LAATSTE NIEUWS
Zoekt gij betrouwbaar
Personeel? - 1
Plaats dan een „Omroeper" j
voor 90.000 gezinnen
Het bezoek van
Koning Leopold
De toekomst van
Britsch-Indië
Onderzoek in de
spionnagezaak
ONDER PANAMEESCHE
VLAG
DE NATIONALE FILM
DE COMMUNISTEN IN
FRANKRIJK NOG ACTIEF
BiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiuDiiuiitiuiiiiiiuHiiiitiiKntiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiuiiiinuiiaHiira
WOENSDAG 8 NOVEMBER 1939
De groote Haarlemsche
familie
Zij groeit nog steeds, zwemt meer
en beleent minder
IJMUIDEN
R. K. VROUWENBOND
Pater Frumentius vertelde over
zijn aalmoezenierswerk
De gemeentelijke
bedrijven
De woningvoorraad
Faillissementen
Bevorderd
Ongevallen
VELSEN
Wat spaarders opvroegen
Manifestatie van onze
cultuur
De muziek bij de Willibrord-
herdenking
(Berichten opgenomen in een deel van onze
vorige oplaag)
Besprekingen met generaal
J. H. Reijnders
De moord onder
Leidschendam
Eervol ontslag
(Gedeeltelijk gecorrigeerd)
Huil tegen dusdanige ontduiking
der neutraliteitswet
Britsche en Fransche aan-
koopen in Ver. Staten
olitie verricht tal van
huiszoekingen
Duitsche vliegtuigen
boven Noord-Schotland
Britsch schip door een
duikboot achtervolgd
ARTILLERIE-INRICHTINGEN
Aanvullingsbegrootingen
ingediend
Exploitatie-tekort aan allerlei
omstandigheden te wijten
HET RAPPORT-WESTHOFF
EERSTE KAMER
Naturalisaties
Kosten in verband met de
Electriciteitswet
Clandestiene actie onder getroffen
groepen der bevolking
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
HÏliillilllilllllllllllllllillliilllllllililililllilllilllllllilltilllllilllilllIlllllllllililllUlillllllllHllliillliimtllllllllllllHiiiS
STAD
De Haarlemsche gemeenschap In cijfers, zoo
als de statistische gegevens ons die iedere drie
maanden toonen, is sedert Juni weer aanmer
kelijk uitgebreid. Er waren daartoe tal van fac
toren. Het sterftecijfer, dat in September 1938
7.4 per 1000 inwoners bedroeg, daalde tot 6.2,
het geboortecijfer daalde echter eveneens, n.l.
van 18 tot 16.9. Niet minder den 124.3 mensch
uit andere gemeenten kwam zich per duizend
inwoners in onze stad vestigen (verleden jaar
was het vestigingscijfer veel lager, even meer
dan 85), terwijl het vertrekcfjfer 88.5 bedroeg
(75 in Sept. '38).
Er werden over de maanden Juli, Augustus
en September 394 huwelijken gesloten, waarvan
er 169 kerkelijk werden ingezegend. In het
zelfde tijdvak moesten 19 echtscheidingen wor
den ingeschreven.
Er kwamen 5 Belgen in Haarlem wonen, 46
Duitschers, 1 Engelschman, 1 Franschman, 14
Hongaren, 5 Italianen, 3 Polen, 3 Tsjechoslo-
waken, 8 Zwitsers en 9 tot geen nationaliteit
behoorenden. U ziet, Haarlem is een cosmopo-
lietische stad.
Het aantal inwoners bedraagt 139757, verge
leken met verleden jaar een vermeerdering van
2781. Het zal wel niet lang meer duren of wij
zijn de 140.000 gepasseerd.
Bij de gemeentelijke bank van leening werden
1079 panden in beleening genomen tot een ge
zamenlijke waarde van f 9023. Teruggenomen
door de eigenaars werden over September 1236
panden, ter waarde van f 9633.50. Vorig jaar
had Oom Jan het drukker. Toen waren de
cijfers voor dezelfde maand: 1246 in beleening
genomen panden ter waarde van f 11.040 en
1162 geloste panden, die f 9730.50 waard waren.
De politie maakte in September 1005 proces
sen-verbaal op, waarbij 106 ter zake van mis
drijven. Over September 1938 waren deze cijfers
891 en 145.
Eind September bedroeg de woningvoorraad
37884 (37101). De grootste groep woningen is
die, welke een huurprijs heeft tusschen f 275 en
f 350 per jaar.
Op de lagere scholen waren in September
18080 (17901) kinderen. Het bijzonder onder
wijs omvatte 11299 (11053) leerlingen.
Ook het aantal leerlingen voor het Hooger
en Middelbaar onderwijs groeide een weinig tot
3329 op 30 September 1939.
