„MOSKOU-PACT ZAL ONZE HOUDING NIET WUZIGEN" Urbsys in Moskou Duitsche aanvallen afgeslagen mu Oorlog wordt voortgezet, maar redelijk vredesvoorstel zal ernstig worden bestudeerd „Woordbreuk is onduldbaar" Kard. Hlond blijft in Vaticaanstad Italië zal wel neutraal blijven Het nieuws van heden RUSSISCH HOUT NAAR ENGELAND? VOORBARIG BERICHT OVER VREDESACTIE §1 Chamberlain verklaart: Parijs bericht: HEERKENS THIJSSEN C VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS WOENSDAG 4 OCTOBER 1939 - OCHTENDBLAD BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 -- TEL 13866 - GIRO 22884 voor Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling)1 Haarlem 25 cent per week; per kwartaal f 3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week, per kwartaal f 3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V, DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM DRIE EN ZESTICSTE JAARGANG No. 22027 A Oorzaken van den oorlog De strijd in het Westen Het Weer I TRANSPORT- en MOLEST- I VERZEKERINGEN Onjuiste berichten Munters wederom op bezoek bij Molotof Spoedig Consistorie voor het be noemen van nieuwe kardina len te verwachten? Volgens „Regime Fascista" toch bemiddeling door Rome te verwachten Ministerraad te Rome Wijding van nieuwe missiebisschoppen Militaire alliantie met Berlijn blijk baar geheel op den achter grond geraakt Min. Koht protesteert tegen torpedeeren Deensche waarschuwing aan Duitsch adres Een Deensche persstem Commandant van Hela thans op Gotland Uit dagen vol leed VREES VOOR CHOLERA NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et., Ingez. mededeelingen 50 cent; Idem op pag één 65 cent per regel Bij contract sterk verlaagde p'ijzen Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek LONDEN, 3 Oei. (Reuter) In zijn Wekelijksche verklaring in het Lagerhuis seide minister-president Chamberlain; ...In de afgeloopen week hebben zich ge beurtenissen van groet belang op inter nationaal terrein voorgedaan. Op 36 Sep tember bracht de Duitsche minister van Buitenlandsche Zaken een bezoek aan Moskou en den 38sten September werden de resultaten van dit bezoek bekend gemaakt. Dit resultaat was drievoudig-. Ie Een vierde verdeeling van Polen is be proefd en een overeenkomst is onderteekend, waarbij de grens tusschen Rusland en Duitsch- and is vastgesteld. De grenslijn, waarop over eenstemming is bereikt, is belangrijk meer ten gunste van Duitschland dan de voorloopige lijn gesteld mÜitaire bezettine. welke eerst was vast- ^2e\1^ reseenngen van Duitschland en de j-ovjet-Unie hebben verklaard, dat hun overeen- omst de vraagstukken regelde, welke voort- wamen uit de ineenstorting van Polen en een so ide basis vormden voor een duurzamen vrede 1 Ocst-Europa.. Volgens hun meening zou een einde van den huidigen oorlog tusschen Duitsch- and, Engeland en Frankrijk in het belang zijn van alle mogendheden. Beide regeeringen, zoo verklaarden zij verder, zullen pogen dit doel Zo° spoedig mogelijk te bereiken. Chamberlain blaakte vervolgens melding van de gemeen schappelijke verklaring inzake de verantwoorde- ijkheid van Engeland en Frankrijk tot voort zetting van den oorlog en van de „raadpleging" tusschen Duitschland en de Sovjet-Unie. 3e. Een economische overeenkomst tusschen uitschland en de Sovjet-Unie is voorzien, waarbij Rusland grondstoffen zal leveren aan Duitschland en Duitschland industrieproduc- t®b zal leveren over een langdurige periode. In sommige kringen heeft men gevraagd dat ijner Majesteits regeering haar houding zou epalen ten aanzien van deze ontwikkeling, och ik zie hierin niets, dat dit land er toe zou unnen brengen, zijn houding, welke het rw ?