Duitschers en Russen in
den wereldoorlog
Geen vredes-initiatief?
jART OP WIT
De Duitscher gelooft nog steeds niet
aan oorlog in het Westen
Chamberlains week
overzicht
Ongeduldige burgers en
voorzichtige soldaten
Reeds vredespogingen
van 1916 af
K,
Toch vrees voor lucht
aanvallen
Buitenlandsch overzicht
Kerkelijk Leven
DONDERDAG 21 SEPTEMBER 1939
b
Ussen op zoek naar de
ontsnapte duikboot
^stïanini's benoeming
^rbied voor den vijand
God gaf ons kinderen
Wij moeten helpen
hen aan God terug
te geven.
„Slag aan den Weichsel
geëindigd"
Dagorder van generaal
Von Brauchitsch
ZWITSERLAND KRIJGT
EENHEIDSBROOD
De haven van Danzig
heropend
Estlandsche havens
niet geblokkeerd
BISSCHOPSJUBILEUM
MGR. P. HOPMANS
H. H. WIJDINGEN BIJ DE
PATERS MONTFORTANEN
BENOEMINGEN IN HET
BISDOM BREDA
POOLSCHE THEOLOGANTEN
TE TETERINGEN
EERVOL ONTSLAG PASTOOR
A. J. M. VAN MEEUWEN
I
I
I
I
I
I
I11 tegenstelling met de millioenen-
nota's van minister de Wilde, die
"n§ewiKkeld en duister cijfer-
v°rmden, waarin alleen de meer
'dl— rekenmeesters den in elkaar
A-. ïden weg konden vinden, is de
l0enennota van minister de Geer
een overzichtelijke duidelijkheid en
^gesluierd realisme, dat door ieder-
!°ncier moeite begrepen kan worden.
a"t op -wit, voor een ieder leesbaar,
frnancieele toestand van ons land
j -i11 weinig prettig perspectief uit-
3zet, zoodat wij weten waaraan wij
zijn
en waartoe wij moeten zien te
Dat een en ander weinig reden
ijjjte>t behaaglijkheid, spreekt van
111 deze hoogst onbehaaglijke tijden.
°°rlog met zijn gevolgen heeft in
^land vele waarden „umgewertet".
jp. onkele maanden geleden nog hoogst
gr ijk
scheen en was, is terzijde en
r achteren gedrongen door de alles-
"^eldigende eischen van het nieuwe
ertelik. Wat het zwaarst is, moet het
a,rst wegen. Wanneer een huis in
staat, moet men het eerst blus-
en praat men niet meer over de
^zakelijkheid van nieuw behang, ook
angt dit in alle vertrekken met de
'Pon erbij.
LT et huis van den Nederlandschen
Ll Staat staat wel-is-waar nog niet
l[0 in brand, maar er moeten toch
tnj are maatregelen genomen worden
""et zooveel mogelijk te beveiligen
het oorlogsvuur, dat zich nog
lei
'eeds over Europa uitbreidt en nog
,0°rtdurend in hitte zal toenemen. Dat
üe maatregelen niet van het gebrui-
'Jke huishoudgeld kunnen bekostigd
teen zonder dat er genoeg voor het
'ddellijke levensonderhoud overblijft,
Zelfs de meest zuinige huismoeder
Verwonderen. Het verheugt ons,
emdelijk een eind wordt gemaakt
het al te lang en al te kramp-
*11
"iet
"at
"an
vastklampen aan een tot op den
j Ven cent kloppend huishoudboekje en
eindelijk een poging gewaagd wordt
kenen. Bij herhaling hebben wij met
""drang op de noodzakelijkheid daar-
^ngedrongen, en wij vertrouwen
deze pogingen zullen slagen, al zijn
J det met de regeering eens, dat leenen
fakkel ijker en vlotter gegaan zou zijn
^teinder benarde tijden dan die, welke
du moeten beleven. Bovendien ver-
tegt
het ons, dat ook uit de cijfers
11 de millioenennota blijkt, dat het de
'e§E
•an
teering ernst is met het voortzetten
een krachtdadige werkloosheidsbe-
iJding, al moeten onder de huidige
'standigheden verschillende wenschen
^termijdelijk althans voorloopig naar
categorie der vrome worden overge
geven. En tenslotte kunnen wij niet
teers dan met voldoening constateeren,
de regeering het aanhangige voorstel
heffing van een nationale inkom
te- en winstbelasting ingrijpend
'tescht te corrigeeren. De loonbelasting,
i.6 °P allen een gelijken last en dus op
"dinst financieel draagkrachtigen een
terder drukkenden zou leggen, zal
Worden ingevoerd, terwijl de inkom-
belasting, die op het sociaal recht-
Ij 'a"'dige progressiviteit-systeem is ge-
tewd, verhoogd zal worden. Hoe on-
e"zierig het aspect ook is, dat door de
i'dioenennota wordt blootgelegd, men
jte zich gemakkelijker in het onvermij-
^'ike schikken, naarmate men van de
teermijdelijkheid dieper overtuigd en
.terdrongen is, en naarmate men ster-
te Vertrouwen kan, dat ook alleen maar
te Wezenlijk onvermijdelijke niet ver
teen wordt, maar met den vereischten
ted onder de oogen wordt gezien.