Er werden dit jaar bijna 300.000 baden geno
men in de gemeentelijke zweminrichtingen. Dit
is ongeveer 35.000 baden meer dan verleden
jaar, toen het aantal ruim een kwart millioen
bedroeg.
Het belastbaar inkomen over het jaar 1938-
39 bedraagt f 63.438.274. Dat is van ons alle
maal bij elkaar. Verleden jaar was het
I 60.208.791.
Al groeide uw eigen inkomen niet, laat het
u een troost zijn. dat de Haarlemsche familie
in haar geheel er iets op vooruit ging.
Curator mr. J. H. J. Simons te Haarlem.
CBeide faillissementen zijn uitgesproken nadat
het verzoek tct surséance van betaling was af-
gewèzen.)
Rechter-commissaris in deze faillissementen
mr. A. L. M. van Berckel te Haarlem.
Wegens gebrek aan actief werden opgeheven
de faillissementen van:
Theunis Prins, expediteur, eerder caféhouder,
wonende te Purmerend, Schoolplein 6.
Curator mr. K. van Giffen te Haarlem.
De N.V. Bloembollen Exportbedrijf P. M. Ber-
see Jr., gevestigd en kantoorhoudende te Haar
lem, Ramplaan 54A.
Curator mr. H. O. Drilsma te Haarlem.
De R.K. Vrouwenbond afd. IJmuiden-O. hield
gisteravond in het Patronaatsgebouw aan den
Zeeweg een bijeenkomst, waar als spreker op
trad de geestelijk adviseur pater Frumentius,
die sinds het begin der mobilisatie als aalmoeze
nier, in den rang van majoor, is ingedeeld bij
het 46e regiment infanterie.
Alvorens pater Frumentius het woord ver
kreeg bracht het zangkoor der Meisjescongre
gatie evenals in de pauze, ter opluistering eenige
mooie liederen ten gehoore, o. 1. v. de dames
Thijssen.
Het woord was hierna aan pater Frumentius,
die sprak over het aalmoezenierswerk in vredes-
en oorlogstijd. Allereerst zette hij het werk uiteen
van een priester-aalmoezenier in vredestijd en
wees daarbij vooral op het groote nut van de
R.K. Militaire Vereenigingen. Vervolgens wijdde
spr. uit over zijn diverse werkzaamheden als
aalmoezenier in zijn legerplaats, hoe de man
schappen daar gelegerd zijn, hoe zijn verhou
ding is met de overige officieren en hoe er nu
reeds zorg gedragen wordt voor het gods
dienstig leven der soldaten. H.H. Missen worden
gelezen, biecht kan worden gesproken, waardoor
het contact blijft bestaan.
In het slot van zijn interessante rede besprak
pater Frumentius zijn priesterfunctie, wanneer
ook in ons land werkelijk een oorlog zou uit
breken en de aalmoezenier dan eveneens zijn
werkterrein vindt aan het front, in de loopgra
ven en in de verbandplaatsen.
Een dankbaar applaus mocht spr. in ontvangst
nemen van zijn aandachtige toehoorsters, onder
wie vele moeders waren, wier zoon in militairen
dienst is opgeroepen en voor wie het zeker een
geruststelling zaï zijn geweest, dat ia ons leger
de godsdienstige zorgen zoo goed mogen en kun
nen behandeld worden.
Sedert 1 Januari van dit jaar werden 28.086.901
k.w.u. electrischen stroom verkocht. In de maand
September alléén 2.872.372 k.w.u. tegen 2.790.079
k.w.u in September 1938. De particulieren en
de gemeentelijke gebouwen verbruikten 669.925
in de maand September van dit jaar, de groot
verbruikers 1.121.672. de gemeente Heemstede
199.794, de N.Z.H. 337.565, de Rijksgebouwen
71.877, de openbare verlichting 130.714, het gas
bedrijf en het openbaar slachthuis 81.325 en de
N.V. P.E.G.E.M. 259.500 k.w.u. Er werden over
de eerste drie kwartalen van dit jaar 16.582.836
M3. gas verkocht; over de maand September
werd 1.719.113 M3. gas verkocht (1.669.521 in
September 1933).
Op het einde van de maand September telde
Haarlem 37884 woningen. Op dcnzelfden datum
van het vorige jaar waren er 37101 woningen,
zoodat de vermeerdering dus 783 bedraagt. Het
aantal beneden den huurprijs van f I per week
bleei constant. Er zijn 43 zulke woningen in
onze stad. Het aantal huizen, dat f 2 tot f 3
per week aan huur doet, daalde van 718 tot 712,
zoo lezen wij in de Statistische gegevens over het
derde kwartaal. De stijging was vooral aanmer
kelijk in de huizen, die van f 275 tot f 350 aan
huur moeten opbrengen jaarlijks. Op 1 Januari
waren er 9202 in deze huurklasse, eind Septem
ber 9489. Alleen al in de maand September kwa
men 97 huizen van dezen huurprijs erbij.
