen 75 jaar. Herdenking der eerste Vredesconferen tie. Het jubileum der tandartsenverenigin gen; herdenkingsbijeenkomst te Amster dam. New-Yorksche beurs: stemming vast. LONDEN, 20 Mei. (Reuter). De Engelsche po litie heeft allen hotelhouders in de kustplaatsen aangezegd, dat zü speciale voorzorgsmaatregelen moeten nemen, aangezien te Eastbourne, Mar gate, Morecambe, Blackpool en Southport bran den zijn ontstaan, welke, naar men veronderstelt, veroorzaakt zijn door aanhangers van het Ier sche republikeinsche leger. In al deze gevallen is vanochtend vroeg, bijna overal tegelijk, brand ontstaan in kamers, welke gisteravond waren besproken door mannen die valsche namen had den opgegeven en sindsdien verdwenen zijn. JERUZALEM, 20 Mei. (Reuter). De politie te Tel Aviv was vandaag genoodzaakt een be tooging van jonge Joden, die opschriften mee droegen, met behulp van den gummistok uit een te slaan. Hierbü werd een twintigtal personen ge wond.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1939 | | pagina 1