PINKSTEREN feest van vreugde
PINKSTER-
RECLAME!
DUIJN-KLOES
Citroën
Symbolische gebruiken
uit den tijd der Middeleeuwen
Folklore,
welke verdween
SPECIALE AANBIEDING!
DE GLOBE
Profiteert van deze Pinkster-Reclame!
Likdoorn
J. Slot
t
OOK VOOR KINDERKLEEDING
FIRMA VAN VASTENHOVEN
FIJNPROEVERS?
SPATADEREN
RUIM HONDERDVIJFTIG JAAR
A. J. VAN DER PIGGE. GIERSTR. 3
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
WOENSDAG 24 MEI 1939
mÊÊÊmÊmsm
WINKELS:
VOOR DE
PINKSTERDAGEN
STAMENZO-SIGAAR
fa.J. P.STAM
DE OUWE GAPER
WIJ HEBBEN
4-deurs sedan f 1625.
Benzineverbruik 1 op 10
EET U DAN ASPERGES MET:
Origineele Westfaalsche of
Ardenner RAUWE HAM
W. C. BERGISCH, BANDAGIST
DE SUJMP1LLEN VAN
DE ERVEN G. METZ
Het woord Pinksteren
Pinkster gebruiken in
de kerk
Brooduitdeeling in
Ootmarsum
Kinderen van het eiland Marken op hun
„Pinksterbest" uitgedost!
Op Marken
Luilakslaapzak"
De Drentsche luilak
Ringrijden op Walcheren
AFD. MEUBELEN
AFD. TAPIJTEN
met ritssluiting,
dubbele spiegel
sn portemonnaie
in wit, havanna
blauw, bordeau
AFD. BEDDEN
Q» J'mkster-ürie" worden op Walcheren ringrijderijen gehouden, welk, oud volksspel steeds
meer in eere wordt hersteld
ALLE MOTTEN
MOTTEN MORTIBVS!
U zegt: „MOTTEN MOTTEN
VLIEGEN". SPAANDER, voor
heen KLINKSPOOR zegt: „Alle
MOTTEN MOTTEN MORTI,
vóór de eitj'es zijn gelegd!" Het
middel, dat hij tegen motten
steeds verkoopt is zeer PRO
BAAT! Zijn adres is:
KAMPERSINGEL
OP DEN HOEK DER
KAMPERSTRAAT - HAARLEM
TEL. 16074
ZIET DE ETALAGES!
Julianapark 58-60-62 - Tel. 13661
Westergracht 79 - Telef. 13292
DE ZAAK WAAR MEN SLAAGT!!
VERHOOGT UW
VACANTIEGENOT
Kwaliteit in eiken
prijs gegarandeerd
en Eelt-tinctuur per fl. 25 ct.
Speksteenpoeder per ons 5 ct.
Motballen per pond 20 ct.
Insectendood per flacon 25 ct.
Zonriebruin per flacon 25 ct.
Vermageringsthee p. ons 25 ct.
Elast. Kous, sterk 2.50, 1.95
Ook dunne Zomerkousen,
Buikbanden, Breukbanden,
Paskamer - Damesbediening
De nieuwste collecties in dames zijden en
Interlock Camisoles, Directoires en Onder
jurken in diverse kleuren
Groote sort, in Dames- en Kinderkousen,
Babyjurkjes, Pakjes enz. in wol en zijde
Ruime keuze in Dames- en Kinderpyama's
en -Nachthemden, welke ook zonder prijs-
verhooging op maai worden geleverd
TELEFOON 11658
JANSSTRAAT 16
Agent v. Haarlem en Omstreken
PARKLAAN 26 - TELEF. 14163
SLAAGT V BI] ONS!
BLOUSES voor Jongens en Meisjes
Broekjes - Rokjes
Pullovers - Vestjes
Regencapes
SpQrtkleeding
Ostadestraat 4 Tel. 10413 - Sinds 1898
dat is een VERFIJND gerecht!