1320 huizen kosten meer dan f 1.000 aan huur
per jaar, 892 tusschen f 800 en f 1000 en 2577
tusschen f 600 en f 800.
In Januari waren 71 onbewoonbaar verklaarde
woningen nog bewoond, in Februari 62, eind Sep
tember nog slechts 27.
Over 1939 nam het aantal woningen in totaal
met 456 toe.
Door de Arrondissements-Rechtbank te Haar
lem werden uitgesproken op Dinsdag 7 Novem
ber de volgende faillissementen:
Aalrik Koster, architect, wonende te Haar
lem, Wilhelminastraat 42.
Curator mr. J. H. J. Simons te Haarlem.
De Naamlooze Vennootschap „De Overdekte",
gevestigd te Haarlem.
Plotseling gas geven
Bruusk 'tstuur omhalen
Krachtig remmen....
Op blad-bedekte herfst*
wegen leidt dat 10 tegen 1
tot een riskante slippartijI
ah.
GLADDE BANDEN
SLIPGEVAAR
De te Driehuis gestatlonneerde agent van
politie le klasse A. P. Maas is bevorderd tot
brigadier van politie.
Tijdens werkzaamheden bij van Leer's Wals-
bedrijven is de arbeider L. aan den rug ver
wond. Hij is in het Roode Kruisziekenhuis te
Beverwijk opgenomen. De politie stelt een on
derzoek in.
Gistermiddag heeft op den Stationsweg een
aanrijding plaats gehad tusschen een driewie-
lige bakfiets en een militairen vrachtauto.
Tengevolge hiervan werden de bakfiets en het
ijzeren hek van het rusthuis aan genoemden
weg beschadigd. De politie stelt 'n onderzoek in.
Aan het postkantoor IJmuiden en het daar
onder behoorend ambtsgebied werd gedurende
de maand October 1939 ingelegd f 56.568.31 en
terugbetaald f 93.391.92. Er werd dus ruim i 35.000
meer terugbetaald dan ingelegd
Ook de Nutsspaarbank gaf een dergelijk beeld
te zien. Hier bedroegen gedurende de afgeloo-
pen maand de inlagen f 41.694.97, terwijl f 73.076.73
werd terugbetaald. Ook hier werd dus ruim
f 30.000 meer terugbetaald dan ingelegd. Het
geld gaat rollen!
De muziek heeft van de plechtigheden, waar
mede Nederland en inzonderheid ook Katholiek
Nederland gisteren te Utrecht het twaalfde
eeuwfeest van St. Willibrord herdacht heeft,
een integreerend bestanddeel gevormd. Het is
goed, dat dit zoo was, want de muziek kan aan
zulke plechtigheden een ongemeenen luister
verleenen. Er zijn wel eens tijden geweest, en
ze liggen nog niet zoo heel ver achter ons,
waarin dit inzicht bij groote plechtigheden
minder duidelijk tot uiting kwam. Voor muzi
kale schoonheid heet ons yolk weinig gevoelig.
Het is een generaliseerende overdrijving, die
met de waarheid niet veel gemeen heeft, maar
men kan haar verklaren, wanneer men denkt
aan de smakeloosheid, waarmede gewoonlijk
bij officieele plechtigheden met muziek ge
schutterd werd. Zij was zoo vaak goed genoeg
om een statige rij van sprekers nu en dan te
onderbreken en het auditorium voor eemge
oogenblikken een gedachtenpauze te schenken
Welke muziek dan weerklonk en van welke
kwaliteit zij was, dat alles deed minder ter
zake. Men noemde dit een muzikale omlijsting,
en was daarmede tevreden. De muziek blee)
buiten de plechtigheid en miste dus al haar wer
king, niet tot schade van de muziek, maar tot
schade van het feest.
