y
y
y
POLEN
Een langzame oorlog?
Amerika's neutra
liteit
„De Athenia werd
getorpedeerd"
De Italiaansche
sphinx
PAN-AMERIKAANSCHE
CONFERENTIE
ONVflDERLflWDLIEVENDE
GEDRAGINGEN
Wie is de gelukkige?
HELPT onze
onafhankelijkheid
HANDHAVEN
Lucht Verdediqinqs Fonds
lA:
Buitenlandsch Overzicht
WOENSDAG 6 SEPTEMBER 1939
Geen 3 Octoberfeest
te Leiden
in
De Amerikaansche
slachtoffers
ZIGER
RUISEN
PO
E S
A
120 buitenlanders te
Londen gearresteerd
ZWITSERSCH CREDIET VOOR
ROODE KRUIS
Eind September in
Panama
Treinen uit Litauen
gebombardeerd
Duitsche bemanning
weigert te vertrekken
PAX ROMANA VERPLAATST
NAAR AMERIKA
Koning Peter zestien
jaar geworden
De tocht naar Mekka
Italië en de oorlog
HOE DE POST VOOR INDIË
TE FRANKEEREN
In het Nationale Dagblad eischen de
N.S.B.-ers met hooge borst en op
niet minder hoogen toon het recht
°P. «gerekend te worden tot het meest
Vaderlandlievende deel van ons volk."
Het schrijft o.m.: „De liefde voor volk
en vaderland is in hun wereldbeschou-
i Wing stevig verankerd. Zij behoeven zich
Selukkig niet te schamen over onvader-
andüevende gedragingen in hun ver
leden."
N. S. B. heeft in ons land nog maar
een kort verleden van een luttel aantal
Jaren, maar in dit korte verleden heeft
haar
pers het klaar gespeeld een serie
Sedragingen ten beste te geven, die door
he overgroote meerderheid van ons volk
v°lkomen onvaderlandlievend genoemd
borden en terecht.
Het waren N. S. B.-ers, die steeds bij
^laggen-incidentjes en kogelgaatjes-
glories het Duitsche standpunt verde
lgden en billijkten en het Nederland-
4he standpunt afvielen. Het waren N.
H.-ers, die de willekeurige uitwijzing
van enkele Nederlanders uit Berlijn als
rePresaille-maatregel tegen de uitwij-
^lng van in ons land nationaal-socialis-
;sche politiek bedrijvende Duitschers
rechtvaardigden. Het waren N. S. B.-ers
en Hün pers, die als maar beweerden en
°Penlijk schreven, dat ons land aan En
geland verkocht was en dat het een een-
^ihig pro-Britsche en anti-Duitsche po-
ek voerde. Het waren N. S. B.-ers,
'le alles in het werk hebben gesteld om
°e Verschillende deelen van ons volk te-
Seh elkaar op te jagen en op te zetten
°°r het verzinnen van zgn. schanda-
n' en die de toestanden in ons land
ebber, afgeschilderd in geuren en
euren als een Augiasstal, waarvoor het
bitenland den neus moest ophalen. Het
een N. s. B.-er, die onlangs, zooals
et Htrechtsch Nieuwsblad signaleerde,
hder den heldhaftigen schuilnaam Piet
°er in Duitschland een in het Duitsch
Schreven boek heeft gepubliceerd,
akrin het Nederlandsche volk en zijn
geering omlaag worden gehaald en den
'J[tschers verteld wordt, „dat het in
herland kortweg een „zoodje" is". Dit
°ek heet „Mussert, Entstehung und
amPf des niederlandischen National-
°2ialismus" en werd uitgegeven bij het
eutsch Hort Verlag" te Herrsching bij
bPchen in een goedkoope uitgave om
cp maar zooveel mogelijk Duitschers
e bereiken. Het is de N. S. B.-pers, die
agenoeg uitsluitend Italiaansche en
bitsche persstemmen aanhaalt en de
1 usche en Fransche commentaren ver-
vvijgt of verminkt. En het is tenslotte
Nationale Dagblad zelf, dat met aan-
öfahi
S eischte, dat de Nederlandsche
'-geering, die terecht haar alzijdige on-
ljc,igheid handhaaft, met volkomen mis-
®Pning van Nederlandsche fierheid en
bewustheid, garantie-verklaringen
rQla gaan afbedelen voor de neutrali-
van ons land, welke neutraliteit de
e«erlandsche regeering boven elke dis-
cbssie
acht.
of vreemde garantie verheven
hebben N. S. B.-ers zich helaas
j 'c slechts te schamen over onvader-
Pdlievende gedragingen in hun kort-
°Pdige verleden, maar ook in het
"aden.
