1
8
A
Een oorlogslied
Regeering koopt
aardappelen
Jtytt **i»±L
fitwtgw
DE SLANG UIT HET SOVJETPARADIJS
Chamberlain
Daladierï „En dat was nu bijna
bondgenoot geworden3
Wfdt
ZONDAG 15 OCTOBER 1939
VAN WEEK TOT WEEK
Ma;
fl«rd,
Moeilijkheden in het
havenbedrijf
Stand der onderhandelingen
EEN NIEUW VERKADE-ALBUM
,,Het Nederl. Open
luchtmuseum'
Algemeene vergadering te Arnhem
MET DE MICROFOON OP HET
IJSSELMEER
Adres der Spoorwegvakbonden
inzake het W.A.P.
Militair-geneeskundige
dienst jubileert
BURGERKLtEDING TIJDENS
VERLOF
Radiotelefoon met Amerika
Vondels bekeering
Herdenking door den K. R. O.
Officieel antwoord op
gestelde vragen
Verspilling van benzine,
banden, olie, enz. is in dézen
tijd in strijd met het lands
belang 1 Wij rekenen op uw
medewerkinggéén plezier
tochtjes per auto of motor,
geen haastbestellingen aan
uw winkelier, kortom:
Geen
ongemotiveerde
autoritten
in
Alles wai Gij ons hebl aange
daan, o Heer, hebl Gij gedaan
volgens een rechtvaardig oor
deel, wanl wij hebben ge
zondigd voor U en hebben
aan Uw geboden niel ge
hoorzaamd.
Iniroiius
Het vierde front
Vrijwillige burgerlijke dienst
HONGAARSCHE GEZANT BIJ
H. M. DE KONINGIN
ONTSPANNING VAN
GEMOBILISEERDEN
Er bestaat van den Duitschen volksdichter
Matthias Claudius (17401815), die wekelijks
ten „Wandsbecker Boten" uitgaf, een mooi en
Zeer eenvoudig lied over den oorlog. Men kan
er den volledigen tekst van naslaan in menige
Euitsche bloemlezing. Het is ook met andere
liedjes van denzelfden dichter in het Neder-
landsch vertaald door Tollens, en het draagt
i"1 diens bundel „Liedjes van Matthias Clau
dius" den wel wat te deftigen titel van „Krijgs
lied". Een krijgslied is het eigenlijk heelemaal
Met, want hierdoor verstaan wij toch in het
algemeen een opwekking tot oorlogvoerende
Soldaten. Het is integendeel een lied, gezongen
tijdens den oorlog, door den eenvoudigen man
teh platten lande:
E 1st Krieg! 's ist Krieg! O Gottes Engel wehrc
End rede du darein!
s 1st leider Krieg und ich begehre
Nicht schuld daran zu sein!
Met deze zelfde twee regels, waarmede de
terste strofe besluit, eindigt ook weer het heele
Gedicht. Dit is de hoofdgedachte van het aan
doenlijke en welluidende lied. De aangehaalde
'trofe luidt in de, niet erg nauwkeurige, ver
taling van onzen populairen volksdichter uit
het begin der vorige eeuw:
't Is oorlog, oorlog! God van vrede!
Red ieders have! Spaar de mijn'!
't Vernielend zwaard ontvlood de scheede:
Ik wil de schuld er niet van zijn!
Ret is er ons niet om te doen, te wijzen op
te eigenaardigheden bij Tollens, die wel heel
teij omspringt met den tekst, waar hij Gods
tegel uithaalt en zijn eigen particuliere bezit
tingen invoegt, het gaat ons meer om het ge-
teel, dat door den dichter wordt uitgedrukt
in den laatsten regelHet is oorlog, en ik wil de
tehuld daar niet van zijn.
