Scandinavische staatshoofden
in conferentie bijeen
bureaux voor redactie en administratie:
Britsch-Indiërs
tegen Engeland
Hoe de Royal Oak
ten onder ging
Sterke activiteit
van verkenners
Het nieuws van heden
CHAMBERLAIN SPREEKT
IN HET LAGERHUIS
DE BAROMETER
VANMIDDAG TOESPRAKEN
VOOR DE RADIO
VEREENIGDE katholieke pers
Mevr. haig overleden
Het Westfront
DONDERDAG 19 OCTOBER 1939 - OCHTENDBLAD
NASSAULAAN 51 - TEL 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
13.25. Bij on^ Agenten 27H^. per week, DAGBLAD MET OCHTEND- BS AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DC SPAARNESTAD, HAARLEM
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 22053
Ghandi zegt: Wij kunnen dezen
strijd tegen Hitier niet steunen"
Ghandi's meerling
Vijandelijke aanvallen der lucht
macht beteekenen nieuwe
phase in den oorlog
Attlee levert kritiek
Duikboot-commandant Prien ver
haalt te Berlijn over zijn
krijgsverrichtingen
Hevige storm boven den
Atlantischen Oceaan
Vele gewonden aan boord van de
President Harding"
Het Hoogerhuis over
Britsch-Indië
Van Royal Oak kwamen
810 opvarenden om
Litausch-Russische
grens vastgesteld
Een contrabandebuit
van 23.000 ton
LONDEN, lb Oct. (Reuter). Gedurende dr
week, eindigende op 14 October, heeft de Brit
sche contrabandecontróle 23.000 ton goederen,
die blijkbaar voor Duitschland bestemd ,waren,
in beslag genomen.
Helden
De onderzeeër die de vijandelijke
vloot ondanks alle versperringen in de
oorlogshaven opzocht en een groot
oorlogsschip tot zinken bracht heeft
een bravourstuk uitgehaald waarvoor
aan kapitein en bemanning niet al
leen den lof van zijn eigen volk maar
waarvoor den vermetelen zeekapitein
ook de erkenning van den tegenstan
der in diens parlement gewerd. Deze
is gevierd als een „held". Jammer dat
deze oorlogsheldendaden den tragi-
schen dood van zoovele honderden
na zich sleept, jammer dat aan
het woord held te uitsluitend de
bloed-beteekenis van den krijg wordt
verbonden. We huiveren in afgrijzen
bij alle gerechte erkenning van zulke
heldendaden. En we denken aan de
groote stille helden terug die hun be
staan aan den evenmensch schenken,
die zich geheel offeren voor den even
naaste hetzij als missionaris, hetzij als
andere wegbereider der Christelijke
beschaving, hetzij als wetenschappe
lijk onderzoeker ten bate van de ge
meenschap. „De ware held is hij die
niet een vijand maar zich zelf over
wint" luidt een oud gezegde. Eeren we
vooral zulke stille helden indien we
hen ontmoetten en volgen we hen
nain alle stilte, in allen eenvoud,
zonder eenigen bravour.
De conferentie der Noordelijke Staten te Stockholm. Bovenstaande foto werd gemaakt in het Koninklijk Paleis in de Zweed-
sche hoofdstad. V.l.n.r. Erkko (Finland); Munck (Denemarken)Kallio (Finland); Koning Haakon (Noorwegen)Koning
Gustaaf (Zweden); Koning Christiaan (Denemarken)Koht Noorwegenen Sandler Zweden). Telegrafisch overgebrachte foto
De Scandinavische staatshoofden confe-
reeren te Stockholm.
o
Zwitserland zal zijn grenzen verdedigen. Bedrijvigheid op het station te Bern
Ghandi heeft gezegd dat de verklaring van
den onderkoning diep teleurstellend is. Hij voeg
de hieraan toe: „Het zou beter geweest zijn,
wanneer de Britsche regeering geweigerd had
een verklaring af te leggen. De lange uiteenzet
ting van den onderkoning bewijst alleen, dat de
oude politiek van verdeelen en heerschen zal
blijven bestaan. Voor zoover ik zie zal het Con
gres hieraan niet deelnemen.
