wanneer bij ons?
Waarom faalde het Poolsche
luchtwapen
PLICHT OF PANIEK?
De aanslag in Boekarest
Het voorspel van
den oorlog
WEK UW LEVER-GAL OP
Verschrikkingen van
den luchtoorlog
Zijn wij voorbereid?
Amerika 's neutraliteit
Een rede van
Daladier
K
H
DE IJZEREN WET VAN
DE OVERMACHT
De R.K. Jeugdbeweging helpt U Uw kinderen behoeden
Zondag 24 September PIJLTJESDAG
Buitenlandsch overzicht
VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1939
^ieuw Engelsch Witboek bevat
belangwekkende gegevens
AUSTRALISCHE OORLOGS-
LEENING
Hongaarsche troepen
in Polen?
Arrestaties in de
Boekowina
Geheime zender werkt
van Mexico uit
Spaansche oorlogs
bodems varen uit
Hore Belisha uit Parijs
teruggekeerd
Polen zagen vergeefs uit
naar Britsche hulp
SIRb
B'i herhaling hebben wij moeten
signaleeren, dat de N.S.B.-pers
heri ZiCk onder de huidige omstandig
er 011 buitengewoon onvaderlandlievend
gesoh°r onze neuti"aliteit zelfs gevaarlijk
tiiet veroorloofde. Wanneer daarin
■fier» 611 sP°edigste verandering zou ko-
.leek ons het nemen van overheids-
V6r le§elen onvermijdelijk in het zui-
^■.e a^erneene landsbelang. Wat hebben
Ve i'an schoone en opofferingsgezinde
Ecjlg aiiugen van de nationaal-socialisti-
8te0 ^amei'leden ten aanzien van loyalen
persn aan de regeering, indien de N.S.B.-
llQ] ,21ch in de practijk daaraan niet
fen 6n ze^s die Kamerleden deraillee-
jje, de rail, die zij zelf uit vrijen wil
(0g en gekozen, zooals zij b.v. deden,
a zij minister Albarda wilden be
ltin e'en zooals zij het sociaal-de-
hehKatiSChe Kamerlid Albarda steeds
hebt,5*1 behandeld? Aan woorden
veel te
fyik' nU 0rn ^ac^en' In Ktdië, waar de
gedachte tegenover de mogelijkheid
}js een Japansche bedreiging op vele
Uit ~6rS een heilzamen invloed heeft
ttiif,e°efend> heeft de gewestelijke com-
'ede°ariS der NSB- te Bandoeng tot de
,n dezer partij een oproep gericht,
«e als volgt luidt:
•Kameraden,
jje i Weten, dat ons volk in gevaar ver
late' Onze liefde voor ons volk en ons
v onze verbondenheid aan ons
jjer^enhuis, doen ons slechts één plicht
wij van die zijde reeds
veel en veel te weinig gehad, het
'den: Alles voor het vaderland.
heb besloten, mijn kameraden, dat
gedurende den tijd dat oorlogsgevaar
'e grenzen bedreigt onzerzijds geen
°bzi
foliti
Al
flagen
leke strijd zal worden gevoerd.
°ns weten en kunnen zij in deze
en l' n°S meer dan tevoren, gericht op
va ®ewijd aan versterking van den geest
nationale eenheid in al onze volks-
ill dl viizjC VUi
^booten. Wij staan dit herhalen wij
als één man achter het gezag.
Kameraden, kent uw plicht, toont dat
j goede vaderlanders zijt."
(w.g.) C. BOLDINGH
Wanneer zal de heer Mussert voor
ons land eenzelfde besluit af-
kondigen? Het moge misschien
let strooken met het leidersprincipe, dat
ge
6eu
Algemeen Leider het voorbeeld van
gewestelijk commissaris der bewe-
JA volgt, maar de Algemeen Leider
atl, dunkt ons, van dezen gewestelijken
0lhmissaris wel iets leeren. De tijden
kle
-.«s
Jn te ernstig en te gevaarlijk voor
vinzielig politiek gehakketak en gezag-
dermij nend gestook en gekrakeel, en
'j zeggen het met volle instemming den
^Westelijken commissaris der N.S.B. te
ahdoeng na: Goede vaderlanders, die
ah plicht kennen, staan als één man
jjchter het gezag. Wie zich aan dien
tWwijsbareti pliclit onttrekt en zelfs in
JNd daarmee handelt, sluit zich zelf
biten de gemeenschap der goede vader-
teders en verdient daarbuiten te worden
bloten.