®p nu de situatie van ons land en ons
0 k temidden der oorlogvoerenden
^'tengewoon précair is geworden, ach-
P wij het meer dan ooit in het waar-
landsbelang, dat aan de onva-
eilandlievende gedragingen van hun
ers hoe eerder hoe beter definitief
einde wordt gemaakt.
Haar wij vernemen, heeft het bestuur der 3
L^.obervereeniging te Leiden besloten, dit jaar
d gebruikelijke feest ter herdenking van Lei-
aps Ontzet niet te doen doorgaan, in verband
de moeilijke tijdsomstandigheden.
Evenwel zal het bestuur trachten de uitdee-
Pg Van haring en wittebrood, alsmede de uit
ing der koraalmuziek te doen geschieden.
g.-bi de trekking van de vierde klasse der
'Patsloterij is de hooge prijs van f 25.000 ge-
allen op no. 7977.
In het gebouw der Int. Clichéfabrieken
Pax-Holland te Amsterdam woedde
Dinsdag een hevige brand. De brand
weer bij het opruimingswerk
Wordt begunstiger van het
LUCHTVERDEDIGINGSFONDS.
Geeft een jaarlijksche bij
drage op giro 320.000 van
het Luchtverdedigingsfonds,
t. n. v. d. Vereen, v. Nat.
Veiligheid, den Haag, of
schrijft aan het Centr. Prop.
Comité, Heerengracht 78,
Amsterdam.
IVij vragen duizenden be
gunstigers!
,Geen twijfel hierover mogelijk,"
verklaart de gezagvoerder
DUBLIN, 6 Sept. De gezagvoerder van het
gezonken mailschip „Athenia", James Cook,
is aan boord van het Noorsche stoomschip
,,Knut Leson" te G'alway in Ierland aange
komen.
Hij verklaarde in een interview aan den
correspondent van Havas, dat er niet de
minste twijfel over kon bestaan, dat het
schip getorpedeerd was. De keukens en an
dere inrichtingen werden vernield door een
projectiel, dat de machinekamer binnen
drong.
Een der officieren rapporteerde, dat hij den
periscoop van den onderzeeër had gezien, eeni-
ge oogenblikken voordat de torpedo werd af
gevuurd. Daarna kwam de duikboot aan de op
pervlakte en werd een granaat afgevuurd,
waarschijnlijk om de radio-antenne onklaar te
maken. Het projectiel raakte den mast, die
ever boord ging.
Het Amerikaansche Departement van Bui-
tenlandsche Zaken heeft medegedeeld, dat het
s.s. „City of Flint" meer dan tweehonderd op
varenden van de „Athenia" aan boord heeft.
Hieruit zou voortvloeien, dat het aantal slacht-
oifers niet grooter dan 60 zou zijn.
Een later bericht van Havas meldt echter,
dat aan boord van het schip slechts 110 Ameri
kanen zijn, die na de torpedeering van de
Athenia zijn opgepikt.
De Amerikaansche kustisrachtdienst heeft
aan de beide schepen Bibb en Campbell op
dracht gegeven posities op te zoeken om te hulp
te komen aan Amerikaansche schepen, welke
het slachtoffer zouden kunnen worden van aan
vallen, zooals op de Athenia.
De tweede naam achter de hier
volgende namen van steden is
de Poolsche benaming.
BerentKoscierzyna.
BielitzBielso.
BirnbaunMiedzychod.
B j elostokBialystok
BrestLitowsk
Brze-nad-Bugiem.
BrombergBydgoszcz.
CholinChelm.
DirschauTczew.
8a. DisnoDzisna.
9. GdingenGdynia.
GnesenGniezno.
GraudenzGrudziadz.
HohensalzaInowroclow.
IwangorodDeblin.
J arotschinJ arocin.
JaroslauJaroslaw.
KalischKalisz.
KattowitzKatowice.
