Spreekt Hitier morgen in
den Rijksdag?
Vorming van een kleinen Poolschen
bufferstaat zou worden
aangekondigd
Litausche minister
naar Moskou
MB
i
Verbazing over
Churchill's rede
Kleine aanvallen
afgeslagen
Heden verklaring
van Chamberlain
Kard. Mundelein
overleden
Berlijn zet vredesoffensief voort
Het nieuws van keden
Parijs meldt:
Zal Italië verder nog
neutraal blijven?
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATE:
NASSAULAAN 51 - TEL 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f 3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
DINSDAG 3 OCTOBER 1939 - OCHTENDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 22025
Het vertrek van Ciano
„Het vredesoffensief is
op marsch"
Duitsch antwoord op
Churchill's rede
Romeinsche pers pleit
voor vrede
,In de Vergulde Wagen
het dorado voor
verwende magen
Spijzen fijn, prijzen klein
Naast Stadt Schanke, Leidscheplein
Turksche militaire
missie te Londen
De mijnenveger „Jan van Gelder" is Maandagmiddag van Terschelling naar Den Helder versleept. De oorlogsbodem na aan
komst te Den Helder. Duidelijk ziét men de beschadiging van den achtersteven en de groote ravage, welke aan
dek Werd aangericht
Verdere besprekingen over Europa's lot.
te Berlijn in gesprek met Hitler. Rechts
Graaf Ciano op de nieuwe Rijkskanselarij
ziet men Rijksminister Von Ribbentrop
„Nieuwe regeling der betrekkingen
op grond van huidigen toestand"
Japansche delegatie
te Londen
Het Weer
De overleden Kardinaal Mundelein tijdens een pontificale H. Mis in den St. Pieter,
die hij daar in November van het vorig jaar heeft, opgedragen
Aartsbisschop van Chicago en
herder van zeldzame gaven
en grooten ijver
Presidentsverkiezing"
voor Slowakije
Welwillende houding
tegenover Franschen
Escorteering voor
Zweedsche schepen?
Hitier zou morgen in den Rijksdag een
rede houden.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 cl Irgez.
mededeellngen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine ermonees „Omroepers" zie de rubriek
ROME, Oct. (Reuter). De Berlijnsche
correspondent van de „Messagero" meldt,
dat Hitier voornemens zou zijn Woensdag
een rede in den Rijksdag te houden. Daarin
20u o.a. worden aangekondigd de vorming
van een kleinen Poolschen bufferstaat. De
correspondent voegt hieraan toe, dat naar
men aanneemt het doel van Ciano's bezoek
Was, dezen van den nieuwen toestand op de
hoogte te brengen, zoodat men zeker was
van den Italiaanschen steun.
Maandagochtend om elt uur vond een laatste
bespreking plaats tusschen rijksminister Von
Ribbentrop en graaf Ciano over den Euro-
Peeschen toestand.
Ciano heeft zich, zooals reeds gemeld, naar
Rome teruggegeven om er den Duce verslag
uit te brengen over zijn besprekingen te Ber
lijn.
Naar officieel wordt medegedeeld heeft de
rijksminister van Buitenlandsche Zaken graaf
Ciano naar het Anhaiter Station vergezeld,
Waar ten afscheid aanwezig waren de Italiadki-
sche ambassadeur Attolico, leden der rijksre-
eeering en van de rijksleiding der N.SD.A.P.,
Zoomede vooraanstaande autoriteiten van
fct.aat, partij en weermacht.
Voor het vertrek bracht kolonel-generaal
Keitel de groeten over van den Fuehrer.
De extra-trein is om twaalf uur vertrokken,
hadat de beide ministers van Buitenlandsche
^aken hartelijk afscheid van elkander hadden
Genomen.
De Duitsche bladen wijzen er - op, dat een
Week vol beslissingen is gekomen. Daarbij wordt
®r de nadruk op gelegd, dat de teerling nog niet
'S geworpen en het vredesoffensief nog steeds
°P marsch is.
