Plannen voor nieuwen toegangsweg
tot de Middellandsche Zee
Kanaal dwars door
Zuid-Frankrijk
HET ZWAARD VAN FRANCO
Italië 'spositie in de
Oude Wereldzee
DE MOEILIJKHEDEN IN
HET BAKKERIJBEDRIJF
Goed, Professor!
VRIJDAG 2 JUNI 1939
Amboneesche fuselier
gedood
Ernstige vechtpartij nabij een
kampement
(Ingezonden Mededeeling)
DE VLIEGDIENST INDIË—
AUSTRALIË
Radio-grondorganisatie nadert
voltooiing
AARDSCHOK GEVOELD
TE BENKOELEN
Als U doodmoe naar bed gaat
en doodmoe opstaat.
MILITAIRE LUCHTVAART
IN INDIË
Parade-vlucht bij het jubileum
Ontoelaatbare publicaties in Indië
EEN BURGEMEESTER
PROMOVEERT
Norway Air Express"
geopend
Officieele ontvangst te Oslo
GOEDKOOPE GROENTE VOOR
WERKLOOZEN
Groote hoeveelheid spinazie
ingeblikt
DE NATIONALE BEDEVAART
NAAR DOKKUM
Het Residentieorkest
in nood
Groot nadeelig saldo over het
laatste seizoen
STEEKPARTIJ TE 'S-BOSCH
Daders voor de rechtbank
MINISTER VAN BUUREN NAAR
URK EN VOLLENHOVE
ZELFBESCHERMING TEGEN
LUCHTAANVALLEN
100ste E.H.B.O.-afdeeling
opgericht
Minister Steenberghe heeft de
commissie van advies
geïnstalleerd
Regelingen' op sociaal
gebied
Fransche onderscheidingen
COUPEEREN VAN FILMS
IS STRAFBAAR
Uitspraak van den Hoogen Raad
WIE IS DE GELUKKIGE?
Naturalisaties
4
Zooals men heeft hunnen lezen, werd de
overwinning van generaal Franco in
Spanje o.a. gevierd met een kerkdijken
dankdienst, waaronder de „Caudillo" zijn
swaard aan den Primaat van Spanje over
handigde. De kardinaal legde dit zwaard op
het altaar, waarna generaal Franco een
dankgebed stortte. Dit bericht heeft voor de
zooveeiste maal de gemoederen, ook van
katholieken, in beroering gebracht. Hoe kon
de kardinaal-primaat het van burgerbloed
druipende zwaard aanvaarden en op het
altaar leggen voor de deur van het taber
nakel, waarachter Christus, de Koning des
Vredes, woont in de H. Eucharistie? Waaraan
ontleende Franco het recht om God te dan
ken voor een overwinning in een burgeroor
log, waarin hij open steden en weerlooze
burgers bombardeerde? Is dat geen blasphe-
öiie? Zoo vragen velen zich af. En anderen
vragen weer anders. Indien Franco het recht
had om te handelen zooals hij deed en de
Kerk hem als een Gode welgevalligen held
beschouwt, die in een goeden strijd zijn land
van het godlooze bolsjewisme bevrijdde,
Waarom gaan katholieken in ons land
dan zoo te keer tegen het fascisme in
Duitschland en Italië, dat toch óók het
communisme bestreed? Deze vragen bewijzen,
hoe groot nog steeds de verwarring der gees
ten en sentimenten is naar aanleiding van
Wat zich in Spanje en elders heeft afgespeeld
Zonder ons te vleien met de verwachting, dat
Wij definitief allen vragers een volkomen
bevredigende opheldering zullen geven, wil
len wij toch nog eens trachten orde te
scheppen in hun verward vragenden geest.
