UIT DEN OMTREK
VE
BEV
ffldmfaal rnnden da$
I
DE_ONBEKENDE
in de ^öpe/
VRIJDAG 27 OCTOBER 1939
GEHULDIGD
DE HEER H. SCHILP TER
AARDE BESTELD
Een dieren-asyl
Burgerlijke stand
LATHYRUS-CULTUUR
Lezing voor de Tuinbouw-
studieclub
C'fXXsbfrtsccocvt2y
Huizenveiling
IJMUIDEN
Bestelt nu uw gasmasker
0/vhci£n
Verkeersongevallen
BLOEMEND AAL
BENNEBROEK
Goudsiroop
HAARLEMMERMEER
HEEMSTEDE
LISSE
hafitarrig,r te^en Ontnuchtering
verzette. Er ont-
HILLEGOM
RIJKSVISCHAFSLAG
BESOMMINGEN^
HARINGVANGSTEN
Onder groote belangstelling heeft de heer G.
van Karsbergen, hoofdboekhouder van gas- en
waterbedrijf, den dag mogen herdenken, dat hij
25 jaar in dienst is der gemeente Velsen. Na
afloop van den kantoortijd vereenigde de jubi
laris zich met zijn gezin in een der lokajen van
het gebouw, alwaar talrijke personaliteiten uit
de diterse gemeentediensten bijeen waren.
Allereerst werd de jubilaris toegesproken door
den wethouder dezer bedrijven, den heer A. J.
v. Leusen, den heer A. de Wit als directeur van
Gas- en waterbedrijf, den heer M. W. Hellemons
namens het Nat. Verbond van gemeente-ambte
naren en den heer A. Rolloos namens het per
soneel van Gas- en waterbedrijf. Deze laatste
bood den heer v. Karsbergen een fraaie stoel
aan, terwijl de heer Hellemons hem een cou
vert met inhoud overhandigde. Met een harte
lijk woord dankte de jubilaris voor de woorden
en geschenken.
Op de begraafplaats „De Biezen" heeft onder
groote belangstelling de teraardebestelling plaats
gehad van het stoffelijk overschot van den heer
H. Schilp. Onder de aanwezigen merkten we vele
personaliteiten op van de Ver. Kon.Papierfa
brieken Van Gelder Zonen, waarbij de over
ledene 50 jaar gewerkt heeft. Ook bestuursleden
van de diverse vereenigingen waarvan de over
ledene lid was, waren hierbij tegenwoordig. Spre
kers waren de heeren J. Smit, procuratiehouder
der papierfabriek, de heer Vel, voorzitter van de
muziekvereeniging „De Eendracht", waarvan de
ovenedene eere-voorzitter en mede-oprichter
was, en dr. A. Vis. Talrijke bloemstukken bedek
ten de baar. Een zoon van den overledene dankte
voor de belangstelling.
De Ned. Ver. tot bescherming van dieren, afd.
Velsen, heeft nabij de halte Casembroodtstraat
een perceel aangekocht dat als asyl zal worden
ingericht. Het bestuur hoopt vanaf 1 November
reeds zoover gevorderd te zijn, dat dieren voor-
loopig in het perceel IJmuiderstraatweg 51 en 52
kunnen worden ondergebracht. Na de verbou
wing zal het gebouw officieel worden geopend.
Geboren: R. PrinsDe Back, z.; A. M. Hand-
graaf—Bader, d.; A. Drost—de Bock, d.; A. F
P. SchuurmanKuijpers, d.; C. van SonKar-
renbeld, z.; J. BosRolvink. d.; C. W. Borst
Bravenboer, d.; M. S. Wolfs—Willemars, d.
Overleden: M. Schaap, 339 j„ echtgenoote v
C. Roodzant, Ger. Doustraat 16, IJmuiden; H.
Schilp. 72 j., wedr. v. A. Pot, Groote Houtweg
32, Velsen-Noord; J. de Vries, 78 j., wed. v. H.
Korf, Spilbergenstraat 4, IJmuiden: E. M.
Koopman, 29 j echtgenoote v. C. Eskes, Be
verwijk.
Voor- de leden van de Tuinbouwstudieclub
Beverwijk en omstreken heeft de heer H. Car-
lee, uit Haarlem een interessante lezing ge
houden over de Lathyrus-cultuur.
De heer Carlee begon met de constateeren,
dat, sedert hij in 1916 met de Lathyrus-cul
tuur begon, de belangstelling en de liefde voor
deze cultuur enorm zijn toegenomen. Daarbij is
tevens het bewijs geleverd welke prachtige re
sultaten bereikt kunnen worden met een cul
tuur, waaraan groote aandacht en zorg be
steed is.
Niettegenstaande den vooruitgang van de La
thyrus-cultuur wordt er door sommigen nog
te veel gelet op massaproductie en te weinig
op kwaliteit. Wanneer men op dit laatste gaat
letten, eens wat nieuws en vooral wat
goeds brengt, dan zal men bemerken hoe dit
door het publiek gewaardeerd wordt en hoe ook
de opbrengst vanzelf loonend wordt. Men moet
met zijn soorten de aandacht trekken.
Spr. vertelde hierna het een en ander over
de geschiedenis van deze prachtige bloem,
waarvan het oorspronkelijk ras, de Grande
Flora, in 1699 door een pater van uit Sicilië
naar Engeland en Holland werd gezonden. Dit
oorspronkelijke ras had slechts kleine bloemen.
