Van huis en hof verdreven
kranten
DE ONBEKENDE
|j in de kapel
EVACUATIE IN EEN
INUNDA TIEGEBIED
ze snakken
- er naar -
Restaurant DORRIUS
Kerkelijk Leven
h.h. wijdingen in bisdom
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1939
De tragiek van den boer, dien men
van den grond verdrijft, waar
mee hij is vergroeid
Alles moet weg'
Omgehakte boomenrijen
Zomertijd eindigt op
8 October
TRAGISCH ONGELUK
VERBETERDE FINANCIEELE
POSITIE STAATSMIJNEN
ONEERLIJK ONTVANGER
HET ONGELUK OP DEN
BEWAAKTEN OVERWEG
Invoerprijsverschil rogge
en roggemeel
VOOR PLUIMVEEHOUDERS
werpe men niet weg;
stuur ze op naar Uw
yrienden en kennissen
onder de gemobiliseerden;
Geen drijvende mijnen
bij Singapore?
EERSTE VOORSTELLING DER
NIEUWE MARINEFILM
R.K. HERSTELLINGSOORD
„MGR. MUTSAERS"
VOOR INTELLECTUEELE
WERKLOOZEN
Bureau voor het R.K.
Blindenwezen geopend
WAARNEMINGEN VAN
POOLLICHT
HAMSTER GEEN BENZINE
Hausse in eikels
Aan diphterie overleden
MILITAIR VERKEER
'S HERTOGENBOSCH
DOOR A. HRUSCHKA
.sfflöp»feHMillWtill Mfihtf i
In de Autokampioen", orgaan van den
A. N. W. B., geeft kapitein J. Koolhaas
Revers, die met de leiding der evacuatie van
de burgerbevolking in een deel van ons land
voor de te stellen inundatiën belast was, een
lévendig verslag van de evacuatie der bevol
king in een geïnundeerd gebied. Op verzoek
Van hoogerhand hebben wij over deze evacua
tie, welke naar wel gemeld werd in een gebied
in de nabijheid van Utrecht plaats had, niet
bericht. Nu blijkbaar dit verzoek, blijkens de
publicatie van den leider der evacuatie, niet
meer van kracht is, ontleenen wij aan kapitein
Koolhaas Revers' beschrijving het volgende:
En nu is dan de bom gebarsten. De burge
meesters hebben gesproken en de boeren en
arbeiders weten thans, dat ze weg moeten, dat
over zooveel dagen het water bezit zal komen
nemen van zijn prooi. Een heelen Zaterdag en
een halven Zondag is er krijgsraad gehouden,
zijn op de boerderijen de hoofden bijeen ge
stoken en heeft men getracht, zich den vollen
omvang van het begrip „evacuatie" te reali-
seeren en daarnaar zijn maatregelen te treffen.
Maar voor velen was deze taak te machtig,
bleef het onbegrijpelijk, dat men nu zoo maar
in een paar dagen de boerderij moest verlaten,
waar men jaren had gewerkt, waar men ge
boren was en opgegroeid, waar een levenswerk
stak in den veestapel, het pluimvee, de boom
gaarden, de landbouwproducten. Eerst lang
zaam drong de volle beteekenis van dit alles
door en konden de menschen tot besluiten ko
men; in zooverre gerustgesteld, dat geleden
schade zooveel mogelijk zal worden vergoed en
dat kon worden gerekend op de volle mede
werking van de departementen van Defensie,
van Binnenlandsche en van Economische
Zaken.
En nu sta ik hier in het dorp en regel den
dienst der af- en aanrijdende automobielen,
die de boeren moeten verhuizen en naar elders
brengen.
Het zijn de auto's van den militairen motor-
dienst, die in grooten getale in actie zijn ge
komen in de eerste paar dagen, bijgestaan
door gevorderde speciale burgerauto's als b.v.
tapissières voor de inboedels. Maar naast de
burgers met hun speciale vehikels zijn het de
lichte militaire trucks, de veeauto's met op
legger en de kleinere vrachtwagens voor vee-
vervoer met hun hooge schotten, die in volle
actie gekomen zijn. En ik weet niet, wie ik het
meest prijzen moet, de soldaten van den mo-
tordienst, die van geen rusten willen weten,
of de chauffeurs van de tapissières en andere
burgerauto's, die tot laat in den avond blijven
doorploeteren om zelfs in de duisternis de be
volking nog maar zooveel en zoolang mogelijk
ter wille te zijn. Hier komt een van de goede
Nederlandsche karaktertrekken tot uiting: er
wordt gewerkt als paarden, nu het er werkelijk
om gaat, nu landgenooten, die onverhoeds in
de knel zijn geraakt, geholpen moeten worden
en „burgerpet" en „veldmuts" bukken zich vol
eendracht om gezamenlijk de handen uit de
mouwen te steken en medewerking te verlee-
nen. De eenige, die roet, of liever water in het
eten komt gooien, is Pluvius. Felle regenvla
gen zijn opeens een einde komen maken aan
een wekenlange periode van mooi, warm weer
en onmiddellijk veranderen daardoor het beeld
van terrein en wegen en de kansen en moge
lijkheden van het transport.