Franco is zijn gewapend verzet begon
nen, toen het zgn. democratische
Spanje in lijken tastbare bewijzen had
Begeven van een communistische beïnvloe
ding. De democratie in Spanje Was in werke
lijkheid een terreur van linksch geworden,
Welke zelfs het kiesrecht van de burgers, een
der meest belangrijke rechten der democra
tie, niet ontzag en bij de verkiezingen knoei
de, intimideerde en geweld pleegde. De Kerk
Werd ontrecht, de school gelaïceerd, de uit
oefening van den godsdienst bemoeilijkt. De
hloord op den katholieken royalistenleider
Calvo Sotelo deed met bloed de maat over-
loopen en de overtuigd katholieke Franco
begon met zijn generaals den oorlog tegen
bet bolsjewistisch geïnfecteerde régime. Hoe
ernstig die infectie was, is wel gebleken, toen
be handlanger van Moskou, minister-presi
dent Negrln, alleen ter wille van zijn instruc
ties uit het Kremlin nog Spaansch bloed
wilde vergieten voor een reeds hopeloos ver-
'oren zaak. De oorlog is een wreede barbarij
en een burgeroorlog is dat uiteraard bij
Uitstek. Dat de troepen van Franco open
steden en burgerbevolkingen hebben gebom
bardeerd, wij willen het geenszins ontkennen
of goedkeuren, al dienen wij te bedenken,
dat ook onder de burgerbevolking in het
r°ode Spanje broeinesten van terroristische
oofflmunisten voorkwamen, die gruwelijke
Uifsdaden pleegden aan de dienaren der
Kerk en de Godshuizen. Het doel heiligt niet
be middelen, maar dit neemt niet weg, dat,
al denken wij er niet aan Franco voorbarig
te canoniseeren, Franco's doel beter Was dan
dat van het roode régime. Hoe dit roode
régime als een verschrikkelijke Spaansche
furie heeft huisgehouden, getuigt het bloed
van duizenden gruwelijk gefolterde martela
ren, getuigen ook de verkoolde ruïnes van
zooveel tempels en kunstschatten in de
gebieden, waar het heeft geheerscht. Had het
roode Spanje met zijn Moskousche Komin
tern-trawanten overwonnen dan zou met
zekerheid het grootste kwaad zijn geschied,
terwijl nu Franco heeft gezegevierd de mo
gelijkheid bestaat van een herstel en herbloei
van een sterk Godvreezend en Goddienend
Spanje, dat aan Kerk en geloof de plaats in
het nationale leven inruimt, welke rechtens
en traditioneel aan Kerk en geloof toekomt.
Hadden Franco en de Kerk geen reden te
over om dankbaar te zijn voor de eindelijk
en zoo moeitevol behaalde overwinning? En
mochten zij geen uiting geven aan die dank
baarheid gelijk zij gedaan hebben? Dat bij
het bloedig vuile oorlogswerk betreurenswaar
dige dingen zijn gebeurd, Franco zelf zal het
niet ontkennen. Maar was dat onder de ge
geven omstandigheden te vermijden? Indien
het leggen van Franco's zwaard op het altaar
een symbolische handeling is geweest, die
aanduidt, dat thans in de vreeze des Heeren
de werken des vredes beoefend zullen worden,
en indien Franco zijn beloften en verzeke
ringen gestand zal kunnen doen en in zijn
eigen land den politieken bondgenooten van
buitenaf de baas zal kunnen blijven, dan
zal het Spaansche phalangisme en zal het
nationalistische Spanje geen redenen geven
tot de scherpe afkeuringen, welke de H.
Vader en de katholieken helaas hebben
moeten uiten tegen het de rechten van God
en godsdienst en Kerk schendende Duitsche
nationaal-socialisme en racisme, dat onge
lukkigerwijze ook op het Itaiiaansche fascis
me reeds een ongunstigen invloed uitoefent.
Hadden het Duitsche nationaal-socialisme
en het Itaiiaansche fascisme zich uitsluitend
bepaald tot de bestrijding van het godlooze
communisme, Wij zouden er niet die bezwa
ren tegen gehad hebben als die, welke wij
er thans tegen koesteren. Bovendien achten
wij zoowel het nationaal-socialisme als het
fascisme, zooals deze zich hebben ontwikkeld
en zich manifesteeren, systemen, die voor ons
land en ons volk met een geheel anderen
aard en geschiedenis niet geëigend zijn, zoo
dat wij hen, die ze hier te lande willen
importeeren of imiteeren, dienen te bestrij
den. Mocht straks onverhoopt blijken, dat
Franco niet opgewassen is tegen den druk
van RomeBerlijn en het phalangisme zich
ontwikkelt tot een vorm van staatsvergoding
zooals die in Duitschland thans beoefend
wordt, dan zullen niet alleen wij, maar zal
ook de Primaat van Spanje niet aarzelen de
stem te verheffen voor de handhaving der
rechten en vrijheden van godsdienst en Kerk.
Zoo lang het nog niet zoo ver is en er goede
kans bestaat, dat het ook niet zoo ver zal
komen, behoeven wij ons niet te laten leiden
door een voorbarig wantrouwen, want een
voorbarig wantrouwen ondermijnt den lust om
vertföuwen te wekken en te verdienen.
KOETARADJA, 2 Juni (Aneta) Woensdag
avond is te Sigli bij een ernstige vechtpartij
tusschen vier militairen en twee Atjehers de
Amboneesche fuselier T. gedood.
Omtrent de toedracht van het gebeurde kan
hog het volgende worden medegedeeld: T. had
een verhouding met een Atjehsche vrouw, wier
echtgenoot, tezamen met zijn broer, den fuselier
aanviel en licht verwondde. De fuselier vlucht
te naar het kampement, vanwaar hij terug
keerde met drie andere militairen, waarop nabij
het kampement een verwoede vechtpartij ont
stond. Hierbij werd T. gedood, terwijl de twee
Atjehers door klewanghouwen werden gewond.