GR HOUT5TR 89
MISVORMEN DIKWIJLS HET BEEN!
worden in Haarlem verkocht
ZIJ ZIJN BEKEND ALS EEN ZACHT EN UITSTEKEND
WERKEND LAXEERMIDDEL. In doosjes van 40 stuks 35 cent
Het Pinksterfeest, een Hoogfeest der Kerk,
Wordt helaas vaak te weinig als zoodanig ge
waardeerd. Dat blijkt althans op vele plaatsen
Uit de betrekkelijk geringe belangstelling, welke
Uan de voorbereiding wordt geschonken. Voor
Velen gaat het feest van de nederdaling van den
H. Geest over de Apostelen schier ongemerkt
Voorbij voor wat de kerkelijke viering betreft en
de beide Pinksterdagen worden als een welkome
korte vacantie benut en uitgebuit. Wat een ver
schil met vroeger, toen tot drie dagen toe de
kerkelijke viering voortduurde met algemeene
deelneming van het volk, opdat naar waarde het
Renade-geheim van de nederdaling van den
H. Geest herdacht kon worden.
Wanneer er echter een feest is, dat reden tot
Vreugde geeft, dan is het zeker wel het Pinkster-
leest. Is Paschen het feest der vreugde, de da-
Ben die tusschen Paschen en Pinksteren vallen,
sijn van oudsher, ook in de Kerk, dagen van
Vreugde geweest. Het „Alleluja" is er het sym
bool van.
Deze vreugde uit zich niet alleen in de kerk,
hiaar heeft zich ook in den loop der eeuwen
Ufgeteekend in de folklore. Hier hebben zich
echter vele gebruiken van kerkelijken en heiden-
schen oorsprong zoo vermengd, dat in vele ge-
Vallen nauwelijks de kerkelijke oorsprong van
het Pinksterfeest te onderscheiden is. Daarbij
komt nog, dat het Pinkstergebeuren gevierd
Wordt juist in de periode, waarin de winter van
ons afscheid neemt en het liefelijkste der jaar
getijden, de lente, zijn joyeuze entrée maakt! En
deze wisseling van de jaargetijden was weer
Voor vele volkeren reden tot feestvieren. Aldus
Vielen twee vieringen samen, hetgeen vanzelf
leidde tot een inniger samensmelting dan an
ders wellicht het geval zou zijn geweest.
Denken we bü het lezen van het woord Pink
steren onmiddellijk aan de herdenking van het
Wondere gebeuren van de Nederdaling van den
H. Geest over de Apostelen, het woord Pinkste
ren zelf heeft etymologisch een andere beteeke-
his. Het is namelijk afkomstig van het Griek-
sche woord „Pentekoste", dat „vijftig" beteekent.
Het oude woord Sinxen, dat onze voorouders
bezigden en dat de Vlamingen nog zeggen, is een
Verbastering van het Fransche woord Cin-
Ruième, dat weer een afkorting is van het
Latijnsche Quinquagesima en beteekent „vijf-
Hgste", waarmede bedoeld wordt de vijftigste
dag na Paschen, de dag waarop het kerkelijk
feest gevierd wordt.
De vormen, waarin het Pinksterfeest gevierd
Wordt, zijn wel zoo talrijk, dat een volledige op
somming der gebruiken, zoo niet onmogelijk,
ban toch in ieder geval zeer eentonig zou wor
den. We zullen daarom volstaan met slechts en
kele aan de vergetelheid te ontrukken.
Zoo bestond in den tijd der Middeleeuwen
het zinnebeeldig gebruik op Pinksteren dui
ven in de kerk te laten rondvliegen. Dit werd
gedaan ter herinnering aan de nederdaling
van den H. Geest onder de gedaante van
een duif-
Ook liet men wel in sommige plaatsen
roode rozeblaadjes, hoog vanuit de gewel
ven van het kerkgebouw, op de geloovigen
neerdalen onder het zingen van het „Veni
Creator". De roode rozeblaadjes warer. dan
een zinnebeeldige voorstelling van de vurige
tongen, onder welke gedaante de H. Geest
over de apostelen is neergedaald.
