Belangwekkende commentaren op het pact van Ankara 1 9 I 1 UB Lloyd George blijft pleiten voor vrede Finsche delegatie naar Moskou „Rome handhaaft zijn Balkan-rechten Vliegtuigen vallen een convooi aan Een kalme dag in het Westen PLANNEN DER REGEERING vy u Onze neutraliteit in de pers DIJKSTRA'S METAALWAREN- en VERLICHTINGSORNAMENTENFABRIEK SPAARNE 65 De defensie van Indië Smakelijk FRANKEN'S BROODFABRIEKEN Het nieuws van heden N. ONZE SPELLING OP DE HELLING VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS ZONDAG 22 OCTOBER 1939 - OCHTENDBLAD fcfcEAUX VOOR REDACTIE 04 ADMINISTRATE: NASSALH.AAN 51 - TEL. 13866 - ORO 22884 Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor Haarlem 25 cent per week; per kwartaal f 3.25. Bij onze Agenten 27M ct. per week, per kwartaal f 3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM hoging om Moskou van Berlijn te verwijderen? bewapende koopvaar der wint van duikboot oorsch tankschip tot zinken gebracht Het Weer Zweedsch vrachtschip gezonken DE MODELLEN VAN ONS FABRIKAAT VINDT U IN DE TOONZALEN VOOR ELK VERTREK EN VOOR IEDERE BEURS KUNT U SLAGEN De „Schwabenland" tot zinken gebracht? Haarlem - Heemstede - Bloemendaal DIT NUMMER BESTAAT UIT ZES BLADZIJDEN NIEUWE HAARUMSCHE COURANT DRIE EN ZESTICSTE JAARGANG No. 22059 Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et., Ingez. mededeefin gen 50 cent; Idem op psg éAn 65 cent per regef. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroeoers" zie de rubriek ROME, 21 Oct. (Stefani)Het eer.ste commentaar in de Italiaansche pers over het EngelschFranschTurksche verdrag Wordt gepubliceerd in de „Giornale d'Itaua", Welks hoofdredacteur doet uitkomen, dat het pact, welks tekst niet geheel en al door zichtig is, geteekend werd na de mislukking van de onderhandelingen te Moskou en dat het thans een geïsoleerd pact blijft. Overigens brengen de militaire verplichtin gen, welke het pact voor de drie partijen heeft Vastgesteld, niets nieuws in de Middellancische 2ee en den Balkan. De bondgenootschappelijke functies tusschen Engeland, Frankrijk en Tur fje waren reeds duidelijk sinds de sluiting der eerste overeenkomsten tusschen Londen, Parijs Ankara, welke werden gevolgd door Britsche 'eeningen en den afstand door Ankara van het Sandjak Alexandrette. Men zou later Italië hebben willen meestee ën in deze aangelegenheid, Italië beperkt zich echter toe met aandacht deze nieuwe episode bezien. Italië heeft zonder verrassing de Suiting van het pact vernomen en het behoudt Jich het recht voor, met zijn gebruikelijke kalm te en aandacht de essentieeïe ontwikkeling te Vo'gen. De „Times" heeft gisteren geschreven, dat Turkije niet alleen zjjn positie behoudt van onafhankelijk bewaker der zeeëngten, doeh zal voortgaan met toegenomen gezag op den Balkan een functie van bemiddeling en stabilisatie uit te oefenen. Daarop kan men antwoorden, dat op den Balkan niets zal kunnen worden geprobeerd en gedaan zonder Italië, dat in dit gebied vitale belangen heeft, die niet alleen van economischen aard zijn. Onze Romeinsche correspondent seinde Za terdagavond over dezen Italiaanschen com mentaar op het te Ankara gesloten pact. Men ziet, het is in het algemeen voorzich tig geformuleerd. Men is geneigd er de conclusie uit te trekken dat het Fransch— EngelschTurksch pact de Italiaansche Politiek van afzijdigheid niet vermag te wij zigen. Verder kan men zelf vaststellen, dat Gayda over het pact nu niet bepaald en thousiast is. Verder werd heden aldus onze correspon dent het DuitschItaliaansch accoord be treffende de Duitschers in Alto Adige ondertee kend. De Italiaansche pers wil er o.a. mee be wijzen, dat Hitler zijn beloften houdt. Een der gelijk bewijs schijnt ons voor Hitier nog al pijn lijk, tenzij het niet voor Italië, maar vooi En geland en Frankrijk bedoeld