De oorzaak heeft geen politieken achtergrond.
BATAVIA, l Juni (Aneta). In verband met
de geruchten omtrent de doortrekking van de
K. L. M.-lijn naar Australië, door middel van
het huren der K. L. M.-toestellen door de K. N.
I- L. M., waarmede met ingang van heden een
hegin zou worden gemaakt, kan thans worden
Senield, dat vanmiddag het gewone K. N. I. L.
hl-toestel, de PK-AFO, in den normalen K. N.
1 L. M.-dienst van Tjililitan op weg naar Syd-
hey is vertrokken.
SOERABAJA, 1 Juni. (Aneta). Uit Sydney is
hier aangekomen de heer De Bruyn van de K.
K. I. l. M., die een maand lang besprekingen in
Australië heeft gevoerd over luchttransport. De
heer De Bruyn had met voldoening geconsta
teerd, dat de K. N. I. L. M. in Australië, zoowel
h'j particulieren als in regeerings- en handels
kringen, zeer gezien is.
De radio-grondorganisatie in Australië nadert
haar voltooiing.
BENKOELEN, 2 Juni (Aneta) Vanmorgen
0lh 8.20 uur werd een flinke aardschok gecon
stateerd.
's Avonds uitgeput naar bed met een hoofd zoo
zwaar als lood.... 's morgens geradbraakt met
bonzende hoofdpijn, gruwend van werk dat
wacht. Dat alles Wijst op oververmoeidheid door
onzuiver bloedDoe wat tienduizenden man
nen en vrouwen deden, die zich eens even
ellendig voelden als U. Neemt Kruschen Salts.
Het zal ook, U helpen. Kruschen Salts spoort
lever, nieren en ingewanden aan tot krachtiger
werking. Rein, gezond bloed zal weer door Uw
aderen stroomen. Voor het heerlijke gevoel
van terugkeerende gezondheid en energie zult
ge Kruschen Uw leven lang dankbaar blijven.
Kruschen Salts is uitsluitend verkrijgbaar bij
alle apothekers en drogisten a 0.40, Ö.75
en 1.60 (extra groot pak). Fabrikanten: E.
Griffiths Hughes Ltd., Manchester (Engeland).
Opgericht 1756.
BATAVIA, 2 Juni (Aneta) Ter gelegen
heid van het jubileum der militaire luchtvaart
paradeerden vanmorgen in prachtige formatie
in de heldere lucht boven de hoofdstad 41 bom
menwerpers van de militaire luchtvaart. Even
later zetten zij koers naar Buitenzorg, waar
eveneens een luchtparade werd gehouden.
Aanvankelijk zouden ook nog 15 Koolhoven-
toestellen meevliegen voor deelneming aan een
défilé boven Bandoeng, doch hiervan werd, wa
gens de weersomstandigheden, afgezien. Om de
zelfde reden werd ook Tjipanas niet aangedaan.
De geheele vlucht had een perfect verloop.
Slechts nabij Buitenzorg viel een der toestellen
uit, dat naar Tjililitan terugkeerde in verband
met een lichte motorstoring. Deze was op het
vliegveld spoedig verholpen.
SEMARANG, 1 Juni (Aneta) De politieke
'hlichtingendienst heeft een redacteur verhoord
Van het officieel orgaan van den bond van lager
'hheemsch kantoorpersoneel, naar aanleiding
|'an de publicatie van ontoelaatbare passages
'h dit orgaan.
Tevens is verhoord de hoofdredacteur van een
'hheemsch weekblad wegens publicatie van on-
^®laatbare artikelen.
De burgemeester van Boskoop, mr. E. P. Ver
kerk, is hedenmiddag aan de Vrije Universiteit
te Amsterdam gepromoveerd tot doctor in de
rechtsgeleerdheid op een proefschrift getiteld:
„Toelatingseischen voor lidmaatschap van den
Volkenbond",
ÉUIIIIIIIII
lllllilllUr
Als je soms iets wenscht te krijgen
H Eischt dat eindeloos geduld,
Maar nu werd een wensch toch
ook eens |j
H Heel bijzonder snel vervuld:
H Dinsdag loofde ik de retourtjes j|
H Van het Pinksterfeest bij 't spoor,
H En ik zuchtte toen verlangend:
Kwam dat elke week maar voor!
Hu, slechts twee, drie dagen later
H Lezen we de blijde maar': i§
E Voortaan elke week retourtjes! I|
s Nu is dat ook voor elkaar!
Nu ook maand-vacantiekaarten,
En in 't najaar komt nog meer
Dat is nog eens practisch werken,
Dat is pas modern beheer!
