Exotische muziekinstrumenten
DINGERS
tflTJOKlAT
OPERA ITALIANA
STRASSBURGER
1
ubl iekeVerknopingen
Veilingen enz.
VOOR
DEN VREDE
De Gruyter's
Bij ^uTe
WENDT U VOOR
RECHTSKUNDIGEN BIJSTAND
toi Bur. Kraneveld
Jac. v.d. Noord
NETTE VLIJTIGE JONGEN
r*
TOONEEL, FILM EN MUZIEK
Bosbessen
Frambozen
Zwarte Bessen
INSTITUUT KUYPER
ROGGEVEE
1,2 Pond THtt
betaafc U slechte
2 ons
Een veilig gevoel:
Familieberichten i
f
CHOCOLADE
BLOEMEN
ZA"mïG GALA-OPENINGSVOORSTELLING
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
De collectie in het Haagsche
Gemeente-museum
PER S.S. TRIO
DEMONSTRATIE
TENTEN
GOEDKOOPE TREIN
Chrysanten
COTTONBREIMACHINES
GRASMAAIMACHINES
HAARLEMS
MATRASSENHUIS
TUINSLANG
ALGEMEEN VERKOOPLOKAAL
WAARIN
Nieuwe Haarlemsche Courant
KAARTEN
al-ver'keerkaarten
Dagvaarding, contract
request, huurzaken, enz.
JACOBIJNESTRAAT 10 - TELEFOON 20707
Advies f 0.80
„ORANJ E"
H. J. FEYE
in onze Zeilmakerij
Spaarne 60
's-HERTOGENBOSCH en
MAASTRICHT
W. BOEREE
OCH NEEN! VERGEET
HEILIGEN DON BOSCO
iMji STnaaA em M>em
Bé-Ta-Vé
MOND VERZORGING
vanaf 11.60
J. KORT,
vanaf 0.25 per M. f
t
THANS ALOM VERKRIJGBAAR
Le Cirque
FRÈRES
HEEMSTEDE - HAARLEM - TERREIN aan de SPORTPARKLAAN
ZONDAG 16 JULI 2 VOORSTELLINGEN2 UUR EN 8 UUR
MAANDAG 17 - DINSDAG 18 JULI: 's AVONDS 8 UUR
WOENSDAG 19 JULI 2 VOORSTELLINGEN: 2 UUR EN 8 UUR
DONDERDAG 20 JULI: 's AVONDS 8 UUR
In iedere voprstelling wordt het voor NEDERLAND geheel nieuwe
REUZEN-PROGRAMMA van 25 SENSATIES vertoond.
CONCOXJRS-HIPPIQUE HOOFDDORP
Voor PIANO'S te huur
W. Boeree - Schagchelstr. 9
Ramakers' Fruitpaleis
GASTHUISVEST 45
HAARLEM
TELEFOON 16458
VREDE DOOR RECH?
Ged. Oudegracht 81 HAARLEM Tel. lll$z
Mijn advertentie staat vandaag
in de
In het Haagsche gemeentemuseum bevindt
Zich. zooals men weet, een prachtige collectie
muziekinstrumenten, die een Europeesche re
putatie geniet. Het is de bekende verzameling-
Scheurleer. Over een enkel onderdeel van deze
verzameling zouden we iets willen schrijven en
wel over de verzameling exotische instrumenten,
die een klein museum op zich zelf vormt.
In de eerste plaats hebben wij daar een groot
aantal muziekinstrumenten bijeen, grootendeels
afkomstig uit de gebieden, die onmiddellijk aan
de Zuid-Afrikaansche republiek grenzen en zich
uitstrekken tot den Belgischen Congo. Vanzelf
sprekend betreft dit slechts een vrij beperkte
oppervlakte, maar in werkelijkheid hebben we
hier met de typische instrumenten der Afri-
kaansche negerstammen te doen. Deskundigen
en specialisten kunnen zelfs nog onderscheid
vinden b.v. van trommels uit meer Zuidelijke
en uit Noordelijke gebieden. Deze détails voor
bijgaand mogen we erop wijzen, dat wij bij de
instrumenten der negers in hoofdzaak die op
merken. welke het rhythmisch gevoel dienen, dus
slaginstrumenten, als trommels in verschillende
modellen en grootten, tam-tams (staand en in
de hand), rammelaars enz.