^r<iig acht' te wijzigen. De Russisch- 1 sche overeenkomst heeft den toestand in en gewijzigd, doch er volgt geenszins uit dat de overeenkomst zal leiden tot een uiteindelijk rin?r -e I-'biisciiland en nog veel minder, at zij de doelstellingen van Zijner Majesteits regeering zou treffen. Er is niets in de te Moskou gesloten over eenkomst, dat voor ons aanleiding zou kun nen zijn iets anders te doen dan wij nu doen: al onze hulpbronnen mobiliseeren en de ge- heele macht van het Britsche Imperium in Let werk stellen voor een doeltreffend voortzetten van dien oorlog*. re?6 premier herinnerde vervolgens aan de jj,0®ben, waarom Engeland ten striide is ae- Engeland ten strijde is ge- sen en aan de onmiddellijke oorzaak van db? oorloS. „Indien Polen al de directe aanlei- was tot den oorlog, het was niet de funda- Wpiri oorzaak- Deze oorzaak was het over- Van uende §evoel in dit land en in Frankrijk b het ondraaglijke in den stand van zaken, teni!n de landen van Eur°Pa het hoofd moes- b bieden aan het alternatief hun vrijheid in ge Weegschaal te stellen of hun krachten op heirtS6lde te mobiliseeren om deze vrij- d te verdedigen. Passage in de Duitsch-Russische verkla- inzake het liquideeren van den oorlog is bister, doch het schijnt een soort voorstel tot •"ede te combineeren met een nauwelijks ver- 0 en bedreiging voor de gevolgen, indien het °°rstel zou worden verworpen. Ik zal niet Oorspellen van weiken aard een dergelijk voor stel flat zal zijn, maar ik kan wel nu reeds zeggen, geen bedreiging ooit dit land of Frankrijk r toe zou kunnen brengen het doel op te geven, daarvoor wij dezen strijd hebben aanvaard." ^chamb«rlain zeide verder, dat de poging om gei Zooals de Duitsche propaganda doet En- Vo nd te belasten met de verantwoordelijkheid hiet voortzetten van den oorlog, omdat het floei bereid is den strijd op te geven voor het Vah de is bereilt, alleen een nieuw onderdeel is L>e Duitsche oorlogstechniek. *bst, verantwoordelijkheid voor den oorlog blijft voi. en op hen, die deze politiek van achtereen- êende aanvallen hebben opgesteld en uitge- ®rd. Dit kan noch worden ontkend, noch j. J'den verontschuldigd. Geen loutere verzeke- d gen van de huidige Duitsche regeering kun- b worden aanvaard. Daarvoor heeft deze re- u ering' in het verleden te dikwijls bewezen, dat aar beloften waardeloos zijn en gebroken wor- eil> wanneer het haar past. Indien derhalve voorstellen worden ge- flaan zullen wij deze zeer zeker bestudee rd en wij zullen ze toetsen in het licht van Wat ik zoojuist heb gezegd. Niemand ver engt den oorlog voort te zetten langer dan boodzakelijk is, doch de overgroote meerder heid van de openbare meening in dit land eh ik ben er van overtuigd ook in frankrijk, is vastbesloten er voor te zorgen Neville Chamberlain dat deze heerschappij van geweld een einde zal nemen en dat het woord, dat regeerin gen eens hebben gegeven, altijd zal worden nagekomen. De Britsche premier gaf vervolgens een over zicht van het oorlogsgebeuren. Na te hebben gesproken over den verderen vooruitgang der Franschen aan het westelijk front, zeide Cham berlain, dat een groot Britsch leger wordt over gebracht naar Frankrijk en zijn plaats inneemt aan de zijde van den Franschen bondgenoot. Wij hebben redenen om trotsch te zijn over de doeltreffendheid, waarmede deze beweging wordt uitgevoerd. De Britsche luchtmacht in Frank rijk maakt verkenningsvluchten zoowel overdag als des nachts en er zijn luchtgevechten gevoerd tusschen onze toestellen en die van den vijand. De vliegtuigen van de marine hebben in de af geloopen week hun strijd tegen de onderzeeërs voortgezet en verdere patrouilles uitgevoerd. Van het