Met de zware opleggers en de tapissières
wordt het al gauw oppassen en toont het meer
en meer doornat wordende wegennet voet
angels en klemmen. Het wordt voorzichtig werk
daar op het gemeentehuis, waar ieder vanaf
den burgemeester, die zijn boeren man voor
man en door en door kent, tct den jongsten
klerk van de secretarie de volle honderd per
cent medewerking verleent met voor mij de
stafkaart en achter mij mijn „twee rechter
handen", mijn adjudant onderofficier en de
veldwachter, welke laatste alles en iedereen
kent op het dorp en die precies weet welke
wegen al gauw „taboe" moeten zijn en welke
niet. Want de veldwachter is een „motor-
mensch" en af en toe snelt hij op zijn „R
Teetje" naar het front om aanwijzingen te
geven aan de boeren en de zwoegende chauf
feurs. Tot groote tevredenheid van mijn eigen
militaire motorrijder-ordonnansen, die zich ook
niet onbetuigd laten en elk moment gereed
staan op hun stalen rossinanten de zonderling
ste evolutiën in den „blubber" uit te halen.
Het blijft regenen. Pluvius slaat roffels op de
dakpannen, 'vensterruiten en autodaken en
maakt af en toe zoo'n misbaar, dat het ronken
der motoren van de aan- en afrijdende vracht
auto's nauw hoorbaar is. De tamboers der pas-
seerende infanterie-afdeelingen hebben de po
gingen geluid te ontlokken aan hun natte
kalfsvellen allang gestaakt en het schetterend
geluid van de trompetters van een batterij
veldartillerie, die haar kwartieren gaat opzoe
ken, klinkt ook al min of meer „watergekoeld".
De inlandsche zware paarden van de bespan
ningen, die nu al rustig in het tuig loopen,
steken de hoofden instinctmatig bijeen als om
zich beter tegen den regen te beschermen, da
burger-chauffeurs gebruiken de meest vreemd
soortige hoofdbedekkingen en kleedingstukken
als bescherming en de militaire chauffeurs rij
den met de kragen op. Maar doorgewerkt en
dóórgereden wordt er, want de tijd is kost
baar. Straks, als het water van onder dat van
boven zal komen vervangen, moeten alle have
en goed als het kan vervoerd zijn.
En dat is geen eenvoudige opdracht. Want
het is verbazingwekkend wat betrekkelijk wei
nig menschen aan bezittingen inclusief vee en
oogstproductie en hooi te vervoeren hebben.
De soldaten van den motordienst noemen dii
vervoer: het super-luxe vervoer. Immers, die
kenden tot nu toe slechts autotransporten voor
levensmiddelen, munitie, troepenafdeelingen en
materiaal, benevens van zieken en gewonden.
Maar bij deze bijzondere evacuatie-opdracht is
het anders. De auto's en menschen rijden on
der het motto; „Alles moet weg". Wij vervoeren
zieke menschen en aanstaande moeders, ouden
van dagen en piepjonge wereldburgers, koeien
en paarden, varkens en kippen, hooi en bieten
landbouwwerktuigen en brandhout, eierkolen
en trapnaaimachines, kinderwiegen en oude
krakende ledikanten, kortom ailes wat in de
te evacueeren strook te vinden is en moet wor
den afgevoerd. Op den rechtervleugel, waar
de wegen veel beter zijn, slepen tapissières en
opleggers zware vrachten weg, maar in het
centrum en op den linkervleugel is de situatie
veel minder eenvoudig en daar durf ik het
zwaardere materieel al gauw niet meer op de
half onder water staande wegen en weggetjes
los te laten. Daar werken de lichte trucks, de
Fords en Chevrolets en ze doen er wonderen.
Als ik met mijn personenauto hun werk ga
controleeren, zie ik hen in actie en heb alle
gelegenheid het goede werk der chauffeurs te
bewonderen, die elkaar op smalle, glibberige
wegens soms haarscherp moeten passeeren met
hun beladen auto's. Een blik achterin over
tuigt direct, dat inderdaad „alles weg" gaat.
