De Fuehrer bespreekt te Danzig
gijn succes-politiek
Wilna thans definitief door de
Russische troepen bezet
1
»Polen zal in den vorm van het Verdrag
van Versailles nooit meer
opstaan
uLeider en volk
zijn een
Moscicki thans in
Roemenië
Brest-Litowsk blijft Russisch, terwijl over
de toekomst van Lemberg nog geen
beslissing is genomen
TöfS
w-czm-
Duitsche aanval
verijdeld
Italië neutraal
Donderdag spreekt
Roosevelt
Het nieuws van heden
DE POOLSCHE RADIO
BUITEN WERKING
IfiÜsllliJll
Jfc *1
VEREENIGDE katholieke pers
WOENSDAG 20 SEPTEMBER 1939 - OCHTENDBLAD
De ontleding van Polen
1 HEERKENS THIJSSEN Co
Parijs bericht:
^EAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
^SSAULAAN 51 - TEL 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) vooi
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
*•25. Bij onze Agenten 27H et- per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD M€T OCHTEND- EN AVOND-EDtTtE, LHTCEGEVEN DOOR DE KV. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 22003
99
vau
De waanzin van Versailles
'en
Het lot der Duitschers
in Polen
Verdeeling van den buit
■£1111
Honderden dooden op
de Courageous
Nieuw Madonnabeeld
in Vaticaanstad
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiii
imi in iiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiii Milium 111 iiuiiiiiiiiii mini
1 TRANSPORT- en MOLEST-
VERZEKERINGEN
DAMRAK 60 AMSTERDAM
Telef. 45014 45016
De benoeming van den ambassa
deur te Londen
De bespreking aan de
Mands j oekwo- gr ens
Protest van Londen en
Parijs te Moskou?
1940.
Wat ook verandert
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et., Ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
De Duitsche Rijkskanselier hield gistermiddag te Danzig een uitvoerige
Politieke rede, waarin hij vooreerst verklaarde dat Danzig voor eeuwig naar het
Kijk is teruggekeerd. Verder herinnerde hij aan „het onrecht van Versailles" en
®ar> zijn pogingen om dit langs vreedzamen weg te herstellen. Desondanks
'Pitste zich de verhouding met Polen steeds meer toe, vooral ook doordat
Kfigeland een „blanco chèque" verleende.
Toch was einde Augustus nog overeenstemming mogelijk. Duitsche voor-
steüen werden toen afgewezen, evenals een bemiddelingsvoorstel van den Duce.
Hitier prees verder de actie van het Duitsche leger in Polen, en de dapper
heid van den Poolschen soldaat. Er werden tot nu toe 300.000 krijgsgevange-
en gemaakt. Misschien zijn thans onderhandelingen mogelijk.
Het samengaan met Rusland is misdadig genoemd. Elk der beide landen
^eed echter niet anders dan eigen belangen behartigen.
Hitier wees er vervolgens op, dat Polen in zijn vorigen vorm niet meer zal
°Pstaan. Verder werd het duidelijk, dat Duitschland geen aspiraties ten opzichte
Oekraine heeft.
Met nadruk verklaarde hij dat het aan de Britsche propaganda niet ge-
'ükken zal het Duitsche volk van zijn leiders te scheiden.
De blo-kkade zal doeltreffend worden beantwoord. Duitschland streeft ech-
'er naar humane oorlogvoering.
Ten slotte sprak de Fuehrer de hoop uit, dat anderen onder deze omstan-
^■ghed en aan vrede mogen gaan denken.
Danzig, 19 Sept. (D.N.B.). Hitier
heeft hedenmiddag: op de Lange Markt te
Danzig zijn reeds aangekondigde groote
'edevoering gehouden. Een enorme men
senmenigte was op het met hakenkruis-
v'aggen en banieren getooide ruime plein
verzameld. Toen Hitier verscheen werd hij
'angdurig toegejuicht. In spreekkoren klonk
het over het plein: ..Wij danken onzen
^iihrer."