heldere maanlicht werd gebruik gemaakt om ook gedurende den nacht het zoeken naar duikbooten voort te zetten. Een aantal duik- booten werd gezien en aangevallen. Ter zee heeft de strijd tegen de duikboo ten met onverminderde kracht voortgang gehad. Het vertrouwen, dat spreker eerder heeft geuit inzake het toenemen van de maatregelen tegen de onderzeeërs, is ge rechtvaardigd. Deze maatregelen hebben de onderzeesche bedreiging doen afnemen. De handel van en naar onze havens neemt toe. Op het oogenblik, dat ik spreek, varen hon derden schepen over de groote zeewegen, be schermd door onze convooien en door de on vermoeide actie van onze duikbootbestrijding. Tusschen elf en twintig September is in totaal 3.769,000 ton de havens van het Britsche Ko ninkrijk binnengekomen of uitgevaren. Van de totale tonnage is 1.75 procent verloren gegaan door aanvallen van duikbooten of door mijnen. In de convooien zijn geen schepen verloren ge gaan. Tusschen 20 en 24 September zijn drie Brit sche schepen tot zinken gebracht door Duitsche onderzeeërs. Sedertdien zijn gedurende een week geen Britsche schepen meer tot zinken gebracht door het éptreden van vijandelijke duikbooten. Er zijn evenwel bewijzen, dat nog onderzeeërs rond onze kust optreden en het feit, dat geen schepen tot zinken zijn gebracht, is derhalve voornamelijk het gevolg van de maatregelen, welke de marine heeft genomen. De Duitsche duikbooten zijn thans gedwongen op te treden in verafgelegen wateren, waar hun bedreiging niet zoo groot is, doch zoolang zij niet zijn gevonden en vernietigd kunnen zij een last veroorzaken. Een andere en meer sinistere bedreiging VOOR HET GEHEELE LAND; Droog, plaatselijk ochtendmist, overdag licht bewolkt, zelfde temperatuur als gis- teren, zwakke tot matige. Oostelijke wind. ^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiimii: ASSURANTIEBEZORGERS o 3 DAMRAK 60 AMSTERDAM Telef. 45014 45016 róiiiMiiiiiiiiiimmiiiiiiiimmiimiimiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiö is de Duitsche aankondiging, dat ieder schip van de Britsche koopvaardij zal wor den beschouwd als een oorlogsbodem. In dien dit eenige beteekenis heeft, beteekent het, dat een onbeperkte duikbootoorlog' zal worden gevoerd. De onwettige aanvallen dienen alleen om te bewijzen, dat het van hèt grootste belang is de schepen te voorzien van de geëigende afweer middelen, en hiermede gaat men met den groot sten spoed voort. Een verder bewijs voor den onbeperkten duikbootoorlog vindt men in het aantal neutrale schepen, dat door Duitschland tot zinken is gebracht. Sinds het uitbreken van den oorlog zijn zeven neutrale schepen met een totaal tonnage van 27.765 ton door mijnen of bommen tot zinken gebracht. Ten aanzien van den Duitschen kaper in het Zuiden van den Atlantischen Oceaan zeide de minister-president, dat deze nieuwe bedrei ging overeenkomstig de bestaande plannen zal worden bestreden. Betreffende de herhaalde verkeerde verkla ringen van de Duitsche radio inzake het bom bardement van de vloot, zeide Chamberlain, dat geen enkel Britsch schip werd beschadigd en alle schepen, hierbij ingesloten de „Ark Royal" normaal hun taak vervullen, onbekend met deze geruchten. De eenige verliezen, welke zijn geleden in deze actie, werden geleden door de Duitsche luchtmacht zelf. Verder zeide de minister-president, dat de voorbereidingen van de dominions, waarover hij reeds eerder heeft gesproken, worden voortgezet. Deze week wirde hij spreken over de schitteren de hulp, welke van twee andere zijden van het imperium zijn ontvangen, n.l. New Foundland en Zuid Rhodesia. In New Foundland worden reeds maatregelen getroffen om eenige hon derden