Oorlogsverklaringen blijven nog uit
Merkwaardige stilte
in de berichtgeving
Nog geen groot opgezet
Duitsch offensief
n
Beck confereert
li
Een vastberaden hand aan het stuur
van den Poolschen staat
Het
nieuws van
heden
Reeds 130 dooden
in Polen
Hitier antwoordt
nog niet
STAAT VAN BELEG
IN POLEN
■in
Kolonel Beekdie aan Hitier
een halt heeft
toegeroepen
Duitsche luchtaanvallen
ook op burgers
DIPLOMATIEK CONTACT
WORDT VERBROKEN
WARSCHAU OPNIEUW
BEDREIGD
RESTAURANT „DEN HOUT"
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1939 - AVONDBLAD
Wilt gij U in Den Haag
eens tracteeren,
Ga dan in den Hout dineeren
Aparie zalen voor Diners
BEZUIDENHOUT 13
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
„Fijne Oude Genever"
Merk „OLIFANT'
J. J. Melchers Wzn.
SCHIEDAM
In politieke kringen te Berlijn wordt volgens Reuter
verklaard, dat Duitschland Polen niet den oorlog
heeft verklaard en dat daarom de tegenwoordige
toestand niet beschouwd wordt als oorlogstoestand.
Van het Poolsch-Duitsche front werden tot Zater
dagmorgen half twaalf geen verdere krijgsverrich
tingen gemeld.
Uit Warschau kwamen berichten binnen over de
luchtbombardementen, die talrijke slachtoffers eischten
Volgens Poolsche berichten werden
luchtaanvallen op Warschatf
afgeslagen
Een dagorder aan het
Poolsche leger
Rustige avond te Warschau
Londen in het donker
Londensche pers over
Britsche doeleinden
De stemming in Duitschland
De Poolsche Landdag en de Senaat
werden bijeengeroepen
Poolsche luchtmacht
zal burgers ontzien
LUCHTGEVAAR - BRANDGEVAAR
Het Weer
Soldaat en patriot
63ste JAARGANG No. 21974
Een ooggetuige verhaalt
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Duitsche zaakgelastigde te
Warschau vraagt pas
poort aan
Daladier ontvangt
Legatie te Ankara
wordt ambassade
n.b. Staatsspoor. DEN HAAG
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
N.V. Distilleerderij van
WETTIG GED.
WARSCHAU, 2 Sept. (Havas). In
Polen is de staat van Beleg afgekon
digd.
Poolsche kringen te Londen hebben gis
teravond verklaard, dat de Duitsche troe
pen niet konden doordringen door de
Poolsche verdedigingswerken. De zegsman
Verklaarde: „Wij blijven in onze aan de
Srens gelegen stellingen."
Verder werd uit Warschau door Reuter ge-
meld, dat de Poolsche verdedigingstroepen
®uitsche troepen, die van Oost-Pruisen en van
Slowakije uit den aanval hebben ingezet, zou-
t'cn hebben teruggeworpen. Het van Oost-
kuisen uit ondernomen offensief op het front
tusschen Dzialdowo en Wojnitz was gericht op
Mlawa aan de hoofdspoorlijn tusschen War
schau en Gdynia, terwijl de Duitsche troepen
die van Slowakije uit opereerden, hun aanval
richtten op Zakopan, de bekende wintersport-
Plaats.
Duitsche bombardementsvliegtuigen probeer-
den Warschau te bereiken doch werden ver
dreven. zy vielen een vliegveld aan 24 kilo-
Heter ten oosten van Warschau, waarbij een
Duitsche machine werd neergeschoten.
Volgens het Poolsche telegraafagentschap
hebben Vrijdagavond omstreeks zes uur zes
Duitsche vliegtuigen de steden Jedlitz, Mode-
rowka Neiwonicz in het district Krosno ge
bombardeerd, terwijl 20 minuten later vijftien
Duitsche vliegtuigen den aanval op deze steden
hebben herhaald. De toestellen wierpen brand
bommen uit. Een der machines werd neerge
schoten en drie Duitsche onderofficieren, die
Uit het brandende toestel gered konden wor
den, zijn door de politie gearresteerd en ter
beschikking van de militaire autoriteiten ge
steld.