is. Maar dan zou men bijna moeten aannemen, dat Italië nog gelooft in de mogelijkheid van vrede. Russisch oordeel over het drielandenpact Het Moskousche orgaan „Iswestija" publi ceert een uitvoerig artikel naar aanleiding van het sluiten van het Turksche pact met Enge land en Frankrijk. Het blad noemt dit pact een document van groote politieke beteekenis. De belangstelling, zoo vervolgt het blad, welke Engeland en Frankrijk hebben voor Turkije, wordt door de strategische positie van dit land volkomen verklaard. Sommige omstandigheden brengen ons er echter toe te gelooven, dat de plannen van de Britsch-Fransche diplomatie verder gingen dan alleen een pact met Turkije Men krijgt n.l. den indruk dat er zekere plan nen bestonden een wig te drijven tusschen Duitschland en de Sovjet-Unie. Het wordt duidelijk dat een mislukte po ging is ondernomen om door evenwijdige pacten tusschen de Sovjet-Unie en Turkije eenerzijds, en tusschen Engeland, Frankrijk en Turkije anderzijds, Rusland te betrek ken in een combinatie weike rechtstreeks gericht is tegen Duitschland en tegen even- tueele tegenstanders van Engeland en Frankrijk in de Middellandsche Zee. De vastberaden politiek der Sovjet-Unie heeft de listige plannen verijdeld van hen die gepoogd hebben vijandschap te zaaien tus schen Duitschland en de Sovjets. Aangezien de Sovjet-Unie de grootste Zwarte Zee-mogendheid is, moet zij een waakzaam oog houden op alles wat verband houdt met de toegangswegen tot de Zwarte Zee. Het Britsch- Fransch-Turksch verdrag raakt niet de recht- streeksche belangen der Sovjets. Krachtens dit verdrag heeft Turkije beloofd te strijden aan de zijde van Engeland en Frankrijk tegen Duitschland en Italië. Rusland heeft zijn neu traliteit en vrije hand behouden. Dit is stellig een goed ding uit het oogpunt van het behoud van den vrede. Hetzelfde kan niet van Turkije gezegd worden. Het heeft een verantwoording op zich genomen, welke op zijn toekomstige politiek zal drukken. In ieder geval, de Sovjet- Unie heeft geen reden te betreuren wat er ge beurd is. Drie Duitsche machines neer gehaald; geen schade aan Britsche zijde LONDEN, 21 Oct. (Reuter/A.N.P.). De ministeries van Marine en Luchtvaart dee pen mede: „Vanochtend werden op de Noordzee vij andelijke vliegtuigen waargenomen door een convooi." In antwoord op dit sein werden gevechts- vHegtuigen uitgezonden. De vijand trok hierop weg. Vanmiddag werd het convooi aangevallen Hcor twaalf vijandelijke vliegtuigen. De toe stellen werden bestookt door gevechtsvlieg tuigen en de convooieerende oorlogsbodems. Tenslotte werden drie vijandelijke toestel len door de Britsche gevechtsvliegtuigen "ttilaag gehaald, en een vierde vliegtuig *erd door de luchtdcelartillerie gedwongen te dalen. Nog zijn niet alle rapporten ontvangen. ®^e Britsche luchtmacht leed geen verliezen. Tan het convooi werden geen schepen ge loften, en evenmin van de begeleidende "oriogsbodems. ïMiden, 21 Oct. (Reuter). Het ministerie W voorlichting publiceert voor den eersten V ®en verhaal over een gevecht tusschen V uitsche duikboot en een Britschen ge nenden koopvaarder. Vr k0opvaarder was van Engeland op weg \t-„ Zuid-Amerika. toen hu rioor oor» rfnilrVwvt >d - "Cg ouid-Amerika, toen hij door een duikboot aa*ngevallen. Direct werd het geschut in gebracht. Na een heftig vuurgevecht werd uikboot getroffen. Kort daarop naderde tot Britsche torpedojager, welke de duikboot z'hken bracht. N°rNDEN, 21 Oct. (Reuter) De reddingboot V -"Feat Yarmouth heeft 23 opvarenden van tacht°°rsclie tanksciliP „Deodata" aan land ge- s'Wi Drie van deze ^redden werden door een h schip aan boord genomen en later over at de reddingboot. De gewonden zijn naar i6kenhuis vervoerd. j,derde stuurman deelde den correspondent A 0).e'J';er mede dat het schip is gezonken na lb dtploffing. De „Deodata" keerde in ballast Roemenië terug. 