Soms zijn het keurige of schamele inboedels,
waarop het oog valt, dan weer knorren varkens
langs ons heen of wurmt zich een militaire
lichte truck moeizaam door het terrein met
een vracht hooi of stroo, met hout of bieten
of andere producten. En hoe verder mijn auto
in het voorterrein doordringt, hoe tragischer
het aspect soms wordt. Een groote boerderij is
al haast geheel ontruimd, maar men is nog
druk bezig het vee te taxeeren en terwijl de
laatste resten van het meubilair verdwijnen,
zit de vrouw des huizes met hoed en mantel
aan, gepakt en gezakt op een stoel, die nog
niet opgeladen werd en kijkt strak voor zich
uit, blijkbaar niet in staat dit ailes, dat zoo
plotseling over haar en haar huis kwam, te
verwerken.
Huis en hof zien er goed onderhouden uit
en de vroolijk gekleurde groepen van recht
opstaande dahlia's in den tuin vormen wel een
heel schril contrast met de neergehakte en
versplinterde' boomstammen en struiken, die
onderhanden zijn genomen door een afdeeling
veldpioniers. Als mijn wagen verder het ter-
ein ingaat, ontdek ik een detachement van
den Haarlemschen motordienst. dat op een bij
zonder slecht stuk terrein, dat slechts te be
reiken valt via een niet al te best bruggetje,
met zijn anderhalf tons vrachtwagens ware
wonderen verricht. Aan den onderkant liggen
een paar arbeiderswoningen en' dus moet het
bruggetje in den koop worden meegenomen,
maar af en toe nemen de auto's op het hel
lende bruggetje zulke zonderlinge standen aan,
dat onwillekeurig de vrees mij bekruipt er een
ondersteboven te zien gaan.
Maar de sergeanten van het depot, die hier
aan het manoeuvreeren zijn, toonen zich ware
auto-cowboys en het lukt hun telkens weer
heelhuids „over de brug" te komen onder groot
gejuich. Juist als weer zoo'n kunststuk is vol
bracht voel ik me zacht aan mijn mouw trek
ken. „Kapitein," zegt een stem en als ik me
omdraai staat schuchter een boerenvrouwtje
voor me; „Kapitein, ze hebben mijn konijn
vergeten, zou dat nog mee kunnen?" Een apar
te vrachtauto voor een enkel konijn kunnen
we moeilijk laten loopen en de rest van den
inboedel is al weg. Edoch, er wordt een modus
gevonden en met behulp van een anderen
chauffeur, die ongeveer dezelfde richting uit
moet, wordt ook dit konijn geëvacueerd en
volgt zijn bestemming op militairen auto num
mer zooveel.
Iets verderop is er wat anders, dat een „note
gaie" vormt te midden van de tragiek, die aan
dit vervoer verbonden is. Een deel van het vee
n.l. wordt afgevoerd niet op auto's, maar over
den weg en bij de infanterie-onderdeelen, die
in den omtrek zijn gelegerd, zijn vrijwilligers
aangevraagd om als veedrijvers op te treden.
Met het gevolg, dat heel wat infanteristen,
die voelden voor een „verzetje", zich voor deze
nobele taak hadden aangemeld. Ook voor deze
bezigheid echter schijnt te gelden dat, indien
al velen zich geroepen voelen, slechts weini
gen zijn uitverkoren. En zoo geschiedde het,
dat onder gejuich van de toeschouwers zich
op een smallen zandweg een regelrechte veld
slag ontwikkelde tusschen de „cowboys van het
zooveelste" en de koeien, pinken en vaarzen,
die ze moesten begeleiden en waarbij de vier
voeters dikwijls met meer intelligentie ma
noeuvreerden dan de tweevoeters. Maar een
dergelijke humoristische afwisseling blijft uit
zondering. De ondergrond van. het geheel blijft
felle tragiek. De tragiek van den boer, dien
men van zijn erf en uit zijn boeltje haalt, van
den grond verdrijft, waarmee hij als het ware
is vergroeid, van de boerderij, waarop zijn fa
milie misschien al geslachten lang heeft ge
werkt of gewoond.
Eenzaam en verlaten ligt de visschersvloot in de haven van Scheveningen, nu door
de internationale toestanden het onmoge lijk geworden is het bedrijf op zee uit te
oefenen
De minister van Binnenlandsche Zaken
heeft bij rondschrijven de aandacht der ge
meentebesturen gevestigd op het K. B. van
24 Februari, waarin o.a. is bepaald, dat in
1939 de zomertijd zal eindigen op 8 October,
te 3 uur v.m.
Bij het kasteel Revieren onder Voerendaal
richtte de soldaat van P. die daar op wacht
stond, bij wijze van grap zijn geweer op zijn
kameraad, den 21-jarigen Meulenbroek uit Den
Haag. Het schot ging af en ernstig getroffen
stortte M. neer Kort daarop is M. overleden.
