Eerste Encycliek van Paus Pius XII
„Summi Pontificatus
Duitsche duikboot
vergaan
JÏIK
t Goede wint
FRANKEN'S BROODFABRIEKEN
Redding komt niet van het zwaard
Verkenningen aan
het Westfront
Het nieuws van heden
MARINEKOORDWOL
KAAN
DE OPPERBEVELHEBBER
DER FRANSCHE VLOOT
EEN POLITIEKE REDE
VAN ROOSEVELT
Ifjjj
K E IP
„CITY OF FLINT" NOG
IN DUITSCHE HANDEN
59 cent 1°° gram
Parijs bericht:
HAARLEM
HEEMSTEDE
BLOEMENDAAL
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
VRIJDAG 27 OCTOBER 1939 - AVONDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 22068
Het betere
merk
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
Belangrijke bespreking
te Boekarest verwacht
Amendementen op de
Neutraliteitswet
Het Weer
Litausche troepen
in Wilna-gebied
SOVJET-GEZANT IN
BOEDAPEST
Z. H. Paus 'Pius XII
Admiraal Darlan: zeemansoldaat,
diplomaat en bestuurder
Na de ramp van de Engelsche duikboot ThetisDe arbeiders tijdens
het bergingswerk op het wrak ter hoogte van Anglesey
Admiraal Darlan
Koning George bezoekt
een munitiefabriek
SLECHT WEER AAN DE
BELGISCHE KUST
Duitschers melden bedrijvigheid
der artillerie tusschen Moezel
en Warndt
„Neutraliteit in daden, maar niet
in gedachten"
yanff VMhscoVcjJ
Beiere zijn er niet dan
man ^}Veip
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Vele zakenverloven
werden verleend
Congresministerie van
Madras treedt af
Russische nota te
Londen ontvangen
Voor daaglijks brood het goede nemen,
is steeds een daad van wijs beleid;
Verkeerd isenkele centen sparen
Ten koste van de kwaliteit!
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel SO et., Ingei
mededeeltngen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Onze Romeinsche correspondent seint ons
d.cL heden:
Paus Pius XII heeft aan de ge-
heele wereld zijn eersten rondzend
brief gestuurd, die begint met de
woorden „Summi Pontificatus
De brief vangt aan met een her
innering aan den veertigsten verjaar
dag van de toewijding van het men-
schelijk geslacht aan het H. Hart.
De H. Vader spreekt het verlangen uit, dat
tijn Apostolische werkzaamheid zal geken
merkt worden door de vereering van het
Goddelijk Hart.
Z. H. de Paus herinnert dan aan het getui
genis van katholieke eenheid, dat werd gege
ven bij gelegenheid van Zijn verkiezing en
kroning en wijst ook op de vele blijken van
eenheid, ontvangen van staatshoofden en ge
zagdragers.
De voornaamste plicht van Zijn apostolisch
ambt zal hierin bestaan, dat Hij getuigenis
geeft van de waarheid in den geest der liefde.
Smartelijk getroffen door het uitbreken van
den oorlog, dien Hij op alle mogelijke wijzen,
maar tevergeefs, getracht heeft te voorkomen,
noodigt Hij allen uit oogen en harten te ver
heffen tot den Eenige, Die ons heil en redding
kan schenken.
Een volledige behandeling van de heden-
daagsche dwalingen stelt de Paus tot een la-
teren tijd uit, maar Hij wijst er nu reeds op,
dat de oorzaak der tegenwoordige rampen ge
legen is in de weigering de algemeene zeden
wetten te aanvaarden, een weigering die de
ontkenning van God en van Christus' verlos
sing en leer insluit.
Vandaar ziet men een betrcurenswaardi-
gcn terugkeer tot het heidendom, met als
gevolg een groote verwarring van het ge
weten. Verschillende fundamenteele dwa
lingen zijn juist uit die godsdienstige ne
gatie voortgesproten. Eenerzïjds het veron
achtzamen van de wetten der mcnschelijke
saamhoorigheid en onderlinge liefde, an
derzijds de dwaling, die het burgerlijk ge
zag wil losmaken van elke afhankelijk
heid van God en van elke verplichting te
genover hoogere wetten, zoodat de staat
wordt verheven tot laatste levensdoel.
Wat de toekomst betreft, verze
kert Z. H. de Paus dat de redding
niet zal komen door het zwaard,
maar alleen door de eerbiediging
van het natuurrecht en door het licht
van de Goddelijke openbaring.