In 1800 vond de tuinman van Graaf Spencer,
tfc. i&/6.y
tEVEfiT Alt E Z. FONDSEN
in Engelïyid, het z.g. Spencer-type, dat reeds
een veel edeler indruk maakte.
Sedert dien is door onvermoeiden en waarde-
vollen arbeid de cultuur steeds verbeterd.
Eeuwen zijn noodig geweest om de talrijke
variëteiten van soms zeer groote handelswaar
de te vinden en voort te kweeken. Ze zijn
thans over de gehe'ele wereld verspreid.
Bij het zoeken naar nieuwigheden volgt men
de z.g. Aendel-theorie. Na de kruising worden
uit de verschillende generaties de soorten ge
zocht die zaadvast blijken te zijn. Er gaan ech
ter wel 5 of 6 jaren voorbij, voordat men een
zuiver soort heeft gekweekt.
Spr. behandelde hierna de cultuur in kas
sen, maar wees er daarbij op, dat de planten
en bloemen het mooist worden door de na
tuur. Wanneer de natuur meewerkt en er veel
zon is, dan bloeit de Lathyrus buitengewoon
rijk en met de bloemen kan men alles doen.
Spr. had het zelf in de praktijk ervaren, dat
in een haag van 250 M. lengte in één week
7000 bloemen werden geplukt, welke naar ten
toonstellingen tot in Luik werden gezonden en
daar in de vazen floreerden alsof ze zóó uit
deh tuin kwamen. Maar men had toen de na
tuur dan ook mee.
Van de kassen kan men in potjes of kisten
zaaien. Met het zaaien hebben velen nog
moeilijkheden, omdat daarbij fouten gemaakt
worden. Men zaaie niet dieper dan het zaad
dik is, in te voren vochtig gemaakten grond
en men giete niet eerder, dan nadat de plan
ten opgekomen zijn. Het niet opkomen van
zaad is meestal het gevolg van verkeerde be
handeling en niet van gebrek aan kiemkracht,
zooals dikwijls gemeend wordt. Het is heel ge
makkelijk proef te nemen. Daartoe worden
de zaden boven op het zand gelegd bij een
bepaalde hooge temperatuur.» Na een paar da
gen zijn de zadem gekiemd.
Ter illustratie van een en ander vertoonde
spr. een serie lichtbeelden en vervolgens een
buitengewoon interessante film van een groote
Lathyrus-kweekerij in Californië, waar het
klimaat voor deze cultuur buitengewoon gun
stig is. De culturen hebben daar een enormen
omvang. De film gaf b.v. een beeld van het
kweeken van vroege Lathyrus, waarmede een
bedrijf niet minder dan 200 H.A. had beplant!
Na den oogst worden de planten machinaal
gedorscht, waarna men de vrachtauto's, hoog
beladen metbalen zaad, over de velden zag
rijden.
Na de pauze vertoonde de heer Carlee een
mooie film over dahlia-cultuur, waarbij de
nieuwste variëteiten werden getoond.
De causerie en de films werden met groote
aandacht gevolgd. Onder de aanwezigen was
o.a. de directeur van de Tuinbouwwinterschool,
ir. A. B. Biinnemeyer.
Verschillende inzendingen fraaie bloemen en
planten werden door een jury gekeurd. Hierbij
werden aan de heeren Martens en D. v. d.
Wel 10 punten toegekend. De' heer J. v. d. Meij
verwierf punt en de heer C. v. d. Wel 6 p.
Gistermiddag werd in hotel Ter Burg, ten
overstaan van Notaris J. H. Bremmers, publiek
verkocht:
1. een woonhuis met erf aan de Wilhelmina-
straat 25, groot 148 M2. Opgeboden door J.
Broekhuis, Beverwijk, tot 2010.Bij afslag
niet gemijnd.
2. Een woonhuis met schuur en erf aan den
Grooten Houtweg 13, groot 460 M3. Opgeboden
door J. Henneman, Beverwijk, tot 2020.—. Bij
afslag niet gemijnd.
Beide perceelen behoorden tot de nalaten
schap van H. Ch. v. Bruggenum.
't Hoofd van den Luchtbeschermingsdienst in de
gemeente Velsen, de heer J. W. Putman Cramer,
deelt ons mede, dat volgens aanschrijving van
den minister van Binnenlandsche Zaken parti
culieren gasmaskers kunnen bestellen aan de
onderscheidene kantoren van de P.T.T.
Twee merken zijn hiervoor aangewezen, n.l.
het „Veritex" en het „Duiker" gasmasker. liet
Veritex-gasmasker sluit het hoofd geheel in,
waarbij de afsluiting plaats vindt om den hals.
Deze rubber-overkapping maakt, dat iemand die
er onder werken moet, het spoedig te warm
krijgt, zoodat dit masker meer geëigend is voor
hen, die weinig of geen lichamelijke arbeid te
verrichten hebben. De prijs hiervan is f 3.50.
Het „Duiker" gasmasker sluit af op het gelaat
en kan onder alle omstandigheden gebruikt wor
den (tegen oorlogsgassen)De prijs ervan is
voorloopig gesteld op f 5.50 zonder draagzak en
op f 6.25 met draagzak.
Bij de bestelling op de postkantoren moet
worde'h overgelegd een verklaring betreffende de
soort en de maat. Als instantie om deze ver
klaring af te geven is door den burgemeester
van Velsen aangewezen het hoofd van den
Luchtbeschermingsdienst. Voor Santpoort is het
vakhoofd bereid gevonden in dezen zijne mede
werking te verleenen.
