V
Politiek in den oorlog
Eu jyr
Vergelijkingen en
lessen
ÜJR IETS
VERANDERD?
Eert vredesaanbod
aanstaande
Het raadsel van
Lodz
MMm
Actieve vertegenwoordigers gevraagd
K
Kardinaal Dolci
overleden
GROOTE AFKEER VOOR
DUITSCHE METHODEN
Buitenlandsch overzicht
VEILIG BELEGGEN
LEVENSVERZEKERING-MIJ. N.V.
DONDERDAG 14 SEPTEMBER 1939
'hl wekken van schuld aan den oor-
«en
P°nd
hem
'»ÏM
oolsche vliegtuigen
°ven Russisch gebied
6
Politieke toestand
van Duitschland
Qen tusschen Hitier en leger
versterkt
De Pan-Amerikaansche
conferentie
De Squalus gelicht
Daily Telegraph over het effect
van mogelijke vergeldings
maatregelen
litauen
0 os
oosr
/ei o v/akije
De nationale raad van
de Phalanx
Fransche socialisten
niet in kabinet
Bommenwerpers op
weg naar onbekend doel
Tsjang Kai Sjek krijgt
thans minder steun
Poolsch vliegtuig daalt
op Zweedsch gebied
Het middel daartoe is een polis der
Nassausingel 3 Nijmegen
BIJKANTOREN: AMSTERDAM, Keizersgracht 261
'-sGRAVENHAGE, Bezuidenhout 54
Na een werkzaam en vruchtbaar
leven te Istanboel, Boekarest
en Rome
De nieuwe Dalai Lama
HERSTEL DER VERBINDING
BRUSSEL—LUIK
Wie zich de eerste weken van den
grooten wereldoorlog van 1914
j herinnert en denkt aan de bijna
gelijke wijze, waarop de soldaten in
verschillende landen toen ten oorlog
en met boeketten in den loop der ge-
n, met bloemen op de pet en toe-
bey1110'1'' door de achterblijvende burger-
jj V°llting. wie nog niet vergeten is, hoe
1 schland den „frisch-fröhliche Krieg"
ii„a's een veertiendaagsche wande
rs ..nach
^lgië
Paris" en na den inval in
direct een riool werd geopend,
CCII llüol WCl U gCUpellU)
hal Ul^ een v*oed van gruwelijke ver-
hefl611 °Ver de walSlijkste beestachtig-
en- gepleegd door de troepen, de we-
feld
/bet afgrijzen overstroomde, die is
0o^e'gd te meenen, dat er, al is het dan
an Weer oorlog, toch een en ander ver-
(:'rd js_ Van een „frisch-fröhliche
friee"
s js geen sprake geweest. Alle thans
°gvoerende landen hebben om strijd
bij
Bers
blonde van hun hoogste gezagdra-
verkondigd, dat zij geen oorlog
eil Schten, al vreesden zij hem ook niet,
ail I1|leer dan een ^aar lang zi^n er van
I,,j kanten geheime en opzichtige,
mar—
Ben
tukwekkende en paskwillerige pogin-
aangewend om den oorlog, die in
rden steeds als de grootst denkbare
laat,6 draiïlp werd voorgesteld, tot op het
flia °°öenblik nog te voorkomen. De
Vabthebbers hadden blijkbaar de er-
ge3ngen van 19141918 nog niet ver-
tetl n' °f wilden zij tegenover de volke
flat' d'e leiden en waarvan zij wisten,
aan ^eze van afschuw en afkeer van
5^.. °°rlog werden bezield, niet den
log
iDi 0rn n*eb hoor de machtige publieke
het 16 te ivorden weggevaagd? Wie zal
flior Zeggen' De geschiedschrijver van
habb611 Za^ de raadse^en van vandaag
aaöki
en op te lossen. Zelden heeft men
°°rlog zoo lang van te voren zien
0rben, zelden heeft men er zich zoo
op voorbereid, zelden heeft men
Wft Z°° weiniS gewenscht en zelden
ta bien met zoo lange en aarzelende
deti toegebeten.
