H.H. M.M. Wilhelmina en Leopold bieden
wederom goede diensten aan
Telegrammen aan Duitschland,
Frankrijk en Engeland
Halifax definieert Engelands
oorlogsdoel
PROTECTOR"!
Nieuwe basis voor
besprekingen
De eerste reactie
in Londen
Luchtmacht actief
boven den Rijn
Kabinetsraad te
Brussel
F-
Het nieuws van heden
Moskou en Helsinki
Heden verklaring van
Chamberlain
Verdediging van het recht tegen het brute geweld;
herstel van het gepleegde onrecht;
samenwerking der volkeren
LEERING UIT FOUTEN
VAN HET VERLEDEN
LUCHTGEVECHT BOVEN
DE NOORDZEE
Lagerhuiszitting
LEENINGSVOLMACHTEN
VOOR DE REGEERING
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
WOENSDAG 8 NOVEMBER 1939 - OCHTENDBLAD
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f-3.25. Bij onze Agenten 27M ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DACBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITCECEVEN DOOR DE M.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 22086
De Regeeringspersdienst meldt:
H.H. M.M. de Koningin der Nederlanden en de Koning der
Belgen hebben een ontmoeting in Den Haag gehad op 6 en 7 No
vember.
De souvereinen waren vergezeld door de heeren van Kleffens
en Spaak, ministers van Buitenlandsche Zaken.
De souvereinen hebben besloten, een telegram te richten tot de
staatshoofden van Duitschland, Frankrijk en Groot-Brittannië, ten
einde eventueele onderhandelingen te vergemakkelijken.
Dit initiatief der souvereinen is een nieuw blijk van het ge
meenschappelijk inzicht en de solidariteit, welke tusschen Neder
land en België bestaan.
De tekst van het telegram luidt als volgt:
In een uur van angstige spanning voor de wereld, vóór de oor
log in West-Europa met vol geweld begint, hebben wij de over
tuiging, dat het onze plicht is, onze stem opnieuw te verheffen.
De oorlogvoerende partijen hebben reeds eenigen tijd geleden
verklaard, dat zij niet weigerachtig staan tegenover een onderzoek
naar redelijke en vaste grondslagen voor een billijken vrede. Het
komt ons voor, dat, in de tegenwoordige omstandigheden, het voor
haar moeilijk is met elkander in verbinding te treden, teneinde haar
standpunten te preciseeren en dichter bij elkaar te brengen.
Als souvereinen van twee onzijdige staten die goede betrek
kingen onderhouden met al hunne naburen, zijn wij bereid hun onze
goede diensten aan te bieden. Mocht hun zulks aangenaam zijn,
dan zijn wij bereid hun, met aanwending van alle middelen die zij
ons in overweging zouden willen geven en waarover wij beschikken,
en in een geest van vriendschappelijk begrip, het vinden van fac
toren voor een te treffen accoord te vergemakkelijken.
Dit schijnt ons de taak te zijn die wij te vervullen hebben voor
het welzijn onzer volkeren en in het belang van de geheele wereld.
Wij hopen, dat ons aanbod zal worden aangenomen en dat aldus
een eerste schrede zal worden gedaan op den weg naar de vestiging
van een duurzamen vrede.
's GRAVENHAGE, 7 November 1939
w.g. WILHELMINA
w.g. LEOPOLD
Wilhelmstrasse zwijgt
over Molotof
Instemming in de
Ver. Staten
De directeuren der dagbladen zijn
bijeengeroepen voor een drin
gende mededeeling
Dinsdagmiddag om kwart over twee is Z. Af. Koning Leopold per auto uit Den
Haag vertrokken. Op de foto: Z. M. wordt uitgeleide gedaan door H. M. de Koningin
i
Een kijkje op den Duitschen Rijnoever aan het Westfront. De Rijnbrug is vernield.