Op het bekende kuur-oord Iwonicz wierpen
de Duitsche toestellen twaalf bommen. Hierbij
Werden vier personen gedood en zes gewond,
terwijl een huis verwoest werd. Boven Warka
Werden 55 bommen geworpen.
De Duitsche vliegers namen bovendien het
marktplein onder mitrailleurvuur, waarbij een
persoon werd gedood en drie werden gewond.
Nabij Pultusk vloog een Duitsch vliegtuig in
brand. Er bevonden zich vier personen in,
waarvan twee gewond werden. Zij werden dooi
de politie ter beschikking van de militaire
autoriteiten gesteld.
Hoewel Vrijdagavond tusschen zeven en tien
uur te Warsèhau driemaal luchtalarm werd
gemaakt aldus bericht Reuter verschenen
geen vijandelijke machines. Wel hoorde men
in de verte het vuren van het luchtafweerge
schut. De luchtafweermaatregelen en de maat
regelen voor de burgerbevolking bleken uitste
kend te werken. Zonder opwinding zochten de
menschen dekking.
Afgezien van het feit dat sommigen daardoor
oponthoud hadden, toonde Warschau een nor
maal aspect.
Verder heeft de opperbevelhebber van het
Poolsche leger den volgenden dagorder tot de
manschappen gericht:
„Soldaten, de Duitscher, onze eeuwenoude
vijand, heeft op 1 September 1939 de republiek
Polen aangevallen met schending van onze
grenzen. Het uur is gekomen om uw soldaten-
plicht te vervullen. Soldaten, gij strijdt voor
het bestaan en de toekomst van Polen. Met
zijn bloed moet de vijand iederen pas, dien hij
op Poolschen grond doet, duur betalen. Ieder
van u moet, vertrouwend op de rechtvaardig
heid van onze zaak en de gerechtigheid Gods,
zich tot het uiterste inspannen om zoo goed
mogelijk uit te voeren wat hem plicht en eer
gebieden. Hoelang de oorlog ook zal duren
en hoevele slachtoffers er ook zullen zijn, de
eindoverwinning zal aan ons en onze bondge-
nooten zijn."
De dagorder is geteekend door maarschalk
Smigly Rydz.
Te Londen moeten thans alle lichten
buiten worden gedoofd, met uitzondering
van het geval, waarin zij van essentieel
belang zijn voor werkzaamheden van
vitaal nationaal belang.
In een gisteravond gepubliceerde verklaring
heeft de eerste minister van Noord-Ierland
betoogd, dat „de indrukwekkende redevoering,
welke Chamberlain in het Lagerhuis heeft uit
gesproken de gevoelens vertolkt van de loyale
Iersche burgers. Hij stelt zich garant voor het
Iersche patriottisme en twijfelt er niet aan,
dat in de tegenwoordige ernstige crisis de mid
delen zullen worden gezocht, welke van nut
zijn voor het land, den Koning en het rijk."
De Australische minister voor de voorraden
heeft medegedeeld, dat de munitiefabrieken1
gereed zijn om terstond op volle kracht de
productie ter hand te nemen.
In de commentaren van de Londensche pers
wordt de nationale eenheid en de vastberaden
heid in de te verwachten worsteling weerspie
geld.
De „Times" zegt, dat de natie zeer zeker
nooit zoo unaniem is geweest in de ondersteu
ning van eenig door haar leiders genomen be
sluit, zooals thans, aan den vooravond van het
intreden van den oorlog. Bij het te hulp ko
men van Polen hebben wij geen materieel be
lang voor onszelven. Niettemin zullen wij vech
ten voor wat vitaal voor ons leven en het le
ven van alle beschaafde volken is. Omdat wij
weten, dat in een wereld, waar eerbied voor de
rechten der zwakken en voor het gegeven
woord kan worden opzijgezet door de militaire
macht, het leven voor de naties of de indivi
duen onduldbaar is en zij geen keuze hebben
dan geweld met geweld te beantwoorden.