Kallio antwoordt
Volksverhuizingen in de
Baltische landen
De a.s. verkiezingen in
Sovjet-Galicië
Emigratie van Duitschers uit de
W est-Oekraine
Maandag opnieuw een
bespreking te Moskou
Een boodschap van Roosevelt
Het wapen der luchtmacht stelt vele
eischen. Het bepalen der weersomstan
digheden is o.a. van groot belang Met
behulp van een ballon wordt op een
der controle-stations de windkracht
gemeten
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et., ingez
mededeeftngen SO cent; Wem op peg Mn SS cent
per regel. WJ contract sterk verteegde pHJien Voer
de kleine annonces „Omroepers" zte de rabHek
BOMBAY, 18 Oct. (Reuter). Een verkla
ring, welke is gepubliceerd door drie leden
van de subcommissie voor Oorlog van de
Congrespartij, Nehroe, Abulkalam en Azad,
levert commentaar op de verklaring van den
onderkoning. De drie leden van de Congres
partij zeggen, dat de verklaring van den on
derkoning in het geheel geen rekening houdt
met de werkelijkheid.
„Indien dit het definitieve antwoord is
van de Britsche regccring, dan bestaat geen
gemeenschap tusschen beide volken en gaan
onze paden volkomen uiteen. Uit de verkla
ring van den onderkoning blijkt duidelijk,
dat het doel van den oorlog is het bewaren
en handhaven van de Britsche imperiale
financieele structuur in Indië en elders."
LONDEN, 18 Oct. (Reuter). Chamberlain
gaf hedenmiddag in het Lagerhuis zijn we-
kelijksch overzicht. Hij zeide, dat er geen
Biededeeiing uit Berlijn ten aanzien van het
standpunt der Duitsche regeering is ont
vangen op de verklaringen, welke hij in zijn
laatste rede aflegde.
Ce Britsche premier zeide verder, dat uit het
grootste deel der commentaren van de neutrale
^nden blijkt, dat de houding der geallieerden
jje volle goedkeuring wegdraagt; het was duide
lijk, dat de moeilijkheden, welke de oorlog on
vermijdelijk voor de niet-oorlogvoerenden mee
brengt; niet de fundamenteele betrekkingen
«ebben geschaad.
Aan het westfront hebben de Britsche strijd
machten uiteindelijk het hun aangewezen ge
deelte van de Fransche linie overgenomen en
aHe divisies hebben hun standplaats ingenomen
Er is een overeenstemming bereikt, waarbij
Fransche troepen dienst doen onder een
Britschen opperbevelhebber.
Ter zee is de activiteit onverslapt, zoowel
hl den aanval als in de verdediging.
Chamberlain zeide verder: „De aanval
len van de vijandelijke luchtmacht op onze
Vlootbases zijn begonnen. Dit is een nieuwe
Phase van den oorlog, welke evenwel werd
Verwacht."
Be minister-president ontkende, dat de sche
rf1 „Hood", „Repulse" en „Ark Royal" werden
^schadigd.
Ce regeering aarzelt niet de geleden verliezen
J? vollen omvang te publiceeren. „De denkbeel-
e Se verliezen, welke de Duitsche radio met zulk
®h groote onbeschaamdheid beschrijft, kunnen
llf>en tijd succes hebben, doch de teleurstel-
S zal deprimeerend werken."
^Bij de luchtgevechten, welke voor de eerste
aal boven de Engelsche kust plaats hadden,
kw acht Duitsche vliegtuigen vernield, doch
amen geen Britsche verliezen voor.
verliezen van den vijand bedroegen meer
hoot,25 PCt' Misschien is het Percentage nog
•Ta deze eerste dagen moeten wij ons niet
otiv i'®dele snoeveriJ te buiten gaan, het zou
Zon rstandig ziJn aan te nemen, dat wij altijd
e"r t6el succes zouden hebben als wij dit bij het
te treffen met den vijand gehad hebben.