°lgens de beproefde Homerische
methode, reeds in zwang bij den
strijd om het oude Troje, zijn de
bgj^^bmders wel lang en zwaar aan het
Vechten geweest met elkaar, vóórdat
Oori'naar de wapenen grepen, maar nu de
Ovp eenmaal begonnen is, worden er
Og r eri weer temidden van het gewone
he, 0gsSerucht en de gebruikelijke fel-
lüj en hartstochtelijkheid toch nog ge-
en vernomen, die minstens merk
te rhig mogen heeten. Naast een hef-
hehK aanva^ °P Churchill in het Engelsch
Vrjg 11 Duitsche radiozenders ook
Vtjj.ndschap betuigd aan het Fransche
g terwijl minister Butler in het La-
g6 uis namens de Engelsche regeering
verklaring heeft afgelegd, dat
aanSCllland zich bi-i de oorlogvoering
b0hide internationale regelen, welke het
^rb 6n Van open steden en de bur-
bp,^®v°lking verbieden, overeenkomstig 't
Van Hitier schijnt te houden. De
be
vel
hi
jo -* "iwti övAiij ii v i/t; in/uucii.
PK n beweren echter het tegendeel,
eh zelfs een beroep op alle beschaaf-
^anden en volkeren gedaan om te
bw ®'steeren tegen de Duitsche strijd
en °den. Ongeloofwaardige verhalen
bg^bet uitstrooien van vergiftigde bon
tin en kinderballonnetjes gevuld met
gpe erdgas doen als oorlogspropaganda
gpv °Pgeld, maar feiten als de levens-
bil^lijke redding van een Britschen
ilad neergeschoten, en de militaire
°°b door den Duitscher, die zijn toe-
Vail ltl Karlsruhe bewezen aan twee ge-
tiip^n Fransche vliegofficieren, laten
'hik na indruh te maken. Tegenover
bjs 6 feiten staan dan weer gebeurte-
hia n a^s Ket torpedeeren van de Athe-
bm'JVaarvan Duitschland onder geen be-
flbs de dader wenscht te zijn. Er schijnt
'h een en ander veranderd te zijn
e mentaliteit der oorlogvoerenden
dajls 1914, maar helaas te weinig om
°°rlog uit te bannen. Of behooren
blo-,u en dan opzichtig betoonde edel-
!W '^beden evenzeer bij de oorlogspro-
dda ais de leugens en de laster,
vroeger uitsluitend voor dit doel
gebezigd?
?agen ou. 14 Sept. (Tass)
t vv de gevallen> waai
t'fijkp gCn de Bussisch^
fhiggp r geworden. Op 12 September zijn vlieg-
'ram °Ver de grens bij Sjepetovka in de Oe-
/'ogeyj //'.bij Zhitkovitsji in Byelo-Rusland ge-
getl- ^ij werden door Russische gevechtsvlieg-
j,.. In de laatste
i$g"3'n de gevallen, waarin Poolsche mili-
uegtuigen de Russische grens schenden,
ar Po°lsch gebied teruggejaagd. Öp
htsy. mber schonden Poolsche bombarde-
a OeKleftuigen de grens op twee plaatsen in
b e°htra™e' Een toestel werd door Russische
li hge de®'uigen omrin§d en tot landen ge-
BÜ Mozyr zijn drie Poolsche bom-
th2i^ntSVliegtuigen l°t lauden gedwongen,
'enden werden in arrest gesteld.
'Qfj J
1hat?etI:iEN' 14 SePt- (Havas) De diplo-
^hrjjfF c°rrespondent van de „Times"
>{sch,0Ver den PuUtieken toestand van
k ad v nd' dat het vormen van een Rijks-
v^AenT de Verdediging beteekent, dat de
'■ill a a tusschen Hitier en het leger nauwer
9 de baald, en dat sommige extremisten
'aakt U °P den .achtergrond zijn ge-
H ^tl u
«e'lstaanrileedt ,Von Ribbentrop nog een voor-
djh in n.6 .1>0sltie als persoonlijk raadgever,
ladic geli'chte kringen wordt vernomen,
ale leden van de partij, zonder geheel
over boord te worden gegooid, toch hun eerste
rangsplaats hebben moeten prijsgeven.
De bijzondere troepen van Himmler zijn groo-
tendeels bij het leger ingelijfd en de propaganda
van dr. Goebbels is onvermijdelijk onderworpen
aan militaire controle.