Tegenwoordig begint men de functie, die de
muziek bij dergelijke feesten toekomt, beter te
begrijpen. Zij kan veei meer zijn dan geluids
coulisse: zij kan mede de inspiratrice zijn van
de gevoelens, die de deelnemers aan een feest
hezielen. De muziek, die bij deze Willibrordus-
herdenking ten gehoore werd gebracht, kreeg in
menig opzicht die taak te vervullen. Zij haci
tot opgave gekregen om des morgens haar
unieke pracht te verleenen aan de Pontificale
Hoogmis en zij was inzonderheid ook bij uitstek
zinrijk tijdens de herdenkingsbijeenkomst in
den Dom, waarbij zij op zeer verscheidene wij
zen vertegenwoordigd was. Bach's orgelprelu
dium, het brillante fragment uit Handei's F-dux
concert, de blazersmuzieken, die hier weerklon
ken, het zuivere Gregoriaansch van de Willi-
brord-antifoon, gevolgd door het Magnificat,
nog eens de stemmenweelde van Palestrina, in
zijn cijfstemmig „Exsultate" (waarvan het pro
gramma merkwaardigerwijze naast den Vul-
eaat-tekst de daar niet bij passende vertaling
van den Statenbijbel gaf), men kreeg hier
de muziek in gedaanten, welke bij uitstek bij
deze gelegenheid pasten. Voor ons was het niet
zonder heel speciale beteekenis hier in dezen
overouden Dom het overoude Gregoriaansch
weer te hooren zingen, geleid door een mon
nik, pater dr. Caecil. Huigens O.F.M., met zijn
koor van de R.K. Kerkmuziekschool. Het Gre
goriaansch golfde voort onder deze geweiven,
als of het er niet zooveel eeuwen uit geweerd
was geweest, 't Is voor den hoogen spitsboog ge
schreven, zoo goed als het Palestrijnsch ge
schreven is voor de immense ruimte van een
Dom. En dan de blazersmuziekHoe prachtig
deed zoo'n Intrada het van Johan Wagenaar
voor drie trompetten, vier bazuinen en contra
fagot, welk een statigen luister bezit de pracht-
lievende Venetiaansche kunst van een Gabrieli
en dit dan evenals het Palestrijnsche motet
onder de bezielende, warme leiding, die een
Eduard van Beinum aan zulke muziek kan
geven.
Ziedaar dan de muziek, stem gevend aan
de gewaarwordingen, die een vergadering als
deze moest ondergaan, bijeen om Nederlands
apostel te herdenken op deze geheiligde plaats,
muziek ook, die den weerklank vertolkte welken
de woorden, die hier gesproken werden, bij het
auditorium verwekten.
Het was een bijeenkomst, die in luister en
stijl op een aanzienlijk hooger niveau stond dan
de vergadering, die later op den middag door
den Algemeenen Nederlandschen Katholieken
dag in Tivoli belegd was. Het is onaangenaam
dit te moeten erkennen, maar het valt niet
te verdoezelen, dat iedereen zich vol verbazing
heeft afgevraagd, welk verband het bestuur van
den Katholiekendag meende te kunnen leg
gen tusschen een Willibrordusherdenking, en
nog wel ditmaal in zuiver Katholieken kring,
en Beethovens ouverture bij Goethe's „Egmont",
of hoe men meende de hooggestemde openings
rede van den voorzitter, baron van Wijnberger.,
te kunnen rijmen met een fragment uit de
overigens heel charmante „Arlésienne"-muziek
van Bizet, of hoe men mooist van al het
oirbaar kon achten om na de toespraak van
den Primaat der Utrechtsche Kerkprovincie
een orkest daverend te laten invallen met
het voorspel tot „Die Meistersinger von Ntirn-
berg" van Richard Wagner.
Hier was nu weer de muziek teruggebracht
tot de onvermijdelijke aanvulling zonder stijl
begrip, zonder smaak en zonder inzicht be
dacht als een noodzakelijk kwaad. Er was wel
iswaar voor deze herdenking ook een Willibror-
dushymne gecomponeerd door Hendrik An-
driessen, n.l. de sequentie „Frequentemus Ho-
die", zij werd gezongen door Joh. Lammen en,
schoon niet bijster belangrijk, was dit tenmin
ste een stuk muziek, dat bij de gelegenheid
paste. Maar zij kon natuurlijk niet op tegen
het Meistersinger-gedaver, de vriendelijkheden
van L'Arlésienne" en den titanenstrijd van den
getourmenteerden Beethoven-Egmont, eeu en
ander vrij onbedreven gedirigeerd door Sjef
v. d. Eerden.
Hier had men toch zonder veel moeite andere
muziek kunnen kiezen. Het geviel dat juist in
deze week een Utrechtsch koor met het U.S.O.
Diepenbrock's „Te Deum" uitvoert. De keuze
had voor de hand gelegen. Het werk stond in
gestudeerd. Een „Te Deum" van Diepenbrock
had op deze bijeenkomst aangeheven moeten
worden.
Dat de brave Meesterzangers van Neurenberg
een Willibrordusherdenking wezenlijk schaden,
zal men begrijpen. Tusschen deze wereld en de
sfeer van St. Willibrord ligt een klove, die niet
te overbruggen is. Maar ernstiger dan deze te
leurstelling is het feit, dat men dit in een stad
als Utrecht, die zich juist in jaren, welke nog
niet ver achter ons liggen, zulk een reputatie
verwierf juist op het stuk van katholieke mu
ziekbeoefening, niet begrepen heeft.