22 Sept. Te Londen is een nieuw
sj, oek uitgegeven over het diplomatieke voor
tel Van den "oorlog, waarvan Reuter hét vol-
d uittreksel geeft:
„^genomen is o.m. het Duitsche antwoord
jl het Britsche ultimatum van 3 September
te Voorts behelst het de Engelsche en Duit-
e mededeelingen uit den tijd voor den oorlog.
&üu genoeinde Duitsche antwoord zegt: „De
te-10 regeering en het Duitsche volk wei-
jtn de eisehen in den geest van een ulti-
bn dat gesteld is door de Britsche regee-
lyte aanvaarden, laat staan na te komen.
|[J zullen iedere agressieve actie van den
9J van Engeland met dezelfde wapens be
hoorden en in denzelfden vorm".
3r) t Duitsche memorandum, dat om 11 uur
tj aan Hendfcrson werd overhandigd, dus twin-
J'hinuten na het verstrijken van de tijd-
Jlet van het Britsche ultimatum, verklaarde
te' de Britsche regeering het vorstel van
bjh 0lini> dat n°S in staat geweest zou kunnen
den vrede te redden, had verworpen. De
KnChe regeering draagt derhalve de verant-
J°rdelijk; voor al het ongeluk en de ellende
thans over de volkeren is gekomen en op
ouaat uvti nun i/v,
^6 der de vele opmerkelijke bijzonderheden,
te het Witboek publiceert, bevindt zich o.m.
e> dat Hitler in het onderhoud, dat hij op
Augustus met Henderson had, vroeg of
ltw61and bereid zou zijn een bondgenootschap
öuitschland te aanvaarden,
te een vroeger onderhoud zeide Hitier te-
VHenderson, dat Engeland hem tot een
eenkomst met Rusland had gedwongen. In
te telegram aan Halifax voegde Henderson
«J deze mededeeling toe: „Hij schijnt niet
te as^ zijn over het verdrag, maar
te^de hieraan toe, dat nu hij de overeenkomst
^aal gesloten had, het voor langen tijd zou
een commentaar op het Duitsch-Russi-
tjf.5 Pact deelde Henderson aan Halifax me
te "®®t zou mij verbazen, wanneer het niet
i- gevuld was met iets meer dan alleen de
tej.~a8'ressie-0vereenk°mst". Toen Henderson
te Garing sprak over het resultaat van een
te j^ch-Duitsche oorlog, zeide Göring, dat de
edenis van Duitschland er eene is van
tejhd downs en dat men thans een periode
k Tv« Ln+ T" O TV. «711T»
beleefde. In het verslag van zijn onder-
biet von Ribbentrop op 30 Augustus schreef
:e. 'erson: „Ribbentrop's geheele wijze van op-
te eb tijdens het onaangename onderhoud was
ha-aping van Hitier op zijn ergst".
vJANberra, 22 Sept. (Reuter) Het Huis
te Afgevaardigden van Australië heeft mach-
yerleend tot hét uitgeven van de eerste
teg'Jhsche oorlogsleening tot een bedrag van
tef 00 P°nd sterling, waarvan tien millioen
de oorlogsdiensten bestemd is.
en u zult 's morgens uit bed springen,
gereed om bergen te verzetten.
Tederen dag moet uw lever een liter lever-gal in uw
ingewanden doen vloeien. Wanneer deze stroom van
lever-gal onvoldoende is, verteert uw voedsel niet,
het bederft. U voelt u opgeblazen, u raakt verstopt.
Uw lichaam is vergiftigd, u voelt u beroerd en
ellendig, u ziet alles zwart.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lapmidde
len. U moet CARTER'S LEVER-PILLETJES nemen
om deze liter lever-gal vrij te doen vloeien en u
zult u een geheel ander mensch voelen. Onschade
lijk plantaardig, zacht, onovertroffen om de lever-
gal te doen vloeien.
Eischt Carter's Lever-Pilletjes bij apothekers en
drogisten, f. 0.75.
ROME, 22 Sept. (Stefani). Uit Jasina
(Karpathische Oekraïne) wordt aan de Popoio
di Roma gemeld, dat tengevolge van geweld
plegingen te Sianki Hongaarsche troepen de
Pcolsche grens zijn overgetrokken en deze
plaats hebben bereikt met het doel er de orde
te handhaven en verder bloedvergieten te
voorkomen. De bezetting van Sianki en om
streken door de Hongaren, welke noodig is ge
worden door dringende redenen van mensche-
lijke solidariteit, heeft nochtans een tijdelijk
karakter.