KauernickKurzetnik.
KolomeaKolomya.
KonitzChor.iee.
KrakauKrakow.
KremenezKrzemieniec.
KrotoschinKrotoszyn.
LembergLwow.
LissaLeszno.
LuzkLuck.
NeumarktNowij-Targ.
Neu-SandecNowy-Saoz.
Nowora-domskRadomsko.
PetrikauPiotrkow.
PlozkPlock.
PosenPosnan.
PutzigPuck.
RownoRowne.
StanislauStanislawow.
StargardStarogard.
TeschenCieszyn.
ThornTÓrun.
Tschenstochau
Czestochowa.
WilnaWilno.
Wladimir-Wolynsk—
Wlodzimierz.
1.
2.
3.
4.
6.
7.
8.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
DUNABURG
MEMEL
KALM AS
WtLEJK
OSZM1ANA
DIRSCHAU
RENT
5
WALKI
ALLENSTEIN
UGUSTO
ROD NO.
v
GRAUD
BARANOW1
KAUERNICK'
LKtpWYSKy»
SLOMIN
MLAWA
PRZAS
RACIA
CIECHANO
BROM
STROLEKA
HOHE
ALZA
ULT7USK
Oginskiege
SZCZELE
GNESEN
WLOCLAWE
PLONS
KOBRYN
OWY
PRUSZKOW
BREST-
OVSK
'"b/ewsfdji
pryPe*
JAROTSCHIN
TUREK
K ROTOSCHIN (S>K Au 5^
OSÏTROW
>LOW!
'LECZYC
KIERNIE
O
PABJANICE
SARNY
PETRIKA
ja
N
RADOM
KOWEL
CHOLM
HRUBlESZOVlf
BRESLAU
LUZK
WLADINMIR-
ENST
OLYNSK
IERCIE
ROW
SNOWICE
OWITZ -
KREMENE
TARNOW
PROSKUR
ZEMYSL
SAMBOR
NEU-SANDEC
TAR
BRZEZANY
NEUMARKT
DROHO
BORjTSTA'
LINA
STAN
VESTINGEN
SPOORWEGEN
PROVINCIE GRENZEN
KANALEN
100KM
PROVINCIALE HOOFDSTEDEN
STEDEN NIET MEER DAN 100 000 INWONERS
STEDEN MET 50.000 TOT 100000 INWONERS
STEDEN MEI 20000 TOT 50000 INWONERS
STEDEN MINDER DAN 20.000 INWONERS
CZERNOWITZ
LONDEN, 6 Sept. (Havas). De „Daily Mail"
meldt, dat vier leden van de EngelschDuit
sche organisatie „The Link" behooren tot de 120
vreemdelingen, die in Londen worden vastge
houden.
In het geheele land zijn door de politie vijf
honderd vreemdelingen in hechtenis genomen.
Sir Barry Donville, de president van „The
Link" heeft tegenover een verslaggever van het
blad verklaard, dat zooals te begrijpen is, „The
Link" zijn werkzaamheden heeft gestaakt van
het oogenblik van de oorlogsverklaring af. „Wij
hebben ons uiterste best gedaan om de betrek
kingen van goede verstandhouding tusschen
het Britsche en Duitsche volk te verbeteren.
Nu wij in oorlog zijn, zijn de vijanden van den
Koning onze vijanden".
BERN, 5 Sept. (Havas). De Bondsraad heeft
een crediet van 200.000 Zwitsersche francs ver
leend aan het Internationale Roode Kruis-
comité ten einde Zwitserland in staat te stel
len onmiddellijk zijn werkzaamheden te begin
nen in geval van een gewapend conflict, waar
in dit land niet zou worden meegesleept.
Er zal een organisatie in het leven worden
geroepen gelijk aan die, welke tijdens den laat-
sten grooteri oorlog functionneerde.
Het Fransche Havasbureau heeft, zooals de
ochtendbladen meldden, een kleine verklaring
gepubliceerd ten behoeve van degenen, wien de
tot nu toe gepubliceerde lakonieke Fransche
legerberichten „geen bevrediging hebben ge
schonken". Het bureau wijst erop, dat deze oor
log geen bewegingsoorlog is, zooals die van 1914
dat Was, voor hij in de loopgravenstellingen ver
starde, maar dat nu de beide versterkte linies
reeds .gereed liggen.