Een dergelijke rozenregen daalde in vroeger
®euwen te Rome op Hemelvaartsdag op de ge-
oovigen neer. In andere plaatsen verzamelde
jben rozeblaadjes van zeven verschillende
bloemsoorten, welke dan op het Pinksterfeest
Jhtgestrooid werden en welke symboliseerden de
"®ven gaven van den H. Geest.
In Ootmarsum worden nog vele oude gebrui
ken in eere gehouden en een der minst bekende
biervan is de brooduitdeeling in den Angeler-
sch, welke ieder jaar op Maandag na Pinksteren
Plaats vindt. In al zijn eenvoud heeft dit meer
**'t karakter van een vrome plechtigheid.
.Elk jaar op Maandag na Pinksteren komen de
"ewoners van de erven Groot en Klein Angelen
P een open plek in den „Esch de Boaken" ge
meen in den „Boamschen diek" en door kreu
pelhout begrensd, om aan de armen van Oot-
bbrsum roggebrooden uit te deelen. Met dit
de doel hoopt men Gods zegen te verkrijgen
over de oogsten, opdat de rogge van vorst en
hagel gevrijwaard moge blijven. Op dien dag
begeven de armen zich naar den „Boaken";
moeders van groote gezinnen nemen al haar
kinderen mee, want ieder krijgt een brood.
Langs verschillende paden komen de boeren
met de roggebrooden aan lange stokken over
den schouder naar den „Boaken", ofwel zij stel
len het brood beschikbaar bij een bakker in het
dorp.
Een der oudste boeren neemt de leiding op
zich en roept: „Eerst bidden jongens!" en de
boeren knielen met ontbloot hoofd langs den
weg. Wanneer het gebed is afgeloopen, telt men
hoeveel liefhebbers er zijn en vervolgens worden
de brooden verdeeld. Zoo noodig snijdt men de
brooden met een zakmes aan stukken, opdat
ieder zijn deel krijgt en als alles is verdeeld,
knielt men opnieuw neer en een oogenblik
heerscht er een plechtige stilte temidden van de
onafzienbare korenvelden.
Tevreden over hun liefdewerk, vertrekken de
boeren weer langs de verschillende paden naar
hun huis, terwijl de bedeelden met gevulde kin
derwagens langs de zandpaden in de richting
van Ootmarsum vertrekken.
Zeer oude aanteekeningen beschrijven den
oorsprong van het gebruik aldus: „In het jaar
1738, den 21en Juny, is er een donderschoer op
gekomen uit Zuid-West omtrent vijf uren en is
overgekomen te half zes, waaruit zoo een schrik
kelijke regen is gevallen met zware donderslagen
en ligtingen, dat de huizen beefden en daar is
hagel gevallen zoo groot als eendeneyeren, waar
van de glazen met de wind werden ingeslagen
en vele roggenvelden en andere vrugten rond de
stad vernield en verwoest zijn, zoodat het naar
was om aan te zien. En is het schoer naar het
Noorden overgetrokken. En om zoo'n straf af te
weren, beriepen de boerrigters eenen Hölting
(een vergadering van alle goedsheeren in de
marken) tezamen, om te beraden, wat aan de
zaak te doen was en men kwam daarin overeen,
om door liefdegiften in den vervolge bevrijd te
wezen van onweder en hagelslag".
