domÏnÏt
Buitenaf. ..DIJJERS
Militaire treinen daveren door
het land
Nederland mobiliseert zijn Weermacht
Verplichtingen jegens Polen
worden nagekomen
Binnenhof..Hiófeer^aal
Het nieuws van heden
WANDGEDIERTE
HAAKS WOL
Prins Bemhard
Engeland wacht thans op het antwoord van
Rijkskanselier Hitier
Bezorging onzer bladen
Vereenigde katholieke pers
KONINGIN GAAT NIET
NAAR DE HOOFDSTAD
DE GROOTE UITTOCHT
BEGONNEN
E.N.A.vanMEVERDEN
ïüriÉÜ es
DEN HAAG
Fa. H. v. LOON Tel. 23037
DE DIRECTIE
Jvrruttoetfi
Soldaten-afscheid
in stad en dorp
Het Weer
DINSDAG 29 AUGUSTUS 1939 - AVONDBLAD
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
I Avm enaiijn
De ontwrichting der vervoerdien
sten, met name het uitvallen der
nachtpost- en goederentreinen en de
zeer beperkte dagdienstregeling is
oorzaak, dat de bezorging onzer
bladen op verschillende plaatsen
vertraging zal ondervinden.
Onzerzijds Wordt alles in het
Werk gesteld om dit ongerief voor
onze lezers zooveel mogelijk te be-
perkefi.
■■■BBHnani
Weest verstandig
en koopt NU
Gen. Cronjéstraat 129 Tel. 11385
Ver keer sapparaat der Spoorwegen
in dienst der mobilisatie
ACCOUNTANT,lid ned.uniev.acc.
AMSTERDAM TEL.90361-223ÓI
P.C.HOOFTSTR.? ha 6uur 25/2?.
ARBEIDSKRACHT
Over het geheele land werden door de militaire, autoriteiten paarden opgevorderd
Piraatjes-stemming
Adjudant in buitengewonen dienst
van de Koningin, inged
bij het algemeen
hoofdkwartier
Men meldt ons:
DAGBLAD -MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
LONDEN, 29 Aug. (Reuter). Chamberlain heeft het Lager
huis hedenmiddag de verzekering gegeven, dat er geen wijziging is
gebracht in de politiek der Britsche regeermg.
Het definitieve antwoord van Engeland is gisterenavond aan
Hitier overhandigd.
De premier heeft medegedeeld, dat er geen onmiddellijke
publicatie der uitgewisselde nota's zal geschieden.
„Wij hebben bet duidelijk gemaakt, dat onze verplich
tingen jegens Polen ten uitvoer zullen worden gelegd."
Chamberlain zeide verder „Op dit oogenblik is de positie
aldus, dat wij het antwoord van Hitier afwachten."
De premier verklaarde dat er geen verzwakking in de
Britsche vastberadenheid bestaat: „Wij zijn gereed voor iedere
gebeurlijkheid."
De luchtverdediging van Groot-Brittannië verkeert in een
toestand van onmiddellijke gereedheid. De geheele oorlogsvloot
is gereed om op het eerste sein zijn oorlogsschikkingen te treffen.
Deze mededeeling werd met gejuich ontvangen.
Chamberlain sprak slechts 16 minuten.
63ste JAARGANG No. 21966
Amsterdam - Tel. 36948 - Marnixstr. 425
Deventer - Tel. 4292 Diepenv. weg 265
Jaarbeurs - Stand No. 1010
Bomontploffing op een Poolsch station
eischt zeven dooden en vele gewonden;
twee Duitschers in verband hiermee ge
arresteerd.
Vooraanstaande republikeinen in Ame
rika verklaren zich voor een herziening
der neutraliteitswet.
Dit jaar geen officieele viering van den
Koninginnedag.
Benoemingen in het Aartsbisdom.