Fr komen vele verrassingen in den oorlog
Voi,r en zij kunnen niet allemaal aange-,
^aam zijn. Maar wü hebben ten minste de
Voldoening te weten, dat wij een goed be-
hebben gemaakt".
Na de rede van Chamberlain heeft de leider
g b de Labourparty, Attlee. in het Lagerhuis
y. Sd te hopen, dat binnenkort verslag zal
uitgebracht over het verlies van de
0yal Oak". Hij verklaarde tevens van mee-
jj bg te zijn, dat uitleg moet worden gegeven
bet mogelijk was, dat de vijandelijke vlieg-
aacon boven de Frrth of Forth eerst werden
^arfeVaUen' toen K reeds boven dat gebied
leverde verder kritiek op de organisatie
van 'let binnenlandsch front tot het handhaven
HQb het moreel van de bevolking en op de eco-
Mr'b'-Sche organisatie en de hulpbronnen voo1"
eb oorlog.
Over de verdeeling van Polen verklaarde
Utler, de onderstaatssecretaris voor Bui-
ehlandsche Zaken, dat het aantal Poolsche
«Woners van het door Rusland bezette ge-
,'®d> overeenkomstig de volksstemming van
"1, vier en drie kwart millioen en van
et door Duitschland bezette gebied zeven-
'en en een kwart millioen telt.
Bij voegde hieraan toe, dat, voor zoover
Ve'ri bekend is, geen enkele regeering de
i'deeling van Polen de jure of de facto
eeft erkend.
de^bTDEN, 18 Oct. (A.N.P.) Gravin Haig,
CW °uairière van veldmaarschalk graaf Haig,
opPe''bevelhebber der Britsche strijdkrach-
Jar, 111 den wereldoorlog, is gisteren op 60-
Ben leeftijd overleden.
Het W eer iiiiiiiinifiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiy
1 VOOR HET NOORDEN EN WESTEN: E
Krachtige tot matige Noord-Oostelijke tot E
H Noordelijke wind Nevelig tot betrokken, §1
later wellicht opklarend, weinig of geen
j= regen. Zelfde temperatuur.
IN HET ZUIDEN EN OOSTEN:
Meest matige Noord-Oostelijke tot Noor-
=E delijke wind. Nevelig tot betrokken. Tij-
Ei delijk regen. Zelfde temperatuur.
STORMW AtARSCHUWINGSDIENSTE
Geseind Woensdagavond te 20.35 uur aan
E= alle posten: „Weest op uw hoede".
fiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiii
BERLIJN, 18 Oct. (D. N. B.) De comman
dant van den onderzeeër die in de bocht van
Scapa Flow de Royal Oak tot zinken heeft ge
bracht, heeft heden den vertegenwoordigers
van de buitenlandsche pers zijn verhaal ge
daan. Hij werd voorgesteld door rijksperschef
dr. Dietrich. De commandant, kapitein-luite
nant ter zee Prien, zeide o.a.:
„Ik heb in Scapa Flow een grooter vloot dan
ooit tevoren voor mij gezien. De nacht was hel
der door een sterk noorderlicht. De Repulse
was duidelijk te herkennen, aangezien het, be
halve de Renown, welke deel uitmaakt van een
ander smaldeel van de Britsche vloot, het
eenige schip van deze soort is, dat twee schoor -
steenen heeft. Aangezien de Royal Oak voor
de Repulse lag was van dit laatste schip slechts
de voorsteven te zien. De ankerlantaarn, de
beide voorste geschuttorens en de voorste ge-
vechtsmast waren duidelijk als silhouet te zien
De eerste torpedo trof de Repulse ongeveer
twee meter vóór den eersten toren. De treffer
veroorzaakte een hooge waterzuil
De tweede treffer trof de Royal Oak.
Hetgeen volgde is moeilijk te beschrijven.