De correspondent is van meening, dat het
verdrag met Rusland, dat door den generalen
staf en de industrie werd gewenscht, een con
cessie van den Fuehrer aan het leger is. Het
heeft de nationaal-socialisten die het rassen-
evangelie en de politiek van „Mein Kampf"
ernstig namen, geschokt, doch zij hebben geen
gelegenheid critiek uit te oefenen op het verdrag.
Vooral in de neutrale landen wint de meening
veld, dat Duitschland een hoogen prijs zal moe
ten betalen voor dit verdrag.
Ten slotte merkt de correspondent op dat de
stroomen van Marxistische propaganda, welke
iederen nacht door Moskou worden uitgezonden,
slechts een bron van moeilijkheden zijn voor de
Duitsche regeering.
WASHINGTON, 14 Sept. (Havas). Het depar
tement van Buiterlandsche Zaken deelt mede,
dat de Pan-Amerikaansche Conferentie in Pa
nama op 23 September zal beginnen.
PORTSMOUTH, 14 Sept. (Havas) De duik
boot „Squalus", die op 23 Maart gezonken was,
is Woensdag aan de oppervlakte gebracht en
wordt naar de vlootbasis van Portsmouth ge
sleept.
Onze Londensche correspondent seint Don
derdagmiddag:
De waarschuwing van Halifax in het Hoo-
gerhuis betreffende het Duitsche dreigement
om open steden in Polen te bombardeeren
als vergelding tegen het optreden van franc-
tireurs, wordt hier algemeen toegejuicht.
Wanneer de Duitschers inderdaad deze
methode gaan toepassen zullen de milde ge
voelens, welke nog bij het Britsche publiek
aanwezig zijn, wel spoedig verdwijnen. Dit
blijkt ook uit den bitteren toon in de och
tendbladen.
De „Daily Telegraph" schrijft, dat zoo lang
de Polen teruggedreven werden, de bommenwer
pers en artilleristen het blijkbaar voordeeliger
vonden zich te beperken tot zuiver militaire
objecten, doch nu de Polen tegenstand bieden,
welke doeltreffend is, heeft Hitler, die steeds
woedend wordt wanneer hij wordt tegengewerkt,
besloten dat de Polen moeten worden gestraft
voor hun overmoed. Als verontschuldiging wordt
aangevoerd dat de Poolsche burgers als franc-
tireurs optreden tegen hun aanvallers. De zwaar
ste misdaden van de Duitschers tegen Belgen in
1914 werden met dezelfde verontschuldiging ver
dedigd.
Alleen reeds de veronderstelling, dat de Brit
ten eens gedwongen zouden zijn open steden
Duitsche grens van 1914
Door duitsche troepen bezet
Duitsche wig naar de russische grens
Poolsche weerstandslinie
Duitsche aanvalsrichting
SPOORWEGEN i11
WILNA
DANZIG
SUWAL
PRUISEN
OWOGRODE
GRODNO
BARANG
THORN
BROMB.G
.PLOCK -
POSEN
INSK
KUTNO
ARSCHAU
BREST- LITOVSK
LUBLIN
KOWEL
RANDOM
TSCHENSTOCHA
LUZK
KIELCE
ROWNOv
Cb
KATTOWITZ
NEU-SANDEC
ARNOPOL
SANOK
RYSTAW V,TAN 1SL AU
KOLOMEA
i-Ar
t o *-
ROEMENIE
Bovenstaande kaart geeft de Duitsche aanvalsrichtingen weer, welke met zwarte
pijltjes zijn aangebracht. De Duitsche operaties in Zuid-Polen zouden ten doel
hebben, de Polen van de Roemeensche en Hongaarsche grens af te snijden en
zoodoende zelf een directe verbinding tot aan de Russische grens tot stand te bren
gen. Hierdoor zouden zij alsdan een verbinding kunnen maken voor den invoer van
Russische goederen, die anders over zee moei plaats vinden. Men overziet even
eens, over welke steden de Polen hun weerstandslinie hebben berekend; in den
zak ten Westen van Warschau wordt fel gestreden. Oostelijk van Warschau zijn de
Duitschers volgens hun legerberichten reeds verder naar het Zuiden opgedrongen,
zoodat de stad vrijwel is omsloten. In het door de Duitschers „bezette" gebied
opereeren nog afgesneden Poolsche troep endeelen, die hier en daar trachten, zich
met de hoofdmacht te vereenigen
te bombardeeren, is voldoende om soldaat en
burger te deen huiveren, doch Lord Halifax had
gelijk, toen hij zeide, dat de politiek van be
perken op wederkeerigheid is gegrondvest. Een
gezonde vrees voor repressailles en het moreel
effect hiervan op de burgerbevolking van
Duitschland kan doorslaggevend zijn, wanneer
de overwegingen van menscbelijkheid tekort
schieten.