Hoeveel ouders, hoeveel kind'ren h
Zien elkaar nu elke week
Hoeveel pas verliefde paartjes
Raken nu pas goed op streekj|
H Vaak smaalt men op „een professor", j|
H Maar dat kan dan heusch niet slaan =j
Op den directeur der sporen,
Op professor Goudriaan!
Talloos vele Nederlanders
Vinden die retourtjes fijn s
H Moge in dank aan „den
professor"
Het succes geweldig zijn.
HERMAN KRAMER
Met de landing van het K. L. M.-vliegtuig
„Haan" op de luchthaven Fornebu bij Oslo is
de nieuwe luchtverbinding AmsterdamOslo
een feit geworden.
Op Fornebu waren ter ontvangst van het eer
ste vliegtuig uit Nederland aanwezig de voor
zitter van de commissie voor de luchthaven, de
minister van Volksgezondheid Torp, de minis
ter van Handel, Madsen en de Nederlandsche
zaakgelastigde mr. dr. G. A. Scheltus.
Een groote belangstellende menigte was ge
tuige van de vlotte wijze, waarop Smirnoff de
„Haan" op het vliegveld neerzette.
Minister Torp verwelkomde de Nederlandsche
gasten, onder wie zich tien journalisten be
vonden en sprak zijn vreugde uit over het feit,
dat door middel van deze nieuwe luchtlijn,
Noorwegen een nauwer contact met het Neder
landsche volk had gekregen.
De heer D. J. de Vries, chef van de afdeeling
handel van de K.L.M., sprak een woord van
dank en bood daarbij een groote bloemenhulde
aan. Hij zeide te hopen, dat de naam „Norway
Air Express", welke men de verbinding onder
weg op 2000 meter hoogte had gegeven, den
Noren naar genoegen zou zijn.
De verleden jaar genomen proef met het
inblikken van spinazie is dit jaar herhaald.
Ten behoeve van armlastigen en werkloozen
heeft het departement van Economische Zaken
ruim 100.000 blikken doen vervaardigen. In ver
band met de schaarschte aan jonge groenten is
een groot deel van dezen nieuwen voorraad
reeds in distributie gegeven.
Bü gelegenheid van de Nationale Sint Bo-
nifatius-Bedevaart naar Dokkum, die Zondag en
Maandag 16 en 17 Juli naar de martelplaats
van St. Bonifatius trekt, en die dit jaar, van
wege de herdenking van het zalig afsterven van
St. Willibrord, naar Dokkum gaat uit dank
baarheid aan St. Willibrord en St. Bonifatius,
die het geloof en daarmede de beschaving aan
onze voorvaderen hebben gebracht, zal Zondag
avond in de St. Bonifatiuskerk te Leeuwarden
de zeereerw. hooggel. heer pater dr. Titus
Brandsma, professor aan de Keizer Karei Uni
versiteit, de predikatie houden.
De pontificale Hoogmis wordt Maandags in
de St. Bonifatiuskapel te Dokkum opgedragen
door Z. H. Exc. den Aartsbisschop van Utrecht.
Mgr. Dr. J. de Jong; tijdens de pontificale H.
Mis preekt de weleerw. heer Henri de Greeve.
Het hoofdcomité organiseert de deelname van
de pelgrims uit het Noorden per extra-tram-
trein; het Comité Haarlem—Amsterdam—'t
Gooi bereidt een extra-trein voor, beginnend
van Amsterdam.
Jhr. mr. dr. E. A. van Beresteijn, gedele
geerde van den Haagschen gemeenteraad in
het bestuur van het Residentie-orkest, heeft
ter kennis van de gemeenteraadsleden gebracht
een door hem op 16 Mei aan B. en W. gezon
den rapport betreffende den toestand van het
Residentie-orkest.
In dit rapport wordt meededeeling gedaan
van de financieele resultaten van het afgeloo-
pen seizoen. Het seizoen sluit met een nadeelig
saldo van ƒ25.963,87.
De heer Van Beresteijn komt tot de con
clusie, dat het niet mogelijk zal zijn het Resi
dentie-orkest op de been te houden als de ge
meente niet bereid is het subsidie te verhoo-
gen met een belangrijk bedrag.
Carnavalsmaandag werd de caféhouder
J. Mijvis van „Den vergulden Hoed" tijdens
het rondtrekken van den grooten folkloristi-
schen optocht het slachtoffer van een mes
steek, welke hem tijdens een vechtpartij in zijn
café werd toegebracht. Een gezelschap carna
valsklanten was op dien dag meermalen drank
geweigerd en dit had reeds des middags te
twaalf uur tot een vijandelijke houding geleid,
welke den caféhouder genoodzaakt had, de
trap op te vluchten. Te ongeveer vier uur
kwamen zij weer terug en vroegen om drank
en wederom werd deze geweigerd. Toen be
gonnen zij met bierglazen te gooien en bij een
vechtpartij, die ontstond, liep Mijvis een steek
in de linkerzijde op, waarbij een slagader werd
doorgesneden. Aanvankelijk vreesde men voor
het leven van het slachtoffer, dat zeer veel
bloed verloren had, maar hij genas toch.