Gedurende de laatste 48 uur zijn in de Boe
kowina talrijke arrestaties verricht. Tot de ge
arresteerden zou een gepensionneerd kolonel
van het Hongaarsche leger behooren. Men zou
in zijn bezit belangrijke documenten hebben
gevonden, o.m. een lijst van personen, die ge
arresteerd moesten worden in geval een op
standige beweging in de Boekowina tot een
goed einde zou zijn gebracht.
MEXICO, 22 Sept. (Havas). De Mexicaansche
autoriteiten zoeken actief naar een geheim-
zinnigen radiopost, welke sinds het begin van
den oorlog cijfertelegrammen naar Eurcpa zendt,
Men gelooft dat de uitzendingen geschieden
door een agent van den Duitschen spionnage-
dienst.
Tot nu toe is het nog niet mogelijk geweest
de juiste plaats van den zender te bepalen, daar
het waarschijnlijk een verplaatsbaar station be
treft. Toch weet men, dat de uitzendingen nog
steeds geschieden in de buurt van Chapultepec,
een voorstad van Mexico. Voorloopig zijn alle
uitzendingen door amateurs verboden.
GIBRALTAR, 22 Sp. (Reuter) Spaansche
oorlogsschepen, die sedert drie maanden niet in
de buurt van Gibraltar waren geweest, zijn,
komende uit oostelijke richting, weer in de
Straat van Gibraltar verschenen. Later vielen
de schepen Algeciras binnen en vervolgens ver
trokken zij in westelijke richting.
Het verluidt, dat ook een aantal Spaansche
oorlogsschepen uit Ferrol en Vigo naar de
Straat van Gibraltar is vertrokken.
LONDEN, 22 Sept. (Reuter) Minister Hore
Belisha is van Parijs, waar h;j besprekingen met
Daladier en Gamelin gehad heeft, teruggekeerd.
Hij heeft ook een bezoek gebracht aan den
commandant der Britsche strijdkrachten in
Frankrijk en Britsche troependeele.n geïnspec
teerd.
en mensch kan evenmin een pri
vaten godsdienst hebben, alsdat
hij een private zon of een private
maan heeft.
De organisatie een machtige factor
bij militaire operaties
Den len September zette zich in Midden-
Europa een mechaniek in beweging, dat met
verbijsterende precisie drie weken heeft ge-
loopen.
Te land, ter zee en in de lucht bewogen zich
de deelen van deze mechanisatie in nauwen
onderlingen samenhang en in een luttele
spanne tijds werden de uitgestrekte gebieden
van een respectabel rijk voor machtige naburen
opengelegd.
Strategische overwegingen kunnen slechts
koel en nuchter zijn.
In deze beschouwing willen wij ons beperken
tot de jongste militaire strijdkrachten: die in
de lucht. Over luchtoorlogen is veel getheore
tiseerd en daarnaast staan thans drie weken
practijk boven gebieden midden in ons Oude
Werelddeel. We kunnen niet anders zeggen,
dan dat deze practijk een schok heeft gegeven.
Zoo hadden, zelfs de insiders, zich het verloop
niet voorgesteld.
Dat in enkele weken een luchtwapen, van
welks voortreffelijke organisatie en technische
kwaliteit wij ons persoonlijk meerdere malen
hebben kunnen overtuigen, buiten gevecht zou
kunnen worden gesteld, ware een maand ge
leden op zijn minst genomen nog een uiterst
speculatieve suggestie geweest.
Nu het voor Polen noodlottige, feit daar
voor ons ligt, blijft ons slechts over hiervoor
een verklaring te zoeken.
Allereerst valt dan het oog op de overwel
digende overmacht van materiaal, dat hel
Duitsche luchtwapen tegen het Poolsche in den
strijd heeft kunnen werpen. We komen hierop
evenals op de samenstelling van bet Poolsche
luchtwapen in een volgende beschouwing nog
nader terug, daar wij thans ter wille der dui
delijkheid onze aandacht op eenige andere fac
toren willen concentreeren die bij de bepaling
van den uitslag voor den strijd van belang zijn
geweest.