Aan de memorie van toelichting tot de be
grooting van de Staatsmijnen in Limburg voor
1940 ontleenen wij het volgende:
Over de jaren 1937 en 1938 is 8 pet. van het
aandeelenkapitaal als dividend uitgekeerd,
zijnde 3.440.000. Het laat zich aanzien, dat
ook over het loopende jaar de bedrijfsuitkom-
sten bevredigend zullen zijn. Hoewel uiteraard
geen zekerheid bestaat omtrent de in 1940 te
bereiken resultaten, meent de minister van
Waterstaat, ook op grond van de verbeterde
financieele positie van het staatsmijnbedrijf,
over 1940 eveneens een uitkeering van 8 pet
te mogen ramen.
In verband met de mogelijkheid van verdere
deelneming van gemeenten in de N. V. Lim-
burgsche Maatschappij voor gasdistributie
(Limagas), en voor eventueele verdere kleinere
deelnemingen in ondernemingen, waarvan de
werkzaamheden met die van het Staatsmijn-
bedrijf verband houden, wordt op den kapi-
taaldienst 100.000 geraamd.
De officier van justitie bjj de rechtbank te
Middelburg vorderde Vrijdag drie jaar gevan
genisstraf tegen den 51-jarigen J. Ph. C., uit
Oostburg.
Deze verdachte, die sedert 1916 ontvanger
van verschillende polders in Seeuwsch-Vlaan-
deren, westelijk deel, was, bekende,, in 1933 be
gonnen te zijn met knoeierijen, waardoor hij
de bevolking voor ongeveer' 25.000 heeft be
nadeeld.
De president wees er verdachte op, dat het
verduisterde bedrag wel hooger zal zijn ge
weest.
Verdachte, die in Mei naar België was uit
geweken, is daar gearresteerd en uitgeleverd.
Uitspraak 6 October.
nen en diverse vogels, moeten houders van
deze dieren zich laten inschrijven bij hun win
kelier.
Ter verkrijging van het benoodigde voer voor
de bij hen ingeschreven klanten moeten de
winkeliers daartoe staten invullen, waarop te
vermelden de klanten met de opgegeven die
ren.
Deze staten moeten worden gezonden aan
den heer P. J. Wijk, Spelderholt 22, te Beek
bergen.
Daarna ontvangt de winkelier uit Beekber
gen een toewijzingsbon voor voeder. Alleen op
dezen bon kan de winkelier voeder bekomen.
Vrijdagmiddag is in het diaconessenhuis te
Dordrecht de 23-jarige mej. Visser uit Zwijn-
drecht te Dordrecht overleden, die Vrijdagoch
tend ernstig werd gewond, toen twee melkwa
gens op den bewaakten overweg aan de Bootjes-
steeg door den electrischen trein werden ge
grepen.
Wij vernemen van bevoegde zijde, dat het
invoerprijsverschil op rogge en roggemeel, voor
het tijdvak van 24 tot en met 30 September
1939, behoudens tusschentijdsche wijziging, is
vastgesteld op f 4.85 per 100 kg.
Het Centraal Crisis Middenstandsbureau
meldt ons:
Ter verkrijging van voer en zaden voor:
kippen (alleen kippen tot een aantal van 25),
postduiven, sierduiven, ganzen, zwanen, fazan
ten, parelhoenders, pauwen, kalkoenen, konij-
N. Z. Voorburgwal b. h. Spui, Amsterdam.
PLATS DU JOUR EN LA CARTE
BATAVIA, 23 Sept. (Aneta). De waarnemende
Engelsche consul-generaal te Batavia kreeg be
richt van de Engelsche marine-autoriteiten,
waarin werd medegedeeld, dat de berichten over
het voorkomen van drijvende mijnen in de om
geving van Singapore volkomen onjuist zijn. Er
zijn geen drijvende mijnen in die buurt.
BATAVIA, 22 Sept. (Aneta). Gisterenavond
was in tegenwoordigheid van den Gouverneur-
Generaal, mevr. Van Starkenborgh en zeer vele
autoriteiten uit marine-, militaire en civiele
kringen, alsmede van andere genoodigden, de
eerste voorstelling van de marine-propaganda
film ,,'t Sal waerachtig wel gaen", vervaar
digd door de maatschappij „Anifilm".
De film geeft een goed beeld van het leven
aan boord van marineschepen en van de pa
raatheid van de vloot in Nederlandsch-Indië.
Te Venlo werd de jaarvergadering' gehouden
van de R. K.Herstellingsoordvereeniging voor
Spoor- en Tramwegpersoneel „Mgr. Mutsaers".
Er was veel belangstelling. Behalve de leden van
het hoofdbestuur waren ook aanwezig pastoor
Mutsaers, bondsadviseur, en de heer Wigman,
Amersfoort, voorzitter van St. Raphael.