Vooral rammelaars vindt men in allerlei va
riaties: hier hangt er o.m. een die van tijger-
kiezen vervaardigd is en een uit pitten met
losse zaadjes.
Daarnaast kent de neger ook de tokkel-in-
strumenten, vervaardigd uit kalebassen (als
resonantiekast) en een lang hout, waarover de
snaren worden gespannen. De gumbi's (zoo
heeten deze instrumenten) komen als begelei
dingsspeeltuigen vrij algemeen voor. Wat meer
melodisch effect hebben de z.g. kundi's, snaar
instrumenten, die veel gelijkenis vertoonen met
een zeer kleine harp, van 50 a 60 c.M. doorsnee;
ook hier is het klankbord een uitgeholde en
met vel overspannen kalebas of soortgelijke
noot, waardoor het geluid der zes of meer
trillende snaren wordt versterkt. Een eigenaar
dige variatie op de xylophoon fabriceeren de
negers in hun z.g. Zanza, een verzameling van
ijzeren lipjes, die door hun vernuftig gekozen
spanning op verschillende toonhoogten worden
afgestemd.
Het meest op melodie berekende speeltuig is
de marimba, een soort xylophoon van houten
toetsen, die door lengte, uitholling en afschra
ping van de kanten een bepaalde hoogte krij
gen: het systeem van de gamelan. Het geluid,
dat hierop wordt voortgebracht kenmerkt zich
door een ons geheel onbekend, warm timbre.
De marimba wordt evenals de gamelan te za-
men met slag- en tokkelinstrumenten bespeeld:
het z.g. negerorkest, dat opwindende muziek,
meest dansmuziek laat hooren. Met de kleine
draagbare marimba gaat een zwarte van dorp
tot dorp vooruit om de komst van het orkest
aan te kondigen.
Wat bij de negerinstrumenten opvalt, is, dat
zij ruw en primitief vervaardigd zijn, zonder
versiering en uit de eenvoudigste houtsoorten.
Dit in tegenstelling met b.v. de muziekinstru
menten uit Perzië, Britsch-Indië, China en
Japan.
Van Perzië, zooals ook van de negerlanden
vindt men groote hoorns, waarop slechts enkeie
tonen worden geblazen. Onder de snaarin
strumenten uit dit land vallen op de santu,
een voorlooper van het clavicord als men dat
zoo mag zeggen, en de Qanun, die veel gelijke
nis toont met het clavecimbel. Zij worden
evenwel niet mechanisch maar geheel met hou
ten hamertjes uit de hand bespeeld. Evenals
bij de Chineezen merken we hier op, dat de
Strijkinstrumenten in het Haagsche Gemeentemuseum
snaarlengten van deze instrumenten door on
dergeschoven kammen worden verlengd en ver
kort. Dit houdt ten nauwste verband met den
aard der uit te voeren melodieën.
In Britsch-Indië vinden we wederom gelijke
types snaar-, slag- en tokkel-instrumenten,
maar ook een combinatie van strijk- en tokkel-
tuig. Het zijn kleine plompe violen, met een
paar dikke darmsnaren, die worden aangestre
ken. Daaronder bevinden zich een groote hoe
veelheid stalen snaren, die resonneeren en ge
tokkeld worden.
Evenals alle andere Oostersche landen, die
den invloed van 't Brahmanisme en Boeddhis
me hebben ondergaan, kent Britsch-Indië de
goftgs, de gebruikelijke tempelklokken, die een
vaak zeer groote welluidendheid bezitten. De
verwerking van koper heeft in deze landen ook
geleid tot het vervaardigen van een trompet,
maar dan zonder ventielen enz. dus enkel ge
schikt voor het blazen van enkele tonen, oc
taaf, kwint, kwart, enz.
Zooals we van te voren reeds zeiden munten
de speeltuigen dezer landen uit door fraaiere
vormen. Er bevindt zich bij deze collectie o.a.
een strijkinstrument, waarvan de klankkast
bestaat uit een struisvogelei, het overige ge
deelte is van een fraaie houtsoort, waarschijn
lijk satijnhout of iets dergelijks.