1 VOOR HET GEHEELE LAND: Gedeeltelijk bewolkt, droog weer, koude ochtend met plaatselijken mist, overdag iets zachter, zwakke tot matige, Noord- Oostelijke tot Oostelijke wind. illllIllllllllll Aan den Duitschen Moezel-oever zouden loopgraven onder water zijn geloopen PARIJS, 21 Oct. (Havas). Het legerbericht van hedenavond luidt: „De dag werd gekenmerkt door een zekere activiteit van de artille rie aan beide zijden." Zaterdagmorgen tusschen 6 en 7 uur heeft, volgens Belga, een hevig Fransch artillerie vuur van alle kalibers plaats gehad op Perl en op den weg van Perl naar Sehndorf. Luxem- burgsche ooggetuigen gelooven dat het hier een Duitschen aanval gold, welke later zou zijn afgeslagen. Tevens werd een groote bedrijvig heid van de luchtmacht waargenomen. Aan de Luxemburgsche grens heeft men voorts kunnen constateeren dat de loopgraven aan den Duitschen kant van de Moezel over stroomd zijn en wel zoodanig, dat zij niet meer benut kunnen worden. Bovenstaande toto toont den opperbevelhebber der Fransche weermacht, c/eneraal Gamelin, in een gemoedelijk onderhoud met oen zijner „poilus" aan het Westfront In de Memorie van Ant woord aan de Tweede Ka mer deelt de regeering mede, dat in zake de hand having van het gezag en de bescherming van de geestelijke vrijheid thans in hei algemeen niet an ders wordt gedacht dan onder hei vierde kabinei- Colijn. Ter zake van de Zondagswet bestaat het voornemen, deioisiand kcyming van een nieuwe wei voor ie bereiden. De ontwerpen betreffende de kinderbijslagverzekering en de echtscheiding zullen worden gehandhaafd, hei laaisfe waarschijnlijk be houdens eenige aan le brengen wijzigingen. Om- ireni de ontwerpen betref fende de openbare orde wordi een nader onderzoek ingesteld. Hei ligt in hei voornemen der regeering een oniwerp ier zake van een weiielijke vacaniieregeling in ie die nen, terwijl de voorberei ding van een weiielijke regeling van de werk loosheidsverzekering mei krachi zal worden voort gezet. STOCKHOLM, 21 Oct. (Reuter). Het vracht schip .Gustav Adolf" (1450 ton) is vandaag op ae Noordzee gezonken. De negentien koppen tellende bemanning is opgepikt door het Noorsche stoomschip .Bis- caya". Lloyd George is een temperamentvol redenaar, die thans weer de aandacht trok door zijn pleidooi voor een vredes conferentie Indien noodig, zal de staat van beleg afgekondigd worden Van de instemming met het gevoerde buiten- landsehe beleid heeft de regeering, naar zij in de memorie van antwoord meedeelt, met vol doening kennis genomen, terwijl zij de hulde, in zoo warme woorden gebracht aan de weer macht in haar verschillende onderdeelen, ten volle onderschrijft. Dat de positie van onzijdigheid, welke ons land in de huidige oorlogsomstandigheden inneemt, ook de noodzakelijkheid meebrengt van een zekere beperking van meeningsuiting in de pers, vooral wat den vorm aangaat waarin deze ge geven wordt, wordt door de regeering beaamd. Verreweg de meeste organen der publieke opinie houden daarmede ook in lofwaardige mate re kening. Indien de uitzonderingen, die hierop nog vcorkomen, ten slotte een optreden van de regeering onvermijdelijk mochten maken, zal dit naar de bestaande wetgeving alleen afdoende kunnen geschieden door de af kondiging van den staat van beleg. Indien noodig, zal van dit middel worden gebruik gemaakt. Gedachtenwisseling met andere neutrale sta ten ter zake van de bemoeilijking, die onze han del ondervindt van de zijde der oorlogvoerende mogendheden, heeft reeds plaats gehad en zal, indien noodig en voorzoover daarvan een nut tig effect kan worden verwacht, worden voort gezet. In Noorwegen is gebrek aan benzine. Een ingenieur bevestigde boven zijn auto een gasballon om aldus zijn wagen van brandstof te voorzien Het ontwerp van een wet, die het in het