Warschau gisteren
nog niet bezet
Strijd begint in
het Westen
V eldmaarschalk Goering blaast
op de krijgstrompet
Britsch vliegtuig neergehaald
Voorbarige berichten van een Duitschen
zender, die geregeld op golflengte van
radio-Warschau uitzendt
duitschers maken
WESTFRONT STERKER
PARIJS MELDT:
EEN VERKLARING VAN
KA THOLIEK ENGELAND
Italië houdt zich
in evenwicht
HEFTIGE verwijten aan
ENGELAND
Het nieuws van heden
VEREENIGDE katholieke pers
Fransche winsten en tegen
aanvallen der Duitschers
Belgisch toestel bij de
achtervolging vernield
m
•m
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
ZONDAG 10 SEPTEMBER 1939 - OCHTENDBLAD
^onnemenfspri js (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
'3.25. Bij onze Agenten 27XA ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND. EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21987
r
IT de Nederlandsche grens is een
Britsch gevechtsvliegtuig
omlaag gestort
Militaire geheimen der
Siegfriedlinïe
p°°lsche
duitsche Oostgrens verzekerd
Fransche ministers
vergaderen
Verschillende oorlogsdecreten
werden goedgekeurd
Vliegtuigen boven Duitschland
(Zie vervolg op pag. 2)
Duitsche opmarsch in Polen ver
oorzaakt in Londen geen over
dreven bezorgdheid
Men vraagt zich te Rome af
welke houding Turkije thans
zal
aannemen
Missiewerk vertoont
vollen bloei
In geheel Duitschland is het afweergeschut in stelling gebracht om onverwachte
aanvallen te kunnen afslaan
Schip te Wilhelmshafen getroffen
door neergeschoten Britsch
vliegtuig
„Men rake niet aan
onzen Fuehrer"
Groot-Brittannië op den
achtergrond
(Zie vervolg op pag. 2)
Het Weer
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
Londen excuseert zich
Britsche verklaring te Brussel
Engelsche lezing van
het incident
Gebed voor den Vrede
De terugtrekkende Poolsche troepen kunnen niet al het materiaal meenemen. Wat
een cavalerie-regiment achterliet
gdr'
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 ct., Ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag één 65 cent
per regel Bi] contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
LONDEN, 9 Sept. (Reuter). Een
^denavond in Londen ontvangen
°fficieel bericht vermeldt, dat War-
ïchau Zaterdagmorgen om 11 uur
2,ch nog in handen van het Pool-
®che leger bevond.
Verder meldt het Poolsche Telegraaf-
a8entschap
^Een der Duitsche radiostations gebruikt
golflengte van het station Warschau
ho. 1
om verschillende valsche berichten
verspreiden, o.a. dat Warschau Vrijdag-
•Oiddag zou zijn ingenomen. Andere Duit-
stations trachten eveneens uit te zen-
en °P de golflengten van Poolsche stations,
einde voor propaganda-doeleinden ge
baseerde berichten door te geven.
door Reuter te Brussel ontvangen
feed°UW'3are berichten maakt Polen zich ge-
tchr. met den moed der wanhoop het voort-
Mende Duitsche leger te weerstaan.
6 V00l'naamste natuurlijke verdedigings-
15 langs de rivieren Boeg en Weichsel,
linie
*elk,
e ten Oosten van Warschau stroomen. In
kringen wordt beweerd, dat de Duit-
ns minstens tienduizend dooden moe-
Hat Een dagbladcorrespondent gelooft
t'Oo C'e p,°°iscile opperbevelhebber een grooten
^^rraad versche troepen gereed heeft om de-
het psychologisch juiste oogenblik in
11 strijd te werpen. De Duitsche invasie is
tJStonci begonnen met de Poolsche mobilisa-
cn het Poolsche leger kreeg opdracht den
^tschers hun opmarsch te betwisten, zonder
slag op groote schaal te aanvaarden ten-
ae de mobilisatie achter de linies te verge-
Gelijken. Dit proces is thans bijna vol-
c°oid,
Het Duitsche Nieuws-bureau meldt:
Dank zij het voortdurende opdringen der
^b'tsche troepen op het strijdtooneel in het
°°sten is de Duitsche Oostgrens definitief
en voor altijd verzekerd.