Aan de overzijde liggen, de Franschen
(Zie vervolg pag. 2)
Het Weer
1 Stormwaarschuwings dienst
in
rt
INBRAAK-VERZEKERING
Wetsontwerp eenstemmig door het
Lagerhuis aangenomen
Er zou een nieuwe basis gevonden zijn
voor de besprekingen tusschen Moskou
en Helsinki.
e
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL 13866 - GIRO 22884
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
AdvertentieprijzenPer lossen regel 3B et., Inget.
mededeettngen SO cent; Idem op pag é^n 46 cent
per regel. BIJ contract sterk verte egde prijzen. Voor
de Heine annonces „Omroeoers" zte de rubriek
NIEUW VREDESINITIATIEF
HELSINKI. 7 Nov. (Reuter). De
Finsche minister van Financiën,
T anner, heeft heden van Moskou uit
een langdurig telefoongesprek ge
voerd met Helsinki.
Naar verluidt heeft Tanner de
Finsche regeering er van in kennis
gesteld, dat een nieuwe grondslag
is gevonden voor de voortzetting
der Sovjet-RussischFinsche be
sprekingen.
bevolking, die uit Helsinki was geëvacu-
begint naar haar haardsteden terug te
^eeren en vele scholen worden Maandag weer
®e°pend. Helsinki herkrijgt een normaal uiter-
JÜk. De zandzakken, de beschermde ruiten
®h de verduisterde straten blijven er echter aan
Minneren, dat een regeling nog niet tot stand
6ekomen is.
Bern, 7 Nov. (Havas). Volgens den Berlijn-
^hea correspondent, van de „Basler Nachrich*
ten" wordt in de Wilhelmstrasse verklaard, dat
Duitschland zijn houding van absolute afzijdig
heid ten aanzien van het Russisch-Finsche
conflict zal handhaven. Daarom weigert men
commentaar te geven op de rede van Molotof.
Het Bazelsche blad „National Zeitung" ver
neemt uit Berlijn, dat de rijksminister van
Economische Zaken, dr. Punk, een conferentie
wil beleggen met Roemenië, Joego-Slavië en
Bulgarije ter bespreking van handelsaangele
genheden. De conferentie zal vooral ten doel
hebben, de moeilijkheden uit den weg te rui
men, waaronder de buitenlandsche handel van
Duitschland op het oogenblik te lijden heeft.
LONDEN, 7 Nov. Naar aanleiding van het
aanbod van goede diensten van Koning Leo
pold en Koningin Wilhelmina, zegt Reuter, dat
elke mededeeling van de Koningin der Neder
landen en den Koning der Belgen in London
natuurlijk zeer nauwkeurig bestudeerd zou wor
den.
Hierbij mag er aan herinnerd! worden, aldus
Reuter, dat Chamberlain en Daladier zeer dui
delijk de positie hebben bepaald van hun re
geeringen ten aanzien van den oorsprong van
den oorlog en van de omstandigheden, welke,
in hun oog, een rechtvaardigen en blijvenden
vrede mogelijk zouden maken.
Daar de minister-president het woord zal
voeren op een a.s. Donderdag door den Lord
Mayor van de City of London te geven noen
maal, zal hij dien dag in het Lagerhuis geen
verklaring afleggen over den internationalen toe
stand. Thans wordt verwacht, dat Churchill
zijn mededeelingen over het werk van. de vloot
zal uitstellen tot Donderdag.
Met het oog op deze wijziging is het mo
gelijk, dat Chamberlain morgen, in antwoord
op een vraag van de oppositie, een verkla
ring zal afleggen over het aanbod van goede
diensten van Koningin Wilhelmina en Ko
ning Leopold.
WASHINGTON, 7 Nov. (Reuter). Over het
initiatief van Koningin Wilhelmina en Koning
Leopold heeft men zich in kringen van het
Congres der Ver. Staten uitgelaten in een goed
keurenden zin, die werd getemperd door scep
ticisme ten aanzien van het uiteindelijke re
sultaat. Senator Schwellenbach zelde te hopen,
dat het initiatief succes mocht hebben. Pepper
zag weinig kans op een onmiddellijken vrede.
Senator Clark prees den stap ais „zeer opmer
kelijk". Hij voegde hieraan toe: „Ik geloof
niet, dat het initiatief uit een betere bron zou
kunnen komen en ik hoop, dat deze landen bij
hun pogingen gesteund zullen worden door de
Scandinavische landen en Zwitserland."