Wat men bij het katholieke deel van deze
herdenking pijnlijk miste, 't waren de leidende,
inzichtrijke geest en de groote muzikale be
gaafdheid van een Winnubst. Een Willibrordus
herdenking is niet alleen een manifestatie van
ons geloof, zij moet ook zijn een manifestatie
van onze katholieke cultuur. Men kan met de
wederwaardigheden van de Mis en de smake
loosheden van de bijeenkomst in „Tivoli" in
het geheugen onmogelijk getuigen, dat onze
cultuur gisteren glorieus aan het daglicht ge
treden is.
L. H.
Van onzen Haagschen redacteur:
Uit zeer betrouwbare bron vernemen wfj,
dat Koning Leopold Dinsdagmiddag op het
Krijgsgeschiedkundig Archief aan de Laan
Coppes van Cattenburch te Den Haag een
bespreking heeft gehad met den Opperbe
velhebber van Land- en Zeemacht, Gene
raal I. H. Reijnders.
(Van onzen Haagschen redacteur)
Omtrent de moordzaak te Leidschendam ver
nemen wij, dat geen verdere arrestaties zijn
verricht. De justitie zoekt nog naar den twee
den man, die, zooals enkele getuigen beweren,
op den Rijksweg onder Gouda in een veeauto
zou zijn overgestapt. Hoewel zijn signalement
zeer vaag is, worden in verschillende gemeenten
sporen gevolgd.
De rechtercommissaris, mr. Borgerhoff-Mul
der, heeft medegedeeld, dat binnenkort de re
constructie van den moord zal geschieden i'
tegenwoordigheid van den gearresteerde.
Bij K. B. van 6 November is aan den heer
J. M. J. H. Lambooij op zijn verzoek met
ingang van 1 Januari 1940 eervol ontslag
verleend als burgemeester van Hilversum
met dankbetuiging voor de goede diensten
in zijn betrekking bewezen.
LONDEN, 7 Nov. (Reuter) In het Hcoger-
huis heeft lord Zetland een belangrijke ver*
klaring afgelegd over de toekomst van Britsch-
Tndië. Hij zeide, dat het Indische Congres hard
nekkig het standpunt had ingenomen en nog
inneemt, dat het feit, dat er naar ras en religie
minderheden bestaan in Indië, buiten het ver
band lag en dat het altijd de bedoeling is ge
weest van het Congres om van de dcor de In
diërs zelf gevormde grondwet een zoodanige
bescherming te verkrijgen voor hun rechten
als aanvaar: baar zou kunnen blijken voor de
minderheden. De Britsche regeering heeft het
onmogelijk geacht dit standpunt te aanvaarden.
Het langdurige verband van Engeland met In
dië heeft de Britsche regeering verplichtingen
cpgelegd, die zij onmogelijk los kan laten door
zich geheel te desinteresseeren bij de vorming
van den toekomstigen vorm van de Indische re
geering. Een van de op den voorgrond tredende
lesultaten der recente besprekingen van den
gouverneur-generaal met alle partijen van Indië
is geweest, dat zonder twijfel het feit is vast
gesteld, dat een verklaring in den voorgestelden
zin met een summier laten varen dcor de Brit
sche regeering van haar positie in Indië verre
van aanvaardbaar zou zijn voor groote deelen
der bevolking. Dit beteekenS echter niet, dat de
Britsche regcering in eenigerlei opzicht ver
zwakt is in haar vastbeslotenheid om Indië bij
te staan met de middelen, die in haar ver
mogen liggen, om zonder ncodeloos uitstel ae
positie te bereiken in het Britsche gemeenebest
van naties, waarvoor zij haar belofte heeft
gegeven.
bedroeg. Het verschil in meer bedraagt dus
3.243.701.
Dit bedrag wordt nu op de artikelen 20 en 25
aangevraagd.
Voorts is een aanvullingsbegrooting van ge
noemd Staatsbedrijf voor 1939 ingediend. Hier
bij geeft de minister de volgende toelichting:
Bij de wet van 24 Juni 1939 werd op den
dienst 1938 toegestaan o.m. een som van
225.000 voor den aankoop van terreinen en
stichting van hulpgebouwen in verband met het
overbrengen van de laboreerwerkplaatsen van
de Hembrug naar elders. Voor het verder af
werken en installeeren van deze werkplaatsen
zal in 1939 evenwel nog noodig zijn voor gebou
wen 250.000 en voor werktuigen 150.000, on
derscheidenlijk op de artikelen 18 en 19 van
genoemde begrooting.
Voorts wordt op artikel 19 nog aangevraagd:
le. een bedrag van 205.000 voor de aanschaf
fing van machines ten behoeve van de mobili
satiewerkplaats voor het vervaardigen van pa
tronen; 2e. een bedrag van ƒ25.500 voor aan
schaffing van 3 buskruit-automobielen, ten ein
de in een gebleken tekort aan automobielen
voor het vervoeren van munitie en ontplofbare
stoffen te voorzien.