De opperbevelhebber van het leger heeft
daarom den Fuehrer gemeld, dat niet lan-
8er de noodzakelijkheid bestaat binnen de
8renzen van het Duitsche. rijk in het oosten
uitvoerende macht uit te oefenen.
Alleen in de provincie Silezië ten noorden van
Oder moet om technische redenen nog kor-
tfjd worden vastgehouden aan den ouden
sstand. De Fuehrer en opperbevelhebber heb-
daarom verordend, dat de uiterste grens van
•et gebied der krijgsverrichtingen, met uitzon-
fcl'ng van Silezië ten noorden van de Oder,
tjahaf 9 September te middernacht tot voor
e Duitsche Oostgrens zal worden verschoven.
herlijn meldt verder:
v, til Zuid-Polen werd bij gevechten over de
isloka naar het oosten terrein gewonnen
'-P-S2°w werd met gemotoriseerde formaties be-
'kt. Bij Sandomierz is het gelukt ook ten
Hsten Van den Weichsel vasten voet te krijgen.
V1 marschrichting Lublin werden ten wes-
n van den Weichsel Zwolen en Radom geno-
PARIJS, 9 Sept. (Havas) De minister
rad is om 18.30 uur op het Elysée bijeenge
komen onder voorzitterschap van president
■Lebrun. De beraadslagingen begonnen om
18.50 uur.
s L>e bijeenkomst was gewijd aan het onder-
^k en de goedkeuring der decreten behelzende
Matregelen van economischen, financieelen en
r°hetairen aard in oorlogstijd, welke door
HVnaud aan den president der Republiek ter
"°®dkeuring werden voorgelegd.
men. Meer noordelijk bij Gora Kalwarja drong
men tot den Weichsel door.
Lods zal vandaag door achterwaarts geéche-
lonneerde afdeelingen worden bezet, terwijl de
hoofdmacht der daar vechtende troepen de
stad voorbijtrekkend ten zuiden van Bzura den
vechtend terugwij kenden vijand achtervolgen.
De provincie Posen wordt zonder vijandelijken
tegenstand verder bezet.
Ten noordoosten van Warschau is de vijand
achter de brug bij Wyszkow en in meer ooste
lijke richting geworpen.
Het luchtwapen heeft den geheelen dag voor
al de terugtochtwegen van den tegenstander ten
westen en ten oosten van den Weichsel aange
vallen.
Vannacht werd in Noordwest Duitschland ge
meld, dat vijandelijke vliegtuigen uit Noordwes
telijke richting naderden.
In het kustgebied heeft de Duitsche luchtdoel
artillerie door haar vuren den vijand afgeweerd.
De vijandelijke vliegtuigen maakten een zwen
king in Zuidwestelijke richting en aanvaardden
de terugvlucht over Nederland.
Er werden geen bommen uitgeworpen.
A'an de Nederlandsche grens werden ter afwe
ring van de vijandelijke vliegtuigen Duitsche
jachtvliegtuigen in strijd gebracht. Een Engelsch
gevechtsvliegtuig is omlaag gestort. De uit vijf
koppen bestaande bemanning redde zich met
valschermen en werd gevangen genomen.
PARIJS, 9 Sept. (Havas). Het
legerbericht van het Fransche hoofd
kwartier, gedateerd 9 September
des avonds, luidt als volgt
De vijand biedt tegenstand aan
het geheele front. Hij heeft ver
scheidene plaatselijke tegenaanval
len gedaan.
Een schitterende aanval van een
van onze divisies heeft ons een be
langrijke terreinwinst verzekerd. De
artillerie van den vijand reageert
hierop.