PARIJS, 7 Nov. (Havas) Het Fransche
avondlegerbericht van Dinsdag luidt:
„Plaatselijke bedrijvigheid van patrouilles
en artillerie op verschillende punten van het
front."
Uit Bazel wordt vernomen, dat Dinsdagmorgen
om zes uur weer groote activiteit in de lucht
boven den Rijn werd waargenomen. Er werd o.a.
een Fransch vliegtuig gezien, dat uit de richting
van Schaffhausen kwam, doch zich op Duitsch
gebied bevond. Duitsche machines achtervolgden
den Franschman, doch deze wist ongedeerd de
Fransche grens te bereiken.
Voorts wordt vernomen, dat Duitsche kabel
ballons pamfletten blijven uitwerpen, welke voor
de Fransche bevolking bestemd zijn, doch die
overwaaien naar Zwitsersch gebied.
In Bazel werd heden een krachtig kanonvuur
vernomen, uit de richting van de Maginot-linie.
De Britsche admiraliteit deelt mede:
Eenige van onze lichte eenheden, waaronder
Poolsche torpedojagers, zijn vanmorgen in het
zuidelijke deel van de Noordzee in contact ge
weest met Duitsche vliegtuigen. Geen der vaar
tuigen liep eenige schade op.
De vijandelijke verliezen zijn niet bekend.
hjk»
Onze Brusselsche correspondent seint ons
Dinsdagavond:
De leden van de Belgische regeering zijn Dins
dag om half zes in kabinetsraad bijeengekomen
in het ambtsgebouw van Buitenlandsche Zaken,
ohder voorzitterschap van den heer Pierlot, eer
ste minister. Alleen de heer Spaak ontbrak.
Kwart over zes arriveerde hij echter op het De
partement van Buitenlandsche Zaken, waarna
hij zich onmiddellijk naar zijn collega's in de
vergaderzaal van den raad begaf. De beraadsla
gingen duurden tot half acht.
Na afloop hiervan deelde de minister van Na
tionale Voorlichting aan de journalisten mede:
„De minister van Buitenlandsche Zaken heeft
verslag uitgebracht over den internationalen
toestand. Verder zult gij allen reeds op de hoogte
zijn van de bemiddelingsactie van Koning Leo
pold en Koningin Wilhelmina en van den tekst
van het telegram, dat zij aan de hoofden van de
oorlogvoerende mogendheden hebben gestuurd."
Hiertoe bepaalde zich de mededeeling van den
minister.
Toen de ministers het Departement verlieten,
weigerden zij ook maar de geringste mededeeling
te doen. Zij zagen er trouwens allesbehalve op
gewekt uit.
Tenslotte vernamen wij. dat alle directeuren
van dagbladen, ook uit de provincie, nog den
zelfden avond tegen 11 uur waren bijeengeroepen
in het kabinet van den Eersten Minister voor
een dringende mededeeling.
Woensdagnamiddag zal de kabinetsraad op
nieuw bijeenkomen.
LONDEN, 7 Nov. (Reuter) De Britsche
minister van Buitenlandsche Zaken, Lord
Halifax, heeft vanavond een radiorede ge
houden over het oorlogsdoel van Engeland.
Hij herinnerde aan de verklaring, door
Chamberlain afgelegd bij het uitbreken van
den oorlog, toen de minister-president zeide,
dat Engeland vocht tegen „bruut geweld,
kwade trouw, ongerechtigheid, onderdruk
king en vervolging".
Het komt my voor, aldus de minister, dat deze
woorden sindsdien meer en meer een antwoord
geven op twee vragen.