De publicatie in de Amerikaansche pers
der twee telegrammen van den Ameri-
kaanschen ambassadeur te Warschau be
treffende de bombardementen in Polen
beschouwt men te Londen als een bewijs
voor den afkeer, die te Washington tegen
de nazi-methoden bestaat.
De Hooge Commissaris voor Zuid-Afrika te
Londen, Te Water, heeft ontslag genomen. Dit
gebeurde in verband met de veranderingen in
de regeering. Te Water was juist voor vijf
jaar benoemd, na een tienjarge ambtsperiode.
De redenen voor zijn ontslag worden niet ver
meld, maar liggen voor de hand.
MADRID, 14 Sept. (Havas) De staatscou
rant publiceert een lijst met 93 van de 100
leden van den Nationalen Raad van de Phalanx.
Deze raad zal een soort corporatief parle
ment vormen, dat tot taak heeft de fundamen-
teele wetten uit te werken en het land weder
op te bouwen.
Op de lijst komen alle tegenwoordige minis
ters voor, alsmede drie oud-ministers en twee
vrouwen.
PARIJS, 14 Sept. (Havas). Het bestuur
der Socialistische Partij en dat van de Socia
listische Parlementsfractie hebben eenstemmig
een motie aangenomen, waarin aan Daladier
dank wordt gebracht voor zijn aanbod, volgens
hetwelk twee leden der partij, Serol en Spi-
nasse, te zijner beschikking zouden worden ge
steld voor de reconstructie van het kabinet. De
partij, aldus vervolgt de motie, heeft dit voor
stel niet aanvaard, doch de minister-president
zal bij de partij voor alle maatregelen die het
welzijn der natie oplegt, een volledige en on
voorwaardelijke medewerking vinden.
SAN DIEGO, 14 September (Havas). Veer
tien verkenners-bommenwerpers van de Ame
rikaansche marine zijn van Pearl Harbour op
Hawai vertrokken voor een vlucht van 4000 km.
zonder tusschenlanding. Het doel van den tocht
wordt geheim gehouden.
TOKIO, 14 Sept. (Reuter) De woordvoerder
van de marine, vice-admiraal Kanazawa, heeft
medegedeeld, dat ten gevolge van den oorlog in
Europa de steun van derden aan Tsjang Kai
Sjek reeds vermindert.
STOCKHOLM, 14 September (Havas) Ten
gevolge van gebrek aan benzine heeft een
Poolsch burgervliegtuig een landing gemaakt bij
Wisby op het eiland Gotland.
Aan boord bevonden zich een luitenant van
de infanterie en een instructeur-vlieger. Zij
verklaarden aan de politie, voornemens te zijn
naar Gdynia te vliegen via Riga. doch door het
slechte weer te zijn verdwaald. Zii hadden geen
wapenen bij zich, doch wel een groote hoeveel
heid brieven, bestemd voor Polen en een aan
zienlijk bedrag aa.n geld.
Vermoedelijk zullen de militairen, na door de
autoriteiten te zijn verhoord, geïnterneerd wor
den
Het Duitsche offensief in Polen is nog niet
tot staan gekomen. Vooral op den Noordelijken
en den Zuidelijken vleugel van het front zijn
de Duitsche troepen opnieuw voorwaarts ge
drongen; in het Zuiden staan zij voor Lemberg
Hoewel de Poolsche legers in den frontzak
Westelijk van Warschau successen melden er
ook de Poolsche troepen, die achter de Duitsche
legers teruggebleven zijn, blijkbaar nog een
levendige activiteit ontwikkelen, beteekent deze
Duitsche opmarsch, vooral in het Zuiden, eer.
stap verder naar de liquidatie van Polen.