visschers te werven voor de vloot, en Zuid Rhodesia voorziet Engeland eveneens van officieren en manschappen voor land- en lucht macht. (Zie vervolg pag. 2) MOSKOU, 3 Oct. (D.N.B.). Hedenmiddag' om 17 uur 30 Moskouschen tijd is de Litausche mi nister van Buitenlandsche Zaken, Urbsys, op het vliegveld in Moskou aangekomen. Te zijner verwelkoming bevonden zich op het terrein o.m. de plaatsvervangende volkscommissaris van Buitenlandsche Zaken, Lozowski, de chef van het protocol, Barkow, en de leider van de Baltische afdeeling van het Volkscommissariaat van Bui tenlandsche Zaken, Wassjoekow. De Letlandsche minister van Buitenland sche Zaken, Munters, is om 18 uur voor de tweede maal door den volkscommissaris voor Buitenlandsche Zaken, Molotof, in het Kremlin ontvangen. PARIJS, 3 Oct. (Havas) Het heden avond uitgegeven oorlogscommuniqué heeft den volgenden inhoud: „Vijandelijke overvalle., verden afgesla gen ten oosten van den Moezel en ten oosten van de Saar. Bedrijvigheid der beide elkaar vijandelijke artillerieën in dezelfde streken"- STOCKHOLM, 3 Oct. (Reuter). Onder het opschrift „Rusland tracht de Duitsche blok-, kade van Engeland te breken" meldt het dag blad „Allehanda", dat Zweedsche en andere reeders der Noordelijke landen aanvrage heb ben 'ontvangen van Russische exporteurs be treffende schepen om hout te vervoeren van de Witte Zee naar verschillende Britsche ha vens. Dit optreden wordt als bijzonder opmer kelijk beschouwd in verband met vroegere be richten, volgens welke Rusland eiken houtuit- voer naar Engeland had stopgezet. ■PMx] HMfli VATICAANSTAD, .3 Oct. (Havas) Kardinaal Hlond, de primaat van Polen, wiens verblijf te Rome tot onbepaalden datum is verlengd, zal op uitnoodiging van den Heiligen Vader zijn intrek nemen in het Vaticaan. De gezant van Polen bij den Heiligen Stoel heeft zich heden naar de Staatssecretarie be geven om van de oprichting der nieuwe Pool- sche regeering en de benoeming van den nieu wen president Raczkiewicz mededeeling te doen Verder geeft men in Vaticaansche krin gen te verstaan, dat de dood van Kardinaal Mundelein, waardoor thans dertien kardi naalsplaatsen opengevallen zijn, Z. H. den paus aanleiding zou kunnen geven vrij spoedig een Consistorie bijeen te roepen voor creatie van nieuwe kardinalen. De Heinkel-vliegtuigen, die door Duitschland aan Roemenië zijn geleverd. De Roemeensche luchtmacht bezit tfi ans dertig vliegtuigen van dit type ROME, 3 Oct. (Stefani). Het door Reu ter verspreide bericht over een Italiaansch communiqué, dat door radio-Rome zou verspreid zijn en waarin de resultaten van het onderhoud van Ciano met Hitier te Berlijn werden gepreciseerd, mist allen grondslag. (In dit bericht was sprake van vredesvoorstellen, die zouden worden ge daan. Red.) Het onderhoud van Ciano met Hitier blijft volgens Havas op den voorgrond staan van de belangstelling der Italiaansche bladen, die vooral aandacht wijden aan de reacties in de oorlogvoerende landen, gewekt door de Ber- lijnsche besprekingen. „Regime Eascista" geeft duidelijk te verstaan, dat er een bemiddelend optreden van de Italiaansche regeering zal komen. Het blad schrijft dat de kwestie-Danzig bul ten het kader viel van het Italiaansch-Duit- sche pact. Daarom kon Mussolini, terwijl hij buiten het conflict bleef, een bemiddelende actie probeeren bij Frankrijk en Engeland. De meeste andere bladen nemen een strikte re serve in acht. De bladen zijn volgens Havas getroffen door de krachtige vastberadenheid der beide groote democratieën om iedere compromis-oplossing, gebaseerd op een erkenning van het voldongen feit in Polen, van de hand te wijzen. De Fransche openbare meening, zoo