Men zag een reusachtige werveling van
vuur en rook, waarin alle kleuren speelden.
Toen dit verdwenen was, was ook de Royal
Oak verdwenen. Hierna zagen wij het be
wijs, dat ook de Repulse getroffen was.
Het voorschip, waar de torpedo getroffen
had, lag diep in het water".
Nu begon men onmiddellijk jacht te maken
op de duikboot, doch deze slaagde erin onbe
merkt weg te komen.
Kapitein-luitenant Prien voegde hieraan toe
dat zijn doel was geweest een Fritsch slagschip
tot zinken te brengen, hoewel een dergelijk
schip op volle zee niet te vinden is. Hij moest
het derhalve op zijn ankeiplaats opzoeken.
„Ik heb thans daar, waar eens de Duitsche
vloot om haar eer te redden tot zinken moest
worden gebracht, een Britsch slagschip naast
haar gelegd en een ander onklaar voor den
strijd gemaakt."
NEW YORK, 18 Oct. (Stefani) Op het
noordelijk gedeelte van den Atlantischen Oceaan
woedt een hevige storm, waardoor verscheidene
schepen in gevaar zijn gebracht. Tot die sche
pen behoort de „President Harding", die P00
passagiers, onder wie de Belgische cud-premier
Van Zeeland, vervoert. Talrijke personen aan
boord zijn gewond. Er is hulp gezonden.
Volgens Reuter heeft de „President Harding
draadloos geseind, dat 45 passagiers en 28 eden
van de bemanning tijdens het zware weer ge
wond zijn. Men gelooft, dat een kellner over
boord geslagen is. Een kotter van de Ameri-
kaansche kustwacht heeft het schip bereikt en
medicamenten aan boord gebracht. Deze kot
ter, de „Hamilton", ging hulp brengen aan net
Britsche sa. „Blairbeg", dat het roer had ver
loren.
Later werd geseind dat ook Van Zeeland aan
boord van de „President Harding" werd gewond.
Zijn toestand is niet ernstig.
De „Blairbeg" kon op eigen *kracht de reis
vervolgen.
Noch kan Indië, dat de opvattingen van
het Congres huldigt, deelgenoot zijn van En
geland in zijn strijd tegen Hitler.
De verklaring van den onderkoning toont
duidelijk dat voor Indië geen democratie kan
bestaan, zoolang Engeland het kan verhin
deren
In het Britsche Hoogerhuis heeft Lord Zet
land een verklaring over den toestand in
Britsch-Indië afgelegd. Er zijn, zoo zeide hij,
twee hoofdfactoren. In de eerste plaats de
wensch van alle gemeenschappen, dat de be
dreiging, die een schaduw werpt over Europa en
een groot deel der wereld, verwijderd wordt. In
de tweede plaats de wensch zich te uiten, die
op politiek terrein vorm heeft gekregen in zelf
bestuur op democratischen grondslag. Zetland
herinnerdè ér verder aan, dat naar het standpunt
der Britsche regeering het eindpunt van de In
dische ontwikkeling de Dominion Status zal
zijn.
Vóór het uitbreken van den oorlog heeft de
Congrespartij, de grootste politieke partij in In
dië, geprotesteerd tegen het zenden van troepen
uit Indië naar Aden en Singapore. Toch kon een
bedreiging voor de veiligheid van Indië, zoowel
uit het Oosten als uit het Westen, op dat oogen-
blik niet uitgesloten worden geacht en was het
van belang, dat de oostelijke en de westelijke
toegang behoorlijk verdedigd waren.
Lord Sankes zeide: „Het is de tragedie van
ons bestuur in Indië geweest, dat wij altijd vijf
minuten te laat zijn geweest. Toen wij de wet
op de regeering van Indië in 1935 aannamen ge
loofde ik, dat de kwestie weer voor twintig jaar
geregeld zou zijn. In de eerstvolgende twaalf of
achttien maanden zal een volgende stap gedaan
moeten worden, omdat wij, zoodra de oorlog ge
ëindigd zal zijn, gereed moeten zijn om onze
beloften gestand te doen. Ik hoop, dat aan het
einde van den oorlog Indië den volledigen Do
minions Status zal krijgen."