Daily Telegraph" schrijft, dat Groot-Brit-
tannië in zijn lange geschiedenis zelfs
niet in 1914 met grooter overtuiging een
oorlog heeft tegemoet gezien dan vandaag.
Het blad wijst er op, dat het Britsche doel
niet is de vernietiging van Duitschland,
doch de definitieve wegvaging van de na-
tionaal-socialistische regeering, die Duitsch
land tot den meedoogenloozen onderdruk
ker der zwakkere naties heeft gemaakt.
Zwijgend staan de menschen voor de ramen
der dagbladbureaux in de Duitsche steden,
waar de bladen zijn opgehangen. Niet zooals in
Nederland is men daar in de gelegenheid de
ontwikkeling van den internationalen toestand
te volgen. Men leest in de kranten slechts over
de provocaties in Polen. Langzaam wordt het
publiek voorbereid dat het moment komt waar
op het geduld van Duitschland is uitgeput en
nu gedwongen tegen Polen moet optreden.
In den nacht van Dinsdag op Woensdag
zijn in Westfalen de legertroepen uit de
kazernes vertrokken. Den geheelen nacht
dreunden in de 'garnizoenssteden de mili
taire pas, de cavalerie en de begeleidende
geschuts- en materieelwagens. Een groot deel
der soldaten droeg nog schoenen en beenkap
pen van geel leer. Blijkbaar ging alles in
groote haast.
Vanuit Hamm in Westfalen vertrokken 65
treinen met militairen en oorlogsmateriaal in
Oostelijke richting. Bij Sauerland bevindt zich
een klein vliegveld. Hier staan al 8 dagen ver
kenners- en jagersvliegtuigen startklaar, terwijl
de bemanning zich dag en nacht bij de toestel
len bevond. Het vliegveld bij Paderborn is be
zet met bommenwerpers, welke startklaar staan
om hun vernielend werk te beginnen. In de
haven te Hamm lag een Rijnschip van een
Fransche reederij uit Straatsburg met Holland-
WARSCHAU, 2 Sept. (Pat) Minister
Beek heeft Vrijdag den apostolischen nun
tius mgr. Cortesi, den Franschen ambassa
deur Noel, den Britschen ambassadeur Ken-
nard, den ambassadeur van de Vereenigde
Staten Biddl en den Japanschen ambassa
deur Sakoh ontvangen.
Verder wordt bericht, dat de president
der republiek den Landdag en den Senaat
bijeen geroepen heeft.
Uit Washington wordt bericht, dat ook de
Poolsche regeering aldaar haar instemming
heeft doen betuigen met den oproep van
Roosevelt over bombardeering der burger
bevolking, en beloofd daarvan af te zien,
zoolang de tegenpartij dit eveneens doet.
I MINIMAX-BRANDBLTJSSCHERS blusschcn
elk begin van brand. Goedgekeurd door be-
I voegdg instanties. Ned. Fabr.
N.V. IFEA-MINIMAX
Telefoon Bussum 5380 Amsterdam 22362
Den Haag 395617 Arnhem 21275
Enschede 3089
sche bemanning. Dit schip is geïnterneerd en de
bemanning naar Holland vertrokken. In
Munster zijn ook de garnizoenen vertrokken.
Voor naaiwerk, stationswerk (verpleging der
passeerende soldaten) en andere diensten ten
behoeve van het leger en voor het Roode Kruis
melden tallooze meisjes zich aan. Het
volk ziet gelaten al deze maatregelen en voor
bereidingen aan, en men hoort geen enkele op
merking in het publiek. In de café's kan men
nog wel eens wat hooren. Men had Donderdag
morgen nog de eerlijke overtuiging, dat er geen
oorlog zou komen; de algemeene opinie was:
„Wir bekommen Danzig ohne Krieg." En als er
oorlog kwam, zouden Engeland en Frankrijk
Polen toch niet helpen. Maar enthousiast even
als in 1914 was niemand, en men krijgt den in
druk. dat de oorlog wordt gevreesd.