Kopenhagen, 21 Sept. Drie Russische
techepen, zes kruisers, 50 duikbooten en een
h°°t aantal vliegtuigen zijn uit de vlootbasis
.testadt vertrokken, naar Reuter zegt, blijk-
r rnet het doel de Poolsche duikboot „Orzel'
zoeken welke onlangs üit Tallinn is ont
tept.
A „Orzel" heeft volgens den correspondent
de „Berlinske Tidende" te Stockholm voor
16 maanden proviand aan boord.
JENDEN, 21 Sept. (Reuter). In haar com-
kteaar op de benoeming van een nieuwen
hteanschen ambassadeur schrijft de „Times":
to keuze van Signer Bastianini is een groot
Ijtebliment voor dit land. Zijn persoonlijke kwa
kte en, zijn positie in den Italiaanschen staat
eh het tot een uitstekende keuze voor dezen
tegrijken en verantwoordelijken post.
^en schrijft ons uit Hamburg:
het centrale kerkhof te Cuxhaven is het
j telijk overschot van den Engelschen vlieg-
i'gUiarconist Kenneth George Day, wiens
tetujg op 4 September bij den aanval op
teb-aven werd neergeschoten, begraven. Op 14
tet- werd het lijk van dezen Engelschen vlie-
i, door een vrachtschip tusschen de vuursche-
C Elbe I en II opgevischt. De begrafenis had
[„tets met alle militaire eer. Ook de vesting-
Ij., mandant van Cuxhaven en vele marine-of-
|6"ei'en waren erbij aanwezig. De kist was met
Enge^sche vlag bedekt en getooid met bloe-
lt„t" en groen. De marinepredikant hield een
"„te rede, waarin hij erop wees, dat deze En-
,,tehe marineman in een eerlijken strijd ge-
h en is. „De oorlog', die tusschen Duitschland
Engeland gevoerd wordt, mag bitter zijn,
.ter - -
BERLIJN, 21 Sept. (D.N.B.). Generaal Von
Brauchitsch, opperbevelhebber van het Duit-
sche leger heeft Woensdag de volgende dag
order tot het Duitsche leger gericht:
„Soldaten. De groote veldslag in de bocht
van den Weichsel is geëindigd. Het Pool
sche leger is vernietigd. De operaties tegen
Polen zijn daardoor afgesloten. In nog geen
drie weken is de militaire beslissing aan het
Oostelijk front verkregen.
Soldaten van het Oostelijk front. In een
prachtigen overwinnenden opmarsch hebt gij
het Poolsche leger verslagen. Noch pantser-,
noch betonwerken, noch rivieren zonder brug
gen, noch vernielde wegen, noch de zich taai
en hardnekkig verdedigende vijand, noch de
laffe arglistige aanvallen konden het leger te
genhouden. De energieke en dikwijls door een
numeriek sterkeren tegenstander gedane aan
vallen zijn op uw vastbeslotenheid uiteenge
spat.
Soldaten van alle diensten, graden en wapens
hebben een gelijk aandeel aan de successen.
In trouwe wapenbroederschap met het lucht-
wapen, dat al zijn krachten inspande om het
leger te helpen, en welks genaaelooze actie op
doorslaggevende wijze heeft bijgedragen tot
een snel resultaat bij den strijd te land, zijn
groote daden verricht.
Buitengewoon hooge eischen zijn gesteld aan
de bevelhebbers en de troepen. De prestaties
hebben de verwachtingen nog overtroffen. De
hooge waarde van het Duitsche leger is steeds
bepaald door energie, verantwoordelijkheids
gevoel der leiders, nooitversagende plichtsver
vulling en bereidwilligheid tot actief optreden
van den troep. Dat was een heilig van de voor
vaderen stammend soldaten-erfdeel, overgeno
men door het jonge nationaal-socialistische le
ger.
Elk uwer, officier, onderofficier en soldaat,
heeft bewezen, dat hij die nalatenschap van
een gToot verleden trouw bewaard heeft.