Dit Zuidelijke offensief heeft n.l. een groot
politiek belang. Strategisch zal het waarschijn
lijk ten doel hebben, Zuid-Polen geheel te be
zetten; aldus wordt een verbinding tusschen
Duitschland en Rusland tot stand gebracht
van Lemberg leiden wegen naar Rostow en
Odessa .terwijl tevens de doorgang van Roe
menië naar Polen, waarlangs eventueel hulp aan
de Polen zou kunnen worden gebracht, wordt
afgesneden. Bovendien komen de Duitschers in
het bezit van de Galicische petroleumbronnen.
Van bijzonder politiek belang is echter, dat
Duitschland aldus het Poolsche deel van de
Oekraine in zijn macht krijgt, dat in de Ber-
lijnsche toekomstplannen waarschijnlijk wel een
rol speelt.
Bij den Duitsch-Russischen vrede van Brest-
Litowsk in Maart 1918 een vredesverdrag,
v'aarvoor Hitler in „Mein Kampf" groote be
wondering aan den dag legt dwong Duitsch
land het pas-bolsjewistiscli-geworden Rusland
tot afstand van enorme gebieden (34 pCt. van
zijn bevolking) met het doel, daaruit een aan
tal randstaten in het leven te roepen (de
Oekrainsche volksrepubliek was reeds gedurende
de vredesonderhandelingen erkend), die onder
Duitsche hegemonie zouden staan en de Duit
sche invloedssfeer in het Oosten zouden uit
maken. Nu Hitier, naar men vermoedt, een
Poolsche „regeling" voorbereidt, waarmee hij
straks Rusland een vriendschapsgeschenk gever-
en den Westerschen mogendheden een „fait
accompli" voorleggen kan, komen de herinne
ringen aan Brest-Litowsk opnieuw naar voren.
Men meent, dat Hitler een stuk van Midden-
Polen, het Congres-Polen van 1815, als onafhan-
kelijken staat wil laten bestaan; de Oekrainers
koesteren echter reeds verwachtingen, dat hij
ook aan het Oekrainsche gebied van Polen een
halve onafhankelijkheid zal geven. Of deze her
inneringen aan Brest-Litowsk voor de Russen,
ondanks een cadeau van vroegere Russisch-
Poolsche provincies, aangenaam zullen zijn, mag
men betwijfelen. Maar het spel van Stalin is
geheel ondoorzichtig zooals ook .dat van Lenin
was, toen hij in Maart 1918 meer dan een derde
van het land opofferde, maar, door aan de
matelooze verlangens van het Duitsche hoofd
kwartier toe te geven, het bolsjewisme redde.
Dat er een soort van vredesaanbod op komst
is, wordt van verschillende zijden, zij het ook
slechts door geruchten, bevestigd. Hitier keert
over enkele dagen naar Berlijn terug, en de
Duitsche perschef heeft verzekerd, dat Polen
geen militair probleem meer is. Het oogenblik
zou dus rijp worden voor de bemiddelingspoging,
die men van Mussolini meent te kunnen ver-
Vachten. Welke kans van slagen zulk een vre
despoging heeft, kan niemand zeggen. Merk
waardig is wel, dat zoowel Berlijn als Rome nog
schijnt te rekenen op een zekere tegemoet
koming van Parijs, terwijl de verklaringen over
de Fransch-Britsche eensgezindheid méér van
de Theems dan van de Seine komen. Degene
die op een spoedigen vrede hoopt, stelt zich
echter bloot aan een bittere desillusie. Waar
schijnlijk is, dat Mars de crisis, die zich voor
bereidt, zonder moeite te boven zal komen; tus
schen Berlijn en Londen zijn de bruggen afge
broken. Het voornaamste concrete belang van
zulk een diplomatieke actie ligt misschien slechts
in de positie van Italië, dat steeds meer op
zichzelf komt te staan en, zooals Gayda giste
ren verklaarde, alleen maar aan zijn eigen be
langen denkt.
De wijziging in het Fransche kabinet is,
ofschoon Bonnet van Buitenlandsche Zaken
naar Justitie is overgegaan, door niemand in
verband gebracht met deze diplomatieke pro
blemen. Bonnet was blijkbaar reeds sedert de
Spaansche beslissing bestemd om zijn depar
tement te verlaten, en men heeft slechts een
gunstige gelegenheid afgewacht. De nu doorge
voerde reconstructie maakt den indruk, slechts
voorloopig te zijn. Daladier zal wel niet duur
zaam Buitenlandsche Zaken én Defensie blijven
bezetten; voor dit laatste departement werd
reeds eerder de naam van Pétain genoemd.