Deze stemming was zeer goed merkbaar, ook
in de vermakelijkheidsinrichtingen, welke de
laatste dagen lang niet zoo druk bezocht waren
als vroeger. Bovendien zag men er zeer veel
militairen. Nadat Dinsdagnacht overal de kazer
nes van de vertrokken troepen verlaten waren,
begon gisterenmorgen de intocht van de twin
tigjarigen, de lichting van dit jaar. Duizenden
jongens met koffertjes in de hand kwamen met
extratreinen te Münster aan, werden hier ge
groepeerd en daarna naar de kazerne geleid.
Ook dit voltrok zich alles zonder enthousiasme:
er is werkelijk een opmerkelijke verandering in
de stemming onder het Duitsche volk. Naar
welke zijde deze zal overslaan, als ze gelegenheid
krijgt zich te uiten? Men hoopt dat de anti-
nationaal-socialistische propaganda woekert;
een tegenslag van het Duitsche leger zal door
het volk niet zoo gemakkelijk gedragen worden
ais in den vorigen oorlog, omdat het publiek
slechts in één richting is opgevoed: in die der
overwinning. De tijd van het groote woord is
voorbij. Nu is de daad slechts in staat alles in
evenwicht te houden en deze daad moet tot de
overwinning leiden, dat eischt de jarenlange
propaganda.
De wegen tusschen Polen en het gebied van Danzig zijn bewaakt en gebarricadeerd
Verwachting geldig van hedenavond to
morgenavond ongeveer 19 uur: Zwakke
wind, meest zuidelijke richtingen. Helder
tot licht of half bewolkt. Droog weer,
behoudens kans op onweer, weinig ver
andering in temperatuur.
In het hart van Warschau, op het Plac
Pilsudskiego, zetelt Kolonel Beek, „de meest
impopulaire minister van Buitenlandsche
Zaken." Hij, die het gewaagd heeft een
krachtig „neen" te plaatsen tegenover de
niet minder krachtige Duitsche eischen,
heeft wel vaker voor heete vuren gestaan
en in zijn ministerie houdt hij kalm het
stuur in handen van een schip, dat wel
zwaar wordt geschokt in de branding van
deze dagen.
Als zooveel politieke figuren uit het Pool
sche land stamt óók kolonel Beek uit een
Poolsch adellijk geslacht, dat eens, de tyrannie
der Russen moe, het onderdrukte en door den
Czaar beheei-schte vaderland verliet om zich
te vestigen onder het vreedzamer juk van de
Habsburgers in Gallicië.
Hier werd kolonel Beek geboren in 1894
zoodat hij op het oogenblik nog maar pas 45
jaar oud is toen zijn vader leider was van
de illegale socialistische partij van Pilsoedski,
den „bevrijder van Polen."
Bij het uitbreken van den wereldoorlog sloot
de jonge Beek zich natuurlijk aan bij het in
middels door Pilsoedski gestichte vrijheids
legioen, dat in het Oostenrijksche leger te velde
trok tegen den Russischen overheerscher. Nabij
Choest, in de Roetheensche Karpathen, onder
ging hij den vuurdoop en de moed, dien hij
daarbij aan den dag legde, was zoo groot, dat
Pilsoedski's aandacht op hem viel.
Toen Pilsoedski in 1917 zijn legioen ontbond
omdat de Duitschers, die inmiddels de Russen
verslagen en Polen veroverd hadden, niet veel
voelden voor zijn nationale strevingen, bleef
Kolonel Beek
Beek zijn beschermer getrouw en sloot hij zich
aan bij diens geheime militaire organisatie,
welke zich nu de vrijmaking van Polen tot doel
gesteld had en nu niet alleen den strijd tegen
de Russen, maar ook tegen de Duitschers
moest aanbinden.