Het Duitsche luchtwapen had, omdat het
aanvallend was, het voordeel van de keuze van
den strijd. Polen had slechts af te wachten,
hoe het door het Duitsche luchtwapen zou wor
den aangevallen om daarna op dien specialen
aanval zijn verweer te kunnen instellen.
De Duitsche luchtaanval was in alle onder-
deelen doordacht en dermate geraffineerd op
gesteld, dat het den Polen tegenaanvallen boven
Duitschland uiterst moeilijk, zoo niet onmoge
lijk moest maken. Onophoudelijk werden met
de Duitsche bomvliegtuigen met groot vliegbe-
reik aanvallen ondernomen op vliegvelden en
vliegtuigfabrieken in Polen met het doel den
vijand van zijn accommodatie en mogelijkheden
van vervanging te berooven. Deze aanvallen
werden met een zoo groote intensiviteit en
overmacht van materieel ten uitvoer gebracht,
dat de Poolsche vliegers handen vol werk had
den, om de voor hun wapen beslissende grond
doelen te beschermen, zoodat van een grootsch
opgezetten tegenaanval met Poolsche bom
vliegtuigen geen sprake kon zijn.
Duitschland heeft daarbij de tactiek gevolgd
van den bliksemsnellen aanval, waarbij wat de
bomvliegtuigen betreft, groote risico's werden
genomen.
Infde meeste gevallen werden zij namelijk
niet door jachtvliegtuigen geëscorteerd, zoodat
men ook nagenoeg niet van luchtgevechten tus-
schen Poolsche en Duitsche jagers heeft ge
hoord. De uiterst snelle bomvliegtuigen werden
er in formatie alleen op uitgestuurd om ten koste
van alles het vooruit aangegeven doel in het
vijandelijk land te bereiken en te vernielen,
waarna direct naar de basis moest worden terug
gekeerd voor het opnieuw laden met bommen
en benzine.
Dè Polen hebben ervaren, dat de Duitsche
luchtaanvallen steeds sneller en overrómpelen,-
der werden en, naar thans gebleken is, kan men
dit aan de volgende merkwaardige methode
toeschrijven. Met Fieseler-Storch vliegtuigen,
waarmede uiterst steil geland en gestart en op
vallend langzaam gevlogen kan worden, werden
door de Duitschers kleine veldjes direct achter
c'e frontlinie verkend en uitgekozen. Onmiddel
lijk werden dan van de verder gelegen vlieg
velden of in Duitschland bomvliegtuigen van
bommen en benzine voorzien en daarheen ge
dirigeerd. In samenwerking met de grondtroe
pen werd dan het sein tot den aanval op een
bepaald punt gegeven, zoodat in enkele minuten
tijds, nadat de aanval op den grend was in
gezet, de Duitsche vliegtuigen met hun bom-
menlast en mitrailleurvuur ter plaatse waren
Bij al deze methoden en tactiek hebben de
Duitschers het voordeel gehad van de geogra
fische omstandigheden. Polen is een uiterst
vlak land, waar hulpvliegvelden op vele plaat
sen gemakkelijk zijn in te richten. Bovendien
wordt het van drie zijden door Duitsch geoied
omringd, zoodat uit een enormen sector de
bomaanvallen konden worden verwacht. Hierbij
heeft vooral in 't allereerste begin Oost-Pruisen,
waar men een groot aantal luchtstrijdkrachten
had samengetrokken, 'n belangrijke rol gespeeld.
Uit de verwarde berichtgeving', die van het
Poolsche strijdtooneel tot West-Eurcpa door
dringt, is op te maken, dat de Poolsche jacht-
vliegers zich danig hebben weten te weren en
men heeft zéér sterk den indruk, dat vooral door
hen het grootste aantal Duitsche bomvliegtuigen
werd neergeschoten. Immers van het Poolsche
afweergeschut krijgt men een minder goeden
indruk en het was juist dit wapen, dat voor
Polen van essentieel belang was. Uit alle be
richten blijkt dit falen van het Poolsche af
weergeschut. Zoo seinde de correspondent van
de „Daily Telegraph", dat op den 3en Septem
ber Kattowitz door 40 Duitsche bomvliegtuigen
werd aangevallen, waarbij de Poolsche lucht-
afweer-batterijen weinig doeltreffend schoten.
Géén der aanvallende vliegtuigen werd geraakt!
Ongetwijfeld heeft dit minder goed function-
neerende luchtafweergeschut voor de Duitschers
de aanvalskansen op de belangrijke centra aan
zienlijk vergemakkelijkt.