Hierdoor geeft hij, schrijvend voor eenvoudig
landvolk, op de eerste plaats te kennen, dat
h'j de verantwoordelijke positie van de regee-
Mnde personen allerminst benijdenswaardig
teht. De algemeene strekking van zijn liedjes
h°mt met deze gedachte overeen. Hij herhaalt
Meermalen, dat een eenvoudig leven met trouw
tervulde verplichtingen een grooter geluk
Waarborgt dan een hooggeplaatst bestaan met
Êfoote verantwoordelijkheden. Verlang niet
hooger te stijgen dan gij kunt, zoo houdt hij
likens weer den lezer voor en met een zeker
toostend welbehagen wijst hij dan op de zor
gen van de machtigen en rijken. Weest blij, dat
Mj niet behoeft te beslissen over oorlog en
Vrede, weest blij, dat niet bij u de groote we-
relavragen van recht en onrecht op een beslis-
Slng komen aandringen. Houdt u er liever
huiten
Eehalve deze gedachte, die in verscheidene
termen in zijn werk wordt teruggevonden, en
ö'e ook wel het overdenken waard is in zulk
ten critischen tijd als den onzen, zegt hij ech-
Mr in den laatsten regel van de aangehaalde
6'"rofe meer direct, dat ieder lezer tegenover
het oorlogsvraagstuk een zekere, meer beperkte
terantwoordelijkheid heeft en dat het goed is,
hklien men zich niet inlaat met woorden of
^ei'ken, waardoor men aan den oorlog een
tekere schuld krijgt.
"Wat zou ik moeten?" zoo laat hij zijn le-
Zer
zich afvragen
„wanneer de schimmen
ten be gesneuvelden mij in den slaap versche
11611 en weenend om hun lot, dit aan mij kwamen
Verwijten? Wat zou ik moeten beginnen, wan-
'Mer ik my mede-aansprakelijk wist voor den
h°°dsnood van zooveel dappere jongemannen,
et verdriet van al die duizenden vaders, moe-
ters en bruiden, die vóór den oorlog zoo ge-
■kig waren? Hoe zou ik mij kunnen verant-
W°°rden bij het zien van al dien honger, al die
e"ende? Zou een kroon, een titel, een heel
dd, en al de roem nog een vreugde kunnen
j^11, wanneer ik dacht aan al dat leed. Neen,
M is onmogelijk. Het is oorlog en ik wil daar
(Ja
schuld niet van op mij laden."
öit gevoel: ik wil er de schuld niet van zijn,
wil er maar liever heelemaal niets mee te
aken hebben, is ongetwijfeld een der meest
atuurüjke gevoelens van den mensch bij het
°Vei'denken van alle oorlogs-ellende.
de
Ml
Met
ar tegelijk treft hem de gedachte, .dat hij
'hedemensch is van al de lijdenden. Hij
er geen schuld aan hebben, doch hij kan er
1 onverschillig voor zijn. Bij vlagen komt
eM telkens het leed voor den geest, dat zoo-
j.. a is aangedaan (en om zoo weinig werke-
Jke winst!). Hij wordt bij deze gedachte
tir®akzuchtig of wanhopig. En dan stelt hij zich
^Uideiijk voor oogen, dat wraakzucht en wan
tte nu juist de gevoelens zijn, waardoor hij
11 zeker deelgenootschap in de oorzaak van
ellende op zich laadt, ook al worden die
°htane gevoelens niet uitgesproken en niet
^Mkdadig. H|t leed van de wereld verbiedt
tel, te leven in een stemming, die schuld heeft
I het bestaan van dit leed. Hij zou zich wil-
6,1 verheffen boven zichzelf en in zijn hart
e gevoelens ontwikkelen, waardoor de vrede,
VrUcht van de gerechtigheid, wordt bevor-
Maar dit is moeilijk. Rondom hem raast
jj. Propaganda van de oorlogvoerende volkeren.
ergert zich aan veel huichelachtige mooi-
0 j^rij, die geen ander effect kan hebben en
v geen ander effect beoogt dan het vestigen
s h verkeerde ideeën. Temidden van al deze
bhahde, die den fijngevoeligen mensch dieper
1(^cllaamt, naarmate zij met grooter schaamte-
heid wordt verspreid, zou hij iets willen
n> iets willen ondernemen, waardoor aan
hezen afschuwelijken toestand een einde
aih en eenzaam droomt hij van een geluk-
difer Wereld, waarin de menschen eerlijk zou-
«fa, hun woord geloofwaardig, hun daad
hun begeerten door redelijk inzicht be
dgeld.