Tegenover de verhooging der uitgaven moet
een verhooging van artikel 24 der ontvangsten
staan met een bedrag van 630.500.
WASHINGTON, 7 Nov. (Reuter) Minister Huil
heeft zich heden een tegenstander verklaard van
het voornemen, om schepen van de „United Sta
tes Lines" over te brengen op het scheepsregis
ter van Panama, daar zulks zou indruischen te
gen de integriteit van de neutraliteitswet.
Hoewel gisteren was medegedeeld, dat de
scheepvaartcommissie goedgekeurd had. dat acht
schepen op het Panameesche scheepsregister
zouden worden overgebracht, verklaarde de com
missie later, dat zij zich haar uiteindelijke goed
keuring nog voorbehoudt. De lijn vaartuigen
Manhattan en Washington, elk metende 24.000
ton, zouden niet onder de overdracht vallen.
Huil verklaarde, dat hij zich tegen de over
dracht had uitgesproken, hoewel de overdracht
niet door de neutraliteitswet verboden wordt en,
over het algemeen gesproken, niet rechtstreeks
onder zijn jurisdictie valt. Hij zeide echter zeer
verlangend te zijn, zooals iedereen, een absolute
neutraliteit te bewaren in de gevechtszone. Hij
zou geen bezwaar hebben tegen den verkoop van
Amerikaansche schepen aan andere landen.
Het Britsche ministerie van Bevoorrading
deelt mede, dat de Britsche regeering besloten
heeft een centrale organisatie in te stellen, welke
bekend zal staan als de „British supply board in
Canada and United States", teneinde de aan-
koopen in deze twee landen te coördineeren.
Later zal een mededeeling gedaan worden be
treffende de noodige schikkingen ter verkrij
ging van een nauwe samenwerking in de Brit
sche en Fransche aankoopen in de Ver. Staten.
De Nederlandsche Justitie is er thans zeker
van, dat er bij de smokkelarij van Nederlandsche
uniformen veel meer personen zijn betrokken
dan men eerst had gedacht. Na de aanhouding
en arrestatie van Van O. en A. Jr. zijn er vele
gegevens bekend geworden. Met groote voort
varendheid wordt er in tal van plaatsen in ons
land door de Justitie en politie-ambtenaren in
deze zaak gewerkt. Dinsdagavond zijn te Am
sterdam niet minder dan zes huiszoekingen ver
richt. Drie in de Quellijnstraat, een in de Apollo-
laan, een in het Weteringplantsoen en een in de
Vijzelstraat op den hoek van de Kerkstraat bo
ven een Chineesch restaurant.
Aan deze huiszoekingen namen deel een aantal
rechercheurs van de Rijkspolitie en marechaus
see, rechercheurs en inspecteurs van de centrale
recherche en acht substituut-officieren van Jus
titie uit Amsterdam, Almeloo en Hengeloo. De
huiszoeking geschiedde bij Duitschers en bij Ne-
jderlanders.
Arrestaties zijn, zoover bekend, niet verricht,
doch verschillende bescheiden zijn in beslag ge
nomen. De huiszoekingen duurden tot laat in
den nacht voort.
LONDEN, 7 Nov. (Reuter). Duitsche vlieg
tuigen zijn heden gezien op groote hoogte
vliegende in een streek in Noord-Schotland.
Luchtafweergeschut opende het vuur, maar de
toestellen verdwenen in den mist. Het waren
Heinkel-machines. Zij vlogen over de Shetland-
eilanden.
THOMASTON (Maine), 7 Nov. (Reuter) Mac-
kay Radio heeft om 19.30 uur (Britsche zomer
tijd) een noodsein opgevangen van het Britsche
stoomschip „Mataroa", dat meldde achtervolgd
te worden door een duikboot van onbekende na
tionaliteit. Hieraan werd toegevoegd: „De duik
boot is verdwenen of ondergedoken."
De Mataroa is een vaartuig met passagiers
accommodatie van 12.390 ton.
Ingediend is een aanvullingsbegrooting van
w b Staatsbedrijf der Artillerie-inrichtingen
nor 1938.
Bij de indiening van de ontwerp-begrooting
oor dat dienstjaar, aldus de minister van de-
.ensie ter toelichting, kon niet worden voorzien,
dat het in de eerste afdeeling bij artikel 1 ge
raamde bedrag ad 1.800.000 voor onderhan
den werk per 1 Januari 1938 belangrijk hooger
zou zijn. Gebleken is, dat het onderhanden werk
per 1 Januari 1938 uiteindelijk een bedrag van
ƒ3.181.000 beloopt. Aangezien door overschrij
ving van artikel 5 op artikel 1 een bedrag van
f 466.000 beschikbaar gesteld kon worden, is
nog aanvulling bij de wet van dit artikel met
ƒ915.000 noodzakelijk.