Uit een veel oudere aanteekening blijkt even
wel, dat het gebruik reeds voor 1738 moet heb
ben bestaan. Want in het oud-archief van Oot
marsum komt n.l. voor een „request voor die
Borgemeisteren ende Provisoren der Armengilde
tot Ootmarsum met beschikking van den Drost
van Twenthe van 19 January 1672". Daaruit
blijkt het volgende: Een vrouw in Klein-An-
gele, Noe Telle genaamd, had aan den Armen
gilde 20 daalders vermaakt, staande onder den
Brugger (een thans afgebroken boerenhuis) al
daar, waarop ook aanspraak werd gemaakt door
de Groot Angelen boeren, die onder den boom
van den Esch staande, genaamd den Bokum,
aan armen brood uitdeelden.
Mede in verband met het feit, dat het Pink
sterfeest valt in de lente, het jaargetijde van de
vernieuwing en herleving der natuur, waarbij
de mensch zoo gaarne geneigd is, zich in zijn
kleeding aan te passen, was en is het ook heden
ten dage nog voor velen een gereede aanleiding
om de garderobe aan de laatste voorjaars-mode
aan te passen. En met dankbaarheid aanvaar
den we de producten, welke door een leger
modekunstenaars op elk gebied zijn uitgedacht.
Des te typischer is daarom wel het op het
eiland Marken gekende gebruik. Want in plaats
van zich in nieuwe kleeren te steken, halen de
eilandbewoners met Pinksteren de kleeren, wel
ke hun voorouders drie eeuwen geleden hebben
gedragen, voor den dag, om zich ermede te
tooien. De folklorist Ter Gouw vertelt, dat in
het jaar 1869 bij een verkooping op Marken een
hemd, dat reeds jaren in de famiüe was geweest,
voor niet minder dan vijf-en-dertig guldens werd
verkocht!
Een oud gebruik, dat heden ten dage, zij het
in mindere mate in enkele plaatsen van ons
land, zooals Amsterdam en Haarlem, nog voort
leeft, is het z.g. „luilakken". En het is vooral de
jeugd, die zich hierbij op Pinksterzaterdag doet
gelden.
In Haarlem bijvoorbeeld staat zij vroeg op
om dan bij degenen, die nog rustig op één oor
liggen, op onzachte wijze aan de bel te trekken.
Sommigen gaan zelfs zoover om met wit krijt
het woord „luilak" op de deur te schrijven.
Bovendien wordt in deze stad een traditioneele
bloemenmarkt gehouden, welke Vrijdagavond
begint en den geheelen nacht voortduurt tot
Pinksterzaterdagmiddag twaalf uur. Tallooze
Haarlemmers trekken dan naar deze luilak-
markt om beladen met bloemen en planten
terug te keeren.
De „luilak" intusschen, die niet zoo vroeg op
staat als zijn makkers of huisgenooten, moet het
dien dag ontgelden. Menigmaal moei" het
„slachtoffer" het volgende minder vleiende
liedje aanhooren:
„Luilak, slaapzak
Hij is opgestaan en mag niet meer
[naar bed toe gaan!"
In Drente „vierde" men het „Luilakkenfeest"
anders. Vroeger werd het vee lederen dag uit
de weide naar den stal gebracht voor de mest-
vorming, waarbij jongens en meisjes van tien
tot dertien jaar als begeleiding dienden.
Nu was het vaak een wedstrijd tusschen de
kinderen, wie het eerst de koeien op de gemeen
schappelijke weide had gebracht, terwijl de laat
ste het in den regel moest ontgelden. Vooral op
den Tweeden Pinksterdag sloofden de jongens
en meisjes zich uit. Voor dag en dauw werd het
vee uit de stallen gehaald en hij, die het laatst
„op de diek" verscheen, kreeg dien dag den bij
naam van „nustekoek", waarbij „nust" nest of
bed beteekent, terwijl het woord ,,koek" wel voor
zich spreekt!
Wanneer de jongens het vee in de weide had
den gebracht, wachtten zij den slaapkop op den
weg op- De jongens droegen op hun hoofd een
eigen gemaakt, uit takken bestaand, hoofddek
sel en niet zoodra was de laatste op de plek ver
schenen, of hij werd met de takkenhoeden ge
slagen, natgegooid en met brandnetels gepijnigd.
