HALIFAX: Britsche politiek in
China niet gewijzigd
I
m
De oplossing
nabij
„t £ek«iont Spinnewiel
Stakingsonlusten
in Colorado
r
Het nieisws van heden
WIJ STELDEN TE TOKIO
SLECHTS FEITEN VAST
ZATERDAG VAREN DE
MISSIES NAAR MOSKOU
J
DE BAROMETER
De debatten in het Hoogerhuis
V
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f 3.25. Bij onze Agenten 27M ct. per week,
oer kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
VRIJDAG 4 AUGUSTUS 1939 - OCHTENDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21924
De groote moeilijkheid te Moskou
is een definitie te vinden voor
het rekbare begrip „in
directe agressie"
Russische formule gaat
te ver
Lord Halifax antwoordt
(Zie vervolg op pag. 2)
Anti-Britsche relletjes worden uit verschillende deelen van Azië gemeld. Ook in
Britsch-Indië vonden betoogingen plaats van inlanders, die met hun banieren tegen
de Engelsche heerschappij demonstreerden
Het Weer
Zuster Boonstra
te Soestdijk
Ook dr. De Groot thans
in het paleis
De gouverneur kondigt den „staat
van oproer
af
Het Britsche crediet
aan Polen
Japan heeft geld noodig
Het wil de inkomstenbelasting
sterk verhoogen
Stellage ingestort te
Wuppertal
Met het Britsche koopvaardijschip
City of Exeter
Duitsche propaganda
in Engeland
„Te dwaas en te fantastisch om er
maatregelen tegen te nemen"
Danzig versterkt zijn
strategische punten
Poolsche gevangenen in
vrijheid gesteld
Inskip: „Een oorlog is
onwaarschijnlijk'
Jhr. de Geer voert besprekin
gen met politieke leiden
de figuren
V oor t var endheid
wordt betracht
Objecten van waarde
naar Spanje terug
Wij wachten
Het compromis tusschen
Serven en Kroaten
Men wacht nog slechts op den
terugkeer van Prins Paul
Taft candidaat voor
het presidentschap
^WVWWWIIIII WmilUII/f//^
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et., Ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag één 65 :ent
per regel Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
LONDEN, 3 Aug. (Reuter). Bij den aanvang
der debatten in het Hoogerhuis over de buiten-
landsche politiek heeft Lora Snell van de
Labouroppositie aan Lord Halifax de verzeke
ring gegeven, dat zijn motie, waarin hij de
aandacht der regeering vestigt op den nuidigen
toestand der buitenlandsche politiek, niet de
bedoeling heeft hem eenig ongemak te bezor
gen of in verlegenheid te brengen bij de ern
stige zaken, die hij dagelijks onder de oogen
ftioet zien. Hij wilde slechts doen uitkomen, dat
bet een der essentieele voorwaarden van de de
mocratie moet worden geacht, dat zoowel ds
hatie als de regeering voldaan moeten zijn
over de openbare zaken.
Sprekende over China gaf Lord Snell uit
drukking aan het vertrouwen, dat Lord
Halifax de verzekering zal kunnen geven,
dat de politiek der regeering ten aanzien
van China niet veranderd is en waarschijn
lijk ook niet veranderd zal worden en dat
de regeering haar steun niet zou ont
houden aan de Chineesche valuta.
Na gevraagd te hebben naai een uitlegging
Van de formule van Tokio, welke, naar hij be
weerde, dichter kwam tot een hulp bieden aan
den invaller van China dan eenige Brit
sche regeering behoort te doen, verklaarde
Snell, dat het geen zaak voor Groot-Brittannië
is den indringer in het gebied van een be
vriende natie te helpen, in het bijzonder niet
van een natie, waar Groot-Brittannië uitge
breide belangen heeft.
Ten aanzien van Rusland zeide Snell, dat de
toestand voortdurend teleurstellend schijnt en
hoewel hij niet aannam, dat Groot-Brittannië
alleen verantwoordelijk'is, kon hij niet nalaten
°p te merken, dat de snelheid, waarmede de
formule te Tokio was tot stand gebracht, ver
schilt van hef ergerlijke dralen te Moskou.
Burggraaf Cecil, die hierna aan het
Woord kwam, drong er ook bij de regeering op
aan een duidelijker uitlegging te geven van haar
Politiek in het Verre Oosten. Cecil hoopte, met
een verwijzing naar het commentaar van
Chamberlain op de Britsche politiek, dat Lord
Halifax in staat zou zijn te zeggen wélken
stap de Britsche regeering op het oog heeft
als parallel op dien van de regeering der Ver-
eenigde Staten. China heeft alles gedaan oi»
onze hulp te verdienen.