Bijzonder mooi en uitgebreid is de verzame
ling Chineesche en Japansche muzikale voor
werpen, die wordt overheerscht door de fluit,
het hoofdbestanddeel van het Chineesche or
kest. Een menigte dwarsfluiten, bek-fluiten.
spleetfluiten ziet men hier bijeen, eenvoudige
instrumenten zonder het ingewikkelde mecha
niek. Vernuftiger zijn echter de op Panfluiten
gelijkende mond-orgeltjes, die. een gemeen
schappelijk mondstuk hebbend, op een windkast
zijn opgericht. Evenals het tongwerk van een
orgel werkt hun klankproductie. Voor het be
spelen daarvan wordt een groote vaardigheid
vereischt. Deze heele fluitenverzameling is op
zichzelf reeds de moeite waard van een nadere
studie. De tallooze verbeteringen en perfecties,
die de nu in gebruik zijnde fluiten in den loop
der eeuwen (vooral in de 18e en 19e eeuw) heb
ben ondergaan, maken een vergelijking met dit
materiaal bijzonder interessant. Temeer waar
de fluit een tot zeer ouden datum teruggaande
historie heeft en bij de meest uiteenloopende
volkerenrassen bekend was.
In techniek op de Perzische santu gelijkend,
in vorm daarvan evenwel grondig verschillend
neemt de sono-koto een aparte plaats in. Het
is dezelfde verstelbare piano, die de voorlooper
van het polychord kan worden geacht; het
wordt met de hand of met kleine hamertjes
bewerkt.
Een veel voorkomend instrument, dat men
in allerlei afmetingen en ook in platten en
bollen vorm ziet verschijnen, is de pipel of pipa,
een tokkelinstrument, dat toch veel melodische
waarde schijnt te bezitten, gezien ook de plaat
sing van dwarshoutjes op den hals. Merkwaar
diger nog is de beroemde Chineesche viool, die
niet ten onrechte den naam van jammerhout
zal verdienen. De viool, hu-hu geheeten, bezit
twee snaren, een bas en een discant; de eerste
dient als begeleiding, de tweede voor een mono
tone maar intens-klaaglijke melodie. De Chi
neesche viool, waarvan de klankkast op een
pijpekop lijkt is van onderen geheel open ofwel
vol geluidsgaten. Bij hun orkest maken de Chi
neezen verder nog gebruik van gongs; de exem-
Geestelijke meerwaardigheid is ten
slotte de sterkste burcht voor een
volk. Er bestaat nog geen juiste ver
houding bij de Nederlandsche Katholieken
tusschen hun getal en hun aandeel in
de wetenschap. Geen krachtiger middel
om spoedig onzen volledigen uitgroei te
bereiken, dan mede te werken tot instand
houding en voltooiing onzer Universiteit
plaren, die zich hier bevinden, kunnen een be-
wonderenswaardig lawaai voortbrengen, gevoB
van een vernuftige constructie der gongplaten.
In het algemeen zijn de instrumenten kleiD
van omvahg en brengen daarom geen stevig
geluiden voort; vandaar het ruischende, con-
sordino-karakter van de Chineesche muziek.
Waar de Japanners hun cultuur van de CM'
neezen hebben overgenomen, is het niet moei'
lijk de volledige overeenstemming van de ver
zamelingen der beide landen op te merken. We
valt op, dat de Japanners met hun onnavolg"
baar sentiment voor verfijning in de uitvoering
van hun speeltuigen de Chineezen ver achte
zich laten.
Wie ooit deze Scheurleer-collectie in het ?e'
meentemuseum te Den Haag gaat bezien, moe
niet nalaten zich nauwkeurig op de hoogte w
stellen van de prachtige gamelans, die claa»
aanwezig zijn. Het is naar onze meening ja01"
mer, dat wij zoo geringe aandacht besteden a&"
de muziek van ons Insulinde en dat wij
weinig plezier hebben in de kleur en melodi
dezer schoone instrumenten. Daar in het mlj*
seum staan zij als doode wezens, als verstal"
stillevens, maar wie ooit de vaardige handel
van Javaansche kunstenaars deze gamelan®
heeft zien beroeren en heeft leeren luisteren
naar de terugkeerende thema's, de accenten en
climaxen, die zal in bewondering raken voor
zooveel schatten, die voor ons, met ons mach'
tig orkestapparaat, verborgen bleven.
De Heer heeft gegeven,
de Heer heeft genomen.
Ons innig geliefd doch
tertje en zusje
HILDA
is van ons heengegaan,
in den leeftijd van 3 jaar.