Op het kruispunt OranjestraatPrins Hen
drikstraat had gisteravond een aanrijding plaats
tusschen een autobus en een taxi, vermoedelijk
ontstaan tengevolge van het niet verleenen van
voorrang. Beide auto's bekwamen lichte schade.
Een wielrijdster uit Velsen-Noord wilde gister
middag op het kruispunt Rijksweg—Slaperdijk
tusschen een militaire colonne bestaande uit
ongeveer 50 ruiters te paard doorrijden, doch
reed tegen een der paarden. De wielrijdster
kwam daardoor te vallen en brak haar onder
been. Na ter plaatse te zijn verbonden is de
patiënt overgebracht naar het Roode Kruis Zie
kenhuis te Beverwijk.
Op den Middenduinerweg te Santpoort is gis
termorgen een autobus van de N.V. Stormvogels
bij het passeeren aangereden door een vracht
auto. De bestuurder van den vrachtauto is ech
ter doorgereden. De carrosserie van den autobus
werd beschadigd. De politie stelt een onderzoek
in.
Dr. J. Th. Bornwater treedt af als voorzitter
van 't Witte' Kruis In de vergadering van het
Witte Kruis Donderdagavond in hotel Vreeburg
gehouden, werd mededeeling gedaan van de
ernstige ongesteldheid, die dr. Bornwater, de
voorzitter van de afdeeling Bloemendaal van
het W. K. achter den rug had en van het' be
sluit, dat de patiënt had moeten nemen om af
te treden als voorzitter. Voor den heer Born
water moet dit besluit zeer pijnlijk zijn geweest!
Witte Kruis—Bornwater, deze combinatie geleek
langen tijd in Bloemendaal even onverbrekelijk
als lente en zonneschijn. Ruim 37 jaar is de
heer Bornwater met het Witte Kruis innig
verbonden geweest. Schrijver dezes, die zelf al
een kleine 30 jaar de vergaderingen van de
afdeeling bezoekt, heeft de vriendelijke figuur
van dokter Bornwater zelden aan de bestuurs
tafel gemist. Het was in 1902, om precies te
zijn den 14den Juli, dat dr. Bornwater als
secretaris van de afdeeling optrad en wel als
opvolger van den heer P. J. van Eldik Thiemen.
Dr. D. Bakker was toen voorzitter. Toen deze in
1916 kwam te overlijden, werd in de vergadering
van den 29sten September dr. Bornwater als
voorzitter aangewezen. De heer A. IJzerman
volgde hem op als secretaris. Rond 37 jaar zat
de heer Bornwater dus in het bestuur der af
deeling, waarvan 14 jaar als secretaris en 23
jaar als voorzitter. Aan zijn leiding bij de ver
gaderingen zullen we steeds de meest aange
name herinneringen bewaren. Geen wonder,
dat het voorstel om hem tot eere-lid der af
deeling te benoemen, met groot enthousiasme
door de vergadering werd begroet.
Moge het dr. Bornwater gegeven worden,
weer volledig te herstellen, zoodat we hem weer
spoedig door Overveen zullen zien wandelen.
Burgerlijke Stand Geboren E. M. Vosvan
den Boogaard, d.; W. M. Wilms FloetFerdo-
lage, d.; J. van der Hoop—Untërhollenberg, d.
Ondertrouwd: J. de Vries en H. Metselaar; A.
de Vries en M. G. Tit; J. M. de Wit en M. R.
M. van Pouw; H. S. Doolaard en E. Th. Geis;
P. J. Koemans en C. M. Burm.
Getrouwd; F. W. v. d. Kolk en C. J. M. Roosen:
C. J. van Ee en R. M. Naumann; A. C. Michels
en J. Koeleman; W. G. G. Thoolen en E. A. van
der Eng; G. D. Hellewaard en M. S. Mollema.
Overleden: A. Kampmann, 71 j., overleden te
Haarlem; W. F. G. Dankbaar, 60 j., overleden
te Haarlem; G. Cornelissen, 60 j.; M. A. J. Tul
leners, wed. van Menten, 87 j.; F. G. M. Lutje-
harms, geh. met Deekens, 61 'j.
Jeugdige diefjes aangehouden Op 17 Oct.
jJ. zijn uit de rijwielstalling der Aerdenhout-
sche Schoolvereeniging aan den Mr. Enschede-
weg te Aerdenhout ontvreemd drie rijwielen,
een kinderfiets en een autoped, toebehoorends
aan leerlingen van die school. Als verdacht van
dezen diefstal zijn door de recherche alhier
aangehouden vier jongens, resp. 13, 13 en 8
jaar oud. Allen wonenden te Haarlem.
De jongens bekenden den diefstal en na ver
hoor werden zij ter beschikking van hun ouders
gesteld. Rijwielen en autoped zijn in beslag ge
nomen.
R. K. S. P. In het Bondsgebouvë vergaderde
de afd. Bennebroek van de R.K.S.P.
De voorzitter bracht de raadsverkiezing ter
sprake. Hoewel alles tip-top georganiseerd was.
is toch niet alles verloopen zooals ver-wacht,
werd. Het behaalde succes was niet te danken
aan het nakomen van het overeengekomene.
Spr. bracht, daarna dank aan den heer Van
Bakel voor het vele werk dat hij voor de R. K.
S. P. in den raad heeft gedaan, terwijl hij zijn
spijt uitte dat nu die activiteit ten einde is.