PARIJS, 18 Oct. (Havas). Het Fransche
legerbericht van hedenavond luidt:
„Over het algemeen geen veranderingen
aan het front. Sterke activiteit van de ver-
kenningsafdeelingen, vooral tusschen Moezel
en Saar."
LONDEN, 18 Oct. (Reuter). De Admirali
teit maakt bekend, dat volgens de laatste
inlichtingen zich 81 officieren en 1153 min
deren aan boord van de „Royal Oak" heb
ben bevonden. Het aantal overlevenden
bedraagt 57 officieren en 367 minderen.
Omgekomen zijn dus 24 officieren en 786
minderen.
Bij de torpedeering van de „Royal Oak" is,
volgens Havas, ook vice-admiraal Blagrove om
gekomen. Hij was 52 jaar oud.
KAUNAS, 18 Oct. (Havas) Het protocol,
waarbij de grens tusschen Litauen en Sovjet-
Rusland definitief wordt vastgesteld, zal Don
derdag te Moskou worden onderteekend.
Men denkt, dat de streek van Vilnius
dit is het Litausche woord voor Wilna op
21 of 22 October aan Litauen zal worden
overgedragen.
Sterke activiteit van verkenners aan het
Westfront.
Z. H. de Paus spreekt over het Godloo-
zen-gevaar in Europa.
Vooraanstaande Britsch-Indiërs, w.o.
Ghandi, verklaren de Britsche oorlogs
politiek niet te kunnen steunen.
De Tweede Kamer heeft o.m. aangeno
men het wetsontwerp tot wijziging der
Vestigingswet Kleinbedrijf.
Het vliegtuig voor de speciale kinder-
vlucht NapelsBatavia is volgeboekt.
Passagiers van de „Noordam" en „Juno"
per Batavier-lijn te Rotterdam aangeko
men.
Burgemeester van Tubbergen geschorst.
New-Yorksche beurs: stemming luste
loos.
Stockholm vertegenwoordigd zijn, gedurende
de geschiedenis steeds hebben voorgestaan.
De Scandinavische conferentie, welke door
Uwe Majesteit bijeen is geroepen, wordt door
de regeering en het volk van de Vereenigde
Staten van Noord-Amerika met groote belang
stelling gevolgd".
Men beschouwt dit gemeenschappelijk zen
den van telegrammen aan Koning Gustaaf ais
een der eerste vruchten van de onlangs tp
Panama gehouden conferentie, waar de Ame-
rikaansche republieken elkaar beloofden neu
traal te zullen blijven.
De president van de Finsche republiek Kallio
heeft een telegram gezonden aan president
Roosevelt, waarin hij dankt voor de sympathie
en moreelen steun, door den Amerikaanschen
president en het Amerikaansche volk aan Fin
land bewezen. Hij verzekert, dat dit nooit zal
worden vergeten.
ESj de overplanting van de Duitschers uit de
Baltische landen, welke actief wordt voortge
zet, zal de stad Riga ongeveer 35.000 en Reval
10.000 inwoners verliezen, aldus verneemt de
„Basler Nachrichten" uit Berlijn. Het betreft
hier in hoofdzaak doctoren, advocaten en han
delslieden, die zich in Polen een nieuw be
staan moeten scheppen.
De „Baltische baronnen" zullen als domein
beheerders gestuurd worden naar het door
Duitschland bezette land.
Het is te voorzien, dat. wanneer de verhui
zing uit Estland en Letland voltooid is, de
beurt zal komen aan Litauen. Voorts zou over
wogen worden de Duitschers te laten vertrek
ken uit Joego-Slavië en Hongarije. Het gaat
hier, aldus het blad, om een ware volksver
huizing
Naar Reuter uit Kaunas bericht ls het
repatrieeren van de Duitsche bevolking uit
Litauen door de Duitsche autoriteiten uit
gesteld, omdat zij eerst de resultaten wil
len bestudeeren van het repatrieeren uit
Estland en Letland.