Soldaten van het Westelijk front. Het is aan
uw afweer te danken, dat de operaties in het
Oosten niet gestoord door den tegenstander in
het Westen verloopen zijn. Door uw sterke
bescherming heeft het opperbevel vrijheid in
den rug behouden, om het zwaartepunt van
de oorlogvoering naar het Oostelijk strijdtoo-
neel te verleggen. Rustig en zeker kon het hier
een snelle militaire beslissing bereiken. Want
wij allen wisten, dat wij, bij onzen harden
strijd tegen het Oosten, in het Westen niet
slechts door beton en staal werden beschermd,
maar dat hier Duitsche soldaten stonden, on
wrikbaar bereid, ons voor alle gevaren te be
schermen en elke bestorming te trotseeren.
Soldaten van het leger, gij hebt in Oost en
West een schitterend getuigenis afgelegd van
den geest en de kracht van het Duitsche leger,
en onze tegenstanders moeten wel weten, dat
de Duitsche soldaat, indien de verdediging' van
de levensrechten van het Duitsche volk het
blijft eischen en de Fiihrer het beveelt, in den
zelfden geest zal strijden en overwinnen."
BERN, 21 Sept. (Stefani). Op 1 October zal
in Zwitserland eenheidsbrood worden inge
voerd.
Woensdagmiddag werd te Utrecht in het Rembrandt-Theater de spoorweg-revue
opgevoerd, welke door zeer veel genoodigden, onder wie veel autoriteiten, werd
bijgewoond. Onze foto geeft een beeld van de overvolle zaal tijdens de groote
huldiging der spelers door den heer Schiferli
Men schrijft ons van de grens:
Opgewekt en monter keerde Woensdagmorgen
een fabrikant uit Reichenau in Sudetenland
naar zijn Heimat terug. Hij had aan bestellin
gen in glaswaren voor 40.000 Mark bij zich, re
sultaat van een 2-daagsch verblijf in Neder
land. Hij had gelogeerd in een hotel in Rotter
dam, maar de rede van Hitler had hij niet ge
hoord, daar moesten ze in dat hotel niets van
hebben. Vergenoegd stapte hij met een kaasje
40 plus van 5 pond onder den arm in den trein,
welke hem naar Duitschland terugbracht.
De Duitsche handelsrelaties met Nederland
worden door Duitschland bijzonder bevorderd
en met de deviezen-voorschriften wordt de hand
gelicht. De Duitsche reizigers zijn allen ruim
schoots van Nederlandsch geld voorzien, dat ze
aan het Duitsche grensstation kunnen krijgen,
waarbij hun 0.73 per Mark wordt uitbetaald.
Duitschers met 50 a 60 bij zich zijn geen
zeldzaamheid, in tegenstelling met voor een
week toen ze klaagden, dat ze maar 10 Mark
mochten meenemen.
De uit Duitschland komende reizigers zijn
allen onder den indruk van Hitlerss rede. Zij ge-
looven niet aan een oorlog met Frankrijk en
Engeland, die«volsens hen nog niet bestaat en
ook niet komen zal. En als Engeland het mocht
wagen, zoo vertellen ze met groote zelfverzeke
ring, om één bom te werpen op welke Duitsche
stad ook, dan zullen een leger van Duitsche
machines een vracht bommen op Londen doen
neerdalen, want, zeggen zij, in Wilhelmshaf en
staan 500, in Cuxhafen 700 en in ondergrond-
sche hangers op de Lüneburgerheide 1200 bom
menwerpers klaar, om binnen twee uur vergel
dingsmaatregelen te nemen.
En het klopt met de Duitsche propaganda in
pers en radio: Frankrijk wordt beklaagd en En
geland veracht.
Inmiddels worden de verduisteringsvoorschrif
ten opnieuw ingescherpt en is het verblijf op
de openbare straat des avonds, als men er niets
te maken heeft, strafbaar geworden. De vrees
voor Engelsche luchtaanvallen wordt met den
dag grooter. De Hitlerjugend is reeds door
eigen voorschriften gebonden, thuis te blijven.
De oefeningen eindigen voor 't vallen van den
avond en daarna is huisarrest het parool. An
dere jeugdige personen tusschen 15 en 17 jaar
worden eenvoudig door de surveilleerende poli
tie en partijfunctionarissen opgepakt en naar
huis gestuurd. We meldden dezer dagen var.
groote volksverzamelingen des avonds voor en
in het station te Münster. Hieraan is nu door
den politiepresident een einde gemaakt. Het is
thans verboden zich zonder reden des avonds
in de vestibules van het station, op het sta
tionsplein of in de daar langs loopende breeds
Adolf Hitlerstraat te bevinden. Diezelfde poli
tiepresident heeft een verordening uitgevaar
digd, waarin den ingezetenen bevolen wordt,
binnen 24 uur, dus voor den avond van 21 Sept.,
alle stoepen met houdbare, witte verf te ken
merken. Eveneens is opnieuw de aandacht ge
vestigd op het verbod, des avonds den weg te
nemen door de parken, daar talloozen in de
daar gemaakte dekkingskuilen zijn gevallen.