Het is noodig, de menschen opnieuw gods
dienstig en geestelijk op te voeden overeenkom
stig de leer van het Evangelie en ,te brengen
tot het Godsrijk. Elk offer moet voor dat doel
worden aanvaard.
Het is bemoedigend te zien, verklaart de En
cycliek, hoe zich in de Kerk en in het open
baar leven een groote beweging afteekent, die
zich van de Eucharistische Congressen tot de
werkzaamheid van de Katholieke Actie uit
strekt. De H. Vader legt den nadruk op de
bijzondere roeping, die het huisgezin ten allen
tijde, doch vooral ten tijde van vervolging
heeft.
Nu menschelijke pogingen gefaald hebben,
kan alleen van de Kerk redding komen.
T.a.v. de eerste dwaling belicht de Paus,
dat alle menschen verbonden zijn door or
ganische en wederzijdsche banden, ondanks
alle verscheidenheid in de uiteenloopende
levens- en beschavingstoestanden. Allen die
tot de Kerk toetreden, van welke herkomst
of taal zij ook wezen mogen, hebben gelijke
rechten in het Huis des Vaders, zonder dat
daardoor aan de wettige vaderlandsliefde te
kort behoeft gedaan te worden.
Wat de tweede dwaling betreft, wijst de
Paus erop, dat een onbegrensd staatsgezag
in strijd is met de beginselen van den na
tuurlijken godsdienst en van de christelijke
wet, en het recht der persoonlijkheid aan
tast.
Hij belicht de nadeelen, die uit deze dwa
lingen voortvloeien en wijst er met bijzon-
deren nadruk op, dat zij het welzijn van het
huisgezin vernietigen.
Ook voor de betrekkingen tusschen de
volkeren zijn dergelijke opvattingen zeer
schadelijk.
De Kerk streeft er in het geheel niet naar,
de grondslagen van het burgerlijk gezag aan te
tasten of zich deszelfs rechten toe te eigenen.
De Kerk is bereid aan allen haar hulp te geven
in den geest van Christus.
Tot besluit maakt Z. H. de Paus met har
telijke woorden melding van het groote
lijden van Polen en vraagt aan alle Christe
nen ter wereld menschelijk en broederlijk
mede te lijden. Hij herinnert nog aan zijn
bemoeiingen om den oorlog te voorkomen,
belooft aan allen de hulp van Christus
Koning in de dagen der beproeving en noo
digt geestelijkheid en geloovigen uit om
samen te werken, en hun vredeswerk vrucht
baar te maken door den geest van verster
ving en van boete.
BOEKAREST, 27 Oct. Volgens een bericht
van United Press aan haar bladen worden hier
dezer dagen besprekingen verwacht, die van net
allergrootste belang zijn voor de buitenlandscha
politiek van Roemenië en voor den gang van
zaken op den Balkan in het algemeen. Het de
partement van Buitenlandsche Zaken heeft de
Roemeensche ambassadeurs te Ankara, Sofia,
Belgrado en Athene ontboden voor een confe
rentie. De eerste twee zijn reeds gearriveerd, de
anderen worden heden verwacht. Besproken zal
worden de toestand, geschapen door de pacten
van Ankara.
Intusschen worden, volgens een bericht uit
Ankara, de besprekingen tusschen Saradjogloe
en de Russen langs diplomatieken weg voortge
zet. Er worden essentieele wijzigingen gemeld
in de nieuwe Sovjet-voorstellen. Turkije heeft
duidelijk gemaakt, dat het onmogelijk eenig
voorstel in overweging kan nemen hetwelk in
strijd is met den geest van het Engelsch-
Fransch-Turksche pact. De Sovjet-regeering
heeft het Turksche standpunt aanvaard.
Thans worden de besprekingen voortgezet
over de belangrijke kwestie van hulp aan Roe
menië. De Roemeensche ambassadeur, die zich
onlangs per vliegtuig naar Boekarest heeft be
geven, wordt binnenkort te Ankara terugver
wacht met volledige instructies, welke het mo
gelijk zullen maken de Russisch-Turksche be
sprekingen te hervatten met steun van Roe
menië.
Indien de desbetreffende onderhandelingen
slagen, wordt verwacht, dat Roemeensche en
Turksche afgezanten gezamenlijk een bezoek
zullen brengen aan Moskou, om een Russischen
waarborg in de Zwarte Zee te verkrijgen voor
beide staten.