Dat de organisatie van het Poolsche lucht
wapen voortreffelijk is, moge blijken uit den
georganiseerden terugtocht, waarbij tot het
laatste moment de verdediging, al heeft zij ook
weinig initiatief aan den dag gelegd, in vaste
hand "bleek te berusten. Tot het laatste moment
hebben de Poolsche jagers het luchtruim onvei
lig gemaakt en brachten zij den Duitschers ge
voelige klappen toe. Maar steeds kleiner werd
het legertje dappere, vliegende Polen. De
industriecentra waren in Duitsche handen ge
vallen, zoodat neergeschoten gevechtsvliegtuigen
niet meer vervangen konden worden. Steeds
riskanter ook werd het verblijf van de Poolsche
luchtmacht op eigen bodem, doordat steeds
meer vliegvelden waren vernield of in Duitsche
handen gevallen. Centralisatie van alle vlieg
tuigen op een paar vliegvelden biedt te riskante
trefkansen aan den tegenstander. En het was
dan ook niet te verwonderen, dat vele Poolsche
gevechtsvliegtuigen in aangrenzende neutrale
landen neerstreken.
Zoo maakte een heldenleger van Poolsche
vliegers, wier sportieve eigenschappen wij bij
verschillende gelegenheden goed mochten
leeren kennen en waardeeren, kennis met de
ijzeren wet van de overmacht. Er is in dien
tragischen ondergang een raadselook voor
de Polen zélf. Tot cp het laatste moment heb
ben zij uitgezien naar hulp uit het Westen.
Rotsvast heeft bij de Poolsche vliegers de over
tuiging geleefd, dat door de lucht Britsche
luchtstrijdkrachten te hulp zouden komen. Wat
de Poolsche fabrieken niet meer konden leveren,
omdat ze in puin waren geschoten, hadden de
Engelsche fabrieken kunnen leveren. Een vlucht
van 2000 K.M., zelfs gedeeltelijk over vijande
lijk land is bij nacht mogelijk. Het pamfletjes
strooien heeft dit aangetoond. Natuurlijk blijft
zoo'n onderneming riskant. Maar oorlog is nu
eenmaal een riskante zaak, zooals de Polen ge
tuigen kunnen..
Mogen wij het antwoord op dit raadsel, dat
ook Engelsche geesten blijkt te hebben bezig
gehouden, vinden in de woorden van den
Engelschen prime-minister, die hij in zijn
wekelijksch overzicht op 20 dezer heeft gespro
ken: „Wat wij evenwel niet zullen doen is, ons
storten in avonturen, welke weinig uitzicht
geven op succes, welke onze krachten uitputten
en de uiteindelijke overwinning verschuiven.
De les, welke de militaire geschiedenis ons heeft
geleerd zegt, dat deze weg tot een zekeren
ondergang leidt"
Aan die „militaire geschiedenis" zou door de
Poolsche ervaringen thans een merkwaardig
hoofdstuk kunnen worden toegevoegd!
DOMYN KELLER.
1 I
v..
L ;;r'm$m
Het Duitsche duikbomvliegtuig Ju. 87, waarmede in duikvlucht op bepaalde
gronddoelen wordt aangevlogen, waarna op geringe hoogte de bommenlast wordt
losgelaten. Door deze methode wordt de trefkans, vooral bij kleine gronddoelen,
zooals spoorwegkruisingen en knooppunten van wegen, belangrijk grooter
Voor een groot aantal genoodig-
den is dezer dagen in het Alhambra
Theater te Amsterdam een film ver
toond, getiteld „Als bommen val
len", samengesteld uit Paramout-
journalen, die te zamen 'n beeld ge
ven van de verschrikkingen, welke 'n
oorlog uit de lucht teweegbrengt.
Deze journalen dateeren van jaren
her en van zeer nabij. Zij hebben
betrekking op de afschuwelijke wer
kelijkheden, tot dusver in de laatste
oorlogen voorgekomen en vormen
in hun geheel de ernstige en tref
fende waarschuwing: dat de bevol
king zich wapenen en beschermen
zal voor het te laat is.