Te Hamburg, Bremen en Lübeck is de regel
matige scheepvaart over zee op Danzig her
opend; Danzig is daarmee uit zijn isolement
verlost. Verder worden de scheepvaartverbin
dingen tusschen Danzig en Zweden en Danzig
en de Baltische en Russische havens weer ge
opend, zoodat de haven van Danzig weer haar
oude karakter terug krijgt.
TALLIN, 20 Sept. (D.N.B.) Het agentschap
Elta deelt mede, dat het gemachtigd is de be
wering tegen te spreken, dat de Russische vlooi
de Estlandsche havens zou hebben geblok
keerd. De volkscommissaris voor Buiten' andsche
Zaken, Molotof, heeft den Estlandschen gezant
te Moskou doen weten, dat de Russische vlooi
as achtervolging van de uit Tallin ontsnapte
Poolsche duikboot Orzel in de Finsche bocht
zal beginnen. De Estlandsche vloot is reeds be
gonnen met een energieke achtervolging.
mag er niet toe leiden, dat de Duitscher
eerbied voor den Engelschen mensch en
öuitsche soldaat zijn eerbied voor zijn En-
sehen tegenstander verliest." De vesting-
tehandant van Cuxhaven legde een krans op
"tear neer,
Het ziet er naar uit, dat de verwachting, die
eenige dagen geleden nog vrij algemeen ge
koesterd werd, nl. dat na de beëindiging van
de groote oorlogsoperaties in Polen een vredes
voorstel zou worden gedaan, zij het direct door
Berlijn of als middelaar door Rome, niet zal
worden vervuld. Bijna even algemeen als die
verwachting zelf was trouwens ook de over
tuiging, dat zulk een voorstel geen kans van
slagen had. En het ziet er nu naar uit, dat
niemand zich geroepen voelt om met zulk een
initiatief voqr den dag te komen.
Hitier heeft zich in zijn rede beperkt tot de
opmerking, dat de Engelschen en Franschen,
nu Polen verdwenen is, geen reden tot oorlog
meer hebben, daar er niets meer te garandeeren
valt. Een compromis-voorstel, zooals veelal ver
wacht werd, op den grondslag bijv. van annex
atie van Danzig en den Corridor en volks
stemming in Silezië, kon ook Hitier niet meer
doen sinds door den inval der Russen Polen
geheel en voor Hitier onherstelbaar vernietigd
was.
Op Hitiers opmerking is het Britsche ant
woord spoedig gevolgd. De Engelsche voorlich
tingsdienst gaf het Dinsdagavond reeds; gisteren
heeft Chamberlain bij zijn weekoverzicht in
het Lagerhuis lakoniek verklaard, dat de rede
van Hitier „geen wijziging brengt in den toe
stand". Overigens sprak Chamberlain met de
woorden van een Poolsch generaal de verwach
ting uit, dat Polen zal herrijzen, en noemde
als het algemeene doel van Engeland in den
strijd het volgende: „Europa te verlossen van
een voortdurenden en steeds terugkeerenden
angst voor een Duitschen aanval en de volken
van Europa in staat te stellen hun onafhanke
lijkheid en hun vrijheden te bewaren." Is dit
slechts in de bewoordingen een variatie op de
„vernietiging van het Hitlerdom" of is het
ook zakelijk een kleine wijziging? Al moet men
op alle nuances letten, toch lijkt dit laatste
ons niet waarschijnlijk.
Van belang voor de kansen van een vrede door
compromis was nog de passage in Chamberlains
rede, waarin hij tegensprak, dat de Fransche
regeering destijds zou hebben ingestemd met
Mussolini's op het laatste oogenblik gedane
bemiddelingsvoorstel, terwijl alleen de Engelsche
regeering het zou hebben afgewezen. Volgens
Chamberlain hadden beide regeeringen een ge
lijke houding aangenomen. Daaruit volgt dan
tevens, dat een poging om Parijs toegankelijk
te maken voor een compromis, dat Londen niet
wil overwegen, geen kans van slagen heeft.