De heer v. Bakel dankte den voorzitter voor
zijn woorden. Spr. zeide, de 12 jaren dat hij
raadslid is geweest, altijd aangenaam gewerkt
te hebben.
Besloten werd de bestuursverkiezing en die
van afgevaardigden voor den Statenkieskring
uit te stellen tot de volgende vergadering.
Aangezien de heer Van Bakel niet langer
deel wilde uitmaken van het bestuur werden
de heeren Out en Otte aangezocht de boeken
van den penningmeester na te zien; zij bevon
den deze in orde.
De voorzitter bedankte den heer v. Bakel
voor het vele werk dat hij had gedaan
Van de rondvraag maakte men een ruim ge
bruik.
De heer v. Bakel uitte nogmaals zijn teleur
stelling over het voorgevallene bij de laatste
gemeenteraadsverkiezingen. Door deze teleur
stelling voelde hij zich gedwongen de afdeeling
te verlaten.
De voorzitter sloot deze zeer bewogen verga
dering.
Vraagt Uw
winkelier'.
ZUIVERE-, RIETSUIKERSIROOP
f (I FRAAIE BUSSEN
VAN 1/, - 1 en Th K.G. NETTO
Het Nederlandsche Trekpaard. Te Hoofd
dorp werd de jaarlijksche keuring gehouden
door het bestuur der afdeeling Noordhfllland
van de vereeniging „Het Nederlandsche Trek
paard", van ingevoerde merrieveulens.
Door het hoofdbestuur daartoe in de gelegen
heid gesteld, waren vijf premies uitgeloofd,
ieder groot f 50. Bovendien eenige medailles.
Aangegeven waren veertien stuks. Afwezig
bleven twee daarvan. Het was een collectie beste
jonge dieren van eerste klasse afstamming. Be
houdens één, die uit Noordbrabant afkomstig
was, kwamen alle uit Zeeland. Op één na alle
vossen.
Nummer 1 was: „Mimi van St. Kruis"; V.
„Sidney". Deze kreeg f 50 en een medaille.
Nummer 2: „Alma van 't Paviljoen"; V. „Gau-
lios de Tassenier"; deze kreeg f 50.
No. 3: „Camilla van Zuidzande"; V. „Pom
pier de Tomboins". Deze kreeg f 50.
Alle drie eigenaar: E. Bruins, te Slootdorp.
No. 4: „Amelita"; V. „Frans"; f 50. Eigenaar:
D. van Dam, te Vijfhuizen.
No. .5: „Sijntje van Zwingelspaan"; V. „Achiel
van Melo"; f 50. Eigenaars: J. v. Strien en
C. Schouten, te Haarlemmermeer.
Bovendien kregen nog ieder een medaille;
„Alida van Dierkensteen"; V. „Gaulois de
Tassenier". Eig.: E. Bruins.
„Juliana"; V. „Clairon van Annie". Eig. G.
Rip.
„Corra van Larenburg"; V. „Clairon van
Hoek". Eig.: M. Immink.
„Nora van Urbain"; V. „Urbain van Fréde-
rica". Eig. G. Rip.
„Roza van Othene"; V. „Acron van Avenir".
Eig.: M. Immink.
Ernstige aanrijding Woensdag had op den
IJweg nabij den Geniedijk binnen de gemeente
Haarlemmermeer een aanrijding plaats tusschen
den bestuurder van een motorrijwiel K. en den
bestuurder van een luxe auto K., beiden wonende
alhier.
Door den hevigen slagregen boog de,, motor
rijder zich wat al te ver voorover, waardoor hij
niet voldoende uitzicht meer had op den weg.
Bij het tegenkomen en passeeren van den auto
volgde een botsing, doordat de motorrijder niet
voldoende naar rechts uitweek. Vermoedelijk
heeft hij den auto niet eens opgemerkt. Bij
den val werd hij vrij ernstig aan zijn linkerbeen
gewond, waarvoor geneeskundige hulp werd ver
leend door dr. B. te Hoofddorp. De man is
daarna door de zorg van de rijkspolitie, die het
onderzoek deed, per auto naar zijn woning ge
bracht.
Het motorrijwiel werd zoo goed als geheel ver
nield, terwijl de auto aan de linkerzijde ernstig
werd beschadigd:
Diefstal. Bij de gemeentepolitie te Haar
lemmermeer werd Donderdagmorgen aangifte
gedaan van diefstal van een paar rubberlaarzen
en een paar oliepijpen uit een schuur aan den
Sloterweg alhier, ten nadeele van eenige ar
beiders, die in de omgeving in het land werkten.
Na een onmiddellijk daarop ingesteld onder
zoek werd een zekere L. v. A., wonende binnen
deze gemeente een goede bekende van de
politie aangehouden en na een streng verhoor
bekende hij den diefstal te hebben gepleegd,
waarna hij in arrest werd gesteld. De ontvreem
de goederen zijn inmiddels bij hem in beslag ge
nomen. De man wordt ter beschikking gesteld
van den officier van Justitie te Haarlem.
Vergadering tuinlieden Woensdagavond
hield de onderlinge Tuinliedenvereeniging „Aer
denhout en Omstreken" een ledenvergadering
in café-restaurant „Hof van Heemstede".
Op Donderdag 30 November zal de heer J.
Roggeveen uit Haarlem een lezing houden over
Paddestoelen.
Met eenige toepasselijke woorden werden
daarna de prijzen uitgereikt van de onderlinge
tuinkeuring, in den loop van dit jaaf gehouden.