O
DE rlJNPPQE vErff GEBRUIKT JLAOLIEI
IC MOSTERD
GEGARANDEERD TOTALE UITROEIING
MARNIXSTRAAT No. 116 - HAARLEM
Zuiveraars v. Rijks- en Gemeentegebouwen
Naar wij vernemen, zal het be
zoek van H. M. de Koningin aan de
hoofdstad, dat vastgesteld was van
12 tot 18 September a.s. niet door
gaan.
K-V. v/h TECHN. BUB. Jr. F. DUBBELMAN
AMERSFOORT - Tel. 2260.
Vroeg op, om vader weg te brengen. Bij duizenden hebben de vrouwen, kinderen,
verloofden, vaders en moeders den vertrekkenden gemobiliseerden uitgeleide gedaan.
Ofschoon menige traan daarbij is weggeveegd, bleven schrijnende tooneelen
gelukkig uit
(Van onzen specialen verslaggever)
Amsterdam, Dinsdag.
In de tram hebben zij zwijgend
naast elkaar gezeten; de soldaat
met zijn geel biezen mandje op het
vergoorde veldgrijs van zijn uni
form, zijn jonge vrouw naast hem,
wat zorgelijk en flets in den al te
vroegen morgen na het vele redde
ren voor den opgeroepen echtge
noot, de kleine jongen, die mee
mocht vader weg brengen, maar
nu slaperig en ontdaan dit groote
gebeuren over zich laat komen.
En voor het station nemen zij afscheid,
nog altijd zonder woorden. Zij staan zoo wat
by elkaar, het bijzijn rekkend, eindelijk een
laatste omhelzing, de kleine jongen even
hoog door vader opgetild; dan gaat de sol
daat naar binnen, komt terug. Zij wuiven.
Langzaam keert de vrouw zich om en trekt
den kleinen jongen mee, weg tusschen het
cordon der nieuwsgierige toeschouwers. De
soldaat verdwijnt tusschen zijn kameraden,
Een uit velen, een uit tienduizenden op dezen
dag.
Zoo zien wij hen komen in den vroegen och
tend, in den morgen van den stralenden na
zomerdag. Nevels om het Centraal-Station, waar
in de leeuwen van het viaduct donker en drei
gend opdoemen. Nevels over het water, over de
stad, maar achter de ochtend-grijze torens van
de St. Nicolaaskerk de rossige gloed van den
dageraad, die verkleurt tot geel en goud, spat
tend goud, dat felle glanzen legt, waar de nèvej
Wijkt.
Velen komen alleen, onwennig, de meesten 2:1
hiet meer sluitende plunje, ransels op de ruggen
gesjord, kepi of kwartiermuts wat achteloos op
de nog nat-gekamde haren. De gezichten strak,
rood de een van het frissche waschwater, bleek
jes de ander na te weinig slaap en te veel
emotie. Maar allen rustig en kalm in het besef
Van hun plicht, waarvan de vervulling voor
hienigeen, al naar zijn omstandigheden, nard
hiag zijn, maar die men aanvaardt, overtuigd
van de noodzaak, met vertrouwen op de toe
komst.
Een meisje brengt haar verloofde weg. Het
afscheid is wat schuw onder al die indiscrete
blikken. Zij plukt nog wat aan een knoop van
zijn uniformjas, strijkt zijn haren van zijn
voorhoofd. Zij blijft nog wuiven, als hij
reeds lang naar binnen is. Moeders gaan met
hun jongens mee, zooals zij dit misschien
eens in hun leven deden, toen de schooldeur
zich voor den kleinen man opende. Kijk de
karbiesjes en koffertjes eens puilen; ham-
sterdik van louter moederlijke bezorgdheid.
En vaders, óók vaders, wellicht met de heu
genis aan eigen ervaring vóór 25 jaar; de
generatie 1914 geeft het parool aan die van
1939; wees paraat. Een stevige handdruk
tusschen den ouderen en den jongen man:
t,Hou je goed, kerei, en tot ziens!"
De stoep en de zware deuren van de St. Nico
laaskerk: telkens slipt er het veldgrijs van een
jongen militair naar binnen. Soms ook paartjes,
arm in arm. Eyen een laatste groet aan het
Allerheiligste, een kort gebed, een kruisje met
wijwater. Er branden veel Kaarsen bij het beeldje
van Maria, Sterre der Zee.