Voor de mogelijkheid van een vredes-initia
tief zijn uiteraard de stemmen te Rome, waar
dat initiatief eventueel het licht zou moeten
zien, van bijzonder belang. Nu heeft inderdaad
het meerendeel van de Romeinsche pers, zoo
als Giornale d'Italia en Tribuna, de meening
uitgesproken, dat de oorlog voor Frankrijk en
Engeland zijn doel verloren heeft en dus beter
kan worden afgeblazen. Ook deze bladen uiten
die opinie echter zonder veel nadruk, en een
groot Romeinsch ochtendblad, de Messagero
(vroeger, toen de pers nog niet gelijkgeschakeld
was, zeer Franschgezind) spreekt reeds de over
tuiging uit, dat de kans op een stopzetten van
den oorlog „meer een wensch dan verwachting
is". Op een bemiddelaarsrol van den Duce ont
breekt elke zinspeling. Blijkbaar ziet Mussolini
dus ook geen uitweg; een compromis op de basis
van een vernietigd en grootendeels Russisch
geworden Polen kan hemzelf ook niet aanlok
ken. Italië werkt intusschen blijkbaar met ijver
aan de bevestiging van zijn neutraliteit. En
zoowel de benoeming van Bastianini tot am
bassadeur te Rome als vooral de gisteren ge
publiceerde GriekschItaliaansche overeen
komst tot wegneming van elke ongerustheid
aan de GriekschAlbaneesche grenzen door
wederzijdsche terugtrekking der daar gelegerde
troepen wijst erop, dat die neutraliteit geen
anti-Britsch gezicht heeft. Griekenland immers
is Engelands nauwste verbondene op den Bal
kan en een goede GriekschItaliaansche ver
houding is niet vereenigbaar met een Britsch
Italiaansch conflict.
Rusland, dat te Moskou den Turkschen mi
nister van Buitenlandsche Zaken ontvangt,
Duitschland van de RoemeenschPoolsche
grens heeft afgesneden en ook met Joegoslavië
onderhandelingen zou willen aanknoopen, en
Italië zijn beide naarstig aan het werk om
hun invloed in het Oosten te versterken of te
bevestigen. In Rome spreekt men van een blok
van neutrale Balkanlanden. Wellicht zoekt
Italië langs dezen weg den oorlog tusschen
Duitschland en de Westersche democratieën te
localiseeren, zijn eigen neutraliteit vaster te
verankeren, en, nu de Duitsche „Drang nach
Süd-Osten" door Rusland in toom gehouden
wordt, zijn eigen invloedssfeer in Zuid-Oost-
Europa te verzekeren. Of dit een duurzame dan
wel slechts een voorloopige doelstelling der
Italiaansche politiek is, moet de toekomst leeren.
Uit Chamberlains rede moeten wij nog een
vermaning naar voren brengen, die hij richtte
tot sommige ongeduldige burgers. „De regeering
zal zich niet laten meesleepen zei hij in
avonturen, welke niet zijn goedgekeurd door
onze militaire raadgevers. Er is geen offer,
waarvoor wij zullen terugschrikken, er is geen
operatie, welke wij niet zullen ondernemen, op
voorwaarde, dat onze verantwoordelijke raads
lieden, onze bondgenooten en wijzelf overtuigd
zijn, dat het een bijdrage is tot de overwinning.
Wat wij evenwel niet zullen doen is ons stor
ten in avonturen, welke weinig uitzicht geven
op succes, welke onze krachten uitputten en de
uiteindelijke overwinning verschuiven."
Ook de Fransche regeering heeft reeds een
dergelijke vermaning moeten richten tot de
genen, die den oorlog niet „echt" genoeg vinden.
Ditmaal zijn het blijkbaar da burgers, die om
een „frisch-fröhlichen" oorlog roepen. Helaas
zullen zij hun zin nog wel krijgen,
In den wereldoorlog hadden de geassocieerde
mogendheden zich plechtig verbonden, geen
afzonderlijken vrede met de centralen of met
een van hen te sluiten. Deze overeenkomst
werd reeds in September 1914 gesloten. Het is
begrijpelijk, dat Duitschland in den loop der
oorlogsjaren trachtte, deze overeenkomst te niet
te doen. Het probeerde met alle middelen tot
een afzonderlijken vrede en ten gevolge daar
van tot een algemeenen vrede te komen. Het
gunstigste land daarvoor was Rusland. De we
reld heeft pas na den wereldoorlog over deze
bemoeiingen uitsluitsel gekregen, welke zich
voornamelijk in Stockholm hebben afgespeeld.