De Berlijnsche correspondent van het „Ham
burger Fremdenblatt" stelt in het licht, dat in
bit grootere verband uiteraard ook de Berlijn
sche besprekingen van den Italiaanschen mi
nister van Buitenlandsche Zaken gewaardeerd
moeten worden. Zij zijn geëindigd met dezelfde
snelheid, die voor het diplomatieke succes van
uitschland in de laatste weken karakteristiek
geworden. De correspondent wijst er verder
op, dat een slotcommuniqué ook ditmaal niet
oodig was, aangezien de vriendschappelijke
bard van de betrekkingen tusschen de verbon
en staten iedereen bekend Is en in duurzame
erdragen is vastgelegd. Overigens, zoo gaat
*U,T verder, zal men van de rechtstreeksche ef-
ecten der besprekingen, welker verloop in Ber
lin met de grootste tevredenheid beoordeeld
ordt, te zijner tijd ook in het buitenland ken
nis krijgen.
Den tegenwoordigen toestand ziet de corres
pondent als bepaald door tweeërlei factoren:
oor de gemeenschappelijke pogingen van
uitschland en Rusland om den vrede te her
ben en door het feit., dat de imperiale in
goed van het neutrale Italië eveneens ten gun-
van den vrede in de weegschaal geworpen
°rdt. Hieruit vloeien, ook onafhankelijk van
e Duitsch-Italiaansche belangengemeenschap,
®er belangrijke voorwaarden voort voor een
auwe samenwerking tusschen al die kringen,
'elke zich identificeeren met een verlenging
h verdieping van den heerschenden oorlogs
toestand.
Over de pogingen van Churchill om de neu-
houding van Italië propagandistisch in
~hgelschen zin uit te buiten kan men aldus
correspondent slechts glimlachen.
Oe ..Deutsche Allgemeine Zeitung" publiceert
oen hoofdartikel, waarin het blad antwoordt op
de
rede, die Churchill Zondagavond voor de
radlo heeft uitgesproken.
Het blad schrijft o.m.:
„Engeland heeft moeten toezien, hoe tus-
chen Duitschland en Rusland een grens der
wederzij dsche belangen is overeengekomen,
Waarbij de Duitsche invloed nu verder naar
i. .Oosten reikt dan de oorspronkelijke afba-
ö®aingslijn den Engelschen scheen aan te
Engelschen hebben zoo weinig geleerd van
^et resultaat van hun mislukte voorspel in
Hoskou, dat zij reeds weer verwachtingen hen-
en ten aanzien van Rusland. En wanneer men
leest, wat Churchill Zondag het Engelsche
Publiek vertelde, komt men uit zijn verbazing
Uict meer los.
Churchill neemt wederom een historisch mis-
e£stand op zijn rekening, want in de Moskou-
che verklaring is den Engelschen weliswaar
de verantwoordelijkheid over oorlog en vrede
n handen gelegd, maar niet de beslissing over
01, erwirrning en nederlaag. Deze oorlog wordt
°P grondslag van wederkeerigheid gevoerd en
at geldt even goed vPor de methoden als ten
slotte ook voor de doelstellingen. Churchill en
e Engelsche regeering vergissen zich wanneer
Al gelooven, dat zij het doel der vernietiging
Vah Duitschland zonder overeenkomstige reac
ties in het Engelsche volk ongestraft kunnen
afkondigen. Het kan voor Engeland nog zeer
veel erger worden.
Wanneer de Engelschen het gevaar uit
dagen, moeten zij zich niet verbazen over
de Eurcpeesche dynamiek, welke zij daar
mede losmaken en die geen rekening zullen
houden met de tradities der Britsche poli
tiek, voor zoover deze in strijd zijn met den
zin van onze eeuw- Wil Churchill zbo
vraagt het blad tenslotte het continent
het oorlogsdoel leveren, dat wij tegen En
geland nog niet hebben?
De beteekenis van de reis van Ciano naar
Berlijn wordt door de Romeinsche avondbladen
krachtig in het licht gesteld.
„Giornale d'Italia" verklaart: „Deze rede
moet niet beschouwd worden als een op zichzelf
staande gebeurtenis, maar hoort thuis in het
kader van die politiek, welke Duitschland en
Italië hebben ontwikkeld met het oog op het
algemeene doel van een vrede met rechtvaar
digheid. Deze politiek is reeds op vitale pun
ten van het vasteland op gelukkige wjjze ten
uitvoer gelegd. De vermaningen en tijdige ini
tiatieven van Berlijn en Rome zijn echter niet
aanvaard en een vrede der rechtvaardigheid is
afgewezen. Aldus is een toestand ontstaan, die
een deel van Europa in oorlog heeft gestort.