Donderdag stonden voor de rechtbank te
's Hertogenbosch terecht H. J. A., 61 jaar, ar
beider te 's Hertogenbosch en zijn schoonzoon
P. G. van H., 23 jaar, metselaar te 's Hertogen
bosch, aan wie zware mishandeling was ten
laste gelegd.
De officier van justitie eischte tegen beiden
een jaar en drie maanden gevangenisstraf. De
verdedigster, mr. Emma Lion, pleitte een mil
dere straf. Uitspraak 15 Juni.
Naar wij vernemen zal de minister van Wa
terstaat, mr. dr. ir. J. A. M. van Buuren, verge
zeld van den directeur van den Waterstaat mr.
J. Draayer en den directeur van den Rijksdienst
voor de Zuiderzeesteunwet ir. G. F. H. Houben,
heden een bezoek brengen aan de gemeenten
Urk en Vollenhove in verband met aangelegen
heden betreffende de Zuiderzeesteunwet.
Hedenavond van 9—9.30 uur, zal de voorzitter
der Nederlandsche Vereeniging voor Luchtbe
scherming, de heer J. W. Klein voor de N.C.R.V.
een lezing houden over: „Zelfbescherming der
burgerbevolking tegen luchtaanvallen".
De nationale commissie voor E. H. B. O. van
de Nationale Federatie van het Wit-Gele Kruis
heeft te Made haar honderdste onderaf deeling:
Eerste Hulp Bij Ongelukken, opgericht.
(Van een bijzonderen correspondent)
Nu Engeland met de Turksche republiek een
overeenkomst getroffen heeft, die aan iederen
twijfel omtrent het antwoord op de vraag, aan
welke zijde Turkije in geval van een botsing
tusschen de autoritaire en de democratische mo
gendheden staan zal, een einde maakt, zijn de
drie uitgangen van de Middellandsche Zee in
handen van de mogendheden, die tegenover het
Duitsch-Itaiiaansche dynamisme den status
quo verdedigen. Het accoord met Turkije, dat
straks, als het in bijzonderheden uitgewerkt is,
en als ook Frankrijk, nadat voor de nog nete
lige Syrische kwestie een te aanvaarden oplos
sing gevonden is, op zijn beurt met Ankara een
vergelijk getroffen zal hebben, den Bosporus
en de Dardanellen voor de geallieerde oorlogs
vloten waartoe ook de Russische gerekend
worden moet zal openstellen, heeft de Ita
iiaansche en bijgevolg, ook de Duitsche positie
in het Oostelijk bekken van de Middellandsche
Zee een uiterst gevoeligen slag toegebracht.
Meer dan ooit is Italië de gevangene van de
zee, die het zou willen beheerschen. Het kan
zijn lot en zijn toekomst van die zee niet onaf
hankelijk maken. De pogingen daartoe berei
ken hun doel slechts in zeer bescheiden mate.
Ongetwijfeld, de heroïsche autarkische maatre
gelen, die de Itaiiaansche regeering in de laat
ste jaren, op voorbeeld van de Duitsche, heeft
meenen te moeten nemen, hebben wel resul
taten gehad. De aan delfstoffen arme bodem
van het Itaiiaansche schiereiland leverde ver
leden jaar 875.000 ton steenkool tegen 330.000
vóór den aanvang van 't autarkische tijdperk,
de ijzerproductie steeg van 525,000 tot 1.110.000
ton en die van bruinkolen van 380.000 tot
1.220.000 ton, maar dat neemt niet weg, dat
Italië toch nog altijd 70 pCt. van de produc
ten, die het noodig heeft: vleesch, vetten, tex-
tiel-waren, petroleum, caoutchouc, koper, tin
enz. via Gibraltar en Suez ontvangt. En de
grondstoffen, die de Balkanstaten zouden kun
nen leveren, zélfs al zou het mogelijk zijn met
deze staten handelsovereenkomsten te sluiten
die een goed deel van deze grondstoffen in
Itaiiaansche handen brachten, zouden Italië
van dien invoer allerminst onafhankelijk ma
ken.