Is
Moe
he
zulk een wereld mogelijk? Zijn wij niet
droomen van een schooner toekomst,
Mil ^e"tens heviger ontgoochelt? Heeft het nog
"te hopen tegen hope" en te vertrouwen,
Cenmaal een betere menschheid een betere
öitleld 2&1 bewonen. De geschiedenis stemt in
Sen°PZiCht eerder tot twijfel, om niet te zeg-
tot vertwijfeling.
te ontdoet men zich van het drukkende
gevoel van medeplichtigheid aan al de wan
orde, al de ellende, al het onrecht, dat men
rondom zich waarneemt. Hoe bevredigt men het
zoo natuurlijke verlangen, dat de dichter uit
drukt in de woorden: 't Is oorlog en ik wil de
schuld er niet van zijn?
Een betere wereld mag men dan al houden
voor een hersenschim, een beter mensch kan
ieder worden, die op zijn eigen plaats en in zijn
eigen omgeving, het goede doet. Ziedaar de
eenige oplossing van deze moeilijkheid. Voor
het heil van de heele wereld is niemand af
zonderlijk verantwoordelijk, maar er bestaat
een som van particuliere verantwoordelijkhe
den, waarin ook het kleinste aandeel op zijn
eigen wijze meetelt. Hiervan heeft Matthias
Claudius zijn lezer willen overtuigen. En daar
om is zijn oorlogslied behartigenswaardig.
A. v. D.
De minister van Economische Zaken heeft
besloten, ter bevordering van een redelijke
voorziening in de behoefte aan consumptie
aardappelen in het voorjaar van 1940, over
te gaan tot het doen aankoopen van een hoe
veelheid consumptie-aardappelen van den
kleigrond van de hieronder met name ge
noemde rassen, te leveren op of na 1 April
1940.
Deze aankoopen, welke een dezer dagen een
aanvang zullen nemen, zullen worden uitgevoerd
via door de provinciale voedselcommissarissen
aan te wijzen handelaren. De prijs, welke aan
telers per 1 April 1940 voor deze aardappelen zal
worden betaald, zal bedragen voor de rassen
Zeeuwsche bonte, Zeeuwsceh blauwe en roode
ster 4.50 en voor eigenheimers 4 per 100 kg.
af boerderij, met dien verstande, dat de over-
nemingsprijs geldt voor aardappelen in de vier-
kantsmaten boven 35 mm. in de gebruikelijke
consumptiesorteering. Voor het industriegebied
in Zuid-Limburg zal een hoeveelheid aardappe
len van het ras industrie worden aangekocht.
Teneinde te bevorderen, dat ook de telers van
genoemde rassen, van wie geen aardappelen zul
len worden aangekocht, voor hun product een
redelijken prijs ontvangen, wordt voor bedoelde
rassen een garantieprijs per 1 April 1940 in uit
zicht gesteld, welke 75 cent lager zal zijn dan
de genoemde aankoopprijzen. Indien in den
vrijen handel deze richtprijzen niet worden ge
haald, zal te zijner tijd een denaturatievergoe-
ding worden gegeven, opdat de telers toch den
richtprijs kunnen maken.
Om ook den telers van andere aardappelen
dan de genoemde tegemoet te komen, zal voor die
aardappelen reeds thans een denaturatievergoe-
ding worden vastgesteld. Deze vergoeding zal
periodiek worden bepaald en voorshands 50 cent
per 100 kg. bedragen voor aardappelen boven
35 mm. vierkantsmaat. Indien de marktsituatie
daartoe aanleiding geeft, zal de denaturatiever-
goeding kunnen worden verlaagd of verhoogd of
zullen alle of bepaalde rassen tijdelijk van een
denaturatievergoeding kunnen worden uitgeslo
ten.