Gedurende den loop van den dag
is onze verkenning in de lucht
voortgezet, niettegenstaande de
jachtvliegtuigen van den vijand.
Onze Londensche correspondent seinde
terdagavond
Za-
Onze Romeinsche
Zaterdagavond:
correspondent seinde ons
De Katholieken van Engeland hebben ge
zamenlijk een verklaring gepubliceerd waar
in zij aan de Britsche reg'eering hun krach-
tigen steun toezeggen. Zij leggen er den
nadruk op, dat zij geen haat koesteren je
gens het Duitsche volk, maar dat aan Hit
ler's politiek weerstand moet worden gebo
den, omdat roofzuchtige doeleinden en
geweldpleging om deze te bereiken strijdig'
zijn met de Goddelijke wetten. De verkla
ring is onderteekend door Lord Fitzalan en
Earl Denbigh.
Wat den Duitschen opmarsch in Polen be
treft: deze veroorzaakt geen bezorgdheid. Men
beschouwt dien als de voorbode van een groot
vredesoffensief door Hitier, op den grondslag
van zijn bekende eischen inzake Polen.
Engeland heeft het echter zeer duidelijk ge
maakt dat deze oorlog gevoerd wordt om het
Hitlerisme te vernietigen. In dit verband be
schouwt men ook als belachelijk de pogingen, die
van sommige zijden werden aangewend om een
wig te drijven tusschen Engeland en Frankrijk.
BERLIJN, 9 Sept. Het Duitsche Nieuws
bureau publiceert den volgenden niet-of-
ficieelen tekst van een radio-redevoering
welke generaal-veldmaarschalk Goering
Zaterdagmiddag tot het Duitsche volk heeft
gehouden.
Goering hield deze rede in het kader
eener groote betooging van het personeel
der Rheinmetall-Boersigwerke in Berlijn-
Tegel.
Goering zeide o.m.: „Er teekenen zich twee
geweldige fronten af; daarginds het front van
den soldaat en hier het front van den Duit
schen arbeider, met in de eerste linie den
Duitschen arbeider in de wapenindustrie. Zoo
staan de beide fronten van Duitschland.
Hoe zien evenwel de fronten van onze te
genstanders er uit?
Ik wil niet lang spreken over de voorgeschie
denis, welke tot den strijd heeft geleid. Ik
zou er slechts op willen wijzen, dat de oor
sprong en het uitgangspunt is geweest een
aanbieding, zooals in de wereldgeschiedenis
slechts één keer voorkomt.
Wij hebben geen ultimatuum gesteld, hoe
wel niemand kan betwisten, dat dit in onze
macht zou hebben gelegen. Wij hebben ver
klaard: wij willen daarover spreken en onder
handelen, doch het is een niet weg te nemen
bedoeling van Duitschland, dat Danzig terug
keert en de verbinding met Oost-Pruisen wordt
hersteld.
De Poolsche regeering heeft ons edelmoedig
aanbod van de hand gewezen. Men stond hier
voor een raadsel. Waarom werd dit antwoord
gegeven?
Achter Polen verheft zich de schaduw
van het rijk, dat steeds en overal Duitsch
land tegemoet is getreden waar Duitsch
land zijn gerechtvaardigde belangen heeft
opgeëischt.
De Engelsehen hadden den Polen kunnen
zeggen; „De eisch van Duitschland is gerecht
vaardigd".
Engeland évenwei heeft het tegendeel ge
daan. Het heeft Polen tegen ons opgezet. Het
gaat den Engelschen daarbij niet om Polen!
Polen is den Engelschman even onverschillig
als Tsjecho-Slowakije het was, zooals alles op
deze wereld hem onverschillig laat behalve
hijzelf. Het gaat er om, dat Duitschland geen
verdere machtstoeneming moer zal verkrijgen.
En dan spreken de Engelschen nog van mo
raal. Zij doen alsof zij kleine volken moeten
verdedigen, nadat zij zooveel kleine volken
hebben onderdrukt en opgeslokt.