Italië heeft zich daardoor echter niet laten
ontmoedigen. De actie, die de Duce ter redding
van den vrede heeft ondernomen is bekend en
door de tegenstanders zoowel als door alle vol
keren van Europa gewaardeerd.
Ondanks het feit, dat reeds verscheidene
weken zijn voorbijgegaan, is nog niets gebeurd,
dat niet weer goedgemaakt zou kunnen worden
en de gedachte van een pp rechtvaardigheid
gegrondvesten vrede, die beantwoordt aan de
gerechtvaardige wenschën der volkeren en tege
lijkertijd Europ^ een lange periode van veilig
heid en van rustigen socialen vooruitgang waar
borgt, kan door geen enkele regeering en vooral
ook door geen enkel volk afgewezen worden
Ook bij de westelijke mogendheden ziet men
hier en daar twee stroomingen en men zou
willen hopen, dat de gezonde, van hun verant
woordelijkheid bewuste krachten eindelijk de
overhand kregen op die, welke toestemmen in
een rampspoed.
PARIJS, 2 Oct. (Havas) Het Fran-
sche legerbericht van hedenavond luidt:
„Plaatselijke vijandelijke aanvallen wer
den afgeslagen ten zuiden van Saarlouis
en in het oosten van het Saargebied. In
deze laatste streek schoot de vijandeiyke
artillerie op de Duitsche plaatsen achter
onze linies."
LONDEN, 2 Oct. (Reuter). Een Turksche mi
litaire missie onder leiding van generaal Orbay
wordt Dinsdag in Londen verwacht. De missie,
aldus het ministerie voor de Voorlichting, kan
verzekerd zijn van een hartelijke ontvangst.
KAUNAS, 2 Oct. (D.N.B.). Op uitnoodiging
van de Sovjet-regeering begeeft zich de Litau
sche minister van Buitenlandsche Zaken, Urb-
sys, Dinsdag per vliegtuig' naar Moskou. Zondag
en Maandag zijn te Kaunas kabinetszittingen
gehouden, waarin besloteh is tot een nieuwe re
geling der wederzijdsche betrekkingen op grond
van den huidigen Oost-Europeeschen toestand.
LONDEN, 2 Oct. (Havas) In plaats van zich
naar Neurenberg te begeven, waar hij aanvan
kelijk het Partijcongres zou bijwonen, is de
Japansche admiraal Oscemi, die een missie
heeft vervuld in Italië, met generaal Terautsji
en zijn staf te Londen aangekomen, waar hij
een particulier bezoek zal brengen. Vrijdag a.s.
zal hij1 naar Japan vertrekken.
H VERWACHTING: I
H In het Noorden plaatselijk eenige buien,
H overigens overwegend droog, gedeeltelijk
bewolkt, zelfde temperatuur als gisteren,
meest matige Noord-Oostelijke wind.
Hiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
LONDEN, 2 Oct. (Reuter). In het Lager
huis antwoordde Chamberlain hedenmiddag
op een vraag van Attlee, of hij eenige ver
klaring had af te leggen in verband met de
Duitsch-Russische overeenkomst.
„Het zal mij verheugen wanneer het Huis
de verklaring wil afwachten, die ik morgen
zal afleggen."
Chamberlain antwoordde in ontkennenden zin
op een andere vraag of hij opdracht wilde geven,
dat in officieele aanduidingen van den vijand het
woord nazi's zou worden gebruikt in plaats van
Duitschers, „ter onderscheiding van degenen in
Duitschland, die aan onze zijde staan."
In het Lagerhuis heeft Chamberlain verder nog
medegedeeld, dat hij ook over het ministerie
van Voorlichting morgen een verklaring denkt
af te leggen.
NEW YORK, 2 Oct. (Reuter).
Kardinaal Mundelein, Aartsbisschop
van Chicago, is heden op 67-jari-
gen leeftijd overleden.
Zijne Eminentie Kardinaal George Mundelein
werd geboren te New York op 2 Juli 1872. Na
zijn voorbereidende studiën te hebben verricht
in het Manhattan College en vervolgens in het
Sint Vincentius-Seminarie te Beatty, kwam hij
naar Rome om daar zijn theologische studies te
voltooien en priester te worden gewijd in het
jaar 1895. In zijn vaderland teruggekeerd werd
hij belast met de zielzorg te Williamsburg, om
spoedig daarna een benoeming te ontvangen als
secretaris van het bisdom Brooklyn, welke functie
hij vervulde tot 1909. Intusschen was hij door den
H. Stoel benoemd tot huisprelaat en werd in
laatstgenoemd jaar coadjutor van Mgr. den bis
schop van Brooklyn met den titel van bisschop
van Lorima. Zes jaren later werd hij overge
plaatst op den aartsbisschoppelijken zetel van
Chicago. In deze waardigheid ontwikkelde Mgr.