Op het einde van Maart 1916 kwam de (later
in den inflatietijd beroemd geworden) groot
industrieel Hugo Stinnes in contact met den
Japanschen gezant te Stockholm. Zooals be
kend, behoorde ook Japan bij de coalitie tegen
de centralen. Bij het onderhoud met den Ja
panschen gezant was ook de Duitsche gezant
von Lucius tegenwoordig. Deze verklaarde te
weten, dat Rusland niet afkeerig was, vrede te
sluiten, wat, werd die neiging in de daad om
gezet, voor Japan de beste aanleiding en gele
genheid zou zijn, eveneens vrede te sluiten. De
Japanner verklaarde, dat zijn, land geen voor-
barigen vrede noodig had en dat hij er van
overtuigd was, dat ook Rusland zich zou hou
den aan zijn verplichtingen, voortvloeiend uit
de overeenkomst van September 1914. Von Lu
cius repliceerde, dat, wanneer niemand het ini
tiatief nam ter inleiding van vredesonderhan
delingen, er heelemaal geen mogelijkheid be
stond, om den vrede te herstellen. Hij en Stin
nes stelden voor, dat er vertrouwelijke onder
handelingen tusschen Japan, Rusland en
Duitschland te Stockholm zouden plaats heb
ben. Om Japan te verlokken, bood Duitschland
aan Japan zijn Chineesche concessie Kiautschau
aan. De Japanner beloofde den inhoud van het
gesprek naar Tokio te seinen en zijn Russischen
collega er van in kennis te stellen. De Russen
bleken echter heelemaal nog niet tot vrede ge
neigd en de „vertrouwelijke" mededeelingen van
den Japanschen aan den Russischen gezant te
Stockholm waren na eenige dagen reeds geen
geheim meer. Duitschland droeg de schade.
Nog ongelukkiger verliep een onderhoud, dat
de latere Russische minister Protopopof had
met het lid van het Duitsche gezantschap te
Stockholm, Dr. Warburg. Deze Duitsche diplo
maat ging meteen hoog te paard zitten, ver
klaarde dat Duitschland levensmiddelen en
grondstoffen genoeg had en dat het voor Rus
land geen zin had, om verder nog oorlog met
Duitschland te voeren. Hij eischte grenswijzi
gingen in Koerland en een zelfstandig Polen,
bestaande uit Russische en Oostenrijksche ge
bieden. Het bekend worden van dit onderhoud
verwekte in Rusland sensatie en Duitschland
droeg weer de schade.
In September 1916 scheen Rusland gewilliger
te worden, om met Duitschland vrede te slui
ten. Ministerpresident van Rusland was toen
Stiirmer. In Berlijn werd bekend, „dat bepaal
de kringen te St. Petersburg genoeg hadden van
den oorlog en gaarne vrede zouden sluiten met
Duitschland." Daartegen verzette zich echter
het invloedrijke lid van de Doema, prof. Miljoe-
kof, die echter Stiirmer in het openbaar niet
dorst aan te grijpen, ofschoon het geen geheim
was, dat Stiirmer op vrede aanstuurde. De ge
legenheid, Stiirmer ten val te brengen, kwam
pas, toen de zelfstandigheid van (Russisch) Po
len door Berlijn en Weenen werd geproclameerd.
De Doema verdacht Stürmer terecht er van,
dat hij den vrede wilde betalen met de zelf
standigheid van Polen. Hij kreeg heel de Doema
en de meerderheid van het Kabinet tegen zich
vooral toen Miljoekof voorlezing deed van de
vleiende beoordeelingen van Stürmer's per
soonlijkheid in de Duitsche pers. Stürmer's po
litieke doodvonnis was toen geteekend. De Rus
sische gezant Nekloedof te Stockholm, die ook
wel den vrede wenschte, liet in Berlijn weten
hoe dom het was om persoonlijkheden, die wel
willend tegenover Duitschland gezind waren,
openlijk in de pers te prijzen, omdat daardoor
zoowel die persoonlijkheden als de vredespo
gingen werden gecompromitteerd en gesaboteerd.
In Januari 1917 stond in Rusland de revolu
tie voor de deur. De Tsaar had zich onmoge
lijk gemaakt door zelf het opperbevel over het
leger op zich te nemen, tengevolge waarvan hij
de schuld kreeg van de talrijke nederlagen.
Daarbij regeerde de tsaar autocratischer dan
ooit. Alle grootvorsten had hij van het hof
verwijderd. De oudere, trouwe officieren waren
bijkans allen gesneuveld. De jongere officieren
behoorden tot de partij van Miljoekof. De tsaar
stond alleen en was geneigd tot vrede. Bij het
volk was in den strijd om de binnenlandsche
hervormingen het verlangen naar vrede op den
achtergrond geraakt. Toen Engeland (de En
gelsche ambassadeur te St. Petersburg, Bucha
nan speelde hierbij de hoofdrol) bemerkte, dat
het Russische Hof vrede wilde sluiten, liet het
den tsaar los en de revolutie brak uit.