Na inleidende woorden van gouwleider
torster nam Adolf Hitler het woord. Hij
verklaarde o.a.:
"Ik betreed voor de eerste maal een bodem,
flig
flen
door Duitsche kolonisten vijf eeuwen voor
h lijd, dat de eerste blanken zich in den
^'digen staat New York vestigden, in bezit
c!as genomen. Vijf eeuwen langer is deze bo
em Duitsch geweest. Hij is Duitsch gebleven
zal, daarvan kunnen allen overtuigd zijn.
btii
Sch,
'tsch blijven. Het lot dat deze stad en dit
•hei
°°ne land getroffen heeft is het lot geweest
heel Duitschland. De wereldoorlog deze
o ,est zinnelooze strijd van alle tijden heeft
g dit land en deze stad tot zijn slachtoffer
eöiaakt, deze wereldoorlog, die na zijn einde
kei
den
allen in de overtuiging achterliet, dat een
'Selijk lot zich nooit meer mocht herhalen.
jj scujk rot zien nooit meer moent nernaien.
Sm, is deze wereldoorlog heden naar het
twijnt juist door diegenen vergeten, die reeds
ter tijd de voornaamste opruiers en ook
voifc
de voornaamste belanghebbenden bij deze
Weruslachting waren.
iii r,en hie bloedige worsteling van toen, waar-
DuitSChiand zonder eenig oorlogsdoel getre-
jjh Was, ten einde liep, zou een vrede aan de
hschheid worden beschoren, die wilde lei-
den
tot een nieuwe wederopstanding van het
z«h
'«de;
v*h
'echt.
Deze vrede werd toen in Versailles ons volk
et in vrije onderhandelingen voorgelegd, maar
Vf°t dictaten opgedragen. De vaders van dezen
v «de zagen in hem het einde van het Duitsche
'k. Wellicht geloofden vele menschen in de-
krede het einde van den nood te zien; in
r geval echter was hij slechts de aanvang
jj .nieuwe verwarringen. Het meest essentieele
u °bleem heeft men toen heelemaal over het
gp0fd gezien, n.l. het feit, dat de volkeren nu
dtw a&I bestaan. En of dit feit den een of
(deren Britschen oorlogsopruier nu past of
hip.' er ziJn nu eenmaal 82 miliioen Duitschers
82 r ni deze levensruimte vereenigd. En deze
biillioen willen leven en zij zullen leven.
b?.°or den vrede van Versailles werd Duitsch-
d het ergste onrecht toegebracht. Wanneer
'®of?S een staatsman van een ander volk ge-
tf. te moeten uitspreken, dat hem het ver-
stgdken ontbreekt in het woord van Duitsche
brTtslieden en van het Duitsche volk, dan heb-
Wij Duitschers alleen het recht te zeggen,
°ns ieder vertrouwen ontbreekt in toezeg-
Seri van degenen, die indertijd de plechtig-
o—i.O
Ij. L°ezeggingen zoo erbarmelijk gebroken heb-
(.„b. r-
«cht
Ik wil nu in het geheel niet van het on-
Wvl'i der wereld spreken. Het ergste in het
van volkeren is misschien nog in 't geheel
bet onrecht, maar de onzin, de dwaasheid,
Vr d°mheid waarmede men toen de wereld een
t de opdrong, die ten aanzien van alle his-
twche en economische, alle de volkeren be-
tot nde en politieke data eenvoudig overging
jde orde van den dag.