In den herfst van 1918 haalde Bleek een bra-
vourstukje uit, dat hem voorgoed de vriend
schap van Pilsoedski zou doen veroveren. Zoo
genaamd als gedeserteerd Oostenrijksch officier
trok hij naar het Russische Orel, waar véél
Polen in het Russische garnizoen lagen. Hij
wist zooveel vertrouwen te wekken bij de mili
taire bevelhebbers, dat hij al vrij spoedig aan
het hoofd der troepen stond. Hij wist boven
dien de vorming van eigen Poolsche corpsen
te bewerkstelligen en toen hij het zóóver had,
was het voor hem geen kunstje meer met zijn
landgenooten oproer te verwekken en tegen de
Russen te gaan opereeren. Met Beek aan het
hoofd trokken deze Poolsche vrij scharen naar
het vaderland terug, waar inmiddels de laatste
fase van de vrijheidswording was ingezet en
zij dus best gebruikt konden worden. Hoe groot
was aller vreugde toen bij den terugkeer bleek,
dat het vaderland reeds veertien dagen on
afhankelijk was!
Van meet af was Beek Pilsoedski's rechter
hand. De „oude heer", zOoals Pilsoedski door
zijn medewerkers vertrouwelijk werd genoemd,
zond hem allereerst, nadat hij hem aan de
nieuwe militaire academie te Warschau de ge
wone officiersopleiding gegeven had, als mili
tair en diplomatiek agent naar Roemenië, Bel
gië en Hongarije, in de lente van 1922 werd hij
bevorderd tot militair attaché van de Poolsche
legatie te Parijs.
Maar toen Pilsoedski zich in 1923 uit de
staatszaken terugtrok, werd Beek door de anti-
Pilsoedski-regeering natuurlijk onmiddellijk
naar huis geroepen en uit den staatsdienst ont
slagen, waarna hij te Warschau een functie vond
als bankemployé.
Nauwelijks echter had Pilsoedski zijn coup
d'état van 1926 volbracht, of ook Beek werd
weer op het staatspolitieke paard gezet en nie
mand verbaasde zich in 1930, toen hij door Pil
soedski benoemd werd tot vice-premier; Pil
soedski zelf was toen premier geworden.
Enkele maanden later volgde zijn aanstelling
tot onder-minister van Buitenlandsche Zaken;
twee jaar later volgde hij Zaleski op als minis
ter van Buitenlandsche Zaken, welke functie hij
nog steeds bekleedt.
Géén Europeesch minister van Buiten
landsche Zaken heeft zoo lang zijn verant
woordelijke functie vervuld als Beek, terwijl
niets er op wijst, dat zijn heengaan aan
staande is, integendeel. Polens buitenland
sche politiek en Beek zijn één geworden,
voorloopig is de een niet zonder den ander
denkbaar.
Daarbij blijft hij wat hij altijd was: Legion-
nair, die zijn vaderland hartstochtelijk liefheeft
en wenscht voort te gaan, desnoods tot het bit
tere einde, in de voetstappen van den ouden
heer."
Daar kan zelfs ,,het sterkste leger van de
wereld met- de beste soldaten" hem niet vanaf
houden en wanneer ooit het oogenblik mocht
komen, waarop Polen ten onder zou gaan, dan
aldus Beek zullen wij opnieuw de legion-
nairs voor de heilige guerilla oproepen, die
ook dan zeker weer leiden zal tot de heropstan
ding van het oude, roemruchte Polen, waarvan
de geschiedenis nu eenmaal met bloed wordt
geschreven."
WARSCHAU, 2 September. (PAT). Vol
gens voorloopige schattingen heeft de Duitsche
luchtmacht tot vanochtend toe 94 luchtaan
vallen ondernomen tegen steden, dorpen en
vlekken in Polen. Daarbij waren 22 aanvallen
op steden met meer dan 17.000 inwoners, 27
op groote dorpen met meer dan 3.000 inwoners
en 25 op dorpen, 20 op zeer kleine plaatsjes en
zelfs afgelegen huizen. Bovendien hebben de
Duitsche vliegtuigen op het tand werkende ar
beiders onder vuur genomen, evenals personen,
die zich op den weg bevonden. Het aantal dezer
laatste gevallen is nog niet kunnen worden
vastgesteld.
Het aantal dooden bedraagt,
alle gevallen bij elkaar genomen,
130, waarbij slechts 12 militairen. Er
zijn tientallen personen ernstig ge
wond en eenige honderden licht ge
wond.
