De Fuehrer toonde weinig
tegemoetkoming
De Oslo-Staten willen alle
vrijheid en vrede bewaren
Britsche verplichtingen tegenover Polen
doen Duitschland niet afzien van
vitale nationale belangen
Heden radiorede
van Halifax
Eenstemmigheid
te Brussel
Duitsch - Russisch
pact geteekend
Ministerraad weer
bijeen
Het nieuws van heden
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DONDERDAG 24 AUGUSTUS 1939 - OCHTENDBLAD
VLIEGTUIGEN DOOR
POLEN BESCHOTEN?
Koning Leopold doet een dringend beroep op het geweten
der volkeren ten gunste van een vrede
in rechtvaardigheid
Koning Leopold
spreekt
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27Vi ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DÉ N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21957
BERCHTESGADEN, 23 Aug. (D.N.B.) Op verlangen
van de Britsche regeering heeft Hitier heden op den Berghof den
Britschen ambassadeur sir Neville Henderson ontvangen. De ambas
sadeur overhandigde den Führer een schrijven van den Britschen
eersten minister, dat in gelijken zin was gesteld als het gisteren uit
gegeven communiqué omtrent de kabinetszitting.
De Führer liet er bij den Britschen ambassadeur geen twijfel
over bestaan, dat de door de Britsche regeering aangegane verplich
tingen Duitschland geen aanleiding kunnen geven om af te zien van
de behartiging van vitale nationale belangen.
Van welingelichte, niet-Britsche zijde heeft de correspondent
van Reuter vernomen, dat het bezoek van Henderson aan den
Führer slechts zeer kort heeft geduurd. Henderson had mets anders
te doen dan Hitier een mededeeling te overhandigen en er was geen
aanleiding, om langer te blijven voor een bespreking.
Volgens bericht uit Parijs deelde de Fransche minister
president mede, dat de regeering in verband met den internationalen
toestand besloten heeft de reeds genomen militaire maatregelen te
voltooien, door nog meer soldaten onder de wapenen te roepen.
Verder hebben zich volgens Havas de Fransche bewoners in
Duitschland tot de Fransche ambassade te Berlijn gericht met de
vraag of het geraden was langer in Duitschland te blijven. De
ambassade heeft hierop hen, die niet door dringende verplichtingen
weerhouden worden, aangeraden Duitschland te verlaten.
Sano Mach eischt directe inwilli
ging van Slowaaksche eischen
tegenover Warschau
Amerikanen betuigen
sympathie met Polen
Hitler's reisplan
Het WeeriiiiiiiiiiiiiiiMinmiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
iiiui
Fransche Verdedigingsraad
bijeen
Welles zegt:
naar Europa
Ga niet
Slowaaksche verlangens
Duitsche pers blijft hitsen
i
.Een paai panorama van Danzig, de s tad waaromheen zich de internationale
&nanning thans concentreert.
MOSKOU, 23 Aug. (D.N.B.).
Von Ribbentrop heeft heden
middag in tegenwoordigheid
van den Duitschen ambassa
deur te Moskou, Von der Schu-
Ienburg, een onderhoud van
drie uur gehad met Molotof
en Stalin. Hij heeft zich
Woensdagavond om 10 uur
naar het Kremlin begeven, om
de besprekingen voort te zet
ten. De onderhandelingen zijn
geëindigd met een accoord
over een niet-aanvalspact tus
schen Duitschland en Sovjet-
Rusland, dat door Von Ribben
trop en Molotof in tegenwoor
digheid van Stalin en den
Duitschen ambassadeur is on
derteekend.
Internationale toestand besproken,
maar geen mededeelingen
naar buiten gedaan
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et., Inoez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag één 45 cent
per regel. BtJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" rie de rubriek
DANZIG, 23 Aug. (D. N. B.J Het Duit
sche verkeersvliegtuig „Aon Bieberstein",
dat hedenmiddag 12 uur van het vliegveld
Tempelhof naar Danzig en Koningsbergen
is vertrokken, werd vanmiddag op den
tocht naar Danzig te 14.28 uur buiten het
Toolsche gebied in de nabijheid van de
grens van Danzig door Poolsche luchtdoel-
artillerie beschoten.
De piloot, kapitein Gutschmidt, heeft be
ticht, dat de projectielen in de onmiddel
lijke nabijheid van het toestel zijn ont
ploft.