Misschien wacht Daladier nog af, dat de socia
listen hun vriendelijke weigering om enkele
portefeuilles te aanvaarden, herzien.
Roosevelt heeft intusschen zijn besluit geno
men en het Congres tegen 21 Sept. bijeenge
roepen. Volgens Reuter zou een nauwkeurig
Polsen van vrijwel alle congresleden hem ge
leerd hebben, dat hij op een ruime meerderheio
voor de afschaffing van het wapenembargo
rekenen kan, en dat ook de Senaat hem een
goede kans zou geven. Voor de Westersche
mogendheden is deze beslissing van het aller
grootste belang.
Terwijl men in het Britsche parlement de
parlementaire vrijheid ietwat opzichtig heeft
gedemonstreerd door zijn kritiek op het Minis
terie van Voorlichting, waarvan men een maxi
mum van vrijheid, van propaganda én van
Waarachtigheid verlangt, bieden de berichten
over Lodz een staaltje van de duisternis, die de
moderne inlichtingsdiensten kunnen veroorza
ken. Volgens Duitsche berichten immers was
Hitler in Lodz, toen het, volgens Poolsche be
richten, door de Polen werd of was heroverd.
De fantasie heeft hier vrij spel!
De courantenlezer en radio-luisteraax doet er
goed aan te bedenken, dat de inlichtingsdien
sten soms ook tot de oorlogswapenen behooren
Dat was reeds in 19141918 het geval; een
Fransch auteur heeft daar een boekje over
opengedaan, waaraan hij den sprekenden titel
gaf: „Plutarchus heeft gelogen". En men moet
er niet op rekenen, dat Plutarchus zich sinds
dien gebeterd heeft.
KooAdLe&i# spahen.
atholieken, God heeft alleen aan
onze Kerk de eenige eeuwige waar
heid gegeven om haar te dienen, te
beschermen en te verspreiden. Waakt
en bidt in het vertrouwen op Christus'
woord, dat de poorten der hel, on
danks alles, haar nimmer zullen over
weldigen.
ROME, 14 Sept. (Stefanij. Kardinaal An-
gelo Maria Dolci is plotseling overleden op
72-jarigen leeftijd.
De overledene is apostolisch nuntius ge
weest te Istanboel en Boekarest.
De overleden prelaat werd 12 Juli 1867 ge
boren te Civitella de Agliani, als een afstam
meling der graven van Montemarte, die in de
Middeleeuwen roemrijke voorbeelden gaven van
trouw aan de Kerk. In verband met zijn af
komst maakte hij zijn verdere studies aan de
Pontifica Accademia dei Nobili Ecclesiastici.
Angelo Dolci doctoreerde met buitengewoon
veel lof in de theologie en beide rechten aan
het Pauselijk seminarie van Apollinaris. Op 13
Mei 1900 reeds tot bisschop van Gubbio gewijd,
toonde hij zich een zeer ijverig herder.
Na 1906 bekleedde hij het ambt van Aposto
lisch delegaat in Bolivia, Peru en Ecuador, al
waar hij de kerkelijke hiërarchie versterkte In
1911 werd Mgr. Dolci tot Aartsbisschop van
Amalfi benoemd.
Tijdens den wereldoorlog vertoefde de over
leden kardinaal als Apostolisch delegaat te Ins-
tanboel, alwaar hij vele Turksche kringen zeer
gunstig tegenover de Kerk wist te stemmen. De
Armeniërs noemden hem: „Redder van ons
volk". Voor de katholieke kathedraal te Ins-
tanboel verrees door zijn toedoen een monu
ment ter eere van Benedictus XV, dat bekos
tigd werd door menschen van iedere taal, ras
en religie, en werd onthuld in bijzijn van den
zoon van den Sultan. Sen der schoonste vruch
ten van zijn arbeid was wel de definitieve or
ganisatie der katholieke scholen in Turkije. Zijn
groote invloed bleek uit het woord van Enver
Pasja: „Men kan hem netis weigeren."