Evenals in 1936 en 1937 bleek het bedrag' var
de waarde der voorraden en onderhanden werk
op het einde van het dienstjaar 1938 de waarde
bü den aanvang daarvan te overtreffen.
Op 31 December 1938 was n.l. de positie als
volgt: voorraden ƒ4.031.918.36, onderhanden
werk ƒ3.779.285.49, totaal 7.811.203.85 terwijl
de waarde hiervan op 1 Jan. 1938 ƒ4.567,503.20
In een nota naar aanleiding van het verslag
der Tweede Kamer over het wetsontwerp Wij
ziging en verhooging van het tweede hoofdstuk
A der Rijksbegrooting over het dienstjaar 1939,
.schrijft de minister van Algemeene Zaken:
Dat de exploitatie van de film „Veertig Jaren"
een vrij belangrijk tekort heeft, opgeleverd, on
danks de terecht gekoesterde verwachting, dat
voor deze film een groote belangstelling zou be
staan, is het gevolg van een samenloop van ver
schillende omstandigheden, waarop het comité
van de nationale film geen invloed vermocht uit
ie oefenen. Reeds van den aanvang af werd de
exploitatie van de film ongunstig beïnvloed,
doordat een week vóór de vertooning daarvan
twee andere jubileumfilms waarvan er een
zelfs ongeveer denzelfden naam droeg als de
nationale film in omloop werden gebracht.
Deze films hebben een groot deel van de pu
blieke belangstelling ter gelegenheid van de
feestviering opgevangen, terwijl, naar is geble
ken, velen meenden hiermede de nationale film
te hebben gezien.
Kort na het in omloop brengen van de film
„Veertig Jaren", welke in de eerste weken in
de meeste theaters groote belangstelling trok,
heeft vervolgens de opgetreden kinderverlam
ming tot gevolg gehad, dat niet alleen een groot
aantal voorstellingen voor tienduizenden kin
deren uit het geheele land waarvoor de on
derhandelingen reeds in een ver gevorderd sta
dium waren moest worden afgelast, maar
bovendien ook het bezoek van het volwassen
publiek aan vermakelijkheden plotse'ing sterk
achteruitliep.
In de laatste week van September 1938 tra
den ten slotte nog de internationale spanningen
op, welke eveneens een zeer ongunstigen iii-
loed op het bezoek aan de film uitoefenden.
Pogingen om later de circulatie van de film
weer op gang te brengen, leden schipbreuk.
De minister moet de veronderstelling, als zou
de vorming van een garantiefonds, waaraan het
Rijk deelnam, hebben kunnen leiden tot een
minder zorgvuldig beheer, hetzij bij de voor
bereiding, hetzij bij de exploitatie, hetzij bij
beide, afwijzen.
De exploitatie van de film, voorbereid met
medewerking van eenige volkomen ter zake kun-
digen uit het filmbedrijf, is onder strenge con
trole van het comité door een alleszins deskun
dig vakman gevoerd;
Of het mogelijk zal zijn, de film alsnog te
exploiteeren, is afhankelijk van de onderhande
lingen, welke nog ioopende zijn, doch in ieder
geval is het wel zeker, dat de baten van zulke
vertconingen ten plattelande en voor gemobili-
seerden, indien ze kunnen plaats vinden, finan
cieel weinig of geen resultaat beloven.
Inderdaad is van het tekort, waarvoor van
particuliere zijde garantie is verstrekt, thans
reeds geheel bijeengebracht.
In antwoord op een desbetreffende vraag
heeft Minister Steenberghe in een persconfe
rentie medegedeeld, dat, hoezeer de uitvoering
van de cultuurtechnische plannen, in het rap-
port-Westhoff genoemd, ook van belang moge
zijn voor den landbouw op langeren termijn
het oogenblikkelijke nut voor de voedselvoor
ziening in oorlogstijd niet overeenkomt met
de urgente behoeften. De ontwateringen, ont
ginningen en ruilverkavelingen, in het rapport
genoemd, zullen eerst na verloop van jaren
haar vruchten kunnen afwerpen.
In de Dinsdagavond gehouden vergadering
van de Eerste Kamer waren aan de orde 22
wetsontwerpen voor naturalisatiën, betrek
king hebbende op pl.m. 440 te naturaliseeren
personen.
De heer VAN VESSEM (N.S.B.) heeft tegen
enkele dezer wetsontwerpen geen bezwaar, om
dat ze betreffen oud-Nederlanders; tegen de
andere wel, omdat de minister daar geen mede
deeling heeft gedaan, tot welken stam de voor
gedragenen behooren.