Met evenveel voorbehoud als het voor
taande bericht publiceeren wij het volgende,
eveneens van D. N. B.:
Het driemotorige groote vliegtuig DA-BHF
Va-n de Deutsche Lufthansa is hedenmiddag na
Min vertrek van Danzig naar Berlijn op 20 ki-
'"lOeter van de kust op een hoogte van 1500
Meter boven de Oostzee door Poolsche kust-
Mltterijen en door een Poolsch oorlogsschip
''Schoten. De bemanning van het vliegtuig be-
S'°hd uit vliegerkapitein Boehner, mecano
Nickel en telegrafist Suppa. Voorts bevonden
*'ch zeventien passagiers aan boord, waaronder
V'er kinderen.
Indien bovenstaande berichten juist zijn,
Saat het om zeer ernstige misslagen van
Poolsche zijde. Intusschen echter verklaar
de het Poolsche Telegraafagentschap
Woensdagavond, dat het gemachtigd is
bericht van het Duitsche Nieuwsbureau
'ogen te spreken, volgens hetwelk op twee
Hüitsche passagiersvliegtuigen door Polen
kevuurd zou zijn. Een dergelijk incident
Meeft zich volgens PAT niet voorgedaan.
A'order bericht PAT over een incident dat
gl°n Dinsdagmiddag aan de Foolsch-Duitsche
tge'is heeft voorgedaan. Drie Duitsche solda-
Waren bij K
ty nadden zich
Of ar zij den eigenaar van een molen vroegen
geen Duitsche deserteurs had opgemerkt.
Poolsche grenspatrouille arriveerde ter
gebatse en sommeerde de Duitschers het grond-
Sch*d te verlaten. Deze antwoordden met
O J3ij de hierna volgende schietpartij
een Duitsche soldaat licht gewond. De
gt:; a'en van de rijksweer trokken zich vervol-
^Ohdterug' hun gewonden kameraad medene-
Eerwacht wordt dat Hitier uit Berchtes-
Waren bij Kluczno over de grens gekomen
hadden zich op Poolsch gebied begeven,
»ar
gaden te Berlijn zal terugkceren aleer
zich naar Tannenberg begeeft.
hij
Eveneens wordt bericht dat Zaterdag a.s.
aan den vooravond van de herdenking van den
slag bij Tannenberg, de opperbevelhebber van
het leger generaal von Brauchitsch van 19.30
tot 20 uur Duitschen tijd voor de Duitsche
radiozenders een toespraak houden zal tot de
soldaten van het Rijksleger.
Volgens een Reuter-bericht uit Berlijn is
van AVoensdagochtend zes uur tot Zaterdag
avond acht uur het vliegen boven de oostgrens
van Duitschland aan beide zijden van den cor
ridor verboden.
Te Londen werd officieel medegedeeld dat de
Koning Woensdagavond uit Balmoral naar Lon
den zal gaan. Morgen zal in het Buckingham
Palace een Privy Council worden gehouden.
Verder heeft de Amerikaansche ambassa
deur Kennedy Woensdagmiddag een bezoek
gebracht aan het Foreign Office. Dit bezoek
duurde drie kwartier.
Ook werd te Londen een nieuwe regeling uit
gegeven der minimumpremies voor oorlogsrisico
buiten de „Warrisks Cargo Pool". Deze regeling
zal van toepassing zijn op alle schepen die mor
gen of daarna zullen vertrekken. De nieuwe pre
mies toonen een grootere verhooging dan die,
welke in Juni waren uitgegeven, in het bijzon
der ten aanzien van rei sen naar de Middelland-
sche Zee en naar en van de Zwarte Zee en de
zee van Marmora. Schepen onder Duitsche en
Italiaanse!.vlag zijn van de regeling uitheslo-
VOOR HET GEHEELE LAND:
Meest zwakke wind uit Noordelijke rich-
tingen, nevelig tot licht- of halfbewolkt,
=j nog kans op regen- of onweersbuien,
warm weer.
ten Verzekeringen voor deze schepen kunnen
afgesloten worden door de assuradeurs naar
eigen verkiezing.
Uit Parijs bericht Havas: Na een bespreking
te hebben gehad met den Poolschen ambassa
deur te Parijs heeft minister-president Dala-
dier een bijeenkomst van den permanenten na-
tionalen verdedigingsraad gepresideerd, welke
te zes uur vanavond bijeen is gekomen.
De vergadering werd bijgewoond door mi
nister van Buitenlandsche Zaken Bonnet, den
minister van Marine Campinchi, en minister
van Luchtvaart Guy la Chambre, de generaals
Gamelin en Colson, admiraal Darlan en den
controleur-generaal Jacomet.
Na de vergadering heeft Daladier nog een
bespreking met Bonnet gehad.
Sumner Welles heeft volgens Reuter ver
klaard, dat het staatsdepartement den bur
gers der Vereenigde Staten aanraadt niet
n&ar Europa te gaan, tenzij zulks onver
mijdelijk is, dit „in verband met den zeer
onzekeren staat va.n zaken aldaar".
Verder is, naar Havas uit AVarschau bericht,
aldaar een betuiging van Poolsch-Amerikaan-
sche vriendscnap gehouden. De ambassadeur
van de Vereenigde Staten, Biddle Drexe), heeft
vanochtend aan Moscicki 23 vaandels overhan
digd, welke door alle staten van de Vereenigde
Staten zijn gezonden. De ambassadeur ver
klaarde, dat deze vaandels een bewijs zijn van
de bewondering en de liefde van het Ameri
kaansche volk voor Polen.
Te Bratislava werd naar aanleiding van het
Duitsch-Russische pact een betooging genou-
den, die door duizenden werd bijgewoond.
De chef voor de propaganda Sano Mach hield
een redevoering, waarin hij er den nadruk op
legde, dat de Slowaaksche politiek de eenig
juiste richting heeft ingeslagen, toen zij on
danks alle mopperaars de Duitsche vriendschap
als het eenige wezenlijke fundament voor de
Slowaaksche zelfstandigheid heeft verworven.
Het Slowaaksche volk heeft zich tot een bond
genoot gewend, die vandaag machtig is en mor
gen nog machtiger zal zijn.
Mach wees er ten slotte op, dat de Siowaken
hun gebiedsdeelen terug e,schen niet morgen,
maar direct. „Wat ons werd geroofd, nemen
wij met harde hand terug." Na den chef voor
de propaganda sprak de leider uet Duitsche
volksgroep, ing. Karmasin, die wees op de
trouwe wapen broederschap tusschen Duitscners
en Slowaken. Thans gaat het niet meer om de
eigen toekomst, doch om die der broeders, aie
onder matelooze terreur moeten smachten. Ook
voor hen zal het uur der bevrijding slaan.
De aandacht van de Duitsche pers was
Woensdag uitsluitend gewijd aan het bezoek van
Von Ribbentrop aan Moskou, benevens aan de
verscherping van de Poolsche terreur tegen de
Duitschers in Polen. In groote slagzinnen wordt
gewezen op de ellende van de Duitsche grens
bevolking.
Ook de historische ommekeer, aldus schrijft
de „Angriff", die het pact met Sowjet-Rusiand
vormt, doet Polen niet tot bezinning komen.
De „Volksduitschers" ondergaan een van dag
tot dag in brutaliteiten en verschrikkingen
toenemende behandeling, die iederen Duitschen
volksgenoot de vuisten doet ballen. De „Deut
sche AUgemeine Zeitung" noemt deze zaken
het gevolg van de Engelsche blanco-volmaeht
aan Polen.
LONDEN, 23 Aug. (Reuter). De Brit
sche minister van Buitenlandsche Zaken,
lord Halifax, zal morgen in het nationale
program uit Downingstreet een redevoe
ring van 10 minuten uitspreken.
Verwacht wordt d^t de radiotoespraak
naar de Vereenigde Staten en andere lan
den zal worden uitgezonden.
rr<:->
Koning Leopold van België, die gisterenavond een dringend beroep op alle volkeren
deed am den vrede te bewaren
BRUSSEL, 23 Aug. Hedenmid
dag te kwart over vijf heeft het mi
nisterie van Buitenlandsche Zaken
te Brussel een communiqué uitgege
ven over de conferentie der Oslo-
staten, waarvan hier de officieele
Vlaamsche tekst volgt:
„In Juni 1938 zijn Zweden, Noorwegen, Fin
land, Denemarken. Ne derland, Luxem
burg en België, te Kopenhagen door hun mi
nisters van Buitenlandsche Zaken vertegen
woordigd, overeengekomen om het onderlinge
contact door onderzoek var. de vraagstukken
van gemeenschappelijk belang te handhaven
Bovendien hebben zij bevestigd, dat zij, wat
hen betreft, bereid zijn metterdaad mede te
werken aan elke internationale verzoenings
poging in een geest van onpartijdigheid en
onafhankelijkheid ten aanzien van de ver
schillende groepen van mogendheden.
Aldus zijn de moreele banden, welke tusschen
deze natiën bestaan, en welker buitenlandsche
politiek doordrongen is van dezelfde beginse
len: leven voor den vrede en de wil om in een
conflict slechts ter verdediging van de eigen
bedreigde onafhankelijkheid tusschenbeide te
komen, bevestigd. Uit een dergelijke gelijksoor
tige houding tegenover het internationale
vraagstuk en uit de eensgezindheid, welke door
hun gehechtheid aan dezelfde beginselen is
geboren, is tusschen deze landen een gemeen
schap van belangen ontstaan in de kritieke
omstandigheden, welke wij thans beleven.
Dit is de reden, waarom deze staten in
gemeenschappelijk overleg besloten hebben
een samenkomst te houden te Brussel,
waarop zij vertegenwoordigd zijn door hun
ministers van Buitenlandsche Zaken. Deze
zelfde mogendheden hebben bij monde van
hun vertegenwoordigers hun instemming
betuigd met de bewoordingen van dê ver
klaring, die Z. M. de Koning der Belgen
vandaag zal afleggen in naam van de hoof
den der betrokken staten. De beraadslagin
gen die zoo even hebben plaats gehad,
hebben den wil bevestigd van de vertegen
woordigde staten met elkander contact te
houden voor de vrijwaring hunner gemeen
schappelijke belangen."
Wij laten hier den officieelen Nederland-
schen tekst volgen van de radiorede, wel
ke de Koning der Belgen te 8.20 uur
Nederlandschen tijd voor den Belgischen
omroepzender N. I. R. heeft gehouden;
„De verklaring, waarvan ik voorlezing ga
doen, wordt afgelegd in het paleis te Brus
sel in tegenwoordigheid van de ministers
van Buitenlandsche Zaken en uit naam der
staatshoofden van de Oslo-groep.
De wereld beleeft een tijdperk van zoo
danige spanning, dat elke normale samen
werking onder de staten onmogelijk dreigt
te worden. Groote mogendheden treffen
maatregelen die bijna gelijk staan met de
mobilisatie hunner gewapende macht. Moe
ten de kleine mogendheden niet vreezen
het slachtoffer te worden van een eventueel
conflict waarin zij, tegen liun eigen wil in,
zouden worden medegesleept, niettegen
staande hun politiek van^onbetwistbare on
afhankelijkheid cn hun vasten wil onzijdig
te blijven? Zijn ze er niet aan blootgesteld
het voorwerp te worden van buiten hen om
getroffen schikkingen?
Zelfs zonder dat er vijandelijk
heden geopend worden wordt de
wereld door een economische instor
ting bedreigd. Alom heerschen wan
trouwen en argwaan. Onder onze
oogen vormen zich de strtjdkampen,
stellen de legers zich op, wordt een
afschuwelijke strijd in Europa voor
bereid. Gaat ons werelddeel zelf
moord plegen door zich te storten
in een ontzettenden oorlog, waarin
er noch overwinnaar noch overwon
nene zou zijn, maar waarin alle gees
telijke en stoffelijke waarden, door
de beschaving van eeuwen gescha
pen, ten onder zouden gaan?
De oorlogspsychose dringt alle huizen binnen,
en alhoewel de openbare meening er zich zeer
goed van bewust is welk een ondenkbare ramp
een volkenstrijd voor de gansche menschheid
zou beteekenen, laat zij zich meer en meer
over aan de gedachte dat wij er onvermijdelijk
in medegesleurd zullen worden. Het is van be
lang tegen een zoo noodlottige gelatenheid op
te kómen.
Is er een volk wij leggen hier sterk den
nadruk op dat zijn kinderen den dood wil
inzenden om aan andere natiën het recht op het
bestaan te ontnemen dat het voor zich zelf op-
eischt?
Stellig zijn de belangen van alle staten niet
alle dezelfde. Maar zijn er wel belangen die
niet op vredelievende wijze tot overeenstemming
kunnen gebracht worden, en kan dat niet on
eindig vee] beter vóór dan na een oorlog?
Dat het geweten der wereld wakker worde.