Hierna vond hij een werkkring als Aposto
lisch Nuntius in Roemenië. Zijn belangrijkste
daden aldaar waren: het onderteekenen van een
concordaat met den H. Stoel en het regelen
van de positie der Kerk in Transylvanië.
Op den 13en Maart 1933 ontving hij den
Kardinaalshoed. De overleden prelaat was
bisschop van Palestina en Aartspriester der
Patriarchale Liberiaansche Basiliek. Verder
maakte hij deel uit van de Congregatie voor
de Oostersche kerken, van de Sacramenten,
de Propaganda Fide, der Riten en der Cere
moniën, 'evenals van de Buitengewone Ker
kelijke Aangelegenheden. Hij was protector
van een zevental religieuze instituten, o.a.
van de orde der Minderbroeders.
SIMLA, 14 Sept. (Reuter). Het conclaaf
van de officieele leiders van Tibet te Lhassa
heeft officieel den vijfjarigen boerenjongen, die
na vijf jaar zoeken in Juli j.l. is gevonden,
erkend als den veertienden Dalai Lama.
BRUSSEL, 14 Sept. (Havas) Met ingang van
18 September zal het treinverkeer tusschen
Brussel en Luik en den rechteroever van de Maas
dat verbroken werd door de instortingsramp bij
Luik, hersteld zijn. Een nieuwe lijn zal dan vol
tooid zijn. Men hoopt spoedig de ririne van de
vernielde brug bij Val Benoit op te ruimen, opdat
de scheepvaart op de Maas, die van den Luik-
schen kant geheel gestagneerd werd, hervat kan
worden.
Napoleon III had het tot 1870 klaar gespeeld
den revolutionnairen geest in Frankrijk in toom
te houden. Hij voelde echter> dat aan zijn
dictatorschap een einde zou komen en dat op
roerige bewegingen op komst waren. In Januari
1870 had Rochefort getracht, de vlam van re
volutie en oproer te ontsteken. Men had dit
echter nog kunnen voorkomen. De echte, ware
vrienden van Napoleon gaven hem den raad.
liberale instituties in te voeren. Anderen waren
van meening, dat tot redding van het Keizer
lijk'en van het dictatorschap oorlogsoverwin-
ningfen noodig waren. Dezen wilden een oorlog
met Pruisen ontketenen, om door oorlogsroem
de liefde tot den naam Napoleon weer te doen
opleven.
Napoleon volgde aanvankelijk den eersten raad
en schreef een plebisciet uit. Acht millioen
stemmen keurden de vervanging van een auto
cratisch door een constitutioneel Keizerrijk goed.
De andere raad, oorlog te voeren, stiet Napoleon
tegen de borst. Zeker, hij had oorlog gevoerd
tijdens zijn lange regeering, maar hij was daar
toe gedwongen geweest door bijzondere om
standigheden en door bepaalde partijen. Zijn
leuze: „Het Keizerrijk beteekent vrede!" was in
zijn mond absoluut geen leege phrase. Napoleon
III hield niet van oorlog. Toen hij na den slag
van Solferino, dien hij op de Oostenrijkers had
gewonnen, zag, hoe de kanonnen heele rijen van
soldaten wegmaaiden, gaf hij, tegen den zin
zijner bevelhebbers, opdracht het vuren te sta
ken en nog langen tijd daarna overviel hem,
wanneer hij over dezen slag sprak, een ner
veuze opwinding. Zijn lievelingsplan was, aan
de mogendheden een algemeene ontwapening
voor te stellen. Hij had niet den minsten lust
Pruisen den oorlog te verklaren, teméér daar
hij het voorgevoel had, dat zijn val nabij was.
Keizerin Eugénie en de keizerlijke ministers
vervolgden hem onophoudelijk met hun wensch,
Pruisen den oorlog te verklaren. Maar Napoleon
bleef vredelievend en verzette zich maanden
lang. Hij werd ziekelijk en verlangde naar rust.