algemeen verslag over de Rijksbegrootim met klem gevraagde in zake de schrijfwijs van de Nederlandsche taal zal verzekeren, is reeds geruimen tijd geledenopgemaakt. Omdat deze wet voor het geheele Koninkrijk zal moeten geiden, is het ontwerp aan dc- regeeringen der overzeesche gewesten oir advies toegezonden Zoodra de adviezen zul len zijn ontvangen, zal de verdere behande ling zooveel mogelijk worden bespoedigd, al dus deelt de regeering mede 'n haar me morie van antwoord op bovengenoemd verslag. Laat ons deze kans misschien de laatste aangrijpen om te confereeren LONDEN, 21 Oct. (Reuter). Lloyd George heeft Zaterdagmiddag voor zijn kieskring, Carnarvon :n Wales, het woord gevoerd en daarbij naar aanleiding van zijn jongste redevoering in het Lagerhuis verklaard, dat hij valschelijk er van beschuldigd wordt te hebben voorgesteld, dat men zich zou over geven. Naar hij hieraan toevoegde heeft hij nimmer aanbevolen, dat Groot Brittan- nië tot iederem prijs vrede zou moeten vragen alsof het land overwonnen zou zijn. Lloyd George zeide, dat zijn toespraak verkeerd is uitgelegd. Hij had een beroep gedaan, de gelegenheid aan te grijpen, mo gelijk de laatste voor jaren, te confereeren voordat dc „onbeschrijfelijke verschrikking en rampspoed van den grooten oorlog aan millioenen gezinnen in vele landen dood en verderf zouden brengen." Hij was van meening, dat, indien er gelegen heid zou zijn de bedoelingen met vreedzame middelen te bereiken, dit beter zou zijn dan ontzettende gevaren te gaan loopen en zich verschrikkelijke opofferingen op den hals te ha len om aan net einde voorwaarden te bereiken, welke niet beter zouden kunnen zijn dan die, welke thans verkregen zouden worden, mits wij de hulp zouden verkrijgen van neutrale staten Toen hij deze redevoering hield, werd hij er naar hij zeide valschelijk van beschuldigd te hebben voorgesteld toe te geven. Onze zaak was rechtvaardig en wij konden niet toegeven zon der Groot Brittannië en het rijk met oneer te beladen en deze aan de verachting van de we reld bloot te geven. „Ik zal geen stap terug wijken van de politiek, welke ik steeds heb bepleit", aldus Lloyd George: „een krachtige houding tegenover dictatoren. Op een conferen tie kan men even vastberaden zijn als op het slagveld." Indien op een conferentie zou blijken, dat Hitier voornemens was vast te houden aan zijn veroveringen, zouden wij de conferentie met een zuiver geweten kunnen verlaten. De verhouding tot Rusland Lloyd George acht het noodig, dat thans na de opmerkelijke diplomatieke triomf van het Turksche verdrag een betere verstandhouding met Rusland zal komen. Hij- noemde het een der tragediën van de geschiedenis, dat Rus land bits is afgewezen en dat wij de kans hen ben gemist de agressie zonder bloedvergieten tot staan te brengen. De Britsche onderhandelingen te Moskou wer den geleid door een „vijfde-rangsbureaucraat van het Foreign Office" en een „volkomen min derwaardige militaire missie, welke geen om lijnde instructies had". Lloyd George vroeg of het geen tijd is het Russisch denkbeeld van een internationale conferentie te aanvaarden. Hij voegde hier aan toe, dat het bemiddelingsvoorstel van de Noordsche koningen een verdere gele genheid bood. „Laat ons deze kans misschien voor jaren de laatste aangrijpen om te confe reeren." Er wordt gedacht aan bouw van drie slagkruisers De regeering deelt in haar memorie van ant woord op het voorloopig verslag over hoofdstuk I der Rijksbegrooting het volgende mede: Het rapport der commissie in zake de versterking der maritieme defensie van Ned .