merken Italiaansche waarnemers op, heeft geen en kel vertrouwen meer in een zuiver diploma tieke garantie of belofte. Zij legt bewijs af van een zeer hechten wil den strijd voort te zetten, omdat zij de overtuiging heeft, dat een onzekere vrede de voortzetting van den oor log slechts met enkele maanden zou verdagen, terwijl men thans den oorlog als een onvermij delijke beproeving aanvaardt. ROME, 3 Oct. (Stefani). De minister raad heeft onder leiding van den Duce ver gaderd en verscheiden belangrijke beslui ten op het gebied der binnenlandsche poli tiek genomen. Verder heeft Mussolini, volgens D.N.B., de leden van een kortelings uit Spanje terugge keerde economische delegatie ontvangen en hun opdracht gegeven de reeds opgevatte cul- tureele en industrieele betrekkingen met Spanje te verdiepen. Onze Romeinsche correspondent seinde Dins dagavond: De „Avvenire" van hedenavond publiceert de namen van de 12 missie-bisschoppen, die op 22 October a.s. door Z. H. den Paus zelf ge wijd zullen worden. De twaalf nieuwe bisschop pen stammen uit bijna alle deelen der wereld: Europa, Afrika, Amerika en Azië. Onder hen bevindt zich één Nederlander, Mgr. H. M. Mekkelholt, van de Priesters van het H. Hart van Jezus. Deze was Apostolisch Prefect van de Apostolische Prefectuur Ben- koelen op Sumatra. Bij decreet van 13 Juni 1939 is door de Con gregatie van de Propaganda Fide deze prefec tuur verheven tot Apostolisch Vicariaat met den naam Palembang. Bij decreet van 11 Juli 1939 werd Mgr. Mekkelholt tot Apostolisch Vi caris aan het nieuwe Vicariaat van Palembang benoemd. N.mnwrnm Voor tot overgave van het schiereiland Hela, het laatste Poolsche bolwerk, is be sloten, hebben beide partijen over de voonvaarden onderhandeld. De Duitsche ge neraal Kaupitsch spreekt de Poolsche afgezanten toe. Onze Romeinsche correspondent seint Dins dagavond Omtrent de resultaten van Ciano's reis naar Berlijn blijven wij in het onzekere. Van belang kan het zijn, op te merken, dat in de berichten en beschouwingen over deze reis, zoowel in de Italiaansche als in de Duitsche pers, geen enkele maal de Itali- aansch-Duitsche militaire alliantie ter spra ke komt. Men leest slechts van „betrekkin gen tusschen Italië en Duitschland". Men kan als zeker aannemen, dat Italië de ontplooiing van de Duitsch-Russische vredes- actie zal steunen. Of het dit echter zal doen, te zamen met Duitschland en Rusland, waar mede het zijn afzijdigheid zal kunnen compro- mitteeren, dan wel zelfstandig, en onafhankelijk, is nog een open vraag. Dat Italië, ook wanneer Engeland en Frankrijk het Duitsch-Russische vredes voorstel verworpen zullen hebben, afzijdig zal trachten te blijven, lijkt ons vrij zeker. Waarom heeft het anders zooveel werk ge maakt van de neutraliteit van den Balkan? Waarom gaat het ander^ zoo onverdroten voort met het bouwen aan de Wereldtentoon stelling van 1942 en zooveel andere groote pro jecten? Het leven alhier gaat dermate rustig, of zooals de Italianen het noemen „werkzaam en zwijgend" zijn gang, dat men zich onmoge lijk voor kan stellen, dat Italië er mede rekent, morgen of overmorgen in oorlog te zijn. OSLO, 3 Oct. (Reuter). De Noorsche minister van Buitenlandsche Zaken Koht heeft tegen over een vertegenwoordiger van het dagblad „Tidens Tegn" een verklaring afgelegd, waarin hij zeide: „Het torpedeeren van neutrale sche pen, die tusschen neutrale havens varen, vormt een inbreuk op het internationale recht". Koht voegde hieraan toe, dat de regeering wegen zocht om een oplossing te vinden voor den toestand. Zij treedt op in overleg met de andere noordelijke landen. Verder wordt uit Oslo bericht, dat de toe gang tot alle