Haar diepbedroefde
ouders,
C. P. v. d. BERG
W. J. v. d. BERG—
VINK
Haarlem, 11 Juli 1939.
Schalkwij kerweg 125.
Engelenmis Zaterdag 15
Juli 9 uur in de kerk van
O. L. Vr. Rozenkrans,
Spaarne.
voor Toerist en Zakenman
Nrd.Nedf1.25. Zd-Nedfl.50
PROVINCIEKAARTEN
a f 0.95
REISATLASf 1.25
ZAKATLAS f080
Een ten Brink's kaart,
Is haar geld waard.
Bijgewerkt tot op heden.
DE BOEKHANDEL HEEFT ZE
VOOR U GEREED LIGGEN
N.V. H. TEN BRINK'S
Uitgevers Maatschappij,
Meppel
langs den geheel voltooiden
NAAR MARKEN EN VOBENDAM
Donderdag vertr. 8.30 u. Koudenhorn
Prys le kl. f 2.- Toeristenklasse f 1.25
(beneden 10 jaar half geld)
Kantoor Ravelingsteeg 13 Haarlem
Telefoon 11292
van
Goedkoop, Degelijk, Af
DE GOEDKOOPE
ZEILMAKERIJ
Haarlem
üUARANT^t
„De Motorolie voor Uw auto'1
van Haarlem, Amsterdam,
den Haag, Rotterdam, Gouda,
Leiden en N.-Bussum naar
(Valkenburg en Heerlen)
OP WOENSDAG 19 JULI
Prijzen heen en terug 3e kl.
van 3.tot 2.
Zie aanplak- en strooibiljetten
VOOR PIANOSTEMMEN
SCHAGCHELSTRAAT No. 9
toch niet ons een offertje
te zenden ter eere van den
voor onze arme priester-
studentjes. Wij kunnen het
werkelijk niet zonder U.
Duizendmaal dank
PATERS SAL/ESIANEN
Missieprocuur Don Bosco.
Den Haag, Javastraat 27a
GIRO 114821.
Salesianen ook:
Studiehuis Don Bosco, Leusden,
Giro 305526
Rectoraat Don Bosco, Waubach,
Giro 149356
Voor eenige HANDIGE JONGEMANNEN, leeftijd 14—20 jaar,
(bij voorkeur zij, die reeds gediend hebben), bestaat gelegenheid
aan
(melk)
VIOOLTJES (pittig)
MARGRIETEN (zacht)
ORCHIDEEËN (zeer pittig)
ZIJLSTRAAT 47
bov Rott. Bank-Ver.
Gratis inlichtingen betreffende
Zoo noodig belangrijke tegemoet
koming in de kosten en in de be
taling-condities. Behandeling als
particulier-patiënt bij specialisten.
geplaatst te worden. Aanmelden bij den portier Kousenfabrieken
HIN N.V., Zijlweg 142, Haarlem.
GEVRAAGD:
beneden de 20 jaar, voor de pers en andere fabriekswerkzaam-
heden. Zich aan te melden vóór i/2 uur bij de Chem. Wasscherij-
Ververij HAVERSCHMIDT KLAJE, Brouwersvaart 76, Haarlem.
-
ELECTRISCHE LAMPEN, gasgevuld 0.39
van DE GRAAFT
GR. HOUTSTRAAT 103. TEL. 11183
Opmaken van matrassen
NU f 1.50 en f2.
TN 1 DAG RETOUR
gewoon
op kogels
13.30
KLEINE HOUTSTRAAT 17
en Filialen
PASTILLE MELK MOCCA ORANGE \Jcf-
BRILJANT PROGRAMMA FRAGMENTEN, DUO'S, ARIA'S UIT DE MEEST POPULAIRE OPERA'S
CARMEN, FAUST, BOHEME, PARELVISSCHERS etc. SOLISTEN VAN DEN EERSTEN RANG.
Het eerste optreden in Carré te Amsterdam op 2 Juli was een ongekend succes aan de toejuichingen
kwam geen einde. Prijzen0.752.00 morgen 11 uur aan de zaal.
Zaterdagavond 15 Juli
8.30 uur
Gem. Concertzaal
FRANS MIKKENIE, AMSTERDAM, PRESENTEERT:
Niemand mag daarom verzuimen deze gebeurtenis mede te
maken, een onvergetelijke herinnering voor Uw heele leven.