De voorzitter sprak daarbij den wensch uit, dat
de deelname het volgend jaar minstens even
groot mag zijn.
Hierna volgde een leerzame causerie over het
onderwerp: „Wat moet men 'swinters dekken?"
Gebleken was dat vooral Vuurpijl, Anemone Ja-
ponica, Pampasgras en andere oude planten in
den afgeloopen winter veel schade van de vorst
hadden gehad. Verder werd het dekken van ro
zen uitvoerig bespreken.
Ten slotte hield de heer K. Goudzwaard een
leerzame causerie over vrucht- en besdragencie
houtgewassen, toegelicht door een groote col
lectie levend materiaal.
R.K. Vrouwenbond De R.K. Vrouwenbond
afd. Lisse vergaderde Donderdagavond in ho
tel „De Witte Zwaan". De presidente, mevr.
Vreeburg-Heemskerk, opende met een wel
komstwoord. Spr. memoreerde dat dit de eer
ste avond is van het winterseizoen.
De geestelijke adviseur, pastoor G. van Zuy-
len, sprak over het onderwerp „Christus en de
vrouw". Wat is de vrouw geworden door Chris
tus, wat was de vrouw vóór Christus en wat is
de vrouw zonder Christus? Deze onderwerpen
behandelde spr. in den breede.
Spr. vroeg zich af of de waardigheid van de
hedendaagsche vrouw nog in eere is. Hij wees
op modernen tijd en levenswijze.
Tot slot memoreerde spr. het feest van Chris
tus Koning op Zondag a.s.
Het damestooneelgezelschap voerde hierna
op „Willy's Radio" een kluchtig tooneelstukje,
dat zeer in den smaak viel.
Het programma werd hierna onderbroken.
Tijdens de kleine pauze speelde mej. Dankei-
man voortreffelijk piano, waarna een gevarieerd
programma volgde.
Op het einde van den avond dankte de pre-
Boer Reenders zat bij den haard en het hoofd
naar de deur gewend, luisterde hij met gefronst
voorhoofd. Wat feebeurde er nu weer? De merrie
was altijd even mak, waarom moest Frans haar
zoo met de zweep slaan? Hij trok zich uit zijn
diepen clubstoel op en, steunend op een stok,
strompelde hij naar het raam, schoof de gor
dijnen op zij en tikte tegen de ruit. Doch de
jonge boer sloeg nog harder en schreeuwde:
Vooruit, bonk, vooruit!"
Toen haastte Peter Reenders, zoo vlug zijn
stramme beenen het hem toelieten, zich naar
buiten en gebood: „Schei uit, Frans. Ik wil niet
dat je het dier zoo martelt."
Willen willen," smaalde Frans.
"zoolang ik leef, blijf ik hier de baas," zei
Reenders, „en als ik het verkies, zet ik jou en
je vrouw buiten. Verstaan?"
„Maak je niet zoo druk, oom Peter," kwam
Mina, de vrouw van Frans, er tusschen. „De
merrie is soms geweldig koppig.
Ze is nooit koppig geweest," verweet de oude
man. „Maar Frans heeft de kar te zwaar ge
laden. Het beest kan niet vooruit. Ik heb het
hem al zoo dikwijls gezegd, maar hij wil niet
luisteren." Hoofdschuddend sukkelde hij weer
naar het hoekje bij den haard, zijn gewone
plaats, en huilde stille tranen, die hij terluiks
met zijn vereelte hand van zijn ingevallen wan
gen veegde.
Sinds Frans en Mina, na den dood van zijn
vrouw, in huis waren gekomen, had hij weinig
geluk meer gekend.
Ik had alles moeten verkoopen, dacht hij, en
in een tehuis voor ouden van dagen mijn in
trek nemen, maar het was zoo moeilijk voor me
van de boerderij te moeten scheiden en ik meen
de dat alles goed zou gtian met Frans.
Frans had gezegd, toen hij hem voorstelde op
de hoeve te komen inwonen: „Je hoeft het heft
niet uit handen te geven, jij blijft de baas; ik
zal werken als een knecht." Ze hadden hem alles
zoo mooi voorgespiegeld en daar hij er tevens
tegen opzag een huishoudster te nemen, had hij
toegestemd. In het begin was alles, naar wensch
gegaan, maar allengs was Frans begonnen er
den baas te spelen, alsof alles zijn eigendom was.
„Ik wil hier de meester blijven," zei hij plot
seling tot Mina, die een ketel water op het vuur
zette. „Frans en jij denken dat alles van jullie
is, maar dit zou je wel eens leelijk kunnen te
genvallen. Ik heb wel in het begin, dat jullie
hier waren, in jullie voordeel mijn testament
gemaakt, maar ik kan den notaris laten komen
en het veranderen."
Mina zette haar roode werkhanden op haar
breede heupen en snauwde: „Zoo, en je zoudt
ons durven onterven?? OnsWie heeft je
uit den nood geholpen? Kwamen de andere
neven en nichten vragen je te helpen? Frans
werkt hier als een ezel en wat verdient hij? En
ikWat betaal je mij
„Frans beduvelt me. Heeft hij verleden maand
niet vijf en^twintig grilden achtergehouden van
den verkoop van de rood-bonte? Denk je dat
Peter Reenders zoo'n snul is, dat hij maar alles
voor goede munt aanneemt? En jij, Mina, bent
al even oneerlijk. Jouw rekening van de eieren
klopt nooit. Als men al zoolang geboerd heeft
als ik, weet men hoe hoog ongeveer de op
brengst moet zijn."