De samensteller van deze film is de heer
Ch. Peereboom, directeur van Paramount, die
zijn collega den heer F. Strengholt, directeur
van Metro Goldwpn Mayer bereid heeft ge
vonden zijn volledige medewerking te verlee-
nen. Zoo zal deze film vertoond worden in
verschillende theaters o.a. Alhambra, Roxy en
Royal te Amsterdam, niet in publiek, doch tel
kens voor een groep genoodigden, bestaande uit
diegenen, die verondersteld mogen worden bij
zondere belangstelling te koesteren voor den
afweer van het luchtgevaar in ons vaderland.
Een derde medewerker bij deze vertooningen
is de commandant van de Vrijwillige Burger
wacht, Amsterdam, kolonel R. A. Boeree, die na
afloop van de eerste voorstelling 'n ernstig woord
Een etmaal vol gebeurtenissen. Goebbels is
persoonlijk voor de Berlijnsche Journalisten
verschenen als een levend getuigenis, dat men
niet alle geruchten gelooven moet. Daladier
heeft een rede gehouden, waarin hij verklaarde,
dat Frankrijk aan Hitier nooit meer eenig ver
trouwen kan schenken en zich niet veilig kan
achten zoolang hij de Duitsche politiek leidt.
De Russen hebben de Poolsch-Hongaarsche
grens bereikt en zijn meesters van de situatie.
Warschau houdt stand en krijgt nog verster
king van nieuwe Poolsche troepen: ditmaal een
getuigenis, dat men niet alle overwinningsbe-
richten moet gelooven. Tenslotte twee groote
feiten: in Boekarest wordt de ministerpresident
Calinescoe vermoord, in Washington brengt
Roosevelt de wijziging der neutraliteitswet voor
het congres.
Dat de stem van Daladier gisteren wat dof
klonk, was misschien óók, omdat in Boekarest
de Roemeensche premier, een vriend van
Frankrijk, lag neergeveld door de kogels van
de IJzeren Garde. Deze moord in echten Bal-
kanstül is een van de vele gewelddaden, die
de wisselvallige Roemeensche politiek begeleiden.
De partijstrijd was er sinds lang tot de uiterste
scherpte opgevoerd door het kiesstelsel, dat een
kleine meerderheid van stemmen in een over-
groote meerderheid van zetels omzette en daar
door bij elke verkiezing een totalen omkeer mo
gelijk maakte. De regeering kreeg steeds meer
een autoritair karakter en moest de orde met
steeds ruwere middelen handhaven. In 1933
moest Manioe, de leider van de boerenpartij
(waarvan Calinescoe vice-voorzitter geweest is,
maar waaruit hij werd geschrapt, toen hij in
1937 als minister in het kabinet Goga trad)
plaats maken voor den liberaal Duca, die in
December door een student werd doodgescho
ten. Daarop volgden Tatarescoe, die na de
verkiezingen van 1937 zijn functie neerlegde en
werd opgevolgd door Goga, voorzitter der Chris
telijk Nationale Partij, in wiens kabinet Cali
nescoe minister van Binnenlandsche Zaken werd.
Reeds eenige maanden later drong de Koning
Goga tot aftreden, hoofdzakelijk wegens zijn
financieele maatregelen en de reactie daarop;
Goga had ook anti-semietische maatregelen ge
nomen en zijn voorstanders schreven de finan
cieele débacle aan de Joden toe. De koning
riep toen den ouden patriarch Miron Christea
tot premier met den liberalen Tatarescoe als
vice-president en minister van Buitenlandsche
Zaken en Calinescoe aan Binnenlandsche Zaken.
Ook op den 70-jarigen patriarch is geschoten;
hij stierf echter te Cannes in Februari 1939
aan een longontsteking. Calinescoe, die een
zelfstandige en verbindende figuur in deze op
eenvolgende kabinetten (patriarch Christea
vormde er in den korten tijd van zijn presi
dentschap twee) geworden was, en het ver
trouwen van den koning had, om wiens wille
hij met Manioe had gebroken, volgde nu
Christea als premier op.