Het nieuwe Rusland, eerst onder Miljoekof,
dan onder Kerenski, was zeer wankel geconso
lideerd. Vooruitziende Duitsche Rijksdagsafge
vaardigden lieten den Rijkskanselier von Beth-
mann Hollweg weten, dat het land, hetwelk
thans Rusland zou helpen, zich in het binnen
land te consolideeren, de grootste troef voor de
toekomst in handen zou hebben. Het nieuwe
Rusland mocht in Duitschland niet zijn vijand
zien. De Rijkskanselier was het daarmede eens
en hield in den Rijksdag een rede in den zin
der door de afgevaardigden verkondigde mee
ning. De Petersburgsche regeering verspreidde
een proclamatie, waarin velen in Duitschland
een „verhuld vredesaanbod" meenden te ont
dekken. De regeering verklaarde in die procla
matie, dat zij het eigenlijke nationale Rus
land van den vijand wilde bevrijden, dat zij
Polen volle vrijheid schonk en afstand deed
van annexaties. Von Bethmann Hollweg was
ook van meening, dat Rusland tot vrede was
geneigd en stelde voor milde vredesvoorwaar
den te stellen. Generaal Ludendorff was daar
echter absoluut niet voor te vinden en schakel
de de Rijksregeering voorloopig uit door te
verklaren, dat er eerst wapenstilstand moest
worden gesloten en dat dit uitsluitend en al
leen tot de bevoegdheden van het Groote
Hoofdkwartier behoorde. Ludendorff stelde
draconische voorwaarden voor een wapenstil
stand: vrije doorgang door de Dardanellen, voor
goed afzien van de verovering van Constanti-
nopel, een vrij (Russisch) Polen, een herstel der
oude grenizen van 1914. Hij wilde ook nog
Koerland en Litauen hebben, was echter bereid
afstand te doen van oorlogsschattingen. De al-
Duitschers vonden dit alles belachelijk weinig
en vergiftigden in hun pers zooveel als mo
gelijk was de atmosfeer. De Russen wisten nu,
wat zij van de Duitschers te verwachten had
den en verloren den lust, om vrede te sluiten.
Russische gedelegeerden, die aan het Oostfront
zouden komen, lieten zich niet zien. Alle vredes
pogingen leken vergeefsch geweest.
Maar daar brak in November 1917 de bolsje
wistische revolutie uit onder leiding van Lenin
en Trotzki, die in een geplombeerden spoorwa
gen van Zwitserland naar Rusland waren ver
voerd onder de auspiciën van generaal Luden
dorff.
De regeering-Lenin had eerst het plan, on
derhandelingen te beginnen met de meerder
heidspartijen van den Rijksdag, kwam dan van
dit plan terug en stelde directe besprekingen
voor tusschen regeering en regeering. Deze be
gonnen einde November 1917 en leidden tot het
sluiten van een wapenstilstand. De nieuwe Rus
sische machthebbers gingen van het standpunt
uit, dat er zoo spoedig mogelijk een alge
meene vrede r-"'-:t worden gesloten.
Mathias Erzberger deelt in zijn „Erlebnisse
im Weltkrieg" (p. 239) mede, dat, om dezen
algemeenen vrede te bereiken, Trotzki van den
Raad der volkscommissarissen de opdracht
kreeg, zich ook tot den Paus te wenden met het
verzoek „zijn invloed op de katholieke landen
aan te wenden in den zin van een onmiddellijk
sluiten van den vrede".
De Russen wilden dus, trots de hevige pro
testen der Entente, een separaten vrede met de
centralen. om daardoor langs den kortsten weg
te geraken tot den algemeenen vrede.
Over de moeilijke vredesonderhandelingen
tusschen Duitschers en Russen te Brest-Li-
towsk, welke bij de huidige gebeurtenissen weer
de grootste belangstelling verdienen, in een
volgend artikel.
W. F.
Op 1 November as. zal het 25 jaar geleden
zijn, dat aan mgr. Hopmans, bisschop van Breda,
de H. Bisschopswijding werd toegediend. In
verband met de tijdsomstandigheden zal de
feestelijke herdenking slechts een zeer beschei
den karakter dragen. Op Allerheiligen zal door
den jubilaris een pontificale H. Mis worden
gecelebreerd in de Kathedraal. Voor priesters
en geloovigen zal er op Zondag 5 November van
11 tot 1 uur gelegenheid zijn om mgr. P. Hop
mans persoonlijk geluk te wenschen. Het Ka
thedraal Kapittel zal een jubileumgave, door
priesters, religieuzen en geloovigen bijeenge
bracht, ter beschikking yan den bisschop stellen,
te besteden voor de noodwendigheden van het
Bredasche Bisdcm.
Zondag 24 September zullen door Z. H. Exc.