Beheersching van de Middellandsche Zeé
heeft slechts weinig beteekenis, zoolang de uit
en ingangen van deze belangrijkste aller bin
nenzeeën in handen van eventueele vijan
den zijn. Maar van beheersching van de blau
we wateren der Oude Wereldzee is voor Italië
geen sprake. De Engelsche en de Fransche vlo
ten beschikken over verscheidene steunpunten,
die zeker niet meer trefbaar zijn dan de Ita
iiaansche oorlogshavens en in vestingen her
schapen eilanden. Mag Italië al onbetwist
meester zijn op het stuk zee tusschen Sardinië,
Sicilië en de Itaiiaansche kust, en zelfs in de
Adxiatische Zee, daarbuiten dreigen onmiddel
lijk gevaren. Griekenland, door Engeland en
Frankrijk „gegarandeerd", is een „onwelwillen
de neutrale", wijl het de Korfoe-basis in geval
van gevaar zeker den geallieerden vloten ter be
schikking stellen zal, Turkije is In potentie
een vijandelijke mogendheid. Verder naar
het Oosten liggen de Fransche en Britsche
protectoraten: Syrië en Palestina, en het Ka
naal van Suez is in Britsche handen, zoolang
Egypte, onafhankelijk, maar door een solied ver
drag aan Engeland gebonden, niet in staat is
de verdediging van dit vitale stukje water met
eigen strijdkrachten op zich te nemen.
Onder die omstandigheden verliest de Dode-
kanesos alle strategische waarde.
Is in het Westen de toestand veel beter? On
getwijfeld, de Itaiiaansche vliegtuigen en
duikbooten zouden den Franschen troepentrans
porten uit Afrika veel moeilijkheden kunnen
bezorgen en zelfs veel schade doen maar
De minister van Economische Zaken
heeft heden de commissie tot onderzoek
van den toestand in het bakkerijbedrijf
geïnstalleerd met een rede, waaraan het
volgende is ontleend:
De moeilijkheden in het bakkerijbedrijf heb
ben reeds verscheidene malen de aandacht der
regeering gevraagd en ook reeds eenige malen
tot ingrijpen van overheidswege genoodzaakt.
Een efficiënte en economisch gezonde brood
voorziening is zoowel voor een behoorlijke be
vrediging van de directe behoefte aan dit aller
eerste volksvoedsel als uit een oogpunt van
concurrentiemogelijkheid voor het Nederland
sche bedrijfsleven een allereerste voorwaarde.
Een tweede reden, waarom de regeering den
gang van zaken in het bakkerijbedrijf met aan
dacht volgt, is gelegen in den aard van dezen
bedrijfstak zelf. In een bedrijfstak als deze im
mers met een groot aantal middenstandsbedrij
ven, draagt de onderlinge concurrentie veelal
een ander karakter dan in bedrijfstakken, die
voornamelijk uit grootere ondernemingen be
staan.
Zoo zal in het bakkerijbedrijf in sterkere mate
nog dan elders de onderlinge concurrentie niet
in de eerste plaats leiden tot een saneering
door het uitvallen der marginale bedrijven, doch
tot een verarming van een groot deel der be-
drijfsgenooten en eerst daarna, misschien, tot
een zekere saneering. Het is voornamelijk de
dreigende verarming van het Amsterdamsche
bakkerijbedrijf in een ongelimiteerden concur
rentiestrijd geweest, die de aanleiding is ge
worden tot de verbindendverklaring van een
minimum-broodprijsregeling te Amsterdam.
Intusschen is dit geenszins de eerste maat
regel geweest, die van overheidswege ten aan
zien van het bakkerijbedrijf is genomen.
Intusschen is, bij de behandeling van deze
zaak, toch wel de vraag gerezen of niet, afge
zien van toevallige bijverschijnselen, de diepere
oorzaken, die tot de Amsterdamsche euvelen
hebben geleid, van algemeenen aard en dus
ook in andere plaatsen, zij het ook soms latent,
aanwezig zijn.
De sinds eenigen tijd ook te 's-Gravenhage
opnieuw gevoerde broodprijsoorlog geeft aan
leiding deze vraag met nog wat meer nadruk
te stellen.
Die vraag doet echter terstond een tweede
vraag- opkomen. Indien immers deze oorzaken
inderdaad van min of meer algemeenen aard
zouden blijken te zijn, zou men de vraag moeten
stellen, of dan de tot nog toe voor het geheele
land getroffen publiek- of privaatrechtelijke
regelingen op den duur wel voldoende kunnen
worden geacht en zoo niet, of dan moet worden
voortgegaan op den voor Amsterdam ingeslagen
weg. Immers, hoewel overtuigd van de noodzaak
eener mihimumprijsregeling in de Amsterdam
sche omstandigheden, heb ik mij toch de be
zwaren tegen een zoodanige regeling allerminst
ontveinsd. Ik heb dan ook, aldus de minister,
deze minimum-prijsregeling voorshands nog
slechts als een conservatoiren maatregel gezien,
in afwachting van het oordeel, dat uwe com
missie hopelijk zal vellen, zoowel omtrent de
métites eener zoodanige regeling, op langen
termijn gezien, als omtrent de eventueele andere
maatregelen, die tot een waarlijke saneering
zouden kunnen leiden.