anzig was een slachtoffer van dien waanzin
dp" toen en de Poolsche staat een product van
8M"en onzin. Wat Duitschland voor dezen Pool-
.lei
cht
*-ls
Weken: al deze gebieden, die toen bij Po
ll^ berden ingelijfd, moeten ten aanzien van
blaat °ntwikkeling uitsluitend op rekening ge-
vliit Worden van Duitsche energie, Duitsche
tpj' Duitsch werken. Zij hebben hun cultu-
VQ],e beteekenis uitsluitend aan het Duitsche
'ifi be danken. Dat men toentertijd een pro-
<he,'e van het Duitsche rijk afscheurde, dat
dpg andere gebieden ten deel liet vallen aan
Vp b nieuwen Poolschen staat, werd gemoti-
by 'net volksnoodzakelijkheden. Daar komt
nat, naar de stemmingen later overal uit-
lip.en staat moest opofferen is de wereld wel-
Ujt niet bekend. Alleen dit ééne moet ik hier
wezen, niemand verlangen gehad heeft om in
dezen Poolschen staat te komen. Deze Pool
sche staat die ontstaan was uit het vergoten
bloed van tallooze Duitsche regimenten heeft
zich vervolgens uitgebreid ten koste van oud
Duitsch kolonisatiegebied en vooral ten koste
van ieder verstand en van iedere economische
mogelijkheid. Eén ding is in de laatste 20 jaar
reeds duidelijk bewezen. De Pool die deze cul
tuur niet gesticht had was ook niet in staat
haar slechts in stand te houden. Nog vijftig
verdere jaren zouden voldoende geweest zijn
om deze gebieden, die de Duitscher met moeite
en vlijt aan de barbarij ontrukt heeft, weer aan
de barbarij terug te geven. Overal in Polen
toonde zich reeds dit cultureele verval. Boven
dien was Polen zelf een nationaliteiten:-,taat.
Men had datgene in het leven geroepen, wat
men den ouden Oostenrijkschen staat als schuld
verweet. Polen was bovendien nooit een demo
cratie. Een zeer dunne teringachtige opper-
klasse beheerschte niet alleen vreemde natio
naliteiten maar ook het zoogen. eigen volk. Het
was een geweldstaat, geregeerd door den gum
mistok, door politie en in laatste instantie door
soldaten.
Het lot der Duitschers in dezen staat was
ontzettend. Het maakt bovendien nog een ver
schil uit of een volk van een geringere cultu
reele beteekenis het ongeluk krijgt geregeerd
te worden door een volk dat cultureel meer
beteekent dan wel of een volk van hooge cul
tureele beteekenis wordt onderworpen aan het
tragische lot overweldigd te worden door een
mindere. Want in dit mindere volk zullen zich
dan alle minderwaardigheidscomplexen afrea-
geeren, men zal dan op barbaarsche wijze dit
volk mishandelen en de Duitschers zijn sedert
spoedig twintig jaren getuigen geweest van dit
lot.
Desondanks heb ik getracht, evenals overal,
ook hier een regeling te vinden, die wellicht
zou hebben kunnen leiden tot een billijke over
eenstemming. Ik heb er eens naar gestreefd, in
het Westen, later in het Zuiden van het Rijk,
definitieve grensafbakeningen te krijgen en
daarmede gebied na gebied te ontrukken aan
de onzekerheid en daar de toekomst voor den
CZERNOWITZ, 19 Sept. (Reuter). Presi
dent Moscicki en zijn gezin, alsmede de ove
rige leden van de Poolsche regeering, zijn te
Czernowitz aangekomen, waar zij onderdak
hebben gevonden in een particulier huis.
De Britsche ambassadeur in Polen, sir Howard
Kennard, is naar Boekarest vertrokken, na een
onderhoud met den Poolschen minister van Bui-
tenlandsche Zaken Beek. Vanmiddag zal de
Fransche ambassadeur Noel een onderhoud heb
ben met Beek.
De meeste leden van de Britsche diplomatieke
en militaire missies zijn naar Boekarest vertrok
ken.
vrede veilig te stellen. Ik heb mij ingespannen
hetzelfde ook hier te bereiken.
In dien tijd was er in Polen een man van
onbetwistbaar realistisch inzicht en energie.
Het was mij gelukt, met maarschalk Pil-
soedski een overeenkomst tot stand te bren
gen, die den weg moest banen naar een
vreedzame overeenstemming der beide na
ties, een overeenkomst, die er naar streefde,
om met volkomen voorbijgaan van het
verdrag van Versailles, tenminste de basis
veilig te stellen voor een verstandig en
dragelijk leven naast elkander. Zoolang de
maarschalk leefde, scheen het alsof deze po-
ging welicht zou kunnen bijdragen tot een
ontspanning van den toestand. Onmiddellijk
na zijn dood echter begon reeds een ver
sterkte strijd tegen de Duitschers, welke de
betrekkingen tusschen de beide staten ver
bitterde en verduisterde.