De voorzitter, de heer H. F. Timmermans,
Utrecht, gaf een overzicht van den loop der or
ganisatie en pleitte voor uitbreiding van het
ledental.
Blijkens mededeelingen van den secretaris,
den heer G. J. Prust, was er reden tot tevre
denheid over den algemeenen gang van zaken;
met man en macht dient gewerkt te worden voor
den verkoop van de loten van de loopende lo
terij.
Pastoor Mutsaers sprak een woord van dank
wegens de betoonde belangstelling op zijn zil
veren priesterfeest, terwijl de heer Wigman een
opwekkend propagandistisch woord sprak.
Na de vergadering' brachten velen een bezoek
aan het Mgr. Mutsaersoord.
Het maandkamp voor werkzoekende jonge
intellectueelen, uitgaande van 't Nationaal Ver
bond van K.J.M.V., hetwelk eerst van 18 Sepr.
14 Oct. was bepaald, is ten gevolge van de
tijdsomstandigheden enkele weken uitgesteld en
nu definitief vastgesteld van Maandag 16 Oct.
tot Zaterdag 11 Nov. 1939 in de K.J.V.-Centrale,
Ulvenhoutschelaan 7, te Ginneken bij Breda.
Deelnemers moeten onderwijzersdiploma be
zitten of middelbare opleiding hebben genoten.
Leeftijdsgrens is van 18—24 jaar. Aan dit kamp
zijn voor de deelnemers geen kosten verbonden.
Het doel van het kamp is: in een ideale
kampgemeenschap te bouwen aan de eigen per
soonlijkheidsvorming en de sociaal-cultureele
levensinstelling der kampdeelnemers, alsook hen
in te leiden in het Dalton-systeem van het In
stituut voor Individueel Onderwijs (I.V.I.O.) en
in het nieuwe „godsdienstigwzedelijk leer- en
opvoedingsplan" voor Katholieke scholen.
Opgave spoedigst bij het Verbondssecretarïaat
der K.J.M.V., Pelikaanstraat Ibis a, Utrecht.
Vrijdagmiddag is te Maastricht geopend
Centraal Bureau voor het R.K. Blindenwezen
in Nederland, waarin zijn ondergebracht
Federatie van R.K. blindencommissies in Ne"
derland. de Ned. R.K. Blindenraad en de Com
missie voor blindenzorg in Limburg.
Bij deze plechtigheid waren o.a. tegenwoof-
dig de Commissaris der Koningin in de pro
vincie Limburg, mr. dr. W. G. A. van Sonsbeefc
de bisschop van Roermond, Z.H. Exc. mgr. (ir-
J. H. G. Lemmer», het dagelijksch bestuur #r
R.K. Statenfractie, de burgemeester van
trieht. jhr. mr. W. Michiels van Kessenich, d®
heer M. de Jong, Maastricht, ondervoorzitter
van den Nat. R.K. Blindenbond en voorzitter
van den Limb. R.K. Blindenbond, A. C. J. M°°*
nen, secretaris-penningmeester van de Federa
tie van R.K. Blindencommissies in Nederland'
de blinde paters Andreas O. M. C„ Velp, Set
telijk adviseur der blindenorganisaties tö
Noordbrabant en Lucianus, Hoensbroek, gees
telijk adviseur van den R.K Limb Blindenbond
„St. Odilia".
Er zijn verschillende toespraken gehouden
de opening van dit nationale centrum van
bi]
be'
R.K. Blindenwezen in Nederland. Mgr. Ler®"
mens verrichtte de inzegening van het niool'
ingerichte gebouw.
Het Koninklijk Nederlandsch Meteorologisch
Instituut meldt:
In de afgeioopen week werd in het Westen
en Noorden van ons land op enkele avonden
Noorderlicht waargenomen. Berichten kwamen
binnen van den 17den uit Alkmaar, waar de
verschijnselen waren gezien ie omstreeks 23
uur, uit Oegstgeest, waar het verschijnsel w'33
waargenomen te 20.35. Te Utrecht werd ^et
gezien van 22.30 tot 23 uur. Verder werden van
dien avond berichten ontvangen uit Egmond-
Den Helder en Oranjewoud. De magnetisch®
instrumenten te De Bilt vertoonden op den
lTden sterke storingen van 18.40 tot 20.20. var>
21.40 tot 23.20 en omstreeks 2 uur van den
18den.
Blijkens later ontvangen berichten werd den
19den wederom Noorderlicht gezien te Wasse
naar tusschen 21 uur en 21.30, Het magnetis
me vertoonde op dat uur zwakke, later in den
nacht vrij sterke storingen.