Men verklaart hier, dat de lagere sociale
klasse van de Duitschers in Litauen min
der gelegenheid geeft voor clearingtrans-
acties.
CZERNOWITZ, 18 Oct. (Havas) In
Sovjet-Galicië zijn Oekrainers en Joden ge
plaatst aan het hoofd van alle plaatselijke be
sturen. In twee plaatsen evenwel hebben de
Russen het subalterne Poolsche personeel ge
handhaafd.
De verkiezingen, welke op 22 October in Sov
jet-Galicië gehouden zullen worden en ten doel
hebben door de bevolking één afgevaardigde
per 5.000 inwoners te doen aanwijzen, zal door
de Russische propaganda worden voorgesteld
als een volksstemming.
Vier kwesties treden daarbij op den voor
grond; t. w. de inlijving van de vier Poolsche
wojwodschappen Luck, Tarnopol, Stanislavovf
en Lwow bij de Oekrainische Sovjet-republiek;
de nationalisatie der groote bezittingen, der in
dustrie en van de banken.
De wijze waarop de verkiezingen zullen
worden gehouden, aldus Havas, laat geen
twijfel over wat den uitslag betreft. De com
munistische autoriteiten van Lwow ver
spreiden het gerucht, dat na de volksstem
ming de Sovjet-regeering officieel bü de
buitenlandsche regeeringen de kwestie te
berde zal brengen van de erkenning der
Russische souvereiniteit over de bezette
Poolsche gebieden.
Zooals Tass uit Moskou meldt is gisteren
een Duitsche regeerings-commissie onder leiding
I van von Kamphefener te Moskou aangekomen
om met de Russische regeering te onderhan
delen over de emigratie van Duitsche onder
danen en personen van Duitsche afkomst in
Wit-Rusland en de westelijke Oekraïne, die
naar Duitschland wenschen te gaan.
Stand op Donderdag 1 nur v.m.: 759.6
Vorige stand: 760.2
STOCKHOLM, 18 Oct. (Reuter). Vanoch
tend hebben de Koningen van Zweden,
Noorwegen en Denemarken, de president
van Finland en de vier ministers van Bui
tenlandsche Zaken twee uur geconfereerd
op het Koninklijk Slot.
Na het noenmaal kwamen alleen de mi
nisters bijeen. Zij zullen ook morgenoch
tend vergaderen en daarna weer met de
staatshoofden samenkomen. Morgenavond
zullen de gasten van Stockholm vertrek
ken. Kort na den middag zullen de staats
hoofden voor den radio-omroep spreken;
hun toespraken zullen over alle noordelijke
landen uitgezonden worden
Verder meldt Havas uit Stockholm dat de
staatshoofden van Denemarken, Noorwegen en
Finland Woensdag op uitnooaiging van koning
Gustaaf hebben aangezeten aan een lunch op
het koninklijk kasteel. De ministers van Bui
tenlandsche Zaken van genoemde landen heb
ben de lunch gebruikt bij den Zweedschen
minister van Buitenlandsche Zaken.
Naar Reuter uit Helsinki bericht ver
wacht men thans, dat dc Finsch-Russische
besprekingen Maandag worden hervat.
Woensdag hebben zooals Reuter uit
Washington bericht president Roosevelt
en de regeeringen van 20 andere Ameri
kaansche republieken telegrammen gezon-
den aan den Koning van Zweden, ter ge
legenheid van de conferentie der Scandina
vische staatshoofden.
Het telegram van president Roosevelt luidt
als volgt:
„Deze regeering voegt zich bij de regeerin
gen van andere Amerikaansche republieken om
uiting te geven aan haa.r steun voor de be
ginselen van neutraliteit en orde overeenkom
stig de wet, welke de landen, die thans te