„Heb ik van me leven!" tierde Mina. „Waar
jij je al niet mee bezighoudt!"
„Is de boerderij van mij of van jouw? Ik heb
het recht na te gaan wat er hier gebeurt. En
ik zeg je nog eens, dat ik den notaris laat ko
men. Als ik goed ter been was, ging ik zelf naar
hem toe."
Mina zweeg. Ze vreesde dat hij zijn bedrei
ging zou uitvoeren. Toen haar man thuis kwam,
vertelde ze hem het gebeurde en Peter maakte
van de gelegenheid dat Mina weg was, gebruik
om Nol, den knecht, die al meer dan 40 jaren
op de hoeve werkte, een wenk te'geven om iets
te fluisteren.
Nol gaf hem een knipoogje. Hij had begrepen,
Frans en Mina kwamen binnen. Nu zal het
onweer losbreken, dacht Peter, die vermoedde
waarom Mina het vertrek verlaten had. Br ge
beurde echter niets en sindsdien wijmgden
echtgenooten hun optreden. En hoewel Mina den
ouden man geen minuut alleen liet, w®^d
leven voor hem draaglijker en hu betrapte geen
van beiden nog op oneerlijkheid. Ze hebben
angst gekregen, peinsde hij. Ik en de beesten
varen er wel bij.
Eiken avond, wanneer Peter naar bed was, naa
er een gesprek tusschen Frans en zijn vrouw
plaats. „Als hij maar stierf. Maar ™J. schun
wel honderd jaar te zullen worden en wij blijven
niets meer dan knecht en meid.'
„En je leeft nog altijd in angst, dat hu den
notaris verzoekt hier te komen. Nu weten we
wat wij krijgen, maar als hij zijn testament ver
andert, wat hebben wij dan voor ons wroeten
hier? En altijd mooi weer te moeten spelen, be
gint me duchtig de keel uit te hangen. En
steeds dien pottekijker om je heenIk kan
niets doen, of hij steekt er zijn neus in. Jij bent
nog vrij in de stallen en op het veld en zoo,
maar hij zit mij altijd op de vingers te kijken.
Soms heb ik moeite om hem niet te zeggen
dat hij met mijn doen en laten niets te maken
heeft."
„En dat wantrouwen van hem. Op een halven
cent moet je hem alles voorrekenen, 't Is niet
om uit te staan. Er zal een tijd komen, dat ik
me niet meer inhouden kan."
En die tijd kwam weldra, Frans drong aa»
om een maai-
machine te koo- 1"""'
pen, waar de
stond een hevige I j
woordenwisseling
en met opgeheven vuist kwam Frans voor zijn
oom staan. Doch Mina trok hem bij zijn jas.
Hu begreep den wenk, dacht aan het testa
ment en verliet de keuken.
Peter was in zijn stoel teruggezonken. De
angst om zijn behoud had hem te sterk aan
gegrepen en zijn door ouderdom verzwakt hart
tot stilstand gebracht.
„Ik geloof dat hij sterft!" schreeuwde Mina
met gemengde gevoelens.
Frans kwam terug en zond een van de knechts
om een dokter.
Hun wensch was vervuld. De <|ftdc man had
het tijdelijke leven met het eeuwige verwisseld.
„En het testament is niet veranderd," genoten
!Frans en Mina. „Hij is de deur niet uit geweest
en hij heeft niet met vreemden onder vier oogen
kunnen spreken, daar hebben wij wel voor ge
waakt."
„En na de begrafenis verkoopen wij al die
oude meubels," zei Mina. „We zijn nu rijk. En
dien stoel, waar hij in gestorven is, wil ik niet
meer zien. Breng hem zoolang naar den zolder,
Frans."
Op den dag der begrafenis werd de stoel ech
ter, dien boer Reenders op een verkoop van wij
len den burgemeester van het dorp gekocht had,
op bevel van den notaris, die met de erfenis
belast was, naar beneden gehaald. De notaris
stak zijn hand tusschen de leuning en de zitting,
die hij naar beneden drukte, en haalde er een
papier uit te voorschijn. Het was het laatste
testament van Peter Reenders, waardoor het
eerste verviel en Nol Parings, zijn oude, trouwe
knecht, als eenig erfgenaam werd aangeduid.
„Ja," vertelde Nol later, „eens had de baas,
terwijl hij in den stoel sliep, zijn pijp verloren
en toen onder de zitting teruggevonden; zoo
was hij op het idee gekomen zijn testament
daarin te verstoppen. Ik wist natuurlijk niet dat
hij alles aan mij vermaakt had; hij vroeg mij
alleen aan den notaris te zeggen dat het hier
in zat. Laat de anderen maar een proces be
ginnen. Ik ben er niet bang voor."
De oude stó<?l prijkt nil 'al jarch als eèn kost
baar stuk in de goede kamer van de boerderij,
waar Nol Parings rustig zijn dagen slijt.
(Nadruk verboden)
sidente den pastoor voor zijn leerzame cause
rie, de tooneelclub voor haar voortreffelijk spel
en alle andere medewerkenden voor den geslaag
den avond. Welvoldaan ging men 'hierop huis
waarts.
R.K. Schaakclub „Hiliegom". Dezer dagen
werden competitiewedstrijden gespeeld. De uit
slagen zijn:
Groep I:
R. HeirmanS. Lieverse
0-1
L. KoekenG, Mooyekind
0—1
F. Nijssen—E. La Feber
0—1
J. BalmG. Kroon
afg.