Heel vroeg dezen morgen, nog voor den
eersten schemer, zet zich de reusachtige mili
taire machine, die mobilisatie heet, in be
weging. Om kwart voor vijf verlaten de
spoortrams met extra bijwagens de remises.
Zij rijden door nog nachtstille straten der
stad. Bij de halten wachten reeds gemobïli
seerden, hier enkele, verderop in groepjes.
Deze zijn meest alleen, kop thee van
vrouw of moeder, een wuivende hand uit
het raam. Zij rooken een sigaret en zeggen
weinig. In de trams leunen zij tegen elkaar,
de banken te smal voor de zware ransels.
Tegen vijven openen zich de deuren van de
stations. Marechaussees met stormhelmen tref
fen buiten maatregelen. Groepen belangstellen
den mogen zich formeeren, maar zoo, dat de
gemobiliseerden ongehinderd de toegangen kun
nen bereiken, welke door gemeentepolitie en
stationspersoneel worden bewaakt.
Op het Stationsplein vormt men twee
carré's voor het publiek, waartusschen een
breed pad open blijft voor de militairen. Hier
en op het trottoir voor den ingang kunnen zij
afscheid nemen onder de oogen van een
staag aangroeiend aantal nieuwsgierigen. En
hier strcomen dan ook gestadig uit de aan
rijdende trams de gemobiliseerden aan, het
eendere veldgrijs in nuances van buitenmodel
en fonkelnieuw, naast verschoten en versleten
plunjes met geurtjes van kamfer of vochtige
zolderkast. Daar tusschen door het marine
blauw der matrozen, het felle strepenwit van
hun braniekragen. En allen bepakt, torsend
de ransels en jassen, de koffers en eigele kar
biesjes, de Jantjes bovendien de loodzware
plunjezakken.
Om vijf uur zijn de militaire treincompag-
nieën aangetreden. Zij plaatsen borden met
aanwijzingen bij de uitgangen voor de man
schappen, die van elders komen en Amsterdam
of omgeving als mobilisatie-bestemming heb
ben. In groepsverband gaan deze naar de ka
zernes of naar de vervoergelegenheden. Later
verschijnt een detachement van honderd man
uit de Oranje Nassau-kazerne, dat op de per
rons de wacht betrekt. De politie is onder lei
ding van commissaris Voordewind met rui
ters, motorrijders en agenten te voet op het
Stationsplein aanwezig om de afzetting te
handhaven en het spoedig overdrukke verkeer
te regelen.
Te 5.17 uur vertrekt de eerste trein met be
stemming Den Helder. Matrozen en infante
risten kijken uit de vensters, de bagagenetten
zijn overvuld met ransels en koffers. De trei
nenloop geschiedt normaal volgens dienstrege
ling, alleen de seizoentreinen, zooals naar
Zandvoort, vallen uit en worden zoo noodig door
extra treinen vervangen. Is een trein geheel
met militairen voor een bepaalde bestemming-
gevuld, dan wacnten zij die geen plaats kregen
op, de volgende gelegenheid. Vanaf seinhuis-kap
leidt de hoofcstationsehef, de heer Jongstra
het verkeer. Hij deelt de leiding met den mili
tairen stationscommandant, Majoor Seeuwen
wiens witte snor en zilvergrijs haar onder de
kwartiermuts alom aanwezend schijnen te zijn
Daar komen de gemobiliseerde Volendam-
mers! Een groote groep in totaal zijn er
meer dan 200 op het dorp vertrok met het
eerste trammetje onder groote belangstel
ling der dorpsgenooten, die op het stations
emplacement waren samengestroomd. Matrozen
zijn er bij, infanteristen, maar ook die, bij ont
stentenis van hun militaire uitrusting, in
blempje en pijbroek opgekomen. Nog doorzond
en verwaaid zijn zij zoo uit hun schepen ge
stapt, de Noordzee- en IJselmeervisschers, van
kuilnet en spleetbak zoo weg om de ransels te
pakken, den plunjezak te redderen. Anderen
hebben nog haastig hun ventwijk overgedaan
In het station militairen. In de hal,
in de tunnels, op de trappen, op de
perrons. Honderden, duizenden bij
elkaar. Maar tegelijk een opmerke
lijke stilte, een vreemde rust, waar
in echo's van krachtige voetstappen,
een enkel luid bevel en de geruch
ten van rangeerend spoorwegmate-
rieel, het dicht slaan van een por
tier, een fluitsignaal. Kalmte en rust
op de gezichten der jongens, in hun
stemmen, die haast gedempt klinken.