De eerste dezer vragen is: Wat is het werke
Iijke doel van onzen strijd? Dat vele menschen
een antwoord op deze vraag wensehen, blijkt uit
het feit, dat men in zoo menigen kring verlangt,
dat de geallieerde landen met grootere nauwkeu
righeid een definitie geven van wat soms de oor
logsdoeleinden worden genoemd. Het antwoord
is in algemeene termen gegeven. Wij strijden
voor de verdediging van de vrijheid, wij vechten
voor den vrede, wij bieden het hoofd aan een
uitdaging ten aanzien van onze veiligheid en
die van anderen, wij verdedigen het recht van
alle volken om een eigen leven te leiden. Wij
vechten tegen de vervanging van het recht door
het brute geweld als scheidsrechter tusschen de
volken, tegen schending van de heiligheid der
verdragen en verzaking van het plechtig ge
geven woord. Wij hebben ervaren, dat er in
Europa geen plaats kan zijn voor beschaving,
kunst en vrede, zoolang Duitschland niet ge
dwongen is, in te zien, dat nieuwe daden van
agressie niet geduld zullen worden. Dienovereen
komstig moet het ons vaste besluit zijn, niet al
leen de toekomst te sparen voor een herhaling
van de onrechtvaardigheden, die de Duitsche
agressie gedurende de laatste jaren in Europa
heeft veroorzaakt, maar ook zooveel mogelijk de
schade te herstellen, die Duitschland zijn zwak
keren buren heeft aangedaan. Dat doel wordt
versterkt door de wetenschap van de wreede ver
volging van beginselen en personen door mee-
doogenlooze menschen in Duitschland. In het
algemeen Is het niet de zaak van een volk, zich
te mengen in het binnenlandsche bestuur van
een ander land. Doch wanneer de uitdaging in
de sfeer der internationale betrekkingen ver
scherpt wordt, zooals thans Duitschland doet,
doordat het den menschen de elementaire rech
ten van menschelijkheid ontzegt, dan raakt die
uitdaging onmiddellijk iets instinctiefs diep in
het universeele geweten der menschheid. Wij
strijden dan ook voor de handhaving van het
recht en de barmhartigheid in den omgang tus
schen de menschen en in de groote gemeenschap
der beschaafde staten.
Als men tegenover kwade dingen geplaatst
is, staan, zooals de minister-president gezegd
heeft, slechts twee wegen open. Men moet ze
trotseeren of tevreden stellen. Dat laatste be-
t6ek€nt oneer.
Wanneer ik terugdenk aan de dagen, waarin
wij een beslissing moesten nemen, staat het
voor mij vast, dat wij inderdaad slechts ten
koste van de grootste oneer een oorlog hadden
kunnen afwenden. Thans rusten de grootste
oneer en de grootste dwaasheid op den aan
valler. De groote dwaasheid der Duitsche re
geering ligt voor de wereld open. Wij en onze
bondgenooten, wij zijn allen één in den wil en
het vertrouwen, dat wij in staat zijn ook de
groote dwaasheid aan te toonen, waarmede de
Duitsche regeering haar eigen vernietiging be
werkstelligde.
Dit brengt mij, aldus Halifax, tot mijn tweede
vraag. Kunnen wij er werkelijk zeker van zijn.
dat wij, door een overwinning in dit conflict,
van physieke kracht, ons doel bereiken? Met
andere woorden: wanneer wij de overwinning
behaald zullen hebben, wat dan? Wat zal de
betere toekomst zijn, waarvoor wij offers zullen
kunnen brengen en niet op de kosten, zullen
zien? De minister-president heeft verklaard,
dat wij geen vrede van wraak willen, dat wij
geen territoriale elschen voor onszelf hebben en
moeten inzien, dat de toekomst weinig hoop
biedt, tenzij langs den weg van onderhandelingen
en overeenstemming een nieuwe vredesregeling
verkregen zou worden.
Maar wij zijn vastbesloten, er zooveel als
menschelijkerwijzg mogelijk is voor te zorgen
dat Europa niet het slachtoffer van een her
haling dezer tragedie zal zijn. Met dit doel voor
oogen zullen wij, wanneer de tijd komt, al onzen
invloed aanwenden voor den opbouw van een
nieuwe wereld, waarin de volken niet zullen
toelaten dat hun hoop op een voller leven de
bodem wordt ingeslagen door een krankzinnige
gewapende rivaliteit en dat het vertrouwen op
de toekomst zal worden overschaduwd door een
sombere onheilsverwachting. In de nieuwe we
reld, waarnaar wij streven, zal plaats zijn voor
samenwerking van alle volken op den grondslag
van menschelijke gelijkheid, zelfrespect en we
derzijdsch vertrouwen. Wij zullen vele dingen,
die aan het internationale contact ten grond
slag liggen, sociale, politieke en economische
vraagstukken hebben te overdenken en mid
delen moeten vinden om de noodzakelijkheid
van verandering in een voortdurende verande
rende wereld te verzoenen met beveiliging tegen
verstoring van den vred!e door wapengeweld.