Deze tegenstander wil ons op drie ver
schillende krijgstooneelen bestrijden: mili
tair, economisch en op het gebied van onze
binnenlandsche politiek.
Laat ik eerst komen tot het militaire strijd
tooneel. In het Westen verheft zich hoog de
Westwal. Engeland heeft ons den oorlog ver
klaard. Het zegt; niet aan het Duitsche volk,
doch aan Adolf Hitler en het nationaal-socia-
listisch regiem. Wanneer ze evenwel schieten,
schieten zij op het Duitsche volk en niet op
net nation.-socialistisch regiem. Dit oude wijsje
kennen wij sinds lang. Het gaat Engeland im
mers niet om de regeering; deze laat het vol
komen onverschillig. Het gaat Engeland er en
kel en alleen om, dat Duitschland niet groot
wordt.
Het tweede strijdtooneel is de zee. Ook hier
is de Duitsche golf even goed beschermd. De
Engelschman dat weet hij heel goed kan
daar niet in varen.
De tegenstander is ongetwijfeld in staat
Duitsche schepen weg te kapen die probeeren
naar Duitsche havens te varen. God zij dank
is het grootste deel van de Duitsche vloot reeds
in het moederland en een ander deel in neu
trale havens. Er is maar een klein deel, dat
hij kan probeeren te vangen. Zijn eerste en
gemakkelijkste poging onze trotsche „Bremen"
op te vangen is reeds mislukt.
Hoe staat evenwel de zaak op het hoofd-
tooneel van den strijd, in Polen? Hier heeft
de Duitsche weermacht te land en in de
lucht dingen gepresteerd, die men zich tot
nu toe niet heeft kunnen voorstellen. Het
is gelukt in acht dagen het breede gebied
te overspannen en in de hoofdstad van den
vijand binnen te drjngen, een prestatie
welke ook door ons niet voor mogelijk werd
gehouden.
Naar onze schatting zal de geheele veldtocht
tot en met het laatste opruimingswerk niet
langer dan vier weken hebben geduurd. Allen
die mochten meenen zich aan Duitschland te
kunnen vergrijpen, zouden dit als een „Mene
tekel" kunnen opvatten.
De Engelschman heeft misschien gemeend,
dat hij, omdat wij in Polen vechten, in het
westen en noordwesten onze Duitsche ha
vens zou kunnen aanvallen. Het verlies van
een half eskader heeft hem wijzer gemaakt.
Wanneer hij thans zegt dat zware treffers
zijn neergekomen op een Duitseh slagschip,
dan verzeker ik op mijn eer: „Er is een
schip getroffen, doch niet door een bom,
doch door een omlaaggeschoten vliegtuig,
dat op het schip terechtkwam." Des nachts
vliegen zij zoo nu en dan op heel groote
hoogte binnen het Duitsche gebied om pro-
pagandapapiertjes uit te gooien. Wee hun,
wanneer zij de propagandabladen eens
mochten verwisselen met een bom. Dan zal
de vergelding geen oogenblik op zich laten
wachten.
Gisteren constateerden wij, dat Italië
eenerzijds maatregelen neemt in de richting
van de neutraliteit of althans onzijdigheid
en anderzijds zich gereed maakt voor den
oorlog.
Wij hebben dit trachten te verklaren met de
veronderstelling dat Italië probeert Engeland
en Frankrijk aan het diplomatieke lijntje te
houden. Men kan er uiteraard nooit heelemaal
zeker van zijn, dat dit blijvend gelukken zal
Wij mogen thans naast deze veronderstelling
nog een andere plaatsen, die er overigens niet
mee in strijd is, maar haar aanvult.
Die verklaring luidt: de onzekerheid die nog
altijd bestaat over de houding, welke Turkije
zal aannemen. Wanneer Turkije in den oorlog
gaat is het uit met de rust in den Balkan; en
of Italië dan nog afzijdig zal blijven? Dit moet
zeer te vragen geven. Het is met gespannen
aandacht, dat men hier naar Turkije uitziet.