Bereidheid, vastberadenheid ademt
heel de sfeer; geen woord, geen ge
baar verraadt ontstemming of wre
vel. Men gaat, omdat men wéét dat
het moet, omdat men begrijpt, dat
het niet anders kan. Men hoopt
dat het van korten duur mag zijn.
Nergens moeilijkheden, geen enkel incident.
Een humoristische noot: een brave Amsterdam-
sche visscher, die met zijn hengels voor den eer
sten trein naar Purmerend kwam en maar niet
begrijpen wou, waarom er nu juist voor hem
geen plaats was. Voor de burgers rijden vandaag
geen treinen; alleen de werklieden van de Hem-
brug worden vervoerd en verder de passagiers
van de internationale treinen naar het Zuiden.
Met de ochtendtrein van 9.12 met elf wagens
waren het er slechts twee: één reiziger voor Luik
en één voor Bazel!
•Later op den morgen volgen de groote
doortransporten van mobilisatiepunt naar
corlogsbestemming. Treinen rijden aan en
vertrekken. Soldaten stappen over, reizen
door. Duizenden jonge gezichten onder de
eendere kepi's en kwartiermutsen, duizen
den jonge gezichten, uit de stad en van het
land, kijken uit dé vensters. Allen zijn ern
stig, maar niet terneergeslagen, luidruchtig-
iiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiR
Verwachting geldig van hedenavond tot
morgenavond ongeveer 19 uur: EE
Meest zwakke wind uit noordelijke tot
oostelijke richtingen. Helder tot licht of jj§
half bewolkt, in den nacht cn morgen
nevel of mist. Droog weer behoudens kans
op onweer vooral in het Zuiden. Weinig |i
verandering in temperatuur,
Zon op 6.03 onder 19.59. Licht op 20.29. =E
Maan op 19.21 onder 5.39. V.M. 22.29.
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
32 jaar, boekhouder, door mill, maatregelen zonder
werk, kan onmiddellijk in dienst treden. - Prima
getuigschriften. Br. onder No. C—60045 bur.v.d.bl.
heid wordt vermeden, maar een montere
toon klinkt uit menig gesprek. Zij mogen
worden gezien, de jongens, een goede geest
beheerscht den troep.
Zoo is het hier en zoo is het ook elders, het
beeld van een eendrachtige natie, welker jeugd
marcheert, vastberaden en paraat.
„Piraatjes-stemming". Met dit en
kele woord teekende hoofd-stations-
chef Jongstra van het Amsterdam-
sche Centraal Station precies de
stemming der duizenden gemobili
seerden, die vandaag uit de hoofd
stad opkwamen of met treinen vol
uit alle deelen des lands op doorreis
naar hun bestemming passeerden.
En het ochtendrapport van Majoor
Seeuwen, de militaire stations
commandant, bevestigde het met
andere woorden: „De gemoedstoe
stand der militairen is rustig en
waardig. Men is onder den indruk
van den toestand. Geneeskundige
hulp was nergens noodig. Brakingen
werden niet gemeld. Op de tenue s
viel weinig aan te merken."
Alleen hadden de meeste Amsterdammers de
in hun zakboekje voorgeschreven „eerste ge
legenheid van vertrek" wel wat ruim genomen.