Mundelein op bewonderenswaardige wijze zijn
zeldzame gaven als herder vol apostolische" ijver
voor de geestelijke belangen zijner priesters en
leeken-geloovigen en zijn buitengewone gaven als
organisator.
Vooral op sociaal gebied zag hij scherp en ver
vooruit en wist met groote geestkracht en prac-
tisch Amerikaansch inzicht te ijveren voor het
,alles herstellen in Christus" op een wijze die
hem de hoogachting en eerbied deed verwerven
óók van alle niet-katholieken. Sinds 25 Maart
1924 maakte de prelaat deel uit van het H. Col
lege van Kardinalen, waarin hij werd opgeno
men tegelijk met Mgr. Hayes, aartsbisschop van
New York.
Het levendig temperament van den over
leden kardinaal deed hem de laatste jaren
herhaalde malen woorden uiten tegen Duit
sche politieke methoden. Men zal zich verder
nog herinneren, hoe Z. Em. het vorige jaar
in November Italië bezocht en met veel eer
bewijzen door de Italiaansche regeering te
Napels werd ontvangen.
PRESBURG, 2 Oct. (D.N.B.). Het minister
presidium van Slowakije heeft de verkiezing
van een nieuw hoofd der Slowaaksche Repu
bliek bepaald op 26 October a.s.
Onze Berlijnsche correspondent seinde heden
nacht:
In afwachting van de rede van Hitier
wordt hier het vredesoffensief voortgezet.
Van bevoegde zijde deelde men. ons heden
avond naar aanleiding van het bezoek van
den Italiaanschen minister van Buiten
landsche Zaken, Graaf Ciano, aan de Rijks
hoofdstad mede:
De besprekingen die Hitier en Von Ribben
trop met Ciano voerden hadden op de eerste
plaats tot onderwerp den door 't Duitsch-Rus
sische verdrag geschapen toestand in Oost-
Europa. Hoewel de besprekingen zich niet tot
Polen beperkten is van een nieuwe ordening in
Zuid-Oost-Europa niet gerept, aangezien de
politieke constellaties in deze gebieden niets te
wenschen zouden overlaten. Door het Duitsch-
Russische accoord zijn de Italiaansche belangen
in den Balkan op geenerlei wijze in het gedrang
gebracht, en er bestaat niet de minste aanlei
ding om combinaties te maken omtrent een
wijziging van den status quo in die gebieden.
Hitier en Ciano hebben echter niet alleen ge
sproken over de dingen die in het verleden
liggen, maar ook over de dingen die zullen of
zouden kunnen gebeuren. Over de mogelijkhe
den van den vrede in Europa, de gevolgen die
een voortzetting van den oorlog voor de ge
meenschappelijke Duitsch-Italiaansche politiek
zou moeten hebben.
Men vestigt er hier sterk de aandacht
op, dat de neutrale houding, die Italië tot
dusver aannam, bepaald werd door het stre
ven, het Europeesche conflict zcoveel mo
gelijk te localiseeren en den vrede te her
stellen. Mochten IVIussolini's vredespogingen
echter vruchteloos blijken te zijn, dan zal
Italië zijn hcuding moeten herzien en zou
den de spil-mogendheden opnieuw overleg
met elkander moeten plegen over de dan te
nemen maatregelen.
Men staat hier op het standpunt, dat de
vredesboodschap van Von Ribbentrop reeds
dezelfde waarde heeft als een voorstel langs
diplomatieken weg. Men heeft echter alle
reden om aan te nemen, dat Hitler in zijn
rede, die hij vermoedelijk Donderdag in
den Rijksdag zal houden, nog uitvoeriger op
het Duitsche standpunt inzake den vrede
in zal gaan. Politieke kringen te Berlijn
komen echter met klem op tegen de door
het Engelsche ministerie van propaganda
rondgestrooide denkbeelden, dat het Duit
sche vredesaanbod op zwakheid zou berus
ten.