WASHINGTON, 27 October (Havas). Een
amendement van den democraat Downey, vol
gens hetwelk de uitvoer van wapenen en muni
tie zoowel in vredestijd als in oorlog verboden
zou zijn, behalve ten voordeele van een Ameri-
kaansche mogendheid, die een verdedigingsoor
log tegen een niet-Amerikaanschen staat zou
voeren, is door den Senaat met 55 tegen 27
stemmen verworpen. Deze uitspraak geeft in
het algemeen het gevoelen weer van den Senaat
ten aanzien van het wapenembargo.
Verder werd bij handopsteken een amende
ment van den republikein Danaher, dat be
oogde iederen uitvoer van bombardementsvlieg
tuigen te verbieden, verworpen.
Tenslotte heeft de Senaat met 54 tegen 36
6temmen een ingediend amendement verwor
pen dat verkoop aan vreemde landen zou heb
ben verboden van gifgas, vlammenwerpers en
andere materialen voor den chemischen oor
log. De tegenstanders van het amendement wa
ren van meening, dat een oorlogvoerende natie
zou aarzelen gifgas te gebruiken, wanneer zij
wist, dat haar vijanden leveranties uit de Ver-
eenigde Staten kon krijgen.
VERWACHTING geldig van hedenavond
tot morgenavond ongeveer 19 uur:
Krachtige tot matige Noordoostelijke
wind. Gedeeltelijk bewolkt. Geen regen
van beteekenis. Weinig verandering in
temperatuur.
Zon op 6.44 onder 16.43. Licht op 17.13.
Maan op 16.23 onder 5.43. V.M. 28 Oct.
STORMW A ARSCHU WIN G SDIEN ST
Geseind van De Bilt vanochtend elf uur
aan de posten van Delfzijl tot Hoek van
Holland: ,,Wcest op uw hoede".
KAUNAS, 27 Oct. (Reuter) De Litausche
troepen zijn hedenmorgen onder generaal Ras-
tikis het gebied van Wilna binnengerukt.
MOSKOU, 26 Oct. (Tass). Het bestuur van
den Oppersten Sovjet heeft Sjaronof benoemd
tot gezant der Sovjet-Unie in Hongarije.
(Van onzen Parijschen correspondent)
Over admiraal Darlan schreef een mede
werker van het weekblad „Candide" on
langs, dat hij zich in de parlementaire
wereld even gemakkelijk weet te bewegen,
alsof hij een slagschip manoeuvreerde
Deze uitdrukking typeert de verdiensten
van den man uitstekend. Admiraal Darlan
is niet slechts een goed zeeman, die de
capaciteiten heeft Europa's tweede vloot en
haar krijgsverrichtingen te commandeeren:
hij heeft in vredestijd deze vloot goeddeels
opgebouwd.
Sedert het einde van den oorlog van 1914,
heeft Darlan in de Fransche marine achter
eenvolgens de belangrijkste posten bekleed.
Eerst als medewerker van den minister der
Vloot, Georges Leygues, wiens kabinetschef hij
was, vervolgens als chef van den generalen
staf der vloot, vindt men Darlan aan den
oorsprong van alle belangrijke beslissingen,
welke bij de marine zijn genomen. Nagenoeg
alle eenheden van de vloot, waarover hjj thans
het bevel voert, werden op zijn initiatief ge
bouwd.
Twee anecdotes toonen aan, dat Darlan een
man is, die weet, wat hij wil, en doorzet, wat
hij wil.
In een periode, waarin het begrip „ontwape
ning" voor de anderen nog aan de Euro-
peesche orde was, wilden de Engelschen de
Franschen overreden af te zien van den voor
genomen bouw eener duikbootvloot van 75.000
ton en genoegen te nemen met een tonnage
voor dat door de Engelschen gevreesde wapen
van 50.000 ton, wat ook de tonnage was der
Engelsche onderzeevloot.
Het Fransche ministerie van Buitenlandsche
Zaken ondersteunde dit Engelsche voorstel, tot
groote woede van den minister van Marine
Georges Leygues. Deze wees Darlan als vloot-
expert aan en iedereen dacht, dat de admiraal
de door Engeland gevraagde concessie ging
doen. Maar voor te vertrekken, aldus René
Bruyere in „Candide", antwoordde admiraal
Darlan, wien ik mijn ongerustheid had mede
gedeeld:
„Ik heb slechts een pyama en een tanden
borstel in mijn valies geladen; ik zal het weer
gemakkelijk kunnen pakken, indien ik te Lon
den verplicht word den trein terug naar Parijs
te nemen."
Darlan kon, in Londen aangekomen, zijn
koffer inderdaad weer pakken, maar niet zoo
subiet als men gevreesd had, en nadat de En
gelschen hun goedkeuring hadden gehecht aan
de 75.000 ton Fransche onderzeeërs.