Dientengevolge was het vervoer vanuit de hoofd
stad tot half acht matig te noemen. Tal van
treinen vertrokken slechts gedeeltelijk bezet,
wat zich later, toen de groote drukte begon,
wreekte. Enkele, malen moesten extra-treinen
worden ingelegd en vertrokken deze overvol.
Omstreeks het middaguur zijn de dienstplich
tigen uit Amsterdam en omgeving voor het over-
groote deel reeds vertrokken, al blijven zich nog
onophoudelijk de nakomexs melden. Op het
Stationsplein heerscht een groote drukte. Van
het vroege uur af dreigden volle trams, vele
auto's en tallooze fietsers en de zeer vele be
langstellenden het verkeer op te stoppen, maai
de politie, geassisteerd door de marechaussees,
handhaafde de orde op rustige wijze, zoodat zich
geen moeilijkheden voor doen. Ook in het sta
tion verloopt, dank zfj de leiding van den heer
Jongstra, alles regelmatig en vlot, zoodat de luid
sprekers slechts een heel enkele maal te hulp
moesten komen.
Het binnenloopen en vertrekken der trei
nen vol militairen op doorreis geeft een rus
teloos bedrijf op de verschillende perrons,
vaak overvuld van wachtende soldaten, die
ten deele op hun mobilisatiepunt reeds van
velduitrusting zijn voorzien. Uit veler borst
zak puilt het geel of bruin gekafte boekje,
dat vandaag wel het meest geraadpleegd
geschrift in den lande is geweest. Daar
komen nu manschappen samen uit heel het
land, men hoort alle dialecten, men ziet de
doorzonde koppen van buitenlui, naast de
wat grauwe gezichten uit kantoren en fa
brieken. Evenzoo zijn er bloedjonge knapen
naast zorgelijke huisvaders, zoo vouwen de
handen uit boterhampapier het stadska-
detje zoogoed als de forsche mik van het
land. De een stopt een pijp, de ander kauwt
zijn sigaar, sigarettenrook drijft weg over
de hoofden.
De gezichten staan strak, het lijken soms mas
kers, waarin alleen de oogen leven en rusteloos
de jagende gedachten verraden. Want allen zijn
zij plotseling weggehaald uit hun dagelijksche
doening, uit het werk van hun handen of hoof
den en de een meer dan de ander, maar ieder
heeft wel iets dat hem zorgelijk gevangen houdt.
En dan is het warm, benauwd in de zware uni
formen, al staan de kragen open. Toch is de
temperatuur milder dan in de voorgaande dagen;
de lucht betrekt tegen den middag, zelfs vale
er regen.
Er gaat iets onheilspellends uit van die
drommen militairen, bepakt en bezakt, velen
nog geheel of gedeeltelijk in burger en daar
door verstrekkend het beeld van saamge
roepenen uit alle kringen der bevolking, uit
geheel verschillende milieu's. Het is of al
die gezichten eenzelfde expressie krijgen, of
de trekken gelijkelijk zijn verstard bij jongen
en ouderen, of de ernst van de situatie één
gelaat heeft geboetseerd: het gezicht van
den gemobiliseerden Nederlandschen soldaat,
dat uitdrukt de kalmte, de gemoedsrust en
een hartstochtloozen, maar daarom niet min
der bewuste bereidheid.
Bij Koninklijk Besluit van heden
is Z. K. H. Prins Bernhard der Ne
derlanden benoemd tot adjudant in
buitengewonen dienst van H. M. de
Koningin, ingedeeld by het alge
meen hoofdkwartier ter beschikking
van de Koningin.
Z. H. K. Prins Bernhard is, vergezeld door
Hr. Ms. adjudant, majoor H. J. Phaff, om 12
uur zijn opwachting gaan maken bij den opper
bevelhebber van land- en zeemacht, luitenant-
generaal L H. Reijnders.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Op het plein voor het Centraal-Station te Amsterdam trokken tusschen twee carré's
van het publiek de gemobiliseerden naar de gereedstaande treinen