Op den duur was het nauwelijks mogelijk ge
duldig Me te zien, hoe de in Polen levende
Duitsche minderheid op barbaarsche wijze werd
vervolgd.
Vooral twee toestanden waren volkomen on
duldbaar. Ten eerste: een stad van Duitsclien
aard werd niet alleen verhinderd naar het rijk
terug te keeren, maar systematisch trachtte men
haar te verpoolschen. In de tweede plaats had
een van Duitschland afgescheiden provincie
geen directen toegang, maar was het verkeer
daarmede afhankelijk van de welwillendheid
van dezen Poolschen staat. Geen macht ter
wereld zou dezen toestand zoolang verdragen
hebben als Duitschland.
(Zie vervolg op pag. 2)
H. M. de Koningin maakte Dinsdagmiddag in gezelschap van H. K. H. Prinses Juliana en Z. K. H. Prins Bernhard een
rijtoer door de Residentie. In de galakoets gezeten danken de vorstelijke personen minzaam voor de enthousiaste
toejuichingen der menigte
CZERNOWITZ, 19 Sept. (Havas). Wil
na is thans definitief door de Russische
troepen bezet. Alle tegenstand in de stad
is gestaakt en alles is rustig. Sedert giste
ren functionneert de Poolsche radio niet
meer. De directeuren van deze organisatie
zijn te Czernowitz, en de radio-propaganda-
dienst en de pers hebben opgehouden te
bestaan.
Het "Poolsche consulaat en de Poolsche cul
tureele organisaties te Czernowitz stellen alles
in het werk om de vluchtelingen te helpen. De
Roemeensche autoriteiten staan niet toe, dat
de vluchtelingen in de stad blijven en werken
nauw samen met de Poolsche autoriteiten om
hen verder te doen trekken.
Volgens de berichten uit Polen is de toestand
in de laatste 24 uur bijna niet gewijzigd. Te
negen uur vanochtend verwachtte men, dat de
Russische troepen ieder oogenblik Kuty binnen
konden rukken. Het roode leger schijnt zich
niet te haasten en schijnt ieder contact met de
Poolsche troepen te vermijden. Toch schijnen
hier en daar gevechten te zijn geleverd. Het
roode leger rukt op in dezelfde formatie als de
Duitsche troepen: vechtwagens en gemotori
seerde eenheden, gevolgd door infanterie en
geholpen door de luchtmacht. De Russische
vliegtuigen hebben verscheidene plaatsen ge
bombardeerd, o.a. Buczacz ten zuiden van Tar-
nopol.
Verder wordt vernomen, dat nog drie
Poolsche legers strijden tegen de Duitschers:
het eerste in het noorden in het stroomge
bied van de Boeg, het tweede bij Warschau
en het derde bij Lwow. Het is evenwel niet
mogelijk nauwkeurige mededeelingen te
ontvangen over de ontwikkeling van den
strijd.
Tenslotte wordt vernomen, dat de Fransche
militaire missie vanochtend uit Czernowitz is
vertrokken en naar Boekarest is gegaan.
Volgens een door Reuter te Kaunas ontvan
gen inlichting trekken de Duitsche troepen zich
terug uit Bialystok, dat door de Sovjettroepen
--
■K H
:v.
De Duitsche duikt>ooten~hebben reeds vele schepen tot zinken gebracht. Onze foto
toont eenige onderzeeërs in volle vaart op de Oostzee
zal worden bezet, die door de provincie Grodno
zullen aankomen.
Gemeld wordt, dat ook Brest Litowsk in
Russische handen zal blijven. De onderhan
delingen tusschen de Duitschers en de Rus
sen over de vraag welke partij Lwow zal
bezetten, duren voort.
Het Litausche Roode Kruis heeft hulp ge
zonden voor de Poolsche' detachementen, die
over de Litausche grens zijn gekomen.