Vervolgens trok men hem in optocht zingend
door het dorp en de (dorpelingen, die plezier in
het kwajongensspel hadden, gaven den kinderen
geld en lekkernijen.
De jongens zongen:
„Nustkoek, nustkoek.
„Zit zoo diep in de veeren,
„Kan het roepen niet heuren
„Pinksterhoed, Oranjezoet,
„Kan het roepen niet heuren,
„Was je eerder opgestaan
„Dan had je 't roepen kunnen heuren!"
Het geld, dat de kinderen kregen, bleef niet
lang in de zakken, want nauwelijks had men de
ronde door het dorp gemaakt, of de jongens
gingen het geld in snoepgoed omzetten.
Het gebruik van den Drentschen langslaper
is thans bijna geheel verdwenen.
Een bü uitstek Zeeuwsch Pinkstergebruik is
wel het ringrijden op Walcheren, welke feeste-
lükheid de laatste jaren hoe langer hoe meer
weer in eere wordt hersteld.
De Vlissingsche dichteres Betje Wolff, die de
Pinksterkermis te West-Souburg in haar jeugd
wel meerdere malen zal hebben medegemaakt,
verhaalt in haar gedicht „Walcheren" uitvoerig
over het ringrijden. Vanzelfsprekend zaten de
boerenzoons op hun mooist uitgedost te paard,
maar ook de Souburgsche meisjes lieten zich niet
onbetuigd! En „geen Waterlandertje was ooit
zoo punctelü'k dan Souburgs meisjes zijn om 't
renperk te vereeren.Wat vragt van goud aan
hoofd en hand! Ja, dat is d'opschik van het
land!" Dat het er vroolijk toeging, laat zich ge
makkelijk indenken.
s
Eng. Rietfauteuils vanaf
4.75
Eng. Ligfauteuils met kussens
vanaf
f 11.75
Eng. Salontafels vanaf
5.90
Eng. Boekenkasten vanaf
7.90
Eiken Rookfauteuils
met kussens vanaf
6.75
Eiken Salontafels vanaf
f 4.90
ENORME SORTEERING
SALONS-, HUIS- EN
SLAAP-
KAMERS
Etamine vanaf 7 cent per el
Marquisette vanaf 10 cent per el
m. Strookje vanaf 14 cent per el
Glasgordijnen
vanaf V cent per paar
Loopers vanaf 29 cent per cl
KARPETTEN
van 4.90 tot 79.
TAFELKLEEDEN
van 1.95 tot 19.75
Prima 1-persoons Bedstel met
kussen, vanaf 8.90
2-persoons Bedstel, 6-declig,
vanaf 16.75
2-persoons Wollen Dekens
vanaf 3.90
Molton Dekens vanaf 17 cent
SPREIEN, zware handweef,
2-persoons, vanaf 2.90
GROOTE HOUTSTRAAT 10 5
Ook Uw adres voor Parapluies
BIJ SOENDAPLEIN
een geurige
ZIJLSTRAAT 45
hoek Nassaulaan - Tel. 11635
Alle bestellingen franco huis
Ass. Apotheker
Lange Veerstr. 20 - Tel. 16625
HL tOS67 - IW5*
Draagt daarom ELASTIEKEN KOUSEN, welke
het been den natuurlijken vorm hergeven en
onzichtbaar zijn onder de züden kous.
W. C. BERGISCH, Bandagist, is als speciaalzaak hiervoor het
aangewezen adres voor onzichtbare en waschbare ELASTIEKEN
KOUSEN. Groote sorteering en diverse soorten alleen van
gerenommeerde fabrikanten
Amerikaansch Duitsch Engelsch Zwitsersch en Belgisch
NIEUWE GRACHT 33 TELEFOON 11288 HAARLEM
RIJKSSTRAATWEG 86 E TELEFOON 19408 HAARLEM-N.