Ik ontveins mij geenszins, dat ook daarbij van
uwe commissie een oordeel over een uiterst
moeilijk vraagstuk wordt gevraagd.
Niet alleen echter bestaan er groote verschil
len tusschen de individueele ondernemingen,
ook locaal zijn er zeer groote onderscheiden.
Niet alleen de structuur van het bedrijf loopt
van plaats tot plaats uiteen, ook de prijsver
houdingen liggen vaak zeer verschillend.
Nog gecompliceerder is, dunkt mij, het vraag
stuk geworden door de cumulatie van een aan
tal publiek- en privaatrechtelijke regelingen.
Hoewel het hier gaat om bestudeering van
het vraagstuk, hoe de economische moeilijkhe
den in het bakkerijbedrijf opgelost zouden kun
nen worden, dient er voorts op gelet, dat die
economische moeilijkheden mede veroorzaakt
kunnen zijn door sociale overheidsmaatregelen
In dit verband kan men b.v. noemen de af
schaffing van den nachtarbeid door de Arbeids
wet 1919. Deze maatregel heeft, naar de erva
ring heeft uitgewezen, economische gevolgen
van zeer ingrijpenden aard voor een deel van
het bakkerijbedrijf met zich gebracht. De slech
te tijdsomstandigheden, waarin ons land sinds
1929 verkeert, hebben de zwaarte van die ge
volgen nog erger doen gevoelen.
Het ligt daarom mijns inziens mede op
den weg uwer commissie en ik weet daar
bij geheel in overeenstemming te zijn met
het oordeel van mijn ambtgenoot van
Sociale Zak enook dergelijke regelingen,
welke, hoewel op sociaal terrein gelegen,
van bijzonderen invloed zijn op economisch
gebied, thans onder de oogen te zien.
Mr. dr. T. J. Verschuur, voorzitter der com
missie, beantwoordde de rede van den minister
niet verhinderen, omdat die via Casablanca
en andere Atlantische Oceaan-havens steeds
mogelijk blijven, al zou dan ook veel tijd ver
loren gaan. Slechts als Italië op den vollen
steun van Spanje zou kunnen rekenen en de
Balearen als vloot- en luchtbases zou kunnen
gebruiken, zou het een wat sterkere positie in
nemen. Intusschen is niets minder zeker.
Franco heeft Spanje wel doen deelnemen aan
het anti-kominternpakt een gebaar, dat op
zich zelf geringe beteekenis heeft en daaren
boven den Volkenbond den rug toegekeerd, maar
er zich tot dusver wijselijk van onthouden tot
bet „stalen Pact van Milaan" toe te treden.
Men weet te Burgos maar al te goed, dat een
dergelijke toetreding, die Spanje van den
Duitsch-Italiaanschen tweebond volkomen af
hankelijk maken zou, tot eerste gevolg zou heb
ben, dat alle kansen een wederopbouw-leening
te sluiten in de rijken, die het geld zouden kun
nen fourneeren, verkeken zouden zijn. Wil
Franco de economische reconstructie van een
onafhankelijk Spanje ter hand kunnen nemen
dan dient hij ten aanzien van Italië en Duitsch
land een zekere mate van vrijheid-van-bewe-
ging te behouden.
Blijft Italië ock in het Westelijk bekken van
de Middellandsche Zee dus min of meer op zich
zelf aangewezen, dan moet het ook alléén aan
de Britsch-Fransche coalitie weerstand bieden,
wijl de Itaiiaansche vloot op directe hulp van
de Duitsche niet rekenen kan. Deze laatste vindt
buiten de Middellandsche Zee haar terrein van
actie en daar heeft zij de handen waarlijk vol
genoeg.
Het gevaar voor de Fransche verbindingslij
nen tusschen Afrika en het moederland is zeker
.niet grooter dan het gevaar, dat de Itaiiaansche
communicaties met Libye en Ethiopië loopen.
Slechts een klein deel van de Afrikaansche
Middellandsche Zeekust is in Itaiiaansche han
den; een veel grooter deel in FTansehe en, bij
gevolg, in Engelsche. Algiers, Tunis en Marok
ko zijn Fransch en in soliden staat van verdedi
ging gebracht. Een Itaiiaansche aanval van
Libye uit heeft slechts weinig kans van slagen.
In de Middellandsche Zee zelf beschikken
Frankrijk en Engeland nog over Corsica en
Malta, welk laatste eiland de waarde, die Pan-
tellaria voor Italië heeft, in belangrijke mate
vermindert. Zoo is en blijft Italië de gevangene
van de Middellandsche Zee en de geallieerde
democratische mogendheden kunnen er in de
bestaande omstandigheden niet aan denken het
land grooter vrijheid van beweging te verschaf
fen, wijl ook gedeeltelijke inwilliging van de Ita
iiaansche verlangens hun positie onmiddellijk en
op ernstige wijze verzwakken zou.