Afgezien van de vraag, of het woord „bevredi
ging" hier op zij* plaats is, kan men inderdaad
wel vaststellen, dat het internationale publiek
ongeduldig is. Zoozeer men den vrede hoopte
behouden te zien, zoo ongeduldig is men nu naar
een beslissing. De spanning, die in de afgeloo-
pen weken tot een bijna ondraaglijke hoogte
was gestegen, werkt in dat ongeduld nog na.
Men zou meenen, dat de uitbarsting even ge
weldig, omvattend en sensationeel moet zijn als
de spanning dat was. De uitbarsting is inder
daad gekomen; het geweld is aan bod; maar
het geweld begint niet met een maximum, maar
zoekt omzichtig zijn wegen. Het ongeduld van
het publiek is voorbarig; men behoeft er helaas
niet aan te twijfelen, dat het „bevredigd" zal
worden.
Intusschen is langs de Maginot- en Siegfried-
linie het kanonvuur begonnen. Valt er te rekener.
met een poging van Fransche zijde het meest
waarschijnlijk om door deze linie heen te
breken? Een Fransch militair tijdschrift heeft
dat reeds eenigen tijd geleden als volkomen
mogelijk voorgesteld; de Britsche expert Liddell
Hart oordeelde trouwens reeds in 1937 over de
Maginotlinie, die toch den Westwal naar alle
waarschijnlijkheid aan kracht aanzienlijk over
treft, dat zij geen absolute afweer beteekende.
Daar staat echter tegenover, dat deze linies in
elk geval zoo sterk zijn, dat een doorbraak zeer
langdurige en intensieve artillerie-voorbereiding
zou eischen, waardoor dan elke verrassing is
uitgesloten en de tegenstander, door op het be
dreigde punt zijn overige defensie te concen-
treeren, den aanval gemakkelijker kan afslaan.
Hebben wij een tragen oorlog te verwachten
tusschen een Duitschland dat, opgeborgen tus
schen de Siegfriedlinie en het Duitsch-Russi-
sche niet-aanvalspact, 'rustig den Poolschen vij
and liquideert, en de Westersche mogendheden
die niet weten waar zij moeten aanpakken?
Wellicht is dit Duitsche verwachting, maar er
valt nog niets van te zeggen, of zij kans maakt
verwezenlijkt te worden. Het ligt zeker niet in
de natuur van den oorlogsgod, bij de pak
ken neer te zitten.
De kroniek der wapenfeiten biedt heden wei
nig belangrijk nieuws; de Britten strooien nog
altijd meer pamfletten dan bommen en de Polen
houden zich, populair gezegd,' „taai".
Op het diplomatiek tooneel, dat nu achter de
schermen ligt, speelt Italië blijkbaar nog eer.
voorname, zoo niet de voornaamste rol. Zijn
houding is sphinx-achtig. Het laat zijn asge-
noot (voorloopig?) alleen strijden; de formule
voor dat niet-bijstaan was deze, dat Hitier ver
klaarde, geen beroep op Xtalië's hulp te doen.
De strategische positie van Italië, zoowel in de
Middellandsche Zee als in de Koloniën, is uiter
mate kwetsbaar; Wat de koloniën betreft, heeft
het „zwaard van den Islam", door Mussolini
enkele jaren geleden plechtig aangegord, weinig
of geen practisch effect gehad. De Arabische
wereld staat achter Engeland. Italië houdt zich
nu neutraal, maar de pers legt een heftige sym
pathie voor Duitschland aan den dag. Tegelijk
wordt officieus verklaard, dat Mussolini „den
vrede zal weten te verhaasten" en dat hij zor
gen zal, dat het géén nieuw Versailles wordt.
In haar geheel is deze houding vooralsnog on
doorzichtig, en als zoodanig Is zij waarschijnlijk
dan ook bedoeld.
De moderne sphinx is niet zoo zwijgzaam als
de Egyptische, maar men kan nu ook op luid
ruchtige wijze ondoorgrondelijk zijn. Van dezen
kant zijn nog verrassingen mogelijk.