Alle landen zullen hun bijdrage tot de nieuwe
orde, waarnaar wij zoeken, moeten leveren en
op ons volk zal een groote verantwoordelijkheid
ten aanzien van de gedachte zoowel als van
de daad komen te rusten.
Niet minder dan anderen mogen wij do
leering trekken uit de mislukkingen en te
leurstellingen van het verleden. Wij hebben
geen voorstelling van het beeld der wereld
van na den oorlog, wij weten niet, onder
welke omstandigheden de vijandelijkheden
zullen eindigen en over welke bouwstoffen
wij de beschikking zullen hebben bij het op
richten van het vredesgebouw.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
Betrokken tot zwaar bewolkt, nu en dan
regen, tijdelijk opklarend, eenige stijging
van temperatuur, krachtige, tijdelijk ma-
tige, Zuid-Oostelijke tot Zuid-Westelijke
wind.
j= Geseind Dinsdagmorgen te 10 uur aan
alle posten: ,,Weest op uw hoede".
niifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiL
ONDERL. VERZEKERING-MIJ
DAMRAK 60
AMSTERDAM-C
Telei 45014 en 45016
Directie H. F. HEERKENS THIJSSE>
Uitsluitend voor: Kerken, Pastorieën
Kloosters en Kerkelijke Instellingen
KOPENHAGEN, 7 Nov. (Reuter). Verscheide
ne groote bommenwerpers, komende uit Noor
delijke richting en achtervolgd door een dozijn
gevechtsvliegtuigen, werden vandaag om 13.30
uur waargenomen boven de Noordzee nabij
Ringkoeping. Er ontstond een kortstondig ge
vecht, waarna de bommenwerpers verdwenen,
gevolgd door de gevechtstoestellen. Geen der
machines kon geïdentificeerd worden. Een vis-
schersman uit Ringkoeping zeide, dat het ge
vecht plaats had aan de grens van de Deen-
sche territoriale wateren. Hij meende, dat de
bommenwerpers Duitschers waren en de ge
vechtsvliegtuigen Engelschen. Het scheen dat
de bommenwerpers de vlucht namen.
LONDEN, 7 Nov. (Reuter). In het Lager
huis heeft minister Simon een resolutie voor
het aangaan van nationale leeningen voor
gesteld. De schatkist zou machtiging krijgen
tot het aangaan van leeningen, zooals ook het
geval was in den wereldoorlog en den Zuid-
Afrikaanschen oorlog. Op grond van deze re
solutie zou het ministerie van Financiën de
bevoegdheid hebben welk bedrag ook, dat noo-
dig is voor het jaar, hetwelk eindigt op 31 Maart,
te leenen, evenals een aanvullend bedrag van
ten hoogste 250.000 pond sterling en elk bedrag,
dat noodig is voor het terugbetalen van aflos-
bare obligaties.
De voorwaarden voor een leening zouden,
aldus verklaarde Simon, pas worden vastgesteld
op het oogenblik van uitgifte.
Het Lagerhuis heeft de resolutie eenstemmig
aangenomen.
NIEUW VREDESINITIATIEF VAN
KONINGIN WILHELMINA EN KO
NING LEOPOLD.
Reuter verwacht heden een verklaring
van Chamberlain over het aanbod van
„goede diensten" van Koningin Wilhel
mina en Koning Leopold.
De Giornale d'Italia oefent scherpe cri-
tiek op de houding van Moskou en de
Komintern.
Halifax zet in' een radiorede Engelands
doeleinden bij den oorlog uiteen.
St. Willibrord herdacht op den achtsten
Ned. Katholiekendag te Utrecht.
Luchtverkeer op Engeland uitgebreid.