Groep II:
J. StaatsJ. Moorman
1—0
C. v. d. ValkM. v. d. Pol
1—0
A. SchreursG. Forrer
1—0
Th. WarmerdamA. Heirman
1—0
Een nieuw lid kon worden ingeschreven. Mede
gedeeld werd, dat de secretaris gekozen was als
bestuurslid van het district Haarlem van het
R.K. Schaakverband.
I n den strijd tegen het communisme
is sociale rechtvaardigheid het sterk
ste wapen.
IJMUIDEN. 27 Oct. Versche visch. Tarbot 1.70,
Tonjr 0.702.10 per kg. Kleine Schol 12.00—20,
Bot 3.805.70. Wijting 2.105.40, versche Haring
4.207 per 50 kg.
Geconsigneerde Snoekbaars 2123 cent per k0.
Aangevoerd aan den afslag 781 kisten versche
haring.
van den heden aangekomen
I
TKAIVLER
Adelante IJm. 19 1000 manden 3680.—%
KOTTERS
U.K.: 72 55.—, 83 40.35 66.—, 205 43.—,
61.—, T.H. 11 618.—.
SCHEVENINGEN, 27 Oct. Haringvangsten. Mje#
versche visch waren hedenochtend aan de mars»
21 schokkers met tezamen 1 1056.besomming.
DOOR A. HRUSCHKA
37
Aan deze woorden, waarmede zij gisteren
door Annie ontvangen waren, dachten me
vrouw Eltz en haar schoondochter natuurlijk,
terwijl de zaal volstroomde en de formalitei
ten, die aan de eigenlijke behandeling van de
zaak vooraf gingen, werden vervuld.
Het Hof verschijnt. De rechters, in zwarte
toga's en 't hoofd bedekt met de zwartflu-
weelen baret, nemen plaats aan de voor hen
bestemde tafel en de verdedigers zijn reeds
aanwezig. De gezworenen worden beëedigd, de
getuigen opgeroepen en dan weer naar een
aan de groote zaal belendend vertrek gezonden
De twee vrouwen zitten dicht naast elkaar,
hand in hand. Zij letten niet op hetgeen er
om hen heen gebeurt en houden strak den
blik gericht op de bank der beschuldigden.
Daar zitten Hardi, Yvetta en Remi Femtal,
alle drie bleek en ernstig, maar 't hoofd fier
opgericht.
Emmi heeft veel moeite om haar smartelijke
ontroering te bedwingen, maar een verma
nende, zelfs strenge blik van mevrouw Eltz riep
haar tot de orde:
„Stil! Als je niet sterk kunt zijn, doe je
beter, de zaal te verlaten. Maak geen opzien,
want dat kan Hardi pijnlijk aangrijpen."
En Emmi beweegt zich niet meer.
Volgens gebruik wordt de acte van be
schuldiging door den ambtenaar van het
Openbaar Ministerie, Mr. Wasmut, persoon
lijk voorgelezen. In het eerste gedeelte wordt
alles behandeld, wat onvermijdelijk de vermoe
dens moest laten vallen op Eberhard Eltz als
dader, en op zijn zuster en haar verloofde als
medeplichtigen. Maar In het tweede gedeelte
wordt ook gerept van den onbekende in 't
grijze sportcostuum, tegen wien in den loop
van het onderzoek eveneens vermoedens gere
zen zijn. Thans moet worden uitgemaakt, wie
de schuldige is.
In tegenstelling met de vorige acte van be
schuldiging, was deze kalm en zakelijk gehou
den. Zij erkende althans de mogelijkheid dat
een ander dan Eltz de dader kon zijn, terwijl
bij de eerste behandeling van het proces het
Openbaar Ministerie had staande gehouden,
dat Eltz alleen den moord gepleegd kon heb
ben.
Dit groote verschil moest door allen, die
bij het voorlezen van de eerste acte van be
schuldiging tegenwoordig waren geweest, op
gemerkt worden. Velen stellen zich de vraag:
„Heeft men nieuwe feiten ontdekt, die het
geloof aan de schuld van Eltz doen wan
kelen".
Het getuigenverhoor nam een aanvang.
Als eerste getuige werd de touwslager
Wendelin Hofer beëedigd en gehoord. Zijn
verklaring stemde volkomen overeen met wat
hij bij de instructie en bij de eerste behande
ling van 't proces had gezegd.
Voorzitter: U zegt, getuige, dat, toen u,
kort nadat de schoten waren gevallen, uit uw
woning kwaamt en de straat opliep, de voor
deur van het tegenover uw woning gelegen
„Rozenhof" reeds openstond, clw.z.: op een
kier?
Getuige: Ja, en dat viel mij onmiddellijk
op, want de voordeur was anders altijd ge
sloten. Terwijl ik daarover nadacht dus
onmiddellijk nadat ik de straat was opge-
loopen werd de deur van binnen openge
rukt, en de majoor kwam naar buiten gewan
keld.
Voorzitter: Hoeveel tijd verliep er tusschen
het oogenblik, waarop u in uw tuin de schoten
hoorde en het oogenblik, waarop u den voet
op de straat zette?
Getuige: Eén tot twee minuten. Ik hing nog
mijn laatste net op, om te drogen, en liep toen
den hoek van mijn huis om.
Voorzitter: Beschouwt u 't als mogelijk, dat
in dien tusschentijd reeds vóór den heer
Winkler iemand 't huis had verlaten, zonder
door u op straat te worden gezien?