De Roemeensche politiek, waarin geweld en
corruptie een groote rol spelen, werd sterk be-
heerscht door de dynastieke aangelegenheden,
waarbij de persoonlijke verhouding der partij
leiders tot den koning (bijv. Manioe's onver
zoenlijke veete met Carol) hun houding be
paalde. In de publieke opinie was het anti
semietisme een voortdurende giftstof. Calinescoe
heeft zich als minister van meet af aan in
een feilen strijd geworpen tegen de IJzeren
Garde, een soort van rechtsch-revolutionnaire
organisatie van uitgesproken gewelddadigen
aard; hij begon dien strijd reeds in het kabinet
Goga en zette hem onder Christea voort. Ver
scheidene professoren, die met de Garde sym
pathiseerden, werden ontslagen, evenals eenige
hooge officieren; Codreanu, de leider werd ge
vangengenomen en eerst door de rechtbank tot
twee maanden gevangenisstraf en daarna door
den krijgsraad tot tien jaar dwangarbeid ver
oordeeld; toen zijn vrienden hem trachtten te
bevrijden, werd hij met eenige anderen dood
geschoten. Sedert dien was de wraak op Cali
nescoe de voornaamste gedachte van de ver
spreide aanhangers der garde, en gisteren heb
ben hun kogels hem bereikt.
Calinescoe trachtte zoowel in de binnenland
sche als in de buitenlandsche politiek een mid
denpositie in te nemen en die met ijzeren hand
te handhaven. De dood van Codreanu maakte
hem echter bij de geheele rechterzijde gehaat.
Hoewel hij als een vriend van Frankrijk en
Engeland kon beschouwd worden, kwam hij tot
nauwe economische samenwerking met Duitsch
land en in de jongste ontwikkeling der inter
nationale gebeurtenissen bevestigde hij Roeme-
nië's neutraliteit. Zoo is het dan ook mogelijk
dat Fransche stemmen zijn vermoording aan
Duitsche invloeden, en Duitsche stemmen haar
aan Fransch-Britsche machinaties toeschrijven.
Waarschijnlijk is deze moord op zichzelf slechts
een stukje binnenlandsche politiek in Balkan
stijl; hetgeen niet zeggen wil, dat hij geen
terugslag zal hebben op Roemenië's delicate
positie in het huidige conflict. Koning Carol
heeft een moedig en handig regeerder verloren.
Terwijl dit Balkansche revolverdrama zich af
speelde een tweede-rangsch Serajewo, dat
bovendien te laat komt heeft Roosevelt aan
het congres in alle kalmte en omzichtigheid
een herziening van de neutraliteitswet voor
gedragen, die voor het Europeesche conflict van
vérstrekkende beteekenis is. Ook de president
verklaart, geen ander doel te kennen dan den
vrede te dienen en Amerika buiten den oorlog
te houden; hij meent echter, dat zijn herzie-
ningsvoorstellen daartoe met meer zekerheid
leiden dan de oude neutraliteitswet van 1935
en 1937. De bestaande wet verbiedt uitvoer van
wapentuig volstrekt, maar laat uitvoer van
sommige goederen, die niet direct voor oorlogs-
gebruik zijn, toe óók met Amerikaansche
schepen.
Roosevelt wil nu den uitvoer van wapenen
toestaan onder de voorwaarde van „cash and
carry", halen en betalen, zoodat alleen wapens
worden verkocht aan dengene, die ze contant
betaalt en met eigen schepen afhaalt. Aldus
wordt vermeden, dat Amerikaansche schepen
worden aangehouden of getorpedeerd en tevens,
dat Amerika groote vorderingen krijgt op één
der oorlogvoerenden en daarmee een direct be
lang bij zijn solventie, dus bijzijn overwin
ning. Roosevelt toont zich zeer bereid, deze
bepaling aan te vullen met allerlei strenge be
palingen voor de Amerikaansche scheepvaart
en voor de Amerikaansche bankiers, om de mo
gelijkheid van incidenten en het totstandko
men van geldelijke belangen bij den oorlogs
uitslag tegen te gaan.
Of Roosevelt het Congres zal kunnen over
tuigen, dat zjjn opvatting der neutraliteit de
beste is, is nog niet zeker. Al is de pers en de
industrie meerendeels op zijn hand, de oppo
sitie der „isolationisten" is nog levendig. Men
zal d(%i uitslag der stemming moeten afwach
ten.
heeft gesproken, waarin hij met den grootsten
nadruk wees op het dreigend gevaar, dat niet
meer gekeerd kan worden, wanneer niet te
voren alle afweer- en beschermingsmaatregelen
zijn getroffen. Commandant Boeree bezwoer
de aanwezigen toch alles in het werk te
stellen en zelfs geld en goed te offeren, opdat
de bevolking door voldoende afweergeschut en
schuilplaatsen zal kunnen beschermd worden,
waardoor de verschrikkingen, die kunnen los
barsten, zoo gering mogelijk zullen zijn.