De bijzondere correspondent van Reuter aan
de Poolsch-Roemeensche grens bericht uit
Czernowitz, dat volgens mededeelingen uit Po
len de Russische troepen vrijwel geen tegen
stand ondervinden. De Russen zenden gemoto
riseerde afdeelingen vooruit om zoo snel mo
gelijk de plaatsen, welke nog niet door de Duit
schers zijn bezet, in te nemen. De infanterie,
welke achterna komt, moet het gebied achter
de gemotoriseerde afdeelingen bezetten.
Russische tanks en pantserwagens hebben
Sniatyn bereikt, dat door Duitsche bommen is
vernield.
De Roemeensche grenstroepen zijn versterkt
en men mag de grens niet naderen.
Te Czernowitz zelf heerscht een opgewonden
stemming. De boeren, Joodsche handelaars,
Duitschers en honderden gewapende Roemeen
sche politiemannen slaan in de straten het
binnenkomen van de ontelbare bemodderde
voertuigen uit Polen gade.
Naar vernomen wordt zullen de Poolsche
staatsambtenaren vermoedelijk in Roemenië ge
ïnterneerd worden.
Volgens D.N.B. is het door de Duitsche
troepen bezette petroleumdistrict Drohobycz
(ten zuidwesten van Lemberg) bijna zonder
vernieling in Duitsche handen overgegaan.
De Poolsche troepen, ter sterkté van een
regiment infanterie, een regiment cavalerie
en een compagnie pantserwagens, welke
het gebied bezet hielden, zijn naar Hon-
gaarsch gebied gevlucht.
Naar het Litausche semi-officieele blad ,Jue-
tuvos Aidas" bericht, wordt im officieele Sov
jet Russische kringen verklaard dat de^ actie
van Rusland beperkt zou blijven tot de P®k^ain_
sche en Wit Russische gebieden van Polen.
Gisteren werd te Kaunas vernomen, dat von
Ribbentrop den Litauschen gezant te Be''!Jn'
en dat Molotof den Litauschen gezant te Mos
kou had ontvangen.
LONDEN, 19 Sept. (Reuter). Het ministerie
van Marine heeft medegedeeld, dat voor zoover
te één uur Dinsdagmiddag bekend was 681 op
varenden van de Courageous gered waren,
waarvan 70 officieren. Dinsdag is een tweede
lijst met namen van overledenen gepubliceerd.
Zooals bekend waren 1100 opvarenden aan
boord.
Onze Romeinsche correspondent bericht:
Donderdag a.s. zal in de Vaticaansche tuinen
'n beeld van de Madonna van Guadaloupe wor
den ingewijd, dat aan Z.H. den Paus door de
katholieken van Mexico is geschonken. Ver
scheidene Mexioaansche bisschoppen en talrijke
pelgrims zullen deze plechtigheid bijwonen.
1 VERWACHTING VOOR HET GEHEELE j|
H LAND:
n Gedeeltelijk bewolkt, droog weer, weinig
H verandering in temperatuur, zwakke, tot
matige, meest Noord-Oostelijke wind. T
miminuhij;
ASSURANTIEBEZORGERS
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini
PARIJS, 19 Sept. (Havas). Het leger-
bericht van hedenavond meldt:
Een plaatselijke aanval van den vijand in
de streek ten Oosten van de Blies werd af
geslagen. In dezelfde streek was dc vijan
delijke luchtmacht actief.
(Van onzen Rom. correspondent)
De benoeming van Bastianini tot ambassa
deur te Londen, welke post na het heengaan
van graaf Grandi, die tot minister van Justitie
werd benoemd, onbezet gelaten was, is in Rome
het onderwerp van den dag. Men is algemeen
van oordeel, dat deze benoeming op dit oogen
blik van groot gewicht is, temeer, daar de heer
Bastianini, die onderstaatssecretaris van Bui-
tenlandsche Zaken onder graaf Ciano was, tot
de meest ervarene en soepele Italiaansche di
plomaten behoort.
Ook de Italiaansche bladen stellen het belang
van deze benoeming in het licht, In hun com
mentaren geven zij te kennen, dat deze benoe
ming wijst op een voortzetting van de Ita
liaansche neutraliteitspolitiek.