Meer dan de helft van het aantal dooden
zijn vrouwen en kinderen. Het hevigste bom
bardement was dat bij den aanval op het ge
meenteziekenhuis te Wielum bij de Duitsche
grens. Het ziekenhuis geraakte in brand. De
stad Wielum werd met een bijzondere hevigheid
gebombardeerd. Er stonden veei huizen in brand.
In den loop van den afgeloopen nacht is
komen vast te staan dat het aantal door de
luchtverdediging neergeschoten vliegtuigen veel
hooger is dan men gisteren meende. In den
loop van den ochtend zullen de juiste cijfers
worden gepubliceerd.
Een ooggetuige van het bombardement, dat
gisteren op de Oostelijke buitenwijken van
Warschau werd uitgevoerd, heeft tegenover den
correspondent van Reuter hierover het volgen
de verteld:
Een en veertig in formatie vliegende toe
stellen verschenen boven de voorsteden. Zij
werden beschoten door het luchtdoelgeschut,
dat verwonderlijk nauwkeurig was en de aan
vallers dwong op zeer groote hoogte te blijven.
Een tamelijk laag vliegende bommenwerper
nam plotseling een duik en liet een zestal zeer
ontplofbare bommen en verscheidene brand
bommen vallen. Zij schenen een stuk grond te
treffen tusschen een rijtje huisjes en de ri
vier. Hooge zwarte rookkolommen stegen op
uit de trechters.
Een andere ooggetuige, die een luchtgevecht
had gadegeslagen uit de binnenplaats van een
flatgebouw, verklaarde, dat het spoor der ko
gels van het afweergeschut gemakkelijk waar
neembaar was. Het gevecht was zoo opwin
dend, dat de bevolking het gevaar vergat en
bleef kijken.
Volgens Poolsche berichten eischten de
Duitsche luchtaanvallen reeds 130 doo
den, grootendeels burgers.
In Polen werd de staat van beleg afge
kondigd.
De Duitsche troepen rukken slechts lang
zaam op.
Oproep van het Hoogwaardig Episcopaat
tot het houden van een biddag op mor
gen.
Bootdienst HarwichHoek van Holland
stopgezet; „Zeeland" en „Batavieren"
onderhouden hun diensten.
De opperbevelhebber van land- en zee
macht is benoemd tot generaal.
De Willibrord-tentoonstelling te Utrecht
is heden gesloten.
O
LONDEN, 2 Sept. (Reuter-A.N.P.). De
diplomatieke correspondent van Reuter
verneemt, dat tot nu toe (twaalf uur Am-
sterdamsche tijd, Redactie) nog geen ant
woord is ontvangen op de mededeeling, wel
ke de Britsche ambassadeur Henderson
gisteren aan Hitier heeft doen toekomen.
WARSCHAU, 2 Sept. (Pat.). Zooals
reeds eerder werd gemald heeft de Pool
sche ambassadeur te Berlijn, Lipski, op
dracht gekregen de Duitsche hoofdstad te
verlaten.
De Duitsche zaakgelastigde te Warschau
heeft namens zijn regeering zijn paspoort
gevraagd. Hierdoor is ook in diplomatieken
zin de toestand duidelijk.
WARSCAU, 2 Sept. (Havas). Na een kal-
men nacht werd vanochtend tusschen tien
voor zes en vijf minuten over half zeven op
nieuw alarm geslagen.
Van verre hoorde men ontploffingen. Het
schijnt, dat de aanvallers Warschau niet
hebben bereikt.
PARIJS, 2 Sept. (Havas). Daladier heeft
vanochtend Reynaud en Bonnet ontvangen.
BELGRADO, 1 Sept. (Havas). Het persagent
schap Avala deelt mede, dat de Joego-Slavi-
sche legatie te Ankare is verhoogd tot den
rang van ambassade. De gevolmachtigd mi
nister van Joego-Slavië te Ankare, Iliya
Sjoemenkowitsj, is benoemd tot ambassadeur.
Stand op Zaterdag 1 uur n.m.:
Vorige stand: 760.2
763.5