Mgr. A. F. Diepen, Bisschop van 's-Hertogen-
bosch, in de kapel van het Scholastikaat te
Oirschot H.H. Wijdingen worden toegediend
aan 45 Fraters Montfortanen.
Het H. Diaconaat aan de eerw. Fraters F.
Hoogjand uit Haarlem, W. van Eunen uit
Vaals en J. Habets uit Schaesberg.
Het H. Subdiaconaat aan de eerw. Fraters
J. Smeets uit Valkenburg, A. van Zwieten uit
Rotterdam, E. Mevis uit Geleen, J. van den
Boorn uit Maastricht, J. Lataster uit Schaes
berg, C. Peters uit Beek, A. de Waard uit Ber
gen, P. Rutten uit Grotenrath, W. Vossen uit
Bunde, J. Bertrand uit Wijlre, M. Bude uit
Beek (L.) en W. Frencken uit Roermond.
De Mindere Orden aan de eerw. Fraters L.
Terstroet uit Den Haag, J. Gundry uit Aarhus
(Denemarken), L. Smeets uit Doenrade, P.
Weijnen uit Maastricht, H. van Bergen uit
Mesch, J. van Benthem uit Oldenzaal, A. Coen-
jaerts uit Gulpen, H. Cruyen uit Spekholzer-
heide; A. Schellart uit Den Haag, H. Reynders
uit Reymerstock, R. Dijker uit Maastricht. J.
Hoeberichts uit Dunde, G. Meels uit Sweykhui-
zen en A. Voncken uit Beek.
De Tonsuur aan de eerw. Fraters F. Bonnier
uit Rotterdam, N. Sijm uit Zwaag, W. Brouns
uit Gulpen, H. de Kroon uit Oirschot, J. Camps
uit Eijsden, J. Kerssemakers uit Meerssen, F.
Geraeds uit Schinveld, F. Ghijsen uit Meerssen,
J. Jongen uit Schaesberg, M. Vroemen uit
Beek, J. de Kever uit Ravenstein, H. Frehen
uit Waubach, L. Collijn uit Gulpen, H. Rama
kers uit Bocholtz, Th. Witsiërs uit Heerlen en
C. van Kesteren uit Sassenheim.
Z. H. Exc. mgr. P. Hopmans, bisschop van
Breda, heeft aan den zeereerw. heer B. A. Smoor
op diens verzoek eervol ontslag verleend als
pastoor te De Heen, gemeente Steenbergen, en
benoemd tot pastoor te De Heen den zeereerw.
heer Jos. de Koek, kapelaan te Oosterhout.
Verder heeft de bisschop van Breda aan den
zeereerw. zeergel. heer dr. L. Derikx O. Praem.,
pastoor en deken van Roosendaal, op diens ver
zoek eervol ontslag verleend uit de kerkelijke
bediening. Tot deken van het Dekenaat Roosen
daal is benoemd de zeereerw. heer H. J. A. van
Mierlo, pastoor van de St. Jozefparochie te Roo
sendaal; tot pastoor van de St. Jan te Roosen
daal de weleerw. heer A. A. Romme O. Praem.,
tot kapelaan te Oosterhout de weleerw. heer
Brule uit Gilze, tot kapelaan aan de St. Jan
te Roosendaal de weleerw. heer Corn. Mathe.
kanunnik uit de abdij van Tongerloo, tot ka
pelaan te Gilze de weleerw. heer P. de Leeuw
uit Steenbergen, tot kapelaan te Steenbergen
de weleerw. heer A. M. C. Lazeroms uit Zundert,
tot kapelaan te Zundert de weleerw." heer L.
Madesoone uit Chaam en tot kapelaan te Chaam
de onderpastoor Stevens, werkzaam in het
Aartsbisdom Mechelen.
In het missiehuis te Teteringen zijn 28 Scho
lastieken van de Poolsche Provincie van het
Gezelschap van het Goddelijk Woord gearri
veerd, om daar hun theologische studies voort
te zetten.
De Poolsche Provincie van het Gezelschap
van het Goddelijk Woord heeft in Polen vier
huizen, n.l. een gymnasium in Gorna Grupa,
een noviciaat in Chludowo, een gymnasium in
Rybnik en in Bruczkoff, waar in totaal 29 pries
ters en 57 broeders werkzaam zijn. Het aantal
leerlingen van deze drie scholen voor middel
baar onderwijs bedraagt 397, terwijl in het no
viciaat 23 priester-candidaten en 26 broeders en
18 postulanten hun opleiding ontvangen.
Naar wij vernemen zal de zeereerw. heer A.
J. M. van Meeuwen, sinds 1935 pastoor te Bos
koop en voordien pastoor van Heiloo, zich gaan
vestigen in het St. Nicolaasgesticht te Lutje
broek,
I
I