Töen brak de tijd ^der oorlogspartij aan, daar
de Keizer in een toestand van onverschillig
heid verviel en besluiteloos werd. Op den 14en
Juli 1870 werd te St. Cloud een ministerraad
gehouden, die de beslissing zou brengen. De
minister van Oorlog, Leboeuf, riep pathetisch
uit, dat hij afstand zou doen van zijn maar-
schalkstitel, wanneer de oorlog niet terstond
werd verklaard en de Keizerin zeide op niets
ontzienden, energieken toon, dat „de oorlog zon
der dralen noodzakelijk was, indien de eer van
Frankrijk niet een leeg woord zöu zijn." De
Keizer verzette zich nog hardnekkig, maar gat
eindelijk toe. Het Fransche volk had tot dan
toe geen lust. om oorlog te voeren, getoond, en
de oorlogsverklaring kwam onverwachts. Toen
de teerling echter eenmaal was geworpen, ont
stond er spoedig een hevige oorlogsstemming.
Napoleon en Eugénie werden te Parijs met
groote ovaties begroet. De kreet: „a Berlin" was
niet van de lucht en het volk zong weer de
Marseillaise, die gedurende heel het tijdperk der
regeering van Napoleon III (evenals onder den
grooten Napoleon) streng verboden was geweest.
In de beide Kamers werden hoogdravende rede
voeringen gehouden. Parijs verwachtte niets
anders dan snelle overwinningen. Het wist nier,
dat in het leger een hopelooze verwarring
heerschte en dat men in geen enkel opzicht
paraat was. Evenals nu, begonnen de Fransche
troepen de operaties bij Saarbrücken, waar zij
een vrij onbeteekenend gevecht met de Pruisen
leverden, hetwelk tot een groote overwinning
werd opgeblazen. Dit was vrijwel het eenige
succes, dat de Franschen behaalden. Kort daar
op hoorde Parijs van de nederlagen bij Wei-
senburg, Wörth en Fohrbach. En Sedan bracht
den genadeslag. Keizerrijk en dictatorschap van
Napoleon III stortten als kaartenhuizen in el
kander. Als krijgsgevangene werd de empereur
naar Wilhelmshöhe bij Kassei gebracht en de
impératrice vluchtte met den prince impérial
naar het asyl voor ex-heerschers, naar En
geland, waarheen later ook Napoleon vertrok,
toen de Duitschers hem vrij lieten.
In 1914 brak de oorlog, evenals in 1870. on
verwacht uit en weer was er oorlogsstemming
in Parijs en weer werd de kreet gehoord ,,a
Berlin", die aan den overkant der grenzen be
antwoord werd met „a Paris". De Duitschers
kwamen echter niet tot Parijs en de Franschen
rukten niet op naar Berlijn. In Noord-Frankrijk
en België speelde zich het hoofdtooneel van den
strijd af, waaraan beide volken hartstochtelijk
aandeel namen.
Thans is er veel veranderd in de wereld. De
volken toonen absoluut geen oorlogsstemming,
schijnen zelfs niet te willen vechten. Van eeni
ge geestdrift is geen sprake. Alleen van grim
mige vastberadenheid, als het moet. in Parijs
en Londen wappert geen vlag. En zelfs ditmaal
ook niet te Berlijn, waar in 1914 maanden en
maanden lang de vlaggen niet van de huizen
waren, omdat er dag in dag uit nieuwe over-
winningsberichten door het toenmalig W.T.B.
werden verspreid. Al dat gevlag begon toen
echter ook de Berlijners spoedig te vervelen en
al dra had de Berlijnsche humor het woord
gevonden: „Wenn es so wei ter geht, siegen wir
uns bestimmt tot!" Hoe anders is thans alles!
Men moet ook niet vergeten, dat een groot deel
van het Duitsche volk, dat nu in leven is, de
ontberingen van den wereldoorlog aan den iijve
heeft medegemaakt. En men is in Duitschland
nog niet vergeten, dat de eigenlijke ontberingen
in den wereldoorlog pas begonnen einde 1916,
toen men al twee jaren in den oorlog was. En
nu zijn de ontberingen er van den eersten oor
logsdag af. Het einde van den oorlog bracht
het einde van het keizerrijk en het begin van
een democratisch bewind, waarvoor, zooals later
bleek, het Duitsche volk niet rijp was. Wat zal
thans het einde zijn? In 1914-T8 ging het ten
slotte tegen het Pruisische militairisme". En
thans? De redevoeringen der Engelsche en
Fransche staatslieden laten geen twijfel over.