Lord Davies protesteerde tegen het be
sluit van den premier het parlement tot Oc
tober te verdagen. Hij hoopte van Lord Halifax
verdere inlichtingen te vernemen over de on
derhandelingen met Rusland, welke in zekere
kringen ernstige achterdocht hadden gewekt
ton aanzien van de ware bedoelingen der
regeering.
Ten aanzien van Danzig betoogde Davies,
dat niet kan worden toegestaan, dat de zaken
op haar beloop worden gelaten, doch dat stap
pen dienen te worden genomen ter verzekering
van de heiligheid der internationale verdragen.
ïn zijn antwoord behandelde Lord Halifax
In de eerste plaats het Verre Oosten. In ver
scheidene redevoeringen, aldus Halifax, wordt 't
idee geopperd, dat de formule, welke onlangs met
•Japan is aangegaan, Groot-Brittannië verplicht
tot een fundamenteele wijziging in zijn politiek,
dat wij door die formule te onderteekenen, den
Oorlogstoestand in China erkennen, dat deze
formule in strijd is met den geest onzer ver
plichtingen op grond van de resoluties van den
Volkenbond, dat het een gevaar medebrengt
het negenmogendhedenverdrag te schenden en
in het algemeen, dat het een daad vergoelijkt,
Welke wij vroeger hebben afgekeurd.
Ik wensch heel eenvoudig te verklaren,
dat naar mijn meeping degenen, die een
dergelijken gedachtengang volgen, onbe
kend zijn zoowel met de bewoordingen der
formule als met de uitlegging dezer for
mule, welke de regeering er aan geeft.
Ik weet uit ondervinding in Indië, hoe bui
tengewoon moeilijk 't voor menschen in Londen
is, zich een nauwkeurig oordeel te vormen over
de beteekenis van deze zorgvuldig omlijnde for
mules in het Oosten. Ook weet ik dat er geen
vruchtbaarder bodem is, waarop een vijand on
kruid tusschen het koren kan zaaien. Degenen
die een dergelijke beschuldiging aan de for
mule ontleenen, verliezen een feit van groote
beteekenis uit het oog dat deze indruk juist
de indruk is dergenen, die dezen indruk wen-
schen te vestigen en die er naar streven de
moeilijkheden te overdrijven, waarvoor wij
thans geplaatst zijn. Daarom moeten wij naar
mijn meening, aldus Halifax, er op letten hun
spel niet te spelen.
De Japansche regeering heeft de
Britsche regeering nimmer gevraagd
haar politiek om te gooien en de Brit
sche regeering zou dat ook nooit kun
nen doen, indien haar dat zou worden
gevraagd. Al wat wij met deze for
mule hebben gedaan, is te trachten de
feiten vast te stellen zooals zij, naar
ons voorkomt, bestaan en te probeeren
op practische manier den achtergrond
vast te stellen van den toestand, zoo
als deze te Tientsin is ontstaan.
Wij moeten niet onnoodig de taak van onzen
ambassadeur te Tokio verzwaren, die in moei
lijke omstandigheden met vastberadenheid en
begrip van zaken optreedt bij zijn pogingen een
oplossing te bereiken.
Wij moeten er naar streven bij te dragen tot
het vinden van een regeling, welke voor alle
belanghebbenden aanvaardbaar is en aan een
oplossing van de huidige moeilijkheden werken,
welke niet onze betrekkingen met China
schaadt.
Ik ben mij er van bewust, dat vele leden van
dit Huis van meening zijn, dat zulks een te
optimistische verwachting is. De regeering ziet
zich verplicht de blokkade van Tientsin en de
toenemende agitatie tegen Britsche belangen in
deze deelen van het bezette Chma zeer ernstig
op te vatten.
De Japansche regeering en het Japansche
volk moeten erkennen, dat indien deze agitatie
voortduurt en indien zij deze niet kan voor
komen, de betrekkingen tusschen onze beide
landen steeds moeilijker zullen worden.
Er dient in herinnering te worden gebracht,
dat de Japansche regeering in de bewoordingen
der formule zichzelf verantwoordelijk stelde
voor c!e handhaving van de openbare orde in
de door de Japanners bezette gebieden in China
en daarom verwacht de regeering, op grond
van deze formule, dat zij de anti-Britsche pro
paganda in deze gebieden zal onderdrukken.