Het is geen al te gewaagde veronderstelling,
wanneer men zegt, dat men hier, wat Turkije
betreft, zijn hoop op Rusland gevestigd heeft.
Men hoopt dat Rusland in staat zal zijn Tur
kije in bedwang te houden.
De Italiaansche kranten hebben hedenavond
het stilzwijgen verbroken. Bijna zonder uitzon
dering publiceerden zij hoofdartikelen, die het
thema herhalen, waarop de „Popoio d'Italia",
het blad van Mussolini, gisteren een niet on
geestig artikel componeerde. Italië, zoo heet het
hedenavond in de Italiaansche bladen, neemt
geen enkel initiatief tot militaire operaties,
maar blijft waakzaam de ontwikkeling der si
tuaties gadeslaan. Intusschen arbeidt het aan
zijn grootheid en welvaart.
Tot dien arbeid wordt de Italiaan opgeroe
pen, terwijl hem te verstaan wordt gegeven, dat
de politiek niet hem treft, maar de zaak van
den Duce is.
De „Osservatore Romano" van heden
avond publiceert een oproep van kardinaal
Constantini, secretaris van de Congregatie
van de Propaganda Fide, in verband met
den aanstaanden missiedag. Mgr. Constan
tini constateert, dat het missiewerk nog
nooit zoo groot is geweest als thans, maar
dat de missionneering ook veel steun noodig
heeft, den steun van het gebed, van de
roeping en ook geldelijken steun. Hij dankte
de katholieken voor het vele, dat zij gedaan
hebben, maar deed opnieuw een beroep op
hun hart.
VERWACHTING:
Zwakke tot matige wind uit Noordelijke
richtingen, aanvankelijk licht tot half be- 3
wolkt, later toenemende bewolking, vooral jË
in het Noorden, weinig of geen regen in
het Zuiden, in het Noorden kans op en-
kele regenbuien, aanvankelijk nog warm,
later koeler, vooral in het Noorden.
illlllllllllllllllllllllHIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllllllllllllllllimilllllllllli
Warschau was Zaterdagmorgen 1 1 uur
nog niet bezet.
De Belgische luchtmacht raakte slaags
met Engelsche legervliegtuigen boven
Belgisch gebied. Aan beide zijden werd
een toestel neergehaald.
Goering hield een radiorede tot het
Duitsche volk.
Van het Westfront worden Fransche
successen en Duitsche tegenaanvallen
gemeld.
Hulde van H. M. de Koningin aan de
nagedachtenis van de slachtoffers van
de „Willem van Ewijck".
Memorie van antwoord aan de Tweede
Kamer in zake de wet „Gebruik vervoer
middelen 1939."
Voorloopig verslag der Tweede Kamer
over het wetsontwerp tot wijziging der
L. O.-wet 1920.
De Tweede Kamer komt Woensdag 1 3
September weer bijeen.
De Nederlanders te Warschau bevinden
zich allen in goeden welstand.
New-Yorksche beurs: stemming onregel
matig.
BRUSSEL, 9 Sept. (Reuter)Het Belgi
sche departement van Landsverdediging
deelt mede:
Vannacht hebben buitenlandsche vlieg-
tuigen hoven Belgisch grondgebied gevlo
gen. Drie dezer werden door eenheden onzer
luchtstrijdkrachten achterna gejaagd, waar
bij een Britsche bommenwerper tot daling
werd gedwongen.
Een ander bommenvliegtuig werd door
twee van onze jachtvliegtuigen ingesloten en
door reglementaire seinen (vuurpijlen en
lichtkogels) gesommeerd te dalen.
Een Belgisch jachtvliegtuig, waarop het ach
tervolgd vliegtuig het vuur had geopend, werd
vernield. De beide inzittenden van het toestel,
die zich met hun parachutes hebben gered, zijn
gewond.
Deze schending onzer neutraliteit geeft aan
leiding tot een krachtig protest van de Belgi
sche regeering bij de Britsche regeering.