De teksten in de film zijn door commandant
Boeree verzorgd en één dezer teksten luidt on
geveer als volgt: „Een onvoorbereide bevolking
wordt bij luchtaanvallen op de afschuwelijkste
wijze uitgemoord en verminkt; bij voldoende
verdediging en voldoende schuilplaatsen is het
gevaar gering."
Deze uitspraak is vol beteekenis. Men staat
voor de keuze: algemeene vernietiging of een
draaglijke uitkomst.
Onder den indruk van de vertoonde film en
de ernstige vermaning van den commandant
der Vrijwillige Burgerwacht, zullen velen het
voornemen hebben gemaakt niet langer te
talmen en te offeren wat mogelijkerwijs geof
ferd kan worden. De verantwoordelijkheid is
zeer groot; wie verzuimt te geven of voldoende
te geven, laat zich de gelegenheid ontgaan
duizenden voor den dood te behoeden. Men
heffe vooral niet de leuze aan, dat wij ook
thans weer buiten den oorlog zullen blijven.
Niemand weet het, al hopen we het allen. Er
kan een oorlogsbrand ontstaan, die ook ons
land aantast en wee de bevolking, die in die
verschrikkelijke dagen niet voldoende is "voor
bereid.
Zijn wij voldoende voorbereid?
Zijn onze groote steden vooral voor
zien van voldoende schuilplaatsen?
Beschikken wij over afweergeschut,
dat ons een gevoel van veiligheid
biedt? Hebben wij gasmaskers, als
het vernietigende gas zal neerdalen
om ieder slachtoffer een vreeselijken
dood te doen sterven?
Ziedaar enkele vragen, die men zich stelt,
als men de fiim „Als bommen vallen" ziet.
Zware bommenwerpers schieten in uitgebreide
eskaders over het doek; zij zijn werkelijkheden.
Honderden bommen doen de aarde, de huizen
uiteenspatten. Paniek onder de bevolking, doo-
den en gewonden, branden over uitgestrekte
gebieden. Vrouwen en kinderen vluchten met
gasmaskers en de kleinen zien er uit als on
wezenlijke monsters. Beelden uit Abbessinië,
uit Spanje, uit China werkelijkheden even
eens! zijn slechts een flauw voorspel van
wat over ons komen kan. De bombardementen
van Warschau overtreffen alles wat we in de
laatste jaren van de oorlogsellende hebben
vernomen. Ieder volgend bombardement kan
nóg verschrikkelijker zijn. Het „luchtwapen",
zooals de militaire term luidt, is even mee-
doogenloos als afdoendeindien men niet
beschermd is, indien men niet geoefend is. Als
de hel losbreekt, zal het te laat zijn-
Men zoekt daarom naar het antwoord op de
hierboven gestelde vragen. Het antwoord is-,,
onbevredigend. Op dit oogenblik hebben wij niet
voldoende afweergeschut. Wij hebben evenmin
voldoende schuilplaatsen en nog minder gas
maskers. We zijn niet geoefend en onze kin
deren zijn niet beschermd. Sterker nog; van
hooger hand werd aan de Vrijwillige Burger
wacht verboden gasmaskers onder de bevol
king te distribueeren!
Deze toestand is in hooge mate verontrus
tend. Het moge waar zijn, dat sommigen de oor-
logs- en verdedigingsoefeningen naar en onbe
haaglijk vinden. Ze zijn het inderdaad. Maar
een luchtbombardement omschrijft men niet
met de woorden naar en onbehaaglijk maar
met de woorden: vuur, staal, dood, vernieti
ging, verminking, waanzin'.
Wij hebben wel eens uiting hooren geven aan
de vrees, dat een uitgebreide reeks voorzorgs
maatregelen schrik en zelfs paniek onder de
bevolking zou kunnen teweeg brengen. Het
voorbeeld in andere landen bewijst het tegen
deel, doch ook wanneer dit niet het geval zou
zijn, hoe zou men den doodsangst moeten kwali-
ficeeren, die een bombardement veroorzaken
zal?
Wat is een film in vergelijking met de wer
kelijkheid? Nooit kan een film het allerergste
zeggen, zoo verklaarde commandant Boeree en
dit ergste kan over ons losbreken.
Zullen wij dan voorbereid zijn? Ja, indien
men niet langer wacht met alle hulp, die ge
boden kan worden.
Niet langer wachten, geen dag en geen uur!