Plaatselijke regen- of onweersbuien,
betrokken tot zwaar of half bewolkt,
eenige stijging van temperatuur, zwakke
tot matige. Zuidelijke tot Oostelijke wind. EP
Algemeene vooruitzichten duiden op wat jE
minder regenachtig weer en geleidelijk
verder stijgende temperatuur.
Zuster Trijntje Boonstra, die als kraam
verpleegster zal dienst doen op het paleis
Soestdijk, is Donderdagavond uit Den
Haag per auto vertrokken, met bestemming
Soestdijk.
Ook dr. De Groot verblijft thans in het
paleis, waar hij zijn intrek heeft genomen.
PENING HEDEN 8 UUR
RESTAURANT-BAR-TAVERNE
't toppunt van sfeer en gezelligheid
LEIDSCHEPLEIN 10' Ho LEIOSCHEPL THEATER
Gebouwd onder architectuur van Dr. Ir. G. A C. Blok
Wij noodigen U uit tot een bezoek bij deze
feestelijke gebeurtenis
De voorbereidingen te Den Haag ter viering van de te verwachten blijde
gebeurtenis in het Prinselijk Gezin. Bij de afd. Openbare Verlichting
is men druk bezig met het gereedmaken der versieringen
NEW-YORK, 3 Aug. (Havas). Woensdagavond
zijn ernstige stakingsonlusten uitgebroken te
Green Mountain in Colorado. Het kwam tot
botsingen tusschen 400 stakers en 350 arbeiders,
die werkzaam zijn bij den bouw van een grooten
stuwdam. Zes arbeiders werden gewond en een
brug werd met behulp van dynamiet opgeblazen.
Vandaag hebben 300 leden van cle nationale
garde, voorzien van twee tanks, zich in het
dorp geïnstalleerd.
De gouverneur van Colorado heeft in verband
met de stakingsonlusten te Green Mountain den
„staat van oproer" afgekondigd.
De commandant van de nationale garde heeft
verklaard, dat hij wellicht artillerie zal moeten
laten aanrukken, alvorens aan de onlusten een
einde zal komen.
De stakers eischen, dat de maatschappij, die
den stuwdam aanlegt, met hen over een col
lectieve arbeidsovereenkomst zal onderhande
len.
Uit Washington wordt gemeld, dat de di
recteur van clen rege er ings bemiddelingsdienst
wellicht zal aandringen op opschorting van het
werk voor het houden van een bemiddelïngs-
conferentie.
WARSCHAU, 3 Aug. (Havas). Het ministerie
van Financiën publiceert naar aanleiding van
de verklaring, die Butler in het Britsche La
gerhuis heeft afgelegd, een communiqué waar
in gezegd wordt:
„De delegatie, die te Londen besprekingen
heeft gevoerd over uitvoerevedieten, heeft
eveneens onderhandeld over de mogelijkheid
van een crediet in specie, bestemd voor het
bespoedigen der uitvoering van het beleggings
plan voor de behoeften der landsverdediging.
De onderhandelingen over dit laatste punt
hebben nog niet tot resultaat geleid, in ver
band met de bijzondere voorwaarden van de
Britsche geldmarkt.
Daarentegen is onmiddellijk overgegaan tot.
uitvoering van het accoord inzake de uitvoer
credieten, hetwelk formeel is afgesloten."
TOKIO, 3 Aug. (Reuter). De Japan
sche regeering heeft het parlement gevraagd
de inkomstenbelasting sterk te verhoogen,
opdat de inkomsten van den staat met 500
millioen yen per jaar zullen stijgen.
WUPPERTAL, 3 Aug. (D.N.B.) Een stel
lage, gebruikt bij den bouw van een betonnen
brug in een kalksteengroeve te Wuppertal, is
ingestort. Hierdoor werden een aantal arbei
ders meegesleurd. Men heeft reeds drie lijken
te voorschijn gebracht, terwijl van de vijl
levend bovengebrachte arbeiders vier zrwaar
gewond zijn.
PARIJS, 3 Aug, (Havas) De leden der
Fransche militaire missie, die zich naar
Moskou zal begeven, zullen- Vrijdagmiddag
naar Londen vertrekken, waar zij zich in
verbinding zullen stellen met de Britsche
militaire missie. De twee delegaties zullen
op 5 Augustus met een daartoe gecharterd
Britsch koopvaardijschip, de „City of
Exeter" naar de Sovjet Unie vertrekken.
De „City of Exeter" vertrekt Zaterdag te 16
uur van Tilbury en zal Woensdag te Leningrad
aankomen.