De naturalisatie-ontwerpen worden z. h. st.
aangenomen met aanteekening, dat de
N.S.B. tegen is.
Bij het wetsontwerp: Toestaan van het heffen
van tol op een te bouwen brug over de Zand-
kreek, beantwoordt de MINISTER VAN WA
TERSTAAT, de heer ALBARDA, mondeling de
in het verslag gemaakte opmerkingen. In het
algemeen is ook spr. geen bewonderaar van tol
heffing. Hier echter kan zonder dien tol de brug
niet tot stand worden gebracht, terwijl de streek
erdoor uit haar isolement wordt verlost. De streek
heeft liever een brug met tol, dan geen brug.
Deze maakt geen deel uit van het Rijkswegen
plan; het Rijk kan dus dezen brugbouw niet
voor zijn rekenjng nemen. Ook het geven van
een hoogere bijdrage uit het Verkeersfonds kan
niet in aanmerking komen. Spr. begrijpt niet,
waarom sommige leden hier een leening uit het
Werkfonds afkeuren.
De heer VAN VESSEM (N.S.B.) zegt, dat Zee
land door zijn afzondering aanspraak heeft op
bijzondere medewerking van het Rijk.
Minister ALBARDA merkt nog op. dat de tol
aan een termijn gebonden is, wat met het veer
niet het geval is. En het initiatief tot dezen
brugbouw is uitgegaan van het provinciaal be
stuur van Zeeland op voorwaarde van tolheffing
en gedeeltelijke tegemoetkoming door het Rijk.
Het wetsontwerp wordt z. h. st. aangeno
men.
Aan de orde is de verhooging van het negende
hoofdstuk der Rijksbegrooting voor 1939 (kosten
in verband met de uitvoering van de Electrici
teitswet).
De heer BRUINEMAN (R.K.) zegt tegen te
zijn.
De heer DE ZEEUW (S.D.) zal er zijn steun
aan geven, doch met eenige huivering. Spr.
vraagt of den- directeur van den nieuwen dienst
aan het departement een zoo laag salaris moet
worden toegekend. Spr. vreest te grooten uit
bouw van het bureau. Als het alleen te zorgen
heeft voor de koppeling, het centraliseerende
werk, heeft spr. eenige hoop. dat de zelfstandig
heid onzer electriciteitsbedrijven nog langen tijd
behouden blijft.
MINISTER ALBARDA verklaart, dat de
nieuwe afdeeling niet alleen dient voor de
koppeling. Het electriciteitswezen heeft zoo
groote beteekenis voor onze economische sa
menleving, dat zoowel juridisch-administratief
als technisch het departement behoorlijk gf>
outilleerd dient te zijn. De zelfstandigheid de'
electriciteitsbedrijven aan te tasten is niet 6'
bedoeling, tenzij strikt noodzakelijk.
Het wetsontwerp wordt aangenomen z.h.st.
met aanteekening dat de heer Bruineman tegen
is.
Het wetsontwerp wijziging van de begroo
ting van het verkeersfonds voor 1939 (ga
rantie van het Rijk ten behoeve van de
Kon. Luchtvaart-Mij. voor Nederland en
koloniën N.V., ter zake van een door die
maatschappij aan te gaan rekening-cou
rant-krediet) wordt zonder debat en h
st. aangenomen.
De Kamer gaat hierna in de afdeelingen.
Onze Parijsche correspondent seint Dinsdag
middag
Het is niet waar, dat van de gevangen
genomen ex-communistische afgevaardig
den ten hoogste twee zouden riskeeren naar
den kerker te gaan, zooals een bericht en
kele dagen geleden te dezer plaatse deed
lezen. Goed verstaan had deze zinsnede
moeten luiden, dat de gevangen zittende
ex-communistische afgevaardigden allen ten
hoogste twee jaar kerker riskeerden.
Inmiddels blijkt steeds meer, dat met de on-
wettig-verklaring van de Communistische
Partij de communistische propaganda nog lang
geen einde heeft genomen. Van vele zijden
wordt er dan ook de aandacht op gevestigd, dat
de illegale actie altijd een der voornaamste
punten der communistische propaganda is ge
weest en dat de wettige zichtbare partij slechts
een gedeelte was van de geheele communisti
sche organisatie en wellicht minder belangrijk
dan het onzichtbare clandestiene gedeelte.
De communistische propaganda wordt thans
voornamelijk gevoerd in fabrieken en werk
plaatsen, waar onder de werklieden o.a. de open
brief wordt uitgedeeld, welke de voormalige
communistische afgevaardigden aan den Ka
mer-president Herriot richtten en waarin zij
zich tot pleitbezorgers stelden van den door
Stalin gepatroneerden Duitschen vrede, welke
open brief hen zooals men weet in de gevan
genis bracht.
Ook zouden deze zelