Angstige spanningen, maar nog geen oorlog Daladier stelt een diagnose van Europa's kwalen Nederlands onzijdigheid Het nieuws van heden Hitier ontvangt Henderson en andere ambassadeurs en neemt een dreigende houding aan Henderson heden naar Londen Een verdrag van duistere krachten Poolsch-Britsch verdrag gesloten Geen herdenking bij Tannenberg VOIENDAM Militaire missies verlaten Moskou VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS Duitsche schepen varen niet meer uit Met de vrijheid en het leven van Polen is het lot der andere volkeren van Europa zelf op het spel gezet WIJZIGINGSPLAN VOOR BRITSCH KABINET VOLDOENING OP HET VATIC AAN VERBOD VOOR VREEMDE OORLOGSSCHEPEN ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1939 - OCHTENDBLAD BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884 Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor Haarlem 25 cent per week; per kwartaal 13.25. Bij onze Agenten 27XA ct. per week, per kwartaal f 3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21961 Veerschillende incidenten worden gemeld van de Poolsch- Duitsche grenzen Roosevelt kreeg nog geen antwoord Roosevelt heeft nog hoop Besprekingen te Londen Japanners verlaten Europa Het Fransche militaire opperbevel. V.l.n.r. generaal Vuillemin die de Luchtmacht commandeert, admiraal Darlan die het bevel voert over de Vloot en generaal Gamelin, het hoofd der geheele nationale defensie Het WeeriiiiiiiiiiiiiiiiiMiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini^ in De duidelijke en categorische verklaring van den regee- ringspersdienst over „den onwrikbaren wil van Nederland om in voorkomend geval 's Lands onzijdigheid, mei name ook in de lucht, naar alle zijden, welke dan ook, te hand haven" ontneemt aan allen twijfel den allergeringsien grond. Deze verklaring, waarmee iedere rechtgeaarde en weldenkende Nederlander volledig instemt, was noodig, omdat, zooals de verklaring van den regeeringspersdiensi zegt, hier en daar in de buitenlandsche pers twijfel gewekt was aan den onwrikbaren wil van Nederland. Helaas, is niet alleen hier en daar in hei buitenland, maar zelfs in hei binnenland niet alleen slechts twijfel gewekt, maar zelfs mef stelselmatige stelligheid beweerd, dat Nederland niet naar alle zijden zijn onzijdigheid zou wenschen ie hand haven. Mei name de N.S.B.-pers heeft bij herhaling ge schreven, dat de Siaaisgreeppariij of ie wel Inquisiiie- pariij, die alle andere partijen in den regeeringszak zou heb ben, principieel de alzijdige Nederlandsche onzijdigheid zou verwerpen. Wij zouden om dezen dollen N.S.B.-praat kunnen lachen, indien deze niet in hei buitenland hier en daar voor ons land gevaarlijk geloof vond. Hel landsbelang eischf in deze ure des gevaars, dat hei gezag en het woord van de Nederlandsche regeering over haar buitenlandsche politiek vooral tegenover hei buitenland worden hoogge houden. Wie dat niet doei, schaadt de meest vitale en elementaire belangen en ontneemt zichzelf hei recht zich een trouw vaderlander te noemen. De Fransche premier Daladier besprak in een radiorede den Europeeschen toestand Kalmte vereischt Wederzijdsche verplichting tot hulpverleening thans definitief vast gelegd BERLIJN, 25 Aug. (D. N. B.). Officieel wordt medegedeeld, dat met het oog op den gespannen in ternationalen toestand het op Zon dag bepaalde Tannenbergfeest ver valt. In geval van oorlog zouden ook Churchill, Eden en Attlee toetreden HOTEL „VAN DIEPEN" - TEL. 208 Goede keuken Dagscholels f 0.90 - Lunch f 1.50 De regeering Tsvetkowitsj in Joego-Sla- vië afgetreden. Een nieuwe regeering- Tsvetkowitsj wordt gevormd. Een verklaring door Molotof verwacht Op Maandag a.s. over het accoord met Berlijn Hedennacht te half een zou de terugreis via Helsinki aanvaard worden Niet meer binnen de territoriale wateren van Nederland NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez. mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek LONDEN, 25 Aug. Press Asso ciation verneemt dat vanmiddag de Britsche ambassadeur te Berlin Henderson opnieuw een onderhoud heeft gehad met Hitier. Dit onder houd is geschied op verzoek van den Fuehrer. Van semi-officieele zijde te Ber lijn werd medegedeeld, dat het on derhoud tusschen Henderson en Hitier ongeveer een half uur ge duurd heeft. Verder heeft, naar van welinge lichte zijde te Berlijn verluidt, rijks kanselier Hitier hedenmiddag in te genwoordigheid van v. Ribbentrop in de rijkskanselarij de ambassadeurs van Italië, Japan, Engeland en Frankrijk ontvangen. BERLIJN, 25 Aug. (Havas). De diploma tieke besprekingen, welke vandaag te Ber lijn zjjn gevoerd, schijnen geen reden tot optimisme te geven. Naar verluidt heeft de Fuehrer aan de ambassadeurs medegedeeld, dat hij vastbe sloten is handelend op te treden om de Duitschers in Polen te beschermen. Verder zeide hij dat de „maat vol was" en het ge ringste incident het vat zou doen over- loopcn. Niettegenstaande dit dreigement had men toch in de betrokken kringen den indruk, dat van Duitsche zijde pogingen in het werk wer den gesteld, om een soort conferentie te be leggen, ten einde het lot van Polen te regelen den zin van de Duitsche eischen. Men weet de draagwijdte van dit initiatief *>og niet, noch de kansen, welke het heeft, doch in Duitsche politieke kringen heeft men te verstaan gegeven, dat dergelijke pogingen in het werk worden gesteld. Eveneens bericht Havas dat Vrijdagmiddag «m twaalf uur Hitier zich in conferentie in de Rijkskanselarij bevond met Goering, von Brau- ehitsch en Raeder. De wijk, waar de ministe ries gelegen zijn, bood een normalen aanblik, Er was geen enkele bijzondere drukte te zien. Verder zal, naar Reuter bericht, de Britsche ambassadeur te Berlijn, Henderson, zich Zaterdagmorgen per vliegtuig naar Londen begeven teneinde rapport uit te brengen aan lord Halifax, den minister van Bui- tenlandsche Zaken. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt verder Uit Berlijn: Nu de Engelsche regeering haar handels vloot instructie heeft gegeven om in Engel sche havens te blijven, resp. daarheen te- vug te keeren, heeft de Duitsche regeering de koopvaardij bevel gegeven eveneens in de Duitsche havens te blijven of daarheen terug te keeren. De vreemdelingen, die in Duitsehland tvonen of hier op doorreis waren, vertrek ken volgens Havas steeds meer. De treinen ln westelijke richting zijn meer dan vol en de plaatsen in de vliegtuigen zijn tot Zon- d&g a.s. uitverkocht. Op het Britsche consulaat melden zich talloozen die om een visum komen vragen. verder wordt zoowei van rooisone als van "Uitsche zijde melding gemaakt van verschil lende incidenten. Het is moeilijk deze berichten alle op juiste waarde te schatten, maar zij wijzen zeker op een uiterst gespannen toestand, evenals op de neiging der Duitsche berichtge ving om deze spanning nog te versterken. In Opper-Silezië heerscht volgens D.N.B. thans een toestand van volledige mobilisatie. In een persconferentie heeft president Roo sevelt verklaard, dat hij den Europeeschen toe stand voor het oogenblik niet zoo beschouwde, dat hij zeker tot oorlog zal leiden. De president gaf te kennen dat hij niet be reid was een speciale zitting van het Congres bijeen te roepen en dat hij zulks niet zou doen voor het redelijkerwijze zeker was, dat een oor log voor de deur stond. Voorts deelde de president mede, dat hij nog geen antwoorden had ontvangen op zijn bood schappen aan Hitler en Moscicki of van Koning Victor Emmanuel. Op een vraag betreffende de gereedheid van Amerika tot het nemen van maatregelen zeide Roosevelt, dat de machinerie, die hij twee jaar geleden begon in te stellen, verleden jaar is ge- perfectionneerd. Er blijft thans nog slechts over op een knopje te drukken om te juister tijd de machinerie in werking te stellen. Naar Havas verneemt, heeft Chamberlain behalve Lord Halifax en Sir Alexander Cado- gan ook de ministers ontvangen, die te zamen de commissie voor Buitenlandsche Zaken van de