De Fransche missie wordt Vrijdagmiddag om
half vier te Londen verwacht. Zij zal dan de
gast zijn van de Britsche regeering, die haar
Vrijdagavond een groot diner zal aanbieden.
De Sovjet-regeering heeft voor de besprekin
gen met de militaire delegaties van Engeland
en Frankrijk de volgende officieren van het
hooge commando aangewezen: maarschalk Wo-
rosjilof, den chef van den staf van het leger,
generaal Tsjapochnikof, den volkscommissaris
van marine, admiraal Koetanetsof, den com
mandant der luchtmacht, generaal Loktionof en
den plaatsvervangenden chef van den staf, gene
raal Smorodinof. De ambassadeurs van Enge
land en Frankrijk hebben Molotof gisteren in
kennis gesteld van de samenstelling hunner dele
gaties.
LONDEN, 3 Aug. (Reuter) Naar aanlei
ding van een vraag over de Duitsche propa
ganda in Engeland heeft minister Hoare ver
klaard: „Wü zijn op de hoogte van dezs
activiteit en waar wij meenen tusschenbeide
te moeten komen, doen wij dat ook. Doch mijn
persoonlijke meening is, dat de propaganda
vaak zoo fantastisch, onverantwoordelijk en
dwaas is, dat zij haar verspreiders meer schade
doet dan ons land".
WARSCHAU, 3 Aug. (Havas). Na een
energiek vertoog van den Poolschen commis
saris-generaal bij den Senaat van Danzig
hebben de autoriteiten van de Vrije Stad
vier Polen, die tot langdurige gevangenis
straffen ;waren veroordeeld, in vrijheid ge
steld voor de straffen uitgeboet waren.
Intusschen duurt de militariseering van Dan
zig voort. De leden der militaire formaties in
de Vrije Stad hebben een verklaring moeten
teekenen, waarbij zij zich verbinden ter be
schikking van de autoriteiten te blijven tot
Danzig bij Duitschland zal zijn gevoegd. Er
wordt energiek gewerkt aan de versterking van
verschillende strategische punten, in het bijzon
der bij de heuvels van Bischofsberg en Hagels-
berg. in den nacht van 4 tot 5 Augustus zullen
op het vliegveld te Langfur vlieg- en landings
oefeningen worden gehouden door vliegtuigen
van de nationaal-socialjstische formaties. Gouw
leider Forster heeft gisteren een inspectietocht
gemaakt om zich van den stand der verster-
kfngswerken op de hoogte te stellen.
LONDEN, 3 Aug. (Reuter) In een rede te
Oban in Schotland heeft lord Inskip gezegd,
dat oorlog onwaarschijnlijk is. Hij voegde hier
aan toe, dat de Britsche regeering goede re
denen voor die meening heeft.
(Van onzen redacteur)
Hoewel van geen enkele zijde
algeheele bevestiging kan worden
verkregen omtrent de juistheid van
het gerucht als zou H. M. de Koningin
aan jhr. mr. J. D. de Geer hebben
opgedragen een kabinet te formeeren,
is toch de meening algemeen, dat de
heer De Geer zich minstens met de
voorbereiding van een kabinet bezig
houdt.
De besprekingen, die hij Donderdag
met politie
ke leidende
figuren ge
voerd heeft,
wijzen hier
duidelijk op
en wekken
den indruk,
dat zijn po
gingen, al
thans on
derzoekin
gen, zich
uitstrekken
in de rich
ting van een kabinet van zeer breede
samenwerking. De heer De Geer heeft
ontkend, dat hem eenige opdracht is
gegeven.
Zooals gemeld, bracht jhr. De Geer
Donderdagmorgen te negen uur een
bezoek bij H. M. de Koningin. Reeds
toen vermoedde men, dat H. M. hem
opdracht had gegeven tot het for
meeren van een kabinet, temeer daar
goed ingelichte kringen de overtui
ging waren, toegedaan, dat dezen dag
de beslissing zou vallen.
Onmiddellijk nadat de heer De Geer
van den Ruigenhoek was terugge
keerd, begaf hij zich naar het mi
nisterie van Waterstaat aan het Bin
nenhof, waar hij een bespreking
voerde met jhr. ir. O. C. A. van Lidth
de Jeude, den demissionnairen minis
ter, die tot de Liberale Staatspartij
behoort. In den namiddag zette de
heer De Geer met groote voortvarend
heid zijn besprekingen voort Te half
vier begaf hij zich naar de woning
van den voorzitter der V.D.-Kamer-
fractie, mr. A. M. Joekes, met wien
hij een bespreking voerde welke ruim
twee uur duurde. Van dit bezoek te
ruggekeerd ging jhr. De Geer naar
het ministerie van Binnenlantische
Zaken en confereerde drie kwartier
.net den demissionnairen minister Z.
Exc. H. van Boeijen, die tot de C.-H.
partij behoort. In den avond zette de
heer De Geer zijn besprekingen voort
en ontving in zijn woning het Soc.-
Dem. Kamerlid dr. J. v. d. Tempel.
Deze bleef ruim anderhalf uur bij den
heer De Geer.
Jhr. mr. O'. J. de Geer
(Chr. Hist. Unie)
LA ROCHELLE, 3 Aug. (Havas). Negentig
kisten met objecten van waarde, afkomstig van
banken in de provincie Bilbao, die sedert Augus
tus 1638 in het bijkantoor van de Bank van
Frankrijk te Fontenay-le-Comte bewaard wer
den, zijn vandaag aan boord van een Spaansch
schip teruggebracht, dat zijn lading naar Bilbao
zal voeren
Lord Halifax geeft tijdens de debatten in
het Hoogerhuis een uiteenzetting over de
Britsche buitenlandsche politiek.
De Fransch-Britsche militaire missies ver
trekken Zaterdag met de „City of
Exeter" naar Moskou.
Deelnemers van den vacantie-cursus voor
de binnenvaart te Luik.
Ernstig verkeersongeluk te Laren.
Jhr. De Geer voert besprekingen met
politieke leidende figuren.
Zuster Boonstra is Donderdagavond naar
Soestdijk vertrokken.
New Yorksche Beurs: Stemming vast,
levendige handel.
Wij wachten. Wij wachten in blijde
spanning. De komst van een nieuwen
wereldburger of burgeres is altijd een
gebeurtenis welke met blijdschap
dient begroet te worden. Het jonge
leven is zoo iets schoons. De grootste
Godsgave is het leven. En nu verbeidt
het gezin van onze Kroonprinses een
„tweede". Heel huiselijk leeft het
groote gezin, dat Nederlandsche natie
heet, deze dagen mede met de ge
zinsleden te Soestdijk. En naar de
Koninklijke Vrouwe, wier bemoeienis
sen bij een kabinetscrisis groot zijn.
gaat onze sympathie uit. Het zijn
blijde dagen voor haar en haar volk
welke we beleven. Waar kinderen ver
schijnen verschijnt het geluk. Waar
het jonge leven zijn komst heeft ge
meld zijn allen in zonnige verwach
ting. Hechter scharen de onderdanen
zich rond de Koninklijke Familie en
beter dan ooit beseffen en gevoelen
we de éénheid van ons Vorstenhuis
met onze natie.
ZAGREB, 3 Aug. (Havas) Na den aan
staanden terugkeer van Prins-regent Paul
van Joego-Slavië uit Engeland verwacht
men algemeen belangrijke gebeurtenissen
op birfnenlandsch-politiek gebied, o.a. met
betrekking tot de regeling der betrekkingen
tusschen Serven en Kroaten.
Uit verscheidene verklaringen, die den laag
st en tijd door TswetkowitsJ, Matsjek of andere
politieke figuren aan de pers verstrekt zijn,
krijgt men algemeen den indruk, dat de over
eenstemming over de groote lijnen van net
toekomstige Servisch-Kroatische compromis
thans volledig is. Het laatste onderhoud tus
schen Tswetkowitsj en Matsjek nabij Karlo-
vits in Kroatië zou doorslaggevend zijn ge
weest en de conclusie hebben mogelijk ge
maakt, dat de deskundigen en juristen, die
door beide partijen waren benoemd om de de
tails van het accoord te regelen, erin geslaagd
zijn, de voornaamste moeilijkheden te boven
te komen. De publicatie van het Servisch-
Kroatische compromis en de toepassing ervan
zouden alleen nog maar van de toestemming
tan den regent afhangen.
WASHINGTON, 3 Aug. Wij maakten er
reeds melding van in ons blad, dat de republi-
keinsche senator van Ohio, Taft, een zoon van
den vroegeren president der Ver. Staten, zich
candidaat zal stellen voor de presidentsverkie
zingen in 1940. Taft heeft hiervan thans offi
cieel mededeeling gedaan in een brief aan den
voorzitter van het bestuur der republikeinsche
partij in Ohio.
(Nil v v wkwwwwwwUUDI IizZ
Stand op Vrijdag 1 uur v.m. 759.6
.Vorige stand 762.8