De beide gewonde Belgische vliegers zijn niet
ernstig gekwetst.
BRUSSEL, 9 Sept. Het Belgische tclc-
graaf agentschap meldt het volgende over den
strijd tusschen Belgische en Britsche vlieg
tuigen boven het Belgische gebied:
Zoodra zij kennis gekregen had van het
ernstige incident, dat zich in den nacht
van Vrijdag op Zaterdag heeft voorgedaan,
heeft de Britsche regeering spontaan den
ambassadeur van Groot Brittannië tc Brus
sel opgedragen zich naar den heer Spaak,
minister van Buitenlandsche Zaken, te be
geven om zijn volledige excuses aan te bie
den voor het optreden der Engelsche vlie
gers, en zijn diep leedwezen te uiten over
de verwondingen welke aan de Belgische
vliegers zijn toegebracht.
Sir Robert Clive heeft den heer Spaak mede-
deeling gedaan van den wensch der Britsche re
geering, alle aangerichte schade te herstellen.
De ambassadeur heeft hieraan toegevoegd,
dat nieuwe zeer scherpe instructies gegeven zijn
aan de Britsche luchtmacht het Belgische
grondgebied te mijden, en een herhaling van in
cidenten als bovengenoemd te voorkomen.
De Royal Air Force heeft aldus meldt Reu
ter uit Londen gisteravond een vijfde ver
kenningsvlucht uitgevoerd boven Duitschland
tijdens ongunstige weersomstandigheden. Op
nieuw hebben de vliegtuigen, en thans zelfs ove'
een uitgestrekt gebied van Midden-Duitschlano
strooibiljetten uitgeworpen.
Vernomen wordt dat eenige toestellen op hun
terugtocht in contact kwamen met gevechtsvlieg
tuigen, welke, naar men gelooft, van Belgische
nationaliteit waren. Blijkbaar zijn de Britsche
vliegtuigen onbewust een deel Belgisch grond
gebied gepasseerd. Verdere inlichtingen hier
over zullen ongetwijfeld later beschikbaar wor
den.
De oorsprong der formule Koning
bij de gratie Gods" door de Franki
sche Koningen sinds Pepijn van de
Engelschen overgenomen is geen an
dere geweest dan de christelijke zin
der vorsten, eene erkenning uit dee
moed van een gezag boven het hunne,
daarvan de oorsprong en de recht
vaardiging. Reeds in een wet van om
streeks 690 noemt zich Ini, koning
van Weszex „bij de gratie Gods Ko
ning...." Die deemoed spreekt meer
dan eens uit de formule zelf: „Karei,
bij de genade Gods en de gunst zijner
barmhartigheid Koning der Fran
ken." Reeds kreeg de formule een
ietwat anderen klank als Paus Leo III
te Rome Karei den Groote in 800
kroont: „Karei allerdoorluchtigste
Majesteit, door God gekroond, groot
en vreedzaam keizer, bestuurder van
het Romeinsche rijk en tevens door
de barmhartigheid Gods, koning der
Franken en Longobarden." En ook
wanneer Lodewijk de Stamelaar in
877 als hij door 't volk gekozen is laat
er onmiddellijk aan voorafgaan:
„ik Lodewijk door de barmhartigheid
van den Heer onzen God en de keuze
van het volk tot Koning geroepen."
Deze aanhankelijkheid en onderda
nigheid aan Gods almacht en wetten
moeten nog immer zijn de geest van
ieder die over volken heerscht en
hun heil in handen heeft. Daarom
heeft nog zooveel beteekenis het ge
bed onzer Kerk voor de Christen
vorsten en daarom moetefi we allen.
allen., den roep van onzen vredes-
paus Pius XII opvolgen om Gods licht
af te smeeken over de machtigen de
zer aarde. Ons gebed moet den hemel
gewéld aan doen: ware wijsheid te
schenken aan de machthebbers en
een christélijken geest ingang te doen
vinden in de raadkamers der heer-
schers.