Amerika heeft zijn neutraliteit geproclameerd
maar de omvang van die neutraliteit zal straks
in het Congres nog het voorwerp van levendige
discussies worden. Zal Roosevelt nu een meerder
heid vinden voor de door hem gewenschte wij
zigingen, die practisch de Westersche mogend
heden zouden begunstigen?
De Amerikaansche neutraliteitswet van 1935
was in 1937 met twee jaren verlengd en haar
geldigheid is op 1 Mei 1939 geëindigd. De re
geering legde in Mei j.l. aan het Congres een
nieuw wetsontwerp voor, waarin de voornaam
ste wijziging tegenover de oude wet deze was,
dat de uitvoer van wapenen en munitie naar
oorlogvoerende naties niet meer zou zijn ver
boden, maar veroorloofd zou zijn onder deze
voorwaarden: dat de oorlogvoerende natie, die
Amerikaansche wapenen en munitie koopt, deze
in eigen schepen uit de Amerikaansche havens
zou komen halen en er bij de aflevering contant
voor zou. betalen.
De gronden voor deze bepalingen bestaan o.a.
hierin, dat op deze wijze Amerika geen gevaar
zal loopen, in den oorlog te worden betrokken
door het torpedeeren van munitie-vervoerende
Amerikaansche schepen, of door het financieele
belang, dat het zou krijgen bij de overwinning
van degenen, aan wie "het op crediet zou heb
ben geleverd.
Dit wetsontwerp heeft tot nu toe een bewe
gen en weinig succesvollen levensloop gehad.
Het Huis van Afgevaardigden verwierp de
„cassa en transporf'-bepaling en nam daarvoor
in de plaats een amendement aan, dat alleen
den uitvoer van „oorlogstuig" toeliet. Roosevelt
nam hiermee geen genoegen en de wet is niet
verder doorgegaan; Roosevelt wenschte, naar hij
op 4 Juli j.l. verklaarde, dat de Senaatscommis
sie voor Buitenlandsche Zaken een nieuw wets
ontwerp zou maken, maar zooals men weet, is
het Congres uiteengegaan zonder dat daaraan
gevolg is gegeven. Feitelijk is dus nu de wet van
1935, zooals zij in 1937 verlengd werd, nog van
kracht.
Toch is het niet geheel duidelijk, of de be
palingen van de neutraliteitsproclamatie, zooals
die nu door Roosevelt is uitgevaardigd, geheel
met deze oude wet overeenstemmen. Er is hier er.
daar n.l. sprake van een verbod van „vervoer"
en niet van „uitvoer", dat dus aan de „cassa
en transporf'-bepaling herinnert.
Het Amerikaansche Congres zal ongetwijfeld
spoedig bijeenkomen om de houding der Veree-
nigde Staten t.a.v. leveranties aan de oorlog
voerenden nader onder de oogen te zien.
Ter bepaling van de houding van
de Amerikaansche staten tegen
over Europa
WASHINGTON, 6 Sept. (Havas). De Pa-
nameesche regeering heeft vandaag uitnoo-
digingen gericht voor een pan-Amerikaan-
sche conferentie, welke eind September op
voorstel van Roosevelt te Panama moet bij
eenkomen en waar 21 naties van het Ame
rikaansche continent een gemeenschappe
lijke houding zullen kunnen vaststellen te
genover de oorlogvoerenden en voor de
verdediging van hun rechten van neutrale
landen.
De datum der conferentie is nog niet bepaald,
doch zal zoo spoedig mogelijk zijn.
Alle Amerikaansche republieken hebben de
uitnoodiging aanvaard, deel te nemen aan de
conferentie te Panama.
Toch is de formeele instemming van Chili
nog niet bekend geworden, doch het ministerie
van buitenlandsche zaken van Chili heeft prin
cipieel deelneming toegezegd, in afwachting van
de bekrachtiging door den ministerraad, welke
hierover zal vergaderen.
Naar Havas later uit Chili verneemt, zal de
minister van Buitenlandsche Zaken van Chili de
uitnoodiging tot deelneming aan de conferentie
in Panama aanvaarden, mits deze na 21 Sep
tember wordt gehouden.
KAUNAS, 6 Sept. (Reuter). Op grond van
betrouwbare berichten, volgens welke treinen uit
Litauen naar Poolsch gebied door Duitsche
vliegtuigen zijn gebombardeerd, is de spoorweg
verbinding tusschen KaunasWilnaWarschau
gestaakt.