Voorverkoop: Sigaren Magazijn
OOMS, Haarlem, Groote Houtstraat 133, POPULAIRE PRIJZEN
Tel. 12905 en aan de Circuscassa s, Tel. 29760.
WOENSDAG 19 JULI 1939
Morgenprogramma begint 10.45 uur; middagprogramma 1.45 uur;
in totaal 16 nummers.
GROOTE PARADE EN GECOSTUMEERD QUADRILLE SPRINGEN
VAN LANDELIJKE RUITERS.
Toegangsprijzen voor het terrein met verhoogde staanplaatsen
1.voor zitplaatsen in de overdekte tribune 2.en 2.50,
belasting inbegrepen.
Er rijdt een autobus naar Hoofddorp vanaf het station Haarlem
(achterzijde) ieder vol uur en vanaf het Surinameplein te Am
sterdam 5 minuten vóór elk vol uur.
Anno 1907
NIEUWE GRACHT 74
TELEFOON 13845
DE MAKELAAR P. HOOGEVEEN Lzn. zal verkoopen op Vrijdag
14 Juli a.s. gedeeltelijke INBOEDELS, wegens sterfgeval en ver
trek, alsmede diverse afzonderlijke MEUBILAIRE GOEDEREN.
O.m. zal worden verkocht: Antiek meubilair, oud blauw- en tin-
werk, compleet modern Eetkamer- en Slaapkamer-ameublement,
pianino, merk „Neumeijer", Singer inzinkbare naaimachine, zeer
mooie karpetten, loopers, gordijnen, dames- en heerenrijwiel,
linnengoed, etc. Voorts: prima heerencostuums en dames
mantels, alsmede: tuinbanken, toonbanken,bakfiets, buitenboord
motor „Caille", miniatuur zeilboot, etc.
Te bezichtigen: morgen (Donderdag) van 10—4 uur.
|f> Aan het Algemeen Verkooplokaal worden dagelijks Meubi
laire en andere Goederen ten verkoop afgehaald.
Afrekening direct na verkoop.
o. I. v. Drs. J. L. MEIJ Jr.
AMSTERDAM-Z.: Valeriusplein 16, TeL 27409.
DEN HAAG: Valkenboschkade 525, Tel. 335164
EINDHOVEN: Hertogstraat 13, Tel. 3814
Inschrijving voor de nieuwe cursussen:
BOEKHOUDEN M.O. (K. XII en Q.)
STAATHUISHOUDKUNDE M. O.
STAATSINRICHTING M. O.
ACCOUNTANTSEXAMENS
STAATSPRAKTLIKEX. en
PRACTUKEXAMENS BOEKHOUDEN
HANDELSKENNIS L.O.
Inlichtingen en prospectus aan bovenst, adressen.'
(„Wij offeren ons leven voor den Vrede der
Wereld, Z.H. Benedictus XV op zijn sterfbed)
ZEKER is het, dat wij handelen naar
Christus' H. Evangelie, als wij ijveren voor:
DE KATHOLIEKE VREDESBOND doet dit
op de basis van het PAUSELIJK VREDES-
PROGRAM, dat luidt:
„In plaats van bloedig wapengeweld de
zedelijke rechtspraak."
Helpt ons de Christelijke beschaving be
vorderen. Geeft U nog heden op bij
plaatselijke vertegenwoordiging of bij:
KO DE HAAN, Actie-Secretaris Katholieke
Vredesbond, Nieuwe Binnenweg no. 256 a.
Rotterdam.
Steunt ons ook door Uw giften, donaties
erflating, enz.
16 els KARPETTEN 17.50. 25.75, 33.50, 39-S°
HEERENCOSTUUMS 29.50 - BEDSTELLEN 31.7$
MOD. DAMESMANTELS - JAPONNEN - SCHOEN!^
MEUBELEN - LOOPERS - GORDIJNEN
BETALING vanaf f 0.50 PER WEEli
U ook adverteert, wélk
ander reclame-middel
(J ook gebruikt, U kunt
er slechts menschen
cnee bereiken, die van-
daag de courant hebben
gelezen en ze morgen
evenzeer zullen lezen.
Vandaar, dat cou
rantenreclame onweer
sprekelijk de basis is
van Iedere goede
reclame-campagne.
mei Woeniö»9