-Indië is ongeveer half September bij de regeering ingekomen. Het is onmiddel lijk in handen gesteld van den Gouverneur- Generaal, wiens advies nog wordt ingewacht. Bij het in de millioenennota genoemde be drag van f 15 millioen is gedacht aan de jaarlijksche kosten van rente en aflossing bij aanbouw van drie slagkruisers van een bepaald type. Er was reden dit bedrag aan te houden, ook voor het geval de beslissing mocht vallen in de richting van aanschaffing van kleiner mate rieel. NEW YORK, 21 Oct. (Reuter). De „New fork Times" publiceert een telegram uit Bue nos Aires, waarin gezegd wordt, dat volgens sommige diplomatieke kringen het Duitsche s.s. „Schwabenland" het vroegere basisvaartuig voor Duitsche vliegtuigen op den dienst naar Zuid-Amerika, verantwoordelijk is voor den ondergang van het Britsche lijnschip „Cle ment", waarover op 2 Octobei gemeld is. Aan het telegram wordt toegevoegd: Volgens ooggetuigen op zee heeft een Brit sche kruiser eenige dagen later de „Schwa benland" tot zinken gebracht. Deze kruiser heeit de bemanning van de „Schwabenland" aan boord genomen, alsmede den kapitein en den eersten officier van de „Clement" dien de Duitschers hadden gevangen genomen. Wie brood van Franken daaglijks nemen, Daf zijn huismoeders met verstand Dat knappend brood wekt ieders eetlust, U krijgt iets voedzaams in de mand De Finsche delegatie is naar Moskou vertrokken. Italiaansche en Russische commentaren op het Ankara-pact. Lloyd George houdt opnieuw een plei dooi voor een vredesconferentie. Bij een vliegtuigaanval op een Britsch convooi in de Noordzee werden drie Duitsche toestellen neergehaald. De Sultan van Djocjakarta overleden. Dr. ir. H. Wortman, voorzitter van den Zuiderzeeraad, overleden. Vondels bekeering herdacht. De onderzeeboot O 2 1 is van stapel ge loopen. Vader en zoon verdronken in de Maas. New-Yorksche beurs: stemming vast. Zooals de ouden „Zooals de ouden zongen pijpen (fluiten) de jongen" is een oud ge zegde, dat zijn beteekenis voor alle ge slachten behoudt De jeugd gaat weliswaar een eigen ganqmaar het voorbeeld der ouderen werkt ontzet tend veel uit. Alreeds hierom, omdat er in zoovele menschen de zucht van navolging huist. Een jongen wil zoo graag een ouderen in jaren na-doen. Maar óók omdat een nobel voorbeeld tot de verbeelding en de geesteswereld van de jeugd spreekt. „Woorden wek ken, voorbeelden trekken." Het is goed en noodig de jeugd te onderwijzen maar de edelste onderwijskracht is het goede voorbeeld. En juist het voorbeeld van natuurlijkheid, van eenvoud. Een voorbeeld heeft dan juist zoo'n kracht van navolging wanneer degenen, die het zien. besef fen dat alles gedaan wordt, niet om gezien te worden, maar uit overtui- gingsnoodzaak in alle stilte. Late uw levenswijze, juist in de eenvoudige, stille handelingen van den dag, een voorbeeld inhouden. Bedenkt te allen tijde: „zooals de ouden zongen pij pen de jongen." Volgens Erhko is Dinsdag de climax der onderhandelin gen te verwachten HELSINKI, 21 Oct. (D.N.B.). De Finsche delegatie is vanavond onder leiding van Paasikivi weer naar Moskou vertrokken. De delegatie heeft dezelfde samenstelling als den laatsten keer. Alleen maakt ditmaal ook de minister van Financiën. Tanner, de reis mede. Bij het vertrek zong een groote menigte vaderlandsche liederen. In een interview met Reuter heeft Erkko, de Finsche minister van Buitenlandsche Zaken, verklaard, dat de Russisch-Finsche besprekin gen gevoerd zijn in een vriendschappelijken geest, zonder uitoefening van druk. en dat, in dien dezelfde geest zou voortduren, wel een bevredigende oplossing gevonden zou kunnen worden. Hij sprak tegen dat nieuwe punten te berde zouden worden gebracht en voegde hieraan toe niet te verwachten, dat de Sovjets met nieuwe eischen zouden komen. Voorts ontkende hij de berichten, dat de Sovjets Paasikivi verzocht hebben ijlings naar Moskou terug te komen. De climax van de on derhandelingen zal waarschijnlijk de volgend week, mogelijk Dinsdag, bereikt worden.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1939 | | pagina 1