Een desbetreffende mededeeling is gisteren
uitgegeven.
ROSARIO (Argentinië) 6 Sept. (Havas). De
bemanning van het Duitsche stoomschip Ana
tolia heeft geweigerd te vertrekken en is gede
serteerd. Vier deserteurs konden worden gepakt.
Aangezien aan boord van de Anatolia slechts
acht officieren waren overgebleven, moest het
vertrek van het schip worden uitgesteld.
NEW YORK, 5 Sept. (Havas). Het congres
der Internationale Katholieke Studentenfede
ratie „Pax Romana" besloot wegens den Eu ro
pe eschen oorlog den zetel der vereeniging uit
Freiburg in Zwitserland naar New York over
te brengen.
BELGRADO, 6 Sept. (D.N.B.) De avondbla
den te Belgrado en de provinciale uitgaven der
kranten te Zagreb zijn voor een groot deel ge
wijd aan den zestienden verjaardag van Koning
Peter den Tweeden.
In de artikelen met gelukwenschen komen
vooral twee gedachten tot uitdrukking. In de
eerste plaats vreugde over de eenige weken ge
leden bereikte overeenstemming tusschen Ser-
ven en Kroaten, welke naar binnen de conso
lideering van den staat ten goede komt en het
aanzien naar buiten versterkt, en ten tweede
het onwankelbaar handhaven der strenge neu
traliteitspolitiek en onthouding van elke in
menging in een strijd waarbij de levensbelangen
van Joego-Slavië niet direct betrokken zijn.
In politieke kringen valt het bijzonder op, dat
de „Hrvatski Dnevnik", h'et te Zagreb uitgege
ven centrale orgaan van de onder leiding van
dr. Matsjek staande Kroatische boerenpartij,
voor de eerste maal sedert zijn bestaan een
foto van den Koning en een artikel oVer diens
verjaardag brengt.
Alle steden in Joego-Slavië zijn feestelijk
versierd en geïllumineerd.
Vele pelgrims trekken zich terug
BATAVIA, 6 September. (Aneta) De „Kota
Inten", die gisteren terugkeerde na Zaterdag
naar Djeddah te zijn vertrokken voor de hadji
vaart, is gistermiddag opnieuw naar Djeddah
vertrokken, nadat ongeveer 100 pelgrims van den
voorgenomen tocht naar Mjjkka hadden afge
zien.
De afvaarten van de „Clytoneus" op 8 Septem
ber, ,Poelau Bras" op 9 September en .peisan-
der" op 16 September van Tandjong-Priok, voor
de hadji-vaart, zijn gecanceld, zoodat thans nog
slechts de volgende hadji-booten op de afvaart-
lijst voorkomen:
„Kota Nopan" 17 September. „Tarakan" en
,Phrontis" op 23 September van Tandjong-Priok,
doch uiteraard zijn verdere wijzigingen nog mo
gelijk.
MILAAN, 6 Sept. (Stefani). De „Popoio
d'Italia" schrijft, dat Italië de ontwikkeling der
gebeurtenissen volgt zonder opwinding en ook
zonder optimisme, en zich inmiddels niet laat
misleiden door de grove lastercampagne tegen
„het bevriende Duitschland".
Italië kan er trotsch op gaan, dat de Duce
zulk een prachtig voorbeeld van menschelijk
en christelijk begrip gegeven heeft door zijn
laatste edelmoedige poging, welke echter geen
weerklank heeft gevonden. Het blad besluit:
Temidden van het oorlogsrumoer vinden de
houding van den Duce en van den Paus nog
een diepen weerklank en doen de hoop niet
verliezen een rechtvaardigen vrede in Europa
te zien wederkeeren.
Het publiek doet er voorloopig goed aan
briefpost voor Indië steeds naar het tarief voor
luchtvervoer te frankeeren. Het verschil met
het zeeposttatief is niet zoo heel groot en men
heeft het voordeel, dat indien er gevlogen kan
worden, deze correspondentie althans medegaat.
Zoo is bijv. de voor luchtvervoer gefrankeerde
post van de „Oranje" op het laatste oogenblik
nog van boord gehaald en met het vliegtuig
van Dinsdagmorgen verzonden.