Getuige: Ja, dat is best mogelijk; en ik heb
ook altijd gedacfet, dat de moordenaar, terwijl
ik mij nog achter mijn woning bevond, zich
langs dien weg uit de voeten had gemaakt,
zonder zich den tijd te gunnen, de deur weer
te sluiten. Maar gezien heb ik niemand.
Voorzitter: Maar moest dan de schoen
makersknecht Wendulak den man, die op de
vlucht ging, niet hebben gezien? Hij zat te
werken aan 't venster, dat op den straatweg
uitkomt.
Getuige: Van dat venster kon hij de voor
deur van „Rozenhof" niet zien, want links en
rechts van mijn woning, in het daarvóór ge
legen tuintje, staan hooge seringenstruiken, die
het uitzicht beletten. Hij zou dengene, die zich
uit de voeten maakte, slechts dan hebben kun
nen zien, als de vluchtende de richting van
Vriebusweiler insloeg. Liep hij daarentegen in
de richting Albing, dan kon de schoenmaker
hem niet zien. Op den straatweg zelf ver
scheen Wendulak eerst na mij, toen Winkler
reeds buiten was.
Voorzitter: Dank u, u kunt gaan zitten.
Hij wees op de getuigenbank, waarop Holer
als eerste plaats nam. Toen werden de schoen
maker Wendulak, Ida Leitner en verscheidene
andere getuigen gehoord; wat zij vertelden om
trent hetgeen er na den moord was gebeurd,
wist men reeds.
Dan volgden Martin Odörfer, notaris Kolb-
ried en eenige andere personen, die inlichtin
gen moesten geven aangaande de verhouding
van den majoor tot de familie Eltz en voor
namelijk tot Eberhard Eltz en diens laatste
oneenigheid met Winkler.
Uit die verklaringen bleek, dat de betrekkin
gen tusschen den majoor en de familie Eltz
zeer hartelijk waren geweest. Hij beschouwde
de nagelaten betrekkingen van zijn vriend als
zijn eigen familie en gaf daar bij iedere gele
genheid bewijzen van. Kolbried had hij rond
uit gezegd, dat de familie Eltz van hem zou
erven en in gesprekken met andere personen
had hij dat besluit zeer duidelijk laten door
schemeren.
Maar zulks belette niet, dat hij soms met
leden der familie om kleinigheden hevige ruzie
kreeg. Zoo bijv. met Otto Eltz, toen die wei
gerde, bij de keuze van een beroep den hem
door Winkler voorgeschreven weg te volgen. En
drie jaar geleden met Annie Eltz; om 'n een
voudig meeningsverschil was toen de majoor
zoo woedend en brutaal geworden, dat juffrouw
Eltz, die zijn huishouden bestuurde, hem in
den steek liet en buiten Vriebusweiler een be
trekking ging zoeken.
En nog niet lang geleden met Eberhard
Eltz. De majoor had hem willen dwingen 'n
bepaalde betrekking aan te nemen. Maar de
jongeman, die andere plannen had, weigerde,
en de heftigste verwijten en de zwaarste be
dreigingen konden hem niet doen zwichten.
De heer Winkler was bij zulke gelegenheden
altijd zeer driftig te werk gegaan; eigenzinnig,
koppig was hij in hooge mate en in zijn toorn
gebruikte hij maar al te dikwijls uitdrukkingen,
waarover hij later spijt moest hebbenMaar
desniettegenstaande was hij zeer goed van
hart en nauwelijks was zijn drift bedaard, of
zijn sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel
kwam weer boven en dwong hem, de bedreven
fout te herstellen. Zioo was het ten aanzien van
Otto en Anne Eltz gegaan en men was er van
overtuigd geweest, dat ook de oneenigheid met
Eberhard niet van langen duur zou zijn. Deze
ruzie werd feitelijk door niemand tragisch op
genomen
Onder den indruk van deze verklaringen
wendde zich daarna de voorzitter tot Eberharo
Eltz.
Beschuldigde, had ook u de zaak zoo ucn*
opgevat?
O zeker. Ik kende oom Winkler lang ge
noeg om te weten, dat hij vrij spoedig weer to
bedaren zou komen en dan spijt zou hebben va
zijn heftige en bittere woorden tegen mij.
Wrokte u niet erover, dat hij u zijn hu
had verboden?
Niet in het minst. Oom Winkler was
oud man, niet gewoon, zijn woorden te W'kken
en te wegen. Maar in den grond was hu ze~
goed van hart de armen van Vriebusweiler
zouden dat kunnen getuigen.... En ik zeil,
persoonlijk, was hem veel verschuldigd....
had ik dan op hem kunnen wrokken!
Maar op den dag vóór zijn dood schreei «u
u een brief, waarin hij u verzocht, hem in a
morgen van 22 April een bezoek te komen a'®1
gen. Waarom deed u dat niet? Of is u misschie
toch bij hem geweest? fc
Neen, ik heb 't huis van mijn moedei
verlaten, vóórdat ik mij om half tien na
het station begaf. Ik had geen lust om n
„Rozenhof" te gaan, want ik beschouwde
bezoek als volkomen nutteloos. Oom Wi
zou me toch hetzelfde hebben gezegd, dat ik re
dikwijls genoeg had moeten hooren 3U
zich weer driftig hebben gemaakt en cla^
ik hem besparen, daar ik toch niet v
verlangen kon zwichten. (Wordt vei
gevr.
terwi