Integendeel zij.n Frankrijk en Engeland er op
uit die positie zoo sterk mogelijk te maken. In
dat verband is het nuttig de aandacht te ves
tigen op het bestaan van een grandioos plan,
dat de Middellandsche Zee 'n vierden toegangs
weg geven zal en den Britschen en Franschen
Atlantische-Oceaanvloten de gelegenheid ver
schaffen de groote binnenzee te bereiken zonder
dat zij de lange en gevaarlijke reis om 't Ibe
risch schiereiland behoeven te maken. Dit plan
bestaat in het graven van een kanaal, dat Bor
deaux met Sète verbinden zal en dat ook voor
de grootste zeeschepen en niet alleen voor
oorlogsbodems toegankelijk zal zijn.
Er bestaat trouwens reeds een verbinding tc
water tusschen beide zeeën. Sinds 1670 bezit het
Zuiden van Frankrijk tusschen Toulouse en Sète
het Canal du Midi, terwijl later, evenwijdig met
de Garonne, tusschen Toulouse en Bordeaux 'n
kanaal gegraven is, waarvan de breedte 20 M. be
draagt en de diepte 2.50 M. Het heeft 320 slui
zen en is slechts door schepen, die niet meer dan
200 ton meten, te bevaren. Het nieuw te graven
kanaal, waarvoor de voorbereidende studies
trouwens reeds lang voltooid zijn. zal heel an
dere afmetingen bezitten. Het zal gemiddeld 120
M. breed zijn, een diepte van 13.50 M. hebben,
een lengte van 500 K.M. en slechts 13 sluizen.
De kosten van den aanleg worden op 17 a 18
milliard francs geschat, ongetwijfeld een groote
som, maar niet zoo groot, dat zij niet te vinden
zou zijn. En de enorme voordeelen. die het ka
naal, niet alleen in strategisch opzicht, opleve
ren zou, springen onmiddellijk in het oog. De
weg naar Indië zou niet minder dan 1500 K.M.
korter worden en wat dit per jaar voor het in
ternationale verkeer van alle landen aan bespa
ring zou opleveren is nauwelijks in cijfers uit te
drukken. Want zeker is. dat bijna al het verkeer
per schip van en naar de meeste Middellandsche
Zeehavens en van en naar alle Oostelijk van
Suez gelegen havens door dit kanaal zou geleid
worden. Het groote plan, dat dezer dagen door
twee Fransche afgevaardigden opnieuw ter
sprake is gebracht een voorstel bevattende 'u
uitnoodiging aan de Regeering betreffende voor
stellen van wet in te dienen is door hen gede
poneerd is thans b;j de Fransche regeering
in overweging. De spanning in de Middelland
sche Zee zal er toe kunnen leiden, dat finan
cieele en andere tegen-argumenten niet zoo
zwaar meer wegen als tot dusver het geval was.
In dagen van spanning worden vaak groote be
sluiten genomen en groote dingen tot stand ge
bracht.
De Fransche regeering heeft ir. P. F. S. Otten,
directeur der N.V. Philips Gloeilampenfabrieken
en mr. H. F. van Walsem, algemeen secretaris
der N.V. Philips Gloeilampenfabrieken, tot
officier van het Legion d'Honneur bevorderd.
Een bioscoop-exploitant te Rotterdam heeft
voor den kantonrechter aldaar terecht gestaan,
omdat hij een film vertoond heeft in een sa
menstelling waarvoor hij geen vergunning had
van de centrale commissie voor de filmkeuring.
De kantonrechter ontsloeg hem van rechts
vervolging, welk vonnis in hooger beroep door
de rechtbank werd bevestigd.
Van deze beslissing kwam de Officier van
Justitie in cassatie, aanvoerende, dat, wan
neer een film korter wordt afgedraaid dan in
oorspronkelijken vorm, waarin zij was goedge
keurd, de film in een andere samenstelling
wordt vertoond.
Overeenkomstig de conclusie van den advo
caat-generaal mr. Holsteyn heeft de Hooge
Raad thans het voorgedragen cassatiemiddel
gegrond geacht en, met vernietiging van het
gewezen vonnis den bioscoopexploitant wegens
het vertoonen van een film in een andere sa
menstelling dan zij door de Centrale Commissie
voor de Filmkeuring is toegelaten, alsntjg ver
oordeeld tot twee geldboeten elk van ƒ5.
In de trekking van de Staatsloterij is heden
de prijs van f 50.000 gevallen op no. 16682.
Ingediend is een wetsontwerp tot naturalisa
tie van Bertha Henriëtte Maria Aerts en 20
anderen.