Wat de goedgekeurde pootaardappelen betreft,
is besloten den telers eveneens een garantieprijs
ln uitzicht te stellen en wel zoodanig, dat zij per
1 April 1940 kunnen rekenen op 4.25 per 100
kg. voor in de klasse b goedgekeurde poters. De
garantieprijzen voor de in de klassen a en c goed
gekeurde poters zullen resp. 30 cent hooger en
50 cent lager zijn. De garantieprijzen gelden voor
de sorteering 35—50 mm. voor poters in de
klassen b en c, en voor de sorteering 35—55 mm.
voor de poters in de klasse a goedgekeurd. Later
zal worden besloten of deze toezegging door mid
del van een denaturatjetoeslag per 1 April dan
wel door middel van overneming der onver
kochte voorraden zal worden uitgevoerd.
Zaterdag heeft de heer A. Kievit te
Rotterdam een uiteenzetting gegeven van
den stand der onderhandelingen, welke
gedurende de laatste weken tusschen de
bonden eenerzijds en de werkgevers in het
havenbedrijf anderzijds, zijn gehouden.
Als resultaat van deze besprekingen zal van
daag aan de ontslagen vaste havenarbeiders
van de meeste werkgevers, die op 18 September
zijn ontslagen en sindsdien geen inkomen heb
ben gehad door verdiensten of ondersteuning,
een bedrag van f 30 worden uitgekeerd, wan
neer zij niet georganiseerd zijn. Aan de georga-
niseerden wordt een bedrag van f 31.50 uitge
keerd. Van deze bedragen zullen eventueele
verdiensten of ondersteuning worden afgetrok
ken.
Voorts is met de volgende firma's een rege
ling getroffen, waarbij aan het in dienst ge
houden vaste personeel en aan het ontslagen
vaste personeel een wachtgeld wordt toegekend,
mits deze maatregel door den minister van
Sociale Zaken wordt goedgekeurd.
De betrokken firma's zijn: N.V. Thomsen's
havenbedrijf, N.V. Rotterdamsche stuwadoors
maatschappij, N.V. Frans Swarttouw's haven
bedrijf, N.V. Cornells Swarttouw's stuwadoors
mij., Internationale stuwadoors mij., Veltenaar's
haven- en transportbedrijf, N.V. Wm. H. Muel
ler en Co., Quick Despatch, N.V. Stuwadoors
mij. v.h. P. van Koeveren en Co., N.V. A. A.
Hoogerwerff.
Het wachtgeld, dat aan de arbeiders, die nog
in vasten dienst gehouden zijn, a|al worden
uitgekeerd, berust op den modus 70 pCt. van 't
verdiende weekloon. Voor de andere wacht
geldregeling is nog geen modus vastgesteld.
Een soortgelijke wachtgeldregeling is voor
Amsterdam ontworpen, terwijl ook in Vlaardin-
gen en Dordrecht aan een wachtgeld wordt
gewerkt.
Ondanks alles gaat de uitgifte der Verkade-
albums haar gang. Jaar in, jaar uit, wat ook
in de wereld gebeurt. Het nieuwe album, dat
thans verscheen, is in zekeren zin een vervolg
op het voorgaande. Wederom neemt de heer
Portielje ons mee naar Artis, waar hij ons thans
de apen en hoefdieren laat zien. Het album be
vat 144 afbeeldingen in 9 kleurendruk van bijna
uitsluitend uitheemsche dieren, bewoners van
steppe en oerwoud of van de groote tropische
rivieren, ih Artis en andere dierentuinen bin
nen ons bereik gebracht.
't Lijkt, alsof een Arke Noach's aan ons voor
bij trekt: apen, herten, antilopen, kameelen en
giraffen, nijlpaarden enkolibri's, stuk voor
stuk naar de natuur geschilderd.
Wat de uitvoering betreft komt het ons voor,
dat de drie schilders C. Rol, J. Voerman Jr. en
H. Rol in deze aquarellen een groote perfectie
te zien geven en wij hopen, dat de groote har
monie, welke spreekt uit dit werk, het boek voor
velen van blijvende waarde zal maken.