regeering vormen. Deze bijeenkomst eindig de te 13 uur. Verder heeft de Fransche ambassadeur Cor- bin een bezoek gebracht aan het Foreign Office, waar hij een uur bleef. Volgens een Reuter-bericht uit Londen is het Britsche mailschip Strathmore van een kruis tocht naar de Bermuda-eilanden teruggeroepen. Domei meldt dat de Japansche regeering heeft besloten alle in Europa verblijvende Japanners naar Japan te laten komen. Het s.s. Yasoekoeni Maroe, dat heden uit Hamburg zou vertrekken heeft instructie gekregen om daar te blijven en alle uit Europa vertrekkende Japanners aan boord te nemen. De Japansche athleten, die zich op het oogenblik in Weenen bevinden, zul len Duitsehland eveneens verlaten. In Europa wonen de volgende aantallen Ja panners: Engeland 1032, Frankrijk 564, Duitseh land 471, Italië 75 en Polen 18. ff VOOR HET NOORD-OOSTEN: Helder tot licht bewolkt, droog, warm weer, behoudens geringe kans op onweer, zwakke tot matige wind uit Oostelijke richtingen. VOOR HET ZUID-WESTEN: Gedeeltelijk bewolkt, overwegend droog weer, iets koeler, zwakke tot matige, ver- [2 anderlijke wind. PARIJS, 25 Aug. (Havas). De minister president Daladier heeft hedenavond een radiorede uitgesproken, waarin hij het vol gende zei: „Ik heb mij hedenavond eenige oogenblikken tot u willen richten omdat het in de moeilijke uren die wij beleven noodig is, dat het hoofd van de regeering der republiek in voortdurend contact blijft met het Fransche volk. Gij volgt-, het is mij bekend, met gespannen aandacht ons optreden voor het heil van den vrede des va derlands. Gij kent mij voldoende om te weten, dat ik om een oorlog te bezweren alles zou doen wat menschelijkerwijze mogelijk gedaan kan worden. Ik zal niet ophouden een beroep te doen op de rede van alle volkeren en ik geloof, wanneer ieder verantwoordelijk staatsman oprecht den vrede wil alle problemen geregeld kunnen worden door vrije en loyale onderhandelingen. Maar waarom dreigt de kwestie-Danzig heden bijvoorbeeld een Europeeschen oorlog te ontketenen? Dat komt in de eerste plaats omdat zij, opgediend onder bedreiging met geweid en reeds begeleid door uitgebreidere eischen, de kwestie stelt van de vrijheid en het leven van Polen. Met de vrijheid en het leven van Polen, dat wil zeggen, met het leven en de vrijheid van 33 millioen men- schelijke wezens is het lot der andere volke ren van Europa zelf op het spel gezet. Er is niemand onder u, die niet begrijpt dat wanneer door een gebrek aan helder inzicht of door lafheid wij het een na het ander al deze volkeren zouden laten omkomen, dat dan, na ons woord te hebben verloochend, ons ideaal verraden, onze levensbelangen te hebben mis kend, wij zonder eer, zonder vrienden, zonder steun zouden staan, wanneer weldra deze onder neming tot overheersching van Europa zich plot seling tegen ons vaderland zou keeren. Om een vredesfront te vormen tegen alle po gingen tot agressie hebben we met andere lan den verplichtingen aangegaan, met alle landen, die een gelijke verplichting als wij wilden aan- van menschelijke vaarden in denzelfden geest solidariteit. Met dit doel hebben wij o.m. met Rusland, in overeenstemming met Engeland, politieke en mi litaire besprekingen aangeknoopt. Wij hebben alles in het werk gesteld om ze tot een succes te maken en wij dachten, dat zij tot een geluk kig einde zouden komen, toen Rusland, plotseling zijn politiek en zijn leer omverwerpende, met Duitsehland een pact onderteekende, dat het in staat stelde zich te onttrekken aan de verplich tingen, die de politiek, welke het steeds openlijk had uitgesproken, oplegde. De duistere omstandigheden waaronder over het pact is onderhandeld, het uur waarop het werd gepubliceerd, de bewoordingen van zijn ar tikelen toonen duidelijk dat het de kansen ver hoogt van een agressie op de vrienden van Frankrijk en op Frankrijk zelve. EchterTiebben alle mogendheden reeds haar stem doen hooren tegen de ontketening van geweld, er werden reeds in grooten getale pogingen ondernomen en reeds werd een begin gemaakt met verwezen lijking van pogingen tot behoud van den vrede. Het Opperhoofd der Kerk heeft een beroep gericht tot de wereld op die hooge gevoelens van menschlievendheid en broederschap, die alle menschen moeten vereenigen. Roosevelt heeft edelmoedig en dapper het initiatief genomen om de naties uit te noodigen hun geschillen te onderwerpen aan een practisch onderzoek en aan een rechtvaardige en belangelooze arbitrage. De Koning der Belgen, de souverein van het land, welks martelaarschap tijdens den oorlog ons nog voor den geest staat, heeft zich in be woordingen, die het hart van alle menschen ontroeren, gericht tot de redelijkheid van alle verantwoordelijke mannen. Op al deze oproepen en pogingen heeft Frank rijk reeds geantwoord. Het heeft onmiddellijk geantwoord en heeft hun zijn algeheele adhaesie en vurige goedkeuring gegeven, zak die geven en herhaalt dit. Vóór alles zijn thans noodig kalmte en koel bloedigheid. Daarvan geeft Polen het bewijs door den onbetwistbaren moed dien dit land sinds verscheidene maanden betoont. Om het heil en de vrijheid te verzekeren van de volke ren en de onafhankelijkheid der naties, die evenals wij zelve de vitale belangen en de eer der menschheid verdedigen, verzamelt het vast beraden Groot-Brittannië zijn krachten en de krachten van zijn rijk, gelijk wij onze krachten verzamelen. Voor de verdediging van de vrijheid vormen Frankrijk en Engeland nog slechts, één enkel blok. In deze voor het lot der wereld plechtige uren willen wij allen gelooven dat ondanks alles de wijsheid en het verstand ten slotte zullen zege vieren. Wanneer echter ons streven vergeefsch mocht blijven zouden wij, Fransche mannen en vrouwen, een beroep doen op uw moed en uw wil om niet de slavernij te ondergaan, op den wil, die de jongemannen bezielt, welke bij hon derdduizenden zich aangemeld hebben bij de regimenten, met die ernstige en zwijgende vast beradenheid waarvan nog nooit een volk, dat door oorlog werd bedreigd, een zoo schitterend voorbeeld heeft gegeven. Franschen, wij willen vrij blijven. Wij wil len den vrede, maar zouden niet kunnen aanvaarden ons te onderwerpen aan de sommatie van het geweld en aan de heer schappij van het onrecht. Fransche mannen en vrouwen, ik behoef U uw plicht niet aan te geven. Ik weet, dat gij vastbesloten zijt om met alle offers het lot van het vaderland te verzekeren." LONDEN, 25 Aug. (Reuter). De overeenkomst van wederzijdschen bijstand tusschen Engeland en Po len is hedenavond in het Foreign Of fice onderteekend door lord Halifax aan den eenen en den Poolschen ambassadeur aan den anderen kant. Deze Engelsch-Poolsche overeenkomst ver vangt en geeft formeel effect aan de voor, loopige overeenkomst, welke tot stand geko men is tusschen de Britsche en de Poolsche re geering tijdens het bezoek van minister Beek aan Londen en op 6 April j.l. in het Lagerhuis bekend werd gemaakt. Het is een bron van le vendige voldoening voor beide regeeringen dat de onderhandelingen over de onderhavige over eenkomst zoo snel en op zoo bevredigende wijze zijn gesloten. De overeenkomst bestaat uit acht artikelen, waarin de omstandigheden worden vastgelegd, onder welke de verdragsluitende partijen elkander te hulp zullen komen. LONDEN, 25 Aug. (Reuter). Uit gezag hebbende regeeringskringen verluidt dat wijzigingen onder oogen gezien worden in het kabinet in geval van oorlog. Het plan, dat thans voor oogen staat, is de vroegere conservatieve ministers en de leiders der oppositie-partijen uit te noodigen om zit ting te nemen in de landsregeering. Tege lijkertijd zal er een z.g. inner cabinet ge vormd worden, bestaande uit ongeveer ze ven ministers. Men denkt, dat dit inwendige kabinet waar schijnlijk zal omvatten; Chamberlain, Halifax, Simon, lord Chatfield, Attlee, wanneer hij daar toe bereid is, Sinclair en Churchill. Bovendien zal het aantal leden van het kabinet worden uitgebreid en is het mogelijk dat Eden in