Over den Russischen inval in Polen geeft de
Italiaansche pers geen eigen commentaar, maar
citeert, naast de Britsche en Russische berich
ten, de persstemmen van de verschillende zij
den, zonder van instemming- met deze of gene
te doen blijken.
Het Katholieke blad „Avvenire d'Italia" is
minder gereserveerd en wijst metnadruk op
het communistische gevaar, dat Europa door
dezen Russischen opmarsch naar het Westen
opnieuw en nader dan ooit bedreigt.
HSINGKING, 19 Sept. (Domei). De eerste
formeele ontmoeting van de Japansche met de
Russische onderhandelaars heeflt Maandag
middag om vier uur plaats gevonden in een tent
halverwege de stellingen der Japanners en Rus
sen.
De volgende overeenstemming wercj bereikt:
1. Beide partijen zullen de tegenwoordige
strijdkrachten niet uitbreiden.
2e. Tusschen de stellingen der beide par
tijen zullen geen strijdkrachten worden ge
plaatst.
Er werd ook een overeenkomst aangegaan
over de uitwisseling van gevangenen en ge
sneuvelden, zooals vastgesteld bij de bespre
kingen tusschen Togo en Molotof.
Dinsdagmiddag om vier uur zou een tweede
bijeenkomst worden gehouden.
WASHINGTON, 19 Sept. (Havas). De
sec: claris van president Roosevelt, Early,
heeft medegedeeld, dat de president Don
derdag a.s. een rede zal houden ter gelegen
heid van de opening der zitting van het
Congres bij dc gemeenschappelijke zitting
van beide huizen in dc Snenaatszaal.
BRUSSEL. 19 Sept. (D.N.B.). Belga meldt
uit Londen, dat de ambassadeurs van Engeland
en Frankrijk te Moskou opdracht hebben ge
kregen te protesteeren. tegen de bezetting van
Pooisch gebied door de Sovjet-troepen.
Hitier hield te Danzig een rede over zijn
politiek.
Wilna werd definitief door de Russen
bezet.
Brest-Litowsk blijft Russisch, terwijl over
Lemberg nog geen beslissing viel.
President Moscicki is te Czernowitz in
Roemenië aangekomen.
Aanbieding der Rijksbegrooting voor
Korte bijeenkomsten van de Eerste en
de Tweede Kamer.
Mr. J. R. H. van Schaik nummer een op
de nominatie voor het voorzitterschap
der Tweede Kamer.
Een verbod is uitgevaardigd in Neder
land, in het openbaar vlaggen van
vreemde mogendheden te plaatsen of te
houden.
Weer uitvoerverboden afgekondigd, o.m.
voor koffie, thee, cacao en chocolade.
New-Yorksche beurs:
vast..
O
stemming zeer
De kaart van Europa wijzigt zich
gedurig. Onze kinderen hebben een
heel anderen atlas te bestudeeren dan
welken wij in onze schooljaren ge
bruikten en de jeugd van heden moet
examen doen in een geografie welke
alreeds veranderd is sedert diezelfde
jeugd op de schoolbanken kwam. „Al
les is verschijning, alles is verdwijning
op de levensbaan" peinsde de dichter.
Het leven is een kamp van goed en
kwaad, een pelgrimsreize vol beproe
vingen, een schouwtooneel vol wisse
lingen. Een angst en een troost te
vens: dit alles gaat voorbij. De we
reldkaart verandert, recht en onrecht
kunnen een wisselenden strijd voeren.
Het gaat voorbij. Maar dit ééne blijft:
Gods zekerheid Hij is met ons. Met
zijn Kerk tot de voleinding der tijden
en met ieder van ons in het Sacra
ment des Altaars. Wat ook verschijnt
of verdwijnt, wat ook verandert en
ons ontvaltZijn troost blijft, Zijn
waarheid is onveranderlijk en onver
gankelijk. Zijn belofte is een blijvend
onderpand voor een toekomst van on
eindig geluk, gerechtigheid en heer
lijkheid. In het wankelend „nu"
gloort de zekerheid van Christus-' toe
komst.