99
De Vereeniging voor Volkskunde „Het Neder-
landsch Openluchtmuseum" hield gisteren in het
Museum-restaurant te Arnhem de jaarlijksche
algemeene ledenvergadering onder praesidium
van Jhr. J. Beelaerts van Blokland uit Ooster
beek.
De vergadering werd bijgewoond door den
burgemeester van Arnhem, den heer H. P. J.
Bloemers, den wethouder van Arnhem, den heer
H. M. A. Klompé en den heer Michiels, lid van
Ged. Staten van Noord-Holland.
Bij den aanvang der vergadering herdacht de
voorzitter met -enkele van groote waardeering
getuigende woorden den overleden oprichter en
oud-eere-voorzitter der vereeniging, generaal F.
A. Hoefer.
Medegedeeld werd, dat Z. K. H. Prins
Bernhard zich bereid heeft verklaard het
beschermheerschap der vereeniging te aan
vaarden.
Z. K. H. kon nog geen gevolg geven aan de
uitnoodiging- van het algemeen bestuur om het
Openluchtmuseum te bezoeken, doch zulks zal
toch spoedig, geschieden.
Het jaarverslag van den directeur-secretaris
werd goedgekeurd, evenals het financieel verslag,
dat sluit met een voordeelig saldo van ongeveer
400 gulden. De begrooting voor dit jaar werd
goedgekeurd. Zij sluit met een bedrag aan in
komsten en uitgaven ad 13.880.
De aftredende bestuursleden, de heeren M. de
Koning, Mr. A. P. van Schilfgaarde en Prof. Ir.
J. A. G. van der Steur werden bij acclamatie
herkozen.
Nadat een aantal beschermende leden was be
noemd, werd de goed-bezochte vergadering ge
sloten.
Van de gelegenheid werd gebruik gemaakt om
gezamenlijk de nieuwe bouwwerken in het Mu
seumpark te bezichtigen.
Dagelijks groeien de dijken in den Noordoos
telijken polder naar elkaar toe. Urk is reeds
aan één zijde met het vaste land verbonden en
weldra zal het, evenals Schokland, deel uitma
ken van het groote nieuwe polderland. Daarom
heeft de K. R. O.-reportagedienst met de mi
crofoon nog een laatste bezoek gebracht aan de
verdwijnende eilanden en eenige andere plaat
sen, om, zoolang de volledige inpoldering nog
geen voldongen feit is, aan ge vergetelheid te
ontrukken, wat er op het oogenblik nog aan
volkseigen op te merken valt.
De uitzending van deze samengestelde repor
tage, welke voor het grootste gedeelte werd
opgenomen aan boord van een Volendamschen
vischkotter, waarmede de driedaagsche tocht
werd volbracht, zal geschieden Dinsdagavond
17 October om 9.20 uur.
Volgens art. 9 van het W.A.P. wordt bii Al-
gemeenen Maatregel van Bestuur een Advies
commissie voor het vervoer van personen met
motorrijtuigen ingesteld, terwijl art. 61 bepaalt,
dat bij A. M. van B. kan worden voorgeschreven,
dat de regeling van de rechten en verplichtingen
van personen in dienst van vergunninghouders
aan de goedkeuring van den Minister zijn on
derworpen.
Naar aanleiding van deze artikelen hebben de
spoorwegvakbonden, de N.V. St. Raphaël en de
P. C. B. gezamenlijk een adres tot den Minister
van Waterstaat gericht, houdende het verzoek
om, wanneer een commissie als boven bedoeld
val worden samengesteld, de gelegenheid te
cheppen een vertegenwoordiger uit de genoem-
!e organisaties te kunnen aanwijzen, terwijl te
kens verzocht wordt om bij het treffen van
maatregelen in verband met art. 61 eveneens in
de gelegenheid te mogen worden gesteld den in
vloed der vakbonden te kunnen aanwenden.