De tweede anecdote heeft betrekking op de
aanwinst der vier kruisers van het type „Mar-
seillaise", de beste wellicht, welke van deze
categorie ter wereld bestaan. Weer had Georges
Leygues de noodzakelijke cxedieten voor hun
bouw van het parlement weten te krijgen. Te
vijf uur des namiddags van zekeren dag had
de „commission des marchés" harerzijds de
vereischte beslissingen genomen. Eenige minu
ten later gaf admiraal Darlan de opdrachten
door naar de aangewezen scheepsbouwwerven.
Hij was namelijk beducht, dat Buitenlandsche
Zaken tegen dezen bouw verzet zou aanteeke-
nen. Inderdaad gebeurde dat dan ook. Maar
de minister van Marine bevond zich nu voor
de keus of zijn kabinetschef te desavoueeren
of den bouw zijn beloop ';e laten hebben. Hij
koos het laatste.
Thans kan Engeland er tevreden over we
zen, dat destijds over het lot van den Fran
schen vlootaanbouw gewaakt werd door een
man, die niet met al Engelands wenschen re
kening wilde houden.
Zijn belangrijkste functies in het mini
sterie van de Rue Royale heeft Darlan
slechts uitgeoefend tusschen verschillende
effectieve commando's bij de vloot door.
Darlan heeft gevaren op alle zeeën. Hij heeft
officieren opgeleid. Aan zijn tegenwoordige
oppercommando is voorafgegaan het com
mando eerst over een divisie, later over
een eskader.
Admiraal Darlan is geboortig uit het fameuze
land van Gascogne, evenals de minister, Geor
ges Leygues, die hem eigenlijk zijn schitterende
carrière heeft geopend. Zijn vader was minis
ter van Eeredienst in het kabinet Méline, zoo
dat hij werd opgevoed in de school der fijn
geestigheid, welke in de toenmalige periode
voor het hanteeren van het Fransche Episco
paat werd vereischt. In de omgeving rond zijn
vader heeft hij de Fransche politieke zeden van
nabij leeren observeeren en er de eerste lessen
uit weten te trekken.
Zijn afkomst en zijn opvoeding hebben
er ongetwijfeld zeer veel toe bijgedragen
dezen meest getrouwen medewerker van
Generalissimus Gamelin te maken, tot wat
hij is: zeeman, soldaat, diplomaat en be
stuurder.
LONDEN, 27 Oct. (Reuter) Vijftig tot
zestig lijken bevinden zich, naar men gelooft,
in een Dutsche duikboot, welke op de Goodwin
Sands, aan de kust van Kent, is vergaan.
Gemeld wordt, dat een aantal lijken naar
Dover is overgebracht.
LONDEN, 26 Oct. (Reuter). De Engelsche
Koning heeft vandaag „ergens in Engeland" een
munitiefabriek bezocht. De Koning was verge
zeld van den directeur-generaal voor de muni
tie-productie Naar werd medegedeeld is de pro
ductie sinds 1937 met 500 procent toegenomen.
Hoewel het bezoek van den Koning geheim
was gehouden, werd hij bij het verlaten der
fabriek herkend en luide toegejuicht door een
groote menigte.
BRUSSEL, 26 Oct. (D.N.B.). Door het slech
te weer werd overal de Belgische kust geteis
terd. Alle reddingsposten waren gealarmeerd.
Ten gevolge van de woelige zee zijn vele mij
nen aangespoeld.
PARIJS, 27 Oct. (Havas) Het legerbe-
richt van Vrijdagochtend luidt:
„In den loop van den nacht plaatselijke
activiteit van verkenningsafdeelingen."
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
Tusschen Moezel en Warndt valt op som-
mige plekken een oplevende bedrijvigheid
van de artillerie waar te nemen. Overigens
aan het front slechts plaatselijke actie van
verkenningsafdeelingen en hier en daar
verontrustingsvuur.
NEW-YORK, 27 Oct. (Reuter). Presi
dent Roosevelt heeft zijn aangekondigde
radioredevoering uitgesproken. Hierin noem
de hij de pogingen van radenaars in en bui
ten het Congres om de mogelijkheid naar
voren te brengen, dat Amerikaansche jonge
mannen in den oorlog zouden worden ge
zonden, „een der ergste verzinsels in de
tegenwoordige geschiedenis".