De benzines, welke men tegenwoordig in het
algemeen voor gebruik in motoren bezigt, kan
men niet lang bewaren, omdat ze op den duur
gaan ontleden en ten eenen male onbruikbaar
worden. Er vormen zich kleverige producten, wel
ke men er niet door filtreeren uit kan halen.
Men kan een moderne benzine een half jaar
bewaren, zonder dat deze bederft, doch het kan
óók zijn, dat men benzine heeft gekocht, welke
reeds geruimen tijd elders opgeslagen was en
dientengevolge spoedig zal bederven.
Hamsteren van benzine is dus ten sterkste af
te raden en het is zelfs zaak de benzinereser
voirs, carburators, filters en leidingen van auto
mobielen, bootmotoren, industrieele motoren en
landbouwtractoren af te tappen, wanneer
deze voor langeren tijd buiten bedrijf worden
gesteld en de vrijkomende benzine zoo spoedig
mogelijk te verbruiken.
Men bericht ons uit Noord-Brabant, dat zich
een groote vraag ontwikkelt naar eikels. Dit
product der eikenboomen is ook in normale
tijden wel iets waard, maar onder den invloed
der abnormale omstandigheden mag thans van
een ware hausse worden gesproken. Allerwege
op het platteland zijn opkoopers doende de eikels
tegen goeden prijs van de rapers af te nemen.
Men betaalt 2 a 2y, cent per kilogram. Het zijn
vooral vrouwen en kinderen, die er op uit
trekken de eikels langs de wegen te verzamelen
en zoodoende 'n behoorlijk financieel extraatje
maken.
De eikels worden gebruikt als Ersatz-veevoe-
,der. Ze zijn in gemalen toestand bijzonder ge
schikt voor varkens en schapen.
Te Waddinxveen zijn twee kinderen, een
meisje van elf en een jongen van zeven jaar,
aan diphterie overleden.
2't
De Commandant der Vesting Holland bren<,-
in herinnering van weggebruikers, dat in verband
met het aanwezig zijn van oorlogsgevaar i®
den zin, waarin dat woord in 's lands wetten
voorkomt, ingevolge het bepaalde in art. 37
van de Motor, en Rij wiel wet, deze wet, 2°°*
mede de krachtens die wet vastgestelde alge-
meene maatregelen van bestuur, provinciale en
plaatselijke verordeningen, niet meer van toft-
passing zijn op motorrijtuigen (vier- of twee
wielige) en rijwielen, voor zoover deze worden
gebezigd ten behoeve van 's Rijks dienst.
Ofschoon aan de onder zijn bevelen staand®
commandanten is opgedragen den troepen tet
kennis te brengen, dat de normale voorschrif
ten, zooverre als de belangen van den dienst
zulks toelaten, moeten worden in acht ge
nomen, wordt allen weggebruikers met nadruK
er op gewezen, dat militaire bestuurders, met
uitzondering op het verkeer op voorrangswe
gen, een ander verkeer te hunnen opzichte i®
het algemeen geen voorrang behoeven te ver-;
leenen.
Als militaire bestuurders moeten worde®
aangemerkt de bestuurders van vierwielige mo
torrijtuigen, voorzien van het rood-wit-blauW
kenteeken, alsmede de bestuurders van twee
wielige motorrijtuigen, voorzoover deze laatst®
bestuurders voorzien zijn van een breede®
rood-wit-blauwen band om den linkerarm.
Zijne Hoogw. Excell. Mgr. A. F. Diepen. Bis
schop van 's Hertogenbosch, heeft Quatertemper'
Zaterdag, 23 September, de volgende H.H.
Wijdingen toegediend:
de Tonsuur of Kruinschering aan de heerent
H. A. L. A. Bogers, J. M. van den Boom, P. 3"
M. Cornelissen, J. G. Drijge, J. J. H. L. van Hoek»
J. H. A. Huberts, H. Hurkmans, J. A. Jilesen, 3*
van Kemenade, J. G. van Lierop, A. J. M. va®
Loon, C. A. Maas, P. B. Manders, J. L. M. Martin.
C. A. Meeuwissen, J. M. A. van Nieuwburg, J.
M. Peeters, J. Peynenburg, A. P. van Rooy, VÜ.
A. Saris, P. L. M. Strijbos, L. L. H. J. van Teef-
felen. Th. A. Versteegde, A. L.-van Vlokhoven.
M. C. M. Vogels, allen Theologanten van het
Groot-Seminarie te Haaren;
Het H. Diaconaat aan de eerw. heeren: J. J*
Arntz, M. N. P. Bertens, J. E. A. M. BoelaarS,
C. P. de Bresser, W. J. Croonen, F. J. V. val*
Esch, J. W. Goes, J. G. M. Janssens, A. Kete
laars, Th. A. Kuypers, E. J. A. Michielsen, J. J"
M. Lamers, M. A. C. Oomens, F.'L. van der putt.
C. A. W. van Rooy, E. Schraven, H. H. G. Smul
ders, J. F. Smulders, M. A. M. Terwindt, A.
van de Ven, A. W. Verwey, Th. G. van Vlerken.