Het' was Zaterdag 125 jaar geleden, dat de in
spectie van den militair-geneeskundigen dienst
werd opgericht. Met het oog op den ernst dei-
tijden werd dit jubileum alleen met een militair
défilé herdacht, waartoe de inspecteur van den
jubileerenden dienst, de generaal-majoor N. A.
A. van de Roemer, zich met zijn staf tegen half
twaalf opstelde voor zijn bureelgebouw aan den
Raamweg te 's-Gravenhage.
Verscheidene autoriteiten, o.w. de burgemees
ter, mr. S. J. R. de Monchy, de commandant
van het eerste legercorps, gen.-majoor, jhr. J.
Th. Alting von Geusau, de inspecteurs van de
verschillende wapens der landmacht, de eerste
ondervoorzitter van het Ned. Roode Kruis, mr.
\v. J. Baron van Lynden, oud-inspecteurs van
den geneeskundigen dienst der landmacht, gep.
generaals-majoor van dezen dienst, de chef van
den staf van het hoofdkwartier, de directeur
van den étappen- en verkeersdienst, de leger
arts en verscheidene andere opper- en hoofdoffi
cieren, zoomede eenige burgerlijke medische au
toriteiten waren aanwezig.
De Koninklijke Militaire Kapel stelde zich
aan de overzijde van den rijweg! op en begeleid
de het défilé met opgewekte muziek.
Zoo trokken voorbij twee honderd medische
studenten en pl.m. £00 man geneeskundige troe
pen en Roode-Kruissoldaten met bijbehoorend
materieel, waaronder zuurstof- en douchewa
gens, ambulance-auto's enz, en voorts de ge-
zondheidsafdeeling en verbandplaatsafdeeiing
van een legerkorps, een bataljon grenadiers en
een af deeling artillerie van drie batterijen, met
lichte mitrailleurs, keukenwagens enz. Het ge
heel vormde een stoet, waarvan het voorbijtrek
ken in marschtempo bijna een uur duurde.
Na afloop was er gelegenheid om in het ge
bouw de jubileerende inspectie te complimen
teeren, waarbij werden opgemerkt de opper-be-
velhebber van land- en zeemacht, generaal I.
H. Reynders, de commandant van de luchtver
dediging, de hoofdaalmoezenier köl. Noordman
en vele anderen.
Van verschillende zijden waren bloemstukken
toegezonden, terwijl tal van telegrafische en
schriftelijke gelukwenschen waren ontvangen.
In den namiddag; zijn door generaal-majoor
tit. jhr. W. C. M. de Jonge van Ellemeet, adju
dant van H. M. de Koningin, namens Hare Ma
jesteit geliukwenschen aan den jubileerenden
militair-geneeskundigen dienst overgebracht.
In een legerorder wordt thans bekend ge
maakt, dat de onder de wapenen zijnde offi
cieren, evenals de beroepsonderofficieren, tij
dens hun verlof burgerkleeding mogen dragen.
Met ingang van 16 October wordt de open
stelling van den radiotelefoondienst met de
Vereenigde Staten en andere landen, die hier
op aansluiten, nader bepaald op 9,20 uur 's mor
gens tot 2.20 uur 's nachts,
Ter gelegenheid van het derde eeuwgetij van
Vondels bekeering, zal Dinsdag 17 October des
avonds te 7.15 uur prof. dr. B. M. Molkenboer
O. P. een herdenkingsrede uitspreken voor de
K. R. O.-microfoon, (golflengte 1875 en 414.4
meter)
Ook zal de K. R. O. tijdens de actueele aether-
flitsen op Zaterdagavond 21 October (om 7.35
uur) eenige opnamen uitzenden o.m. van de
predikatie, door Mgr. dr: G. C. van Noort ge
houden tijdens de stille H. Mis in het Begijn
hof, en van de officieele herdenkingsplechtig
heid in het Maagdenhuis te Amsterdam.
Vraag: Door de tijdsomstandigheden zijn
moeilijkheden ontstaan in de bouwbedrijven.
Verschillende architecten zijn reeds zonder
werk. Kunnen maatregelen getroffen worden
om aan deze moeilijkheden tegemoet te komen?