het kabinet terugkeert. In dit verband is het belangwekkend op te merken, dat in hun vergadering van Rieden de drie executieven der Labour-beweging be. sloten hebben dat Labour geen portefeuille zal aanvaarden in een oorlogskabinet, tenzij de goedkeuring verkregen wordt van een voltal lige gedelegeerdenconferentie der Labour-partij met inbegrip van de vakvereenigingen. Reuter verneemt dat tot dusverre nog geen voorstel is gedaan in deze aangelegenheid aan de Labour-partij. VATICAAN, 25 Aug. (.Havas)In reli gieuze kringen schijnt men zeer voldaan over den weerklank, dien de radiotoe spraak van den Heiligen Vader heeft ge vonden. Men voegt hieraan toe dat Z. H. de Paus meer dan ooit besloten is alles in het werk te stellen om den vrede te be waren. Aan de Haven Met terras en groote parkeerplaats Hitier ontvangt opnieuw Henderson, den Britschen ambassadeur te Berlijn. De ambassadeurs van Italië, Japan, En geland en Frankrijk hebben een onder houd met den Fuehrer in tegenwoordig heid van Von Ribbentrop. Hitier heeft tegenover de ambassadeurs te Berlijn een dreigende houding aange nomen. Het Tannenbergfeest wordt niet gevierd. Het Britsch-Poolsch verdrag tot weder zijdschen bijstand werd te Londen on derteekend. De Britsche en Fransche militaire missies verlaten Moskou. Een radiorede van minister-president Daladier. Aan Duitsche schepen werd opdracht gegeven naar de havens terug te keeren. Uitvoerverboden van een groot aantal artikelen afgekondigd. Contactcommissie voor de arbeidsmarkt ingesteld. Verbod uitgevaardigd voor vreemde oorlogsschepen, om te komen binnen de territoriale wateren van Nederland. New-Yorksche beurs: na lustelooze ope ning volgde betere stemming met als re sultaat koersstijgingen; slot vast. O Leef en laat leven Het leven moet zooveel mogelijk zijn gewonen gang gaan. Leef en laat leven. Wees daarom bedachtzaam, voorzichtig, zuinig maar niet gierig. Pot niet op, doch laat anderen blijven verdienen. Doe normaal uwe inkco'pen en laat herstellen wat herstelling noodig heeft. Zoo blijft de arbeid in de wereldzoo helpt de een den ander het best, critieke tijden door te komen. Ge moet nu vooral den stelregel in toepassing brengen: leef en laat leven. Ge zijt blij werk te hebben, geld te kunnen verdienen voor de uwen, het allernoodigste te kunnen koopen. Welnu: onthoud door verkeerde zui nigheid de bestaansmogelijkheid aan uw evenmensch niet. Geef hem het gewone werk dat u hem anders zoudt schenken. Leef en laat leven. Él MOSKOU, 25 Aug. (D.N.B.) Naar van of- ficieele zijde verluidt zal op de buitengewone bijeenkomst van de Hoogste Sovjet op 28 Augustus waarschijnlijk een verklaring worden afgelegd betreffende het DuitschRussische accoord door den volkscommissaris voor Buiten landsche Zaken Molotof. De Hoogste Sovjet zal dan een resolutie aannemen, die het presidium machtigt tot ratificatie van het verdrag. MOSKOU, 25 Aug. (Havas) Naar thans wordt vernomen hebben de leiders van de Fransche en Britsche militaire missies, gene raal Doumenc en admiraal Plunkett, van middag te één uur aan maarschalk Wo- rosjilof een afscheidsbezoek gebracht. Het onderhoud duurde tien minuten. Vannacht te half één zullen de militaire missies via Leningrad naar Helsinki gaan en vervolgens naar him vaderland terugkeeren. Tijdens het afscheidsbezoek, dat de leiders van de Fransche en Britsche militaire missie hebben gebracht aan maarschalk Worosjilof, heeft deze hun medegedeeld, dat de regeering van de Sovjet-Unie na het sluiten van het ver drag tusschen Duitsehland en de Sovjet-Ume van oordeel was, dat de besprekingen tusschen Frankrijk, Engeland en Rusland van geen nut meer waren. Vrijdag is afgekondigd het Kon. Besluit van 25 Augustus 1939, Stbl. 184, betreffende het verbod voor oorlogsschepen van vreemde mogendheden, om te komen binnen de ter ritoriale wateren van het Rijk in Europa. Het besluit treedt onmiddellijk in werking.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1939 | | pagina 1