Het ergste kan nog vermeden worden, maar de
tijd dringt. De evolutie der gebeurtenissen kar.
weldra elk rechtstreeksch contact nog moeilijker
maken.
Dat men zich niet vergisse. Wij weten dat het
recht, om te kunnen leven, op een hechten
grondslag moet steunen, en de vrede d'en wij
wenschen is de vrede welke berust op den eer
bied van alle staten. Een duurzame vrede kan
niet gevestigd zijn op de macht maar enkel op
een zedelijke orde.
Gebiedt niet de wijsheid op dit oogenblik
een eind te stellen aan den strijd met woor
den, aan ophitsingen en bedreigingen, ten
einde te besluiten om over de gestelde
vraagstukken te beraadslagen? Wij vormen
plechtig den wensch dat de mannen, waar
van de loop der gebeurtenissen afhangt,
bereid zullen zijn hun geschillen en eischen
te onderwerpen aan 'n onderhandeling, in
gezet in eÉn geest van broederlijke samen
werking.
Het is uit deze overwegingen dat ik in naam
van Z. M. den Koning van Denemarken, den
president der Fmsche Republiek, H. K H. de
Koningin der Nederlanden, Z.M. den Koning van
Noorwegen, Z. M. den Koning van Zweden, en
in mijn eigen naam, ieder onzer in overeen
stemming handelend met zijn regeermg, dezen
oproep doe. Wij drukken de hoop uit dat an
dere staatshoofden hun steun bij den onzen
zullen voegen, bezield door dezelfde zorg voor
den vrede en de veiligheid van hun volkeren.
Straks zullen honderden millioenen men-
schen van harte mèt ons zijn om den wed
loop naar den oorlog te stuiten.
Mogen degenen in wier handen het lot der
De ministerraad is hedenavond om tien
uur bijeengekomen ter bespreking van de
internationale politieke situatie.
De buitengewone ministerraad, die te 10 uur
begon heeft geduurd tot des nachts kwart voor
een. De vergadering werd bijgewoond door alie
ministers met uitzondering van Jhr. De Geer.
minister-president, die wel in ons land maar
niet in Den Haag vertoeft, Van Boeijen, minis
ter Binnenlandsche Zaken en mr. Van Kleffens,
minister van Buitenlandsche Zaken, die de con
ferentie der Oslo-staten te Brussel bijwoont.
Het gerucht dat deze buitengewone minister
raad werd gehouden drong zeer .spoedig na 10
uur in de Residentie door. Geleidelijk aan zag
men het aantal toeschouwers voor het ministe
rie van Algemeene Zaken adn den Kneuterdijk
groeien. Het meerendeel bleef tot het einde
wachten. Op vragen aan enkele ministers ge
steld antwoordden deze geen mededeelingen ta
kunnen doen.
Tijdens de zitting van het Kabinet waren me
de aanwezig dr. Reijsiger, secretaris van het
departement van Algemeene Zaken en mr.
Fockema Andreae, commies van dit departe
ment.
Na afloop van de zitting vernamen wij nog,
dat het niet in de bedoeling lag een communi
qué over het verhandelde uit te geven. Dit feit
kan men als een niet ongunstig teeken beschou
wen. Waren er ingrijpende besluiten genomen,
zoo meende men in officieele kringen, dan zou
zeker iets over de maatregelen zijn gepubliceerd
Hitier neemt een Ayeinig tegemoetkomen
de houding aan tegenover de boodschap
der Britsche regeering.
Frankrijk roept nog meer militairen on
der de wapenen.
De Fransche ambassade te Berlijn raadt
Franschen aan Duitschland te verlaten.
Lord Halifax zal hedenavond een radio
rede uitspreken.
Koning Leopold pleit in een radiorede
ten gunste van den vrede.
Communiqué over de besprekingen der
Oslo-staten te Brussel.
Woensdagavond is de ministerraad weer
bijeen gekomen ter bespreking van de
internationale situatie.
Aanslag op den wethouder van Sociale
Zaken te Heesch (N.-Br.
Pastoor C. J. Oomen, uit Bergen op
Zoom, overleden.
New-Yorksche beurs: scherpe inzinking;
slot flauw.
O
wereld berust deze gevoelens beantwoorden
en den door hen menigmaal uitgedrukten
wensch verwezenlijken, de moeilijkheden, die
hen scheiden op vredelievende wijze te
regelen.
En dat de ramp, die de menschheid be
dreigt, vermeden worde.