Antwoord: Ongetwijfeld is er onder de huidi
ge omstandigheden risico aan verbonden voor
een opdrachtgever om tot bouwen over te gaan.
Middelen zullen moeten worden beraamd om
dit risico voor alle betrokken personen zoo ge
ring mogelijk te doen zijn en om de eventueele
nadeelige gevolgen, die uit den toestand zou
den kunnen voortkomen, zoo billijk mogelijk
naar ieders positie te verdeelen. De regeering
heeft door het instellen van verschillende in
stanties zooveel mogelijk maatregelen genomen
om prijsverhoogingen tegen te gaan. Er is geen
reden zonder meer aan te nemen, dat de plaats
gevonden hebbende prijsverhoogingen in dezelf
de mate en in dezelfde verhouding zullen blij
ven plaats vinden.
Op grond hiervan kan het algemeen advies
worden gegeven: voorgenomen bouwwerken, zoo
daarvan de bouw binnen afzienbaren tijd in
ieder geval noodzakelijk moet worden geacht,
zoo spoedig mogelijk te doen uitvoeren. Naar
mag worden aangenomen zal uitstel leiden tot
duurderen bouw.
Volgens het inzicht van velen, die bij het
bouwvak betrokken zijn, kan, indien de betrok
kenen daaraan zooveel mogelijk medewerken en
de regeering de noodige maatregelen daartoe
neemt, spoedig weer een meer geregelde toe
stand in het bouwbedrijf worden verwacht.
Er is niets op dit ondermaansche, dat steens
blijft zooals het- geweest is. Alles ïs aan veran
deringen onderhevig, Op dezen regel is de oor
log niet de bevestigende uitzondering. Integen
deel, de Krijgsgeschiedenis toont op iedere blad
zijde' aan, hoe de voortschrijdende ontwikkeling
en ontdekking zich ook in de wijze, waarop oor
log gevoerd wordt, sterk kon doen gelden.
Lang liggen de tijden achter ons, dat de rid
ders met hun onderzaten ten krijg togen. Hoe
waren zij uitgerust? Wat voor strijdmidcelen
stonden hun ten dienste? Nu gaan de aanvoer
ders met legercorpsen ten strijde in geheel an
dere uitrusting en met totaal andere strijdmid
delen.
Vroeger had men twee fronten, waarop ge-
strijden kon worden: te land en te water. Onze
vaderlanasche geschiedenis heeft ons geleerd, dat
ons volk in oude dagen onverschrokken strij
ders geweest zijn. Speciaal menige zeeslag ge
tuigt daarvan en onze zeehelden zijn zoo tal
rijk, dat in onze groote steden in bepaalde wij
ken straat na straat naar een zeeheld1 genoemd
kan worden. Zoovelen zijn er.
In den wereldoorlog 19141918 is daar nog
een front bijgekomen: het front in de lucht.
Sedert echter Is de luchtvaart met reuzenschre
den vooruitgegaan en deze vooruitgang wordt
geaemonstreerd in dén vreeze, die alom gevoed
wordt voor de verschrikkingen, welke vanuit
dit nieuwe-derde-front de menschen bedreigen.
De illustraties van de verwoestingen, aange
richt door de luchtbombardementen te War
schau, zeggen sprekender dan welk betoog ook,
dat deze verschrikkingen erger nog zijn dan
de stoutste vermoedens doen verwachten.
En van deze aanvallen uit de lucht is ook de
burgerbevolking het slachtoffer. Men dient dit
goed te begrijpen. Want het beteekent dit: Het
Is niet meer zoo: dat ergens in de verte gestre
den wordt in het vijandelijke of in het eigen
land, maar het is zoo geworden: dat ieder land,
dat in oorlog komt, geheel oorlogsterrein kan
worden. Dat heeft het derde front, dat in de
lucht, bewerkstelligd.
Het derde front schiep meteen het vierde:
de bevolking van Ieder land, dat in den krijg
wordt betrokken.