P. C. M. Vogels, G. W. J. de Vree, C. J. F. O.
Zigenhorn, allen Theologanten van het Groot-
Seminarie te Haaren;
en aan de eerw. fraters: Christianus Houben,
Balduinus ten Hacken en Guido van den Boo
gaard van de Abdij der Paters CistercienserS.
„Koningshoeve" te Tilburg.
Niets onedels in zijn trekken.
Eberhard lachte niet meer. Zijn gelaat be
trok.
Wil t mij niet kwalijk nemen, zei hij, dat
ft lachte. Maar uw beschuldiging kwam mij
5n het eerste oogenblik zoo komisch voor....
En nu?
Nu.... zeg ik bij mij-zeiven, dat, aange
zien u mij voor den moordenaar van oom
Winkler houdt, met dezen iets gebeurd moet
Bgn. Wat.... wat is er gebeurd?
Klarmann zeide t hem in korte woorden. Hij
besloot met de beschuldiging, door den ster
vende uitgebracht, en die waarlijk duidelijk
genoeg was.
Eltz was zeer bleek geworden. Hij keek den
jechter ontsteld en verbijsterd aan. Op de uit
barsting van vroolijkheid was plotseling diepe
Beers lach tigheid gevolgd-
kon Mr. Klarmann zich niet weerhouden te
zeggen. Thans, nu u weet, dat Winkler, dien
u dood waande, nog de kracht heeft gevon
den om op te staan, naar buiten te wankelen
en zijn moordenaar te noemen, vindt u niet
meer den moed om te ontkennen!
Hardi staarde zwijgend vóór zich uit, als had
hij die strenge woorden niet gehoord. Hij scheen
na te denken over de middelen om zich te
verdedigen.
Uw zwijgen is welsprekender dan woor
den, hernam de rechter. U bekent dus?
Hardi schrok op.
Bekennen? O neen! Maar, begrijpt u dan
niet, dat voor mij op dit oogenblik niets zoo
belangrijk en schokkend is als het feit, dat mijn
oude voogd, wien ik zooveel te danken heb,
mij als zijn moordenaar heeft aangeduid?
Waarom juist mij? Hoe heeft hij dat kunnen
doen? 't Is verschrikkelijk, mij tot zoo iets in
staat te achten, en met die overtuiging te ster
ven!
Wel, u hebt in den laatsten tijd op vijan
delijken voet met hem geleefd. Hij had u zelfs
zijn huis verboden. Vertel mij eens een en
ander over die zaak.
Hardi maakte een afwerende beweging.
Ik kan, verklaarde hij, op het oogenblik
niet daarover spreken en verzoek mij voor
vandaag te laten gaan.
Ik heb u nog verschillende vragen te stel
len....
Op niet één daarvan zou ik antwoorden.
beteekenis spreken. Nog eensc laat het voor
vandaag genoeg zijn!
Mr. Klarmann was zeer objectief aangelegd
en de indruk, door Hardi op hem gemaakt,
was eerder goed dan slecht. Maar als hij reke
ning hield met al de bezwarende punten,
waartegen, de goede meening van eenige vrien
den der familie niet kon opwegen, was, van
juridisch standpunt beschouwd, de positie van
den jongen man zeer slecht.
Alles kwam nu eigenlijk neer op het alibi, en
Hardi Eltz kon er geen aanvoeren. Hij zou tot
half tien ten huize zijner moeder zijn geweest
en eerst toen weggegaan zijn. Zijn vrouw en
zijn moeder verklaarden zulks, maar zij moes
ten erkennen, hem van half negen af niet meer
gezien, maar enkel stappen in de belendende
kamer gehoord te hebben. Niemand kon beves
tigen, dat het inderdaad de stappen van Eber
hard Eltz geweest waren, die zij hadden ge
hoord. Niemand kon bewijzen, dat hij werkelijk
van half negen tot half tien onafgebroken in
zijn kamer was geweest.
Langs den rijksweg had men vijf minuten
noodig om van 't huis op de Groote Markt,
waar de familie Eltz woonde, naar „Rozenhof"
te gaan; maar als men 't voetpad tusschen
tuinen en velden nam, kon men het in vier
minuten doen.
Eberhard behoefde dus niet lang weg geweest
te zijn. 't Was zeer wel mogelijk, dat niemand
hem op 't voetpad had gezien, want om negen
uur 's morgens hadden de meeste menschen
hun bezigheid in 't gehucht zelf; dan waren de
En dan de zonderlinge houding van Eberhard
zelf! Eerst lachte hij; vervolgens scheen hij de
verdenking als bijzaak te beschouwen, en ein
delijk weigerde hij verder op de hem gestelde
vragen te antwoorden. Waarom? Och, dat was
zeer eenvoudig; hij was bang, dat hem een
onbedacht woord zou ontsnappen; hij wilde
eerst tijd hebben om het een of ander ver
dedigingssysteem ineen te zetten....
De komst van den wachtmeester der politie
Kleewein en van gerechtsdienaar Zinkl, die in
middels da door Klarmann bevolen huiszoe
king In de woning der familie Eltz hadden ver
richt, stoorde den rechter in zijn overpeinzing.
De huiszoeking had twee gewichtige, voor
Hardi Eltz zeer bezwarende dingen aan 't licht
gebracht: zijn revolver, die juist van hetzelfde
kaliber was als 't wapen, waarmede Winkler
was gedood, en een brief van den majoor aan
Eltz.
De revolver was geladen, doch er ontbraken
drie patronen in het magazijn, en 't was niet
moeilijk, zich er van te overtuigen dat ze niet
lang geleden afgeschoten waren.
De brief aan Hardi Eltz was kort en bondig;
hij luidde aldus:
„Beste Hardi,
Ik heb je weliswaar mijn huis verboden,
maar wensch niettemin, je nog een en ander
tot aanvulling van ons gesprek te zeggen.
Overigens met handhaving van mijn verbod,
Beraadt Ut jg, mersenyroeg, 22 April, tus
schen 8 en 9 uur even bij mij te willen bin-
nenloopen. STEPHAN WINKLER."
Déze brief, in samenhang met de door den
stervende uitgesproken woorden, leek een over'
tuigend bewijs van Hardi's schuld.
Natuurlijk had Eltz gevolg gegeven aan het
verzoek' van den majoor, en zich naar diens
woning begeven; toen was er een heftige
woordenwisseling ontstaan, en die eindigde
met den moord....
Nu is alles duidelijk, dacht de rechter; en
voor Eltz neemt de zaak een beteren keer dan
ik in den beginne had gevreesd. Doodslag in
drift strookt ook veel beter met 't karakter
van den beschuldigde, dan sluipmoord met voor
bedachte rade.
Mr. Klarmann liet Kleewein en Zinkl gaan,
en begon een lang telegram op te stellen aan
het parket te Graz, dat hij tot dan toe een
voudig met 't feit van den gepleegden moord
in kennis had gesteld.
In dat telegram gaf hij een overzicht van
den stand van zaken en meldde de arrestatie
van den moordenaar en het resultaat van
de huiszoeking. Tevens verzocht hij, iemand te
zenden om hem bij de verdere instructie be
hulpzaam te zijn, daar de behandeling van
verschillende andere dringende zaken hem niet
den noodigen tijd liet.
Vervolgens begaf Mr. Klarmann zich nanr
huis, om snel de luneh te gebruiken. Hij
moest zich werkelijk haasten, want tegen half
drie had hij den schilder Remigius Femtal
gedagvaard, 1
VI
Sinds Ferntal kennis droeg van den op
Winkler gepleegden moord, verkeerde hij in
een staat van hevige opgewondenheid. Een.
oude vrouw, die hij niet kende en die in do
nabijheid van de plaats, waar hij schilderde,
geneeskrachtige kruiden verzamelde, had hem
bijna onmiddellijk na de misdaad alles in bij
zonderheden verteld.
Zij had zich onder de nieuwsgierigen be
vonden, die het eerst naar „Rozenhof" waren
gesneld. De schoenmakersknecht Wendulak,
een kennis van haar, had haar verteld, wat men
op dat oogenblik wist, met inbegrip van de
woorden van den stervenden majoor.
Toen men zeide, dat het gerecht op komst
was, had zij zich snel verwijderd; zij wilde
niet door de heeren opgemerkt worden. De
oude Maria Blakac was altijd 'n beetje zwak
van hoofd geweest en had heiligen schrik van
alles wat rook naar politie, gendarmerie en
justitie. Maar toevallig den schilder voor
bijkomende, 'had zij niet kunnen weerstaan
aan haar babbelzucht en hem alles verteld.
Eindelijk had zij hem den raad gegeven op
zijn beurt zich uit de voeten te maken, wilde
hij niet met allerlei vervelende vragen worden
lastig gevallen. Hij moest voorzichtig zijn, want
juist voor de misdaad had zij hem over den
muur van den tuin zien klauteren. Hoewel hij
maar een minuut weg was gebleven, kon men
niet weten, of.... enz. enz.
jC®M£lt .vervolgd),