Roosevelt zeide: „Zooals ik reeds tevoren heb
gezegd, zijn de Vereenigde Staten neutraal en
hebben zij niet het voornemen in den oorlog
verwikkeld te raken. Dat wij neutraal kunnen
zijn in denken zoowel als in daden is gelijk ik
reeds eerder zeide, onmogelijk uit te voeren, om
dat wederom het volk van dit land, de dingen
rustig, zonder vooroordeel doordenkende, zich
een opinie heeft gevormd en vormt omtrent de
draagwijdte der huidige gebeurtenissen op an
dere continenten."
De president sprak zijn redevoering uit voor
een forum, dat door de „New York Herald Tri
bune" georganiseerd was over de „oorlogsuitda
ging jegens de Vereenigde Staten". Roosevelt
legde er den nadruk op, dat niemand die een
verantwoordelijke regeeringspositie bekleedde in
Washington ooit op eenigcrlei wijze het denk
beeld had geopperd, dat Amerikanen uitgezon
den moesten worden om in Europa te strijden.
Het Congres, aldus de president, heeft thans
geleerd „georganiseerde propaganda" te her
kennen. (Vermoedelijk was dit een verwijzing
ngar den stroom van brieven en telegrammen,
die het Congres bereikt heeft en waarin 'ge
vraagd werd het wapenembargo niet op te hef
fen). Den nadruk leggende op de waarde van
het in acht nemen van een democratischen.
gemiddelden koers zeide spreker: „Vooral wan
neer die gemiddelde koers, om op de hoogte van
den tijd te blijven, een beetje links van het
centrum ligt."
Verder meldt Havas uit New York, dat de
laatste dag van de besprekingen voor het forum,
dat door de „New York Herald Tribune" was
georganiseerd, geopend is met een lezing van
Hamilton Fish Armstrong, den hoofdredacteur
van het tijdschrift Foreign Affairs. Spreker gaf
uitdrukking aan de meening, dat „zonder over
winning van Frankrijk en Engeland de Wester-
sche beschaving ten dood.e zou zijn getroffen."
VERWEKT GEEN KRAMP
Bij apothekers en drogisten in verpakkingen van
10, 30 en 60 tabletten.
de Middeleeuwen
reeds stamt de ge
dachte van den ring
„Auxilium de Sancto'
de ring ter heiliging,
uit zuiver goud voor
R. K. verloofden.
GOUD-PRIJSVRAAG! f. 1500.- aan prijzen, o.a.
sieraden ter waarde van f. 80.-. Vraagt het gratis
HDZ-jubileumboekje bijde goede goudsmidszaken!
GR. HOUTSTRAAT naast Luxor
Z. H. PAUS PIUS XII VAARDIGT
ZIJN EERSTE ENCYCLIEK UIT.
Een Duitsche duikboot op de Engelsche
kust vergaan.
Aan vele militairen is zakenverlof ver
leend.
Reserve-kapitein te Oss gearresteerd,
verdacht van verduistering.
O
MOSKOU, 27 Oct. (Havas). Het communiqué,
waarin wordt medegedeeld, dat de autoriteiten
te Moermansk de lading hebben geïnspecteerd
van de „City of Flint" en besloten hebben het
schip vrij te geven, mits het direct de haven
verlaat, beteekent naar het schijnt dat het door
de Duitsche prijsbemanning opgebrachte schip
op grond van het zeerecht aan Duitschland toe
behoort en dat het schip onder Duitsche vlag
moet vertrekken.
Zooals men weet, werd de Duitsche bemanning
reeds losgelaten. Men veronderstelt dat de Ame
rikaansche bemanning zich vrij te Moermansk
beweegt en later naar huis zal kunnen gaan.
WASCH- EN KLEURECHT
GEN. CRONJéSTRAAT 129 - HAARLEM
TELEF. 11385
Naar wij vernemen, heeft het Bureau Zaken-
verloven van het departement van Defensie
van het oogenblik af, dat de regeling voor het
verleenen van zakenverloven was afgekondigd,
een menigte verzoeken behandeld.
In begin van deze week, van 23 October af,
zijn reeds eenige honderden zakenverloven ver
leend, in hoofdzaak landbouw-verloven.
MADRAS, 27 Oct. (Reuter)Het congres
ministerie van Madras is vandaag afgetreden
als protest tegen de verklaring van den onder
koning over de toekomst van Britsch-Indië.
LONDEN, 27 Oct. (Reuter). De diplomatieke
correspondent van Reuter verneemt, dat de
Russische nota welke refereert aan de Brftsche
cöntrabanda-contróle-politiek thans te Londen
ontvangen is en door de verschillende belang
hebbende departementen wordt bestudeerd.