Nog andere gevaren dan die uit de lucht oe-
dreigt dit vierae front: de gevolgen eener blok
kade, de afsnijding van voedseltoevoer, kunnen
zulke afmetingen aannemen, dat het front ach
ter d'e troepen ineenstort. Dat was de ervaring
in Duitschland In 1918.
Het verschrikkelijke is, dat het vierde front
geen strijdmiddelen ter beschikking heeft om
offensief op te treden. Haar houding is een
zuiver defensieve. Wat de practische strijd
middelen betreft, blijkt dit al uit den naam
„afweergeschut".
Er is echter geen wezen op aarde, dat zich
niet op de een of andere manier kan verdediger-
Zoo ook de burgerij het vierde front in
oorlogstijd. En het is zeer noodlg, dat het op
zelfverdediging bedacht is, want dit vierde front
is van de grootste beteekenis voor de drie
andere fronten, welke geroepen zijn gewapen
derhand het vaderland te verdedigen.
Echter en dit is een zeer mooie kant aan
de werkzaamheid van het vierde front, dat
het niet behoeft te wachten, totdat inderdaad
de nood aan den man is gekomen, maar dat
het nu reeds de hanoen uit de mouwen kan
steken. Derhalve werd het nu reeds gemobili
seerd, wordt de burgerij, die niet offer van ge
mobiliseerd te worden behoeft te brengen, nu
reeds georganiseerd in den „Vrijwilligen Bur
gerlijken Dienst", daartoe door de regeering in
het leven geroepen en gesteld onder een spe-
cialen regeerings-commissaris.
Over dezen dienst en haar organisatie wordt
het een en ander verteld in een volgend ar
tikeltje.
H. M. de Koningin heeft Zaterdagmiddag 5 uur
ten paleize Noordeinde te Den Haag in af
scheidsgehoor ontvangen c'en heer A. de Magyary,
buitengewoon gezant en gevolmachtigd minister
van Hongarije bij Hr. Ms. Hof.
De Koningin heeft den scheidenden gezant
begiftigd met het grootkruis in de Orde van
Oranje-Nassau.
De Centrale Raad van advies inzake ontwik
keling en ontspanning van gemobiliseerde mili
tairen heeft besloten voorloopig af te zien vau
het houden van een nationale inzameling, zulks
in verband met de aangekondigde nationale
inzameling voor het Algemeen Steuncomité 1939
en bovendien met het oog op het loffeijjk
initiatief in tal van plaatsen genomen, om door
het instellen van gewestelijke of plaatselijke
comité's in eigen kring gelden voor hetzelfde
doel in te zamelen. De raad is van oordeel, dat
dit initiatief aanmoediging verdient, doch zal
het op prijs stellen indien bedoelde comité's zien
tot samenwerking op den navolgenden voet be
reid verklaren.
Ie. de comité's worden uitgenoodigd, zich tot
den raad te wenden, ten einde omtrent non
bemoeiingen nader overleg te plegen.
2e. hun wordt verzocht de beschikbare gelden
uitsluitend te bestemmen voor bepaalde, nadei
overeen te komen doeleinden.
3e. hun wordt verzocht de ingekomen geiden,
voorzooverre niet benoodigd voor de voren
bedoelde bepaalde doeleinden, te storten in een
algemeene kas
Met een en ander wordt beoogd zooveel mo
gelijk te voorkomen, dat de ingekomen gelden
worden bestemd voor belangen, waarin reeds uit
anderen hoofde is of wordt voorzien en te oc-
vorderen, dat deze gelden zooveel mogelijk gelijk
matig voor alle gemobiliseerde militairen, die
over het gansche land verspreid zijn, worden
aangewend.
Het secretariaat van den Raad is thans ge
vestigd: Laan Copes van Cattenburgh 11 te
's-Gravenhage, tel. 112502, postgirorekening no.
359988 ten name van Bureau ontwikkeling en
ontspanning bij het Algemeen Hoofdkwartier.
Omtrent de bestemming van beschikbaar ko
mende gelden zullen nadere mededeelingen
volgen.