De Westersche mogendheden zouden moeten
begrijpen, dat het Duitschland, Rusland en Ita
lië thans niet te doen is om het sluiten van
een compromis of om het behalen van een
tijdelijk voordeel, maar om een werkelijken,
duurzamen vrede, gegrond op de erkenning van
elkanders belangensfeer.
Het koloniale vraagstuk is, naar men hier
STOCKHOLM, 2 Oct. (Reuter). Het dagblad
.Allehanda" verklaart op grond van gegevens
van gezaghebbende zijde, dat binnenkort vloot-
eskortes gegeven zullen worden aan schepen in
de Zweedsche territoriale wateren. Dit besluit
is genomen als gevolg van de recente inbreuken
op de neutraliteitsbepalingen, waarbij o.m. ge
poogd is Zweedsche schepen te dwingen de ter
ritoriale wateren te verlaten. De escortes zullen
bestaan uit torpedobootjagers en andere oor
logsschepen. De schepen zijn gewaarschuwd, dat
zij geen hulp moeten verwachten wanneer zij
buiten de territoriale limieten komen.
zegt, niet actueel. De teruggave van zijn
koloniën is voor Duitschland nooit een
casus belli geweest, hoewel men om rede
nen van recht en eer dezen eisch nimmer
zal laten varen. De koloniën op zich zajn
voor Duitschland dan ook geen reden om
den oorlog voort te zetten.
De Duitsche pers staat eveneens in het tee-
ken van het bezoek van den Italiaanschen mi-
'r. is ter van Buitenlandsche Zaken aan Berlijn.
De „Berliner Boersenzeitung" acht het bewijs,
dat de spil nog onverzwakt is gebleven, weer
geleverd. Alle bladen slaan nog steeds een feilen
toon aan tegen Engeland, waarbij vooral Win
ston Churchill het zwaar te verantwoorden
heeft. Frankrijk wordt overal veel meer ont
zien. Gisteren nog, toen de Duitsche radio een
„Wunsclikonzert" gaf, werd op het verzoek van
„eenige soldaten uit de Maginot-linie" het be
kende Fransche liedje „Parlez moi d'amour" ten
gehoore gebracht.
Maar ook ten opzichte van 'Engeland laat
men, ondanks alle onvriendelijkheden, door
schemeren, dat, nu de nieuwe ordening in Oost-
Europa eenmaal een feit is geworden, er geen
reden voor voortzetting van de vijandelijkheden
meer bestaat.
Nog in zijn laatste rede heeft Hitier zijn
bewondering geuit ten aanzien van het
Britsche wereldrijk. Ondanks de heftige
aanvallen is het wel zeker, dat men hier
graag 'n vriendschappelijke verhouding tus
schen Engeland en Duitschland zou zien,
maar op die voorwaarde dan, dat Engeland
de machtspositie van Duitschland in Mid
den-Europa niet probeert aan te tasten.
Chamberlain zal heden een verklaring
afleggen over het Duitsch-Russische pact.
Kardinaal Mundelein, Aartsbisschop van
Chicago, overleden.
Wetsontwerp ingediend tot heffing van
opcenten op de gemeentefondsbelasting.
Bezwaren in betreffende kringen tegen
de regeeringspolitiek in zake den land
bouw.
New-Yorksche beurs: terugloopende
koersen: slot gedrukt.
Gedenken wij de gevallenen
Weer heeft een ernstig ongeluk op
een Nederlandschen mijnenveger het
memento mori" neergeschreven: Ge
denk te sterven. Dit is de oorlogsbij-
drage der neutralen. We willen geen
oorlog en spannen alle krachten in
om eervol buiten den wereldbrand te
blijven. Daarvoor zijn noodig een pa
raat leger en een actieve vloot. Onze
marine is actief. Wat van haar ge
vraagd wordt is zeer verantwoorde
lijk werk en gevaarlijke arbeid. Kort
na elkander wordt Nederland door
twee zware ongevallen op onze mij
nenvegers in rouw gedompeld. Ander
maal gedenken we mannen in de
kracht huns levens die hun leven ga
ven om in ons aller belang land en
volk te beveiligen. Laten wij hen eer
biedvol, óók met een gebed, gedenken.
Laten we de achterblijvenden niet
vergeten. Zij vervulden hun plicht en
stierven bij de vervulling daarvan.
Het is een schoone dood: te sterven
terwijl men zijn plicht vervult. Zóó
moesten ive allen willen sterven! Ge
denken wij hen in onze beden; ge
denken wij de achtergeblevenen door
onze hulp.