belangrijke Noorsche havens thans wordt gecontroleerd in verband met het spionnagegevaar. Het Deensche regeeringsorgaan „Social Demo- kraten" schrijft: „Terwijl geen nieuws komt van het westelijk front wordt schijnbaar wel oorlog gevoerd in de wateren rond Zweden, Noorwegen en Denemarken. Het torpedeeren van de Vendia moet worden beschouwd als een tragisch misver stand, want geen Deensch schip zou eraan den ken een duikboot te rammen. Ernstiger is even wel het in beslag nemen van de Deensche export schepen. We hadden verwacht dat de schepen doorzocht zouden worden, doch spoedig weer worden vrijgegeven. Dit is niet geschied. Wij pogen handel te drijven met beide par tijen en hebben verklaard neutraal te blijven, doch neutraliteit is gebaseerd op gelijken handel met beide zijden en niet op bevoordeelen van een." Dit commentaar wordt beschouwd als een waarschuwing aan Duitschland, dat het be perking van den Deenschen handel met Duitschland moet verwachten, wanneer De nemarken niet naar Engeland kan exportee ren. STOCKHOLM. 3 Oct. (Reuter). Volgens „Da- gens Nyheter" is een Poolsche barkas, de Ba- tory, te Klintehamn op net eiland Gotland aangekomen. Aan boord bevinden zich de com mandant van hét fort Hela en zeventien man nen, voor het meerendeel officieren. Chamberlain over den toestand in Europa en een mogelijk vredesvoorstel. Duitsche aanvallen bij Moezel en Saar werden door de Franschen afgeslagen. De Litausche minister Urbsys in Moskou aangekomen. Nieuwe uitvoerverboden afgekondigd, o.a. voor garen en papier. Minister van Economische Zaken beant woordt vragen over onzen veestapel. Het auto-ongeluk te Schalkwijk voor de Utrechtsche rechtbank behandeld. De burgemeester van Hilversum heeft eervol ontslag gevraagd uit zijn ambt. Noord-Oost Polder thans ingesloten. New-Yorksche beurs: onregelmatige stemming, slot gedrukt. In de bange dagen der Belgische overweldiging van 1914 raakten onder de vluchtelingen die naar ons land stroomden twee zusters haar klein zusje kwijt. Ze hebben het nimmer te rug gezien. Nu nog doen ze moeite iets over haar zuster te vernemen door op roep in de couranten. Daarbij is een ander geval naar voren gekomen: een vluchtelinge die niet weet wie ze eigenlijk is daar ze den naam van haar pleegouders draagt. Is zij het verloren zusje? Is zij het niet? Zóó zijn er honderden gevallen uit de ban ge oorlogsjaren van weleer. Het eene vluchteling et je is in het Amsterdam- sche R. K. Maagdenhuis gekomen, is bij goede menschen in huis genomen en verklaart nu: „Natuurlijk zou ik dolgraag weten wie mijn werkelijke ouders zijn en of ik het verloren zusje benmaar hoofdzaak is dat ik te rug mag zien op gelukkige meisjes- iaren die mijn pleegouders mij hebben bezorgd en dat ik thans, ook zonder iuisten leeftijd en naam, gelukkig ge trouwd ben. Dat is zeer belangrijk in het leven!" Dit herinnert ons niet alleen welk leed een oorlog meesleept maar het releveert óók de prachtige taak die de Nederlandsche pleegouders hebben verricht onder leiding van het R. K. Huisvestingscomité. Arme verlaten kleinen van weleer zijn rechtschapen gelukkige menschen geworden. Een aansporing voor ons allen om elk naar vermogen in Christelijke edelmoedig heid den nood van den oorlog te ver zachten waar dit in ons vermogen is. KOBE, 3 Oct. (Reuter) Alle schepen wel ke hier uit 'Shanghai en Hongkong aankomen worden in quarantaine gesteld, sedert aan boord van de Japansche schepen Hanuramanu en Katorimanu 6 dragers van cholerabacillen zijn aangetroffen. (Na t wwKwwwuwwumnj i s I Stand op Woensdag 1 uur v.m.: 764.9 Vorige stand: 763.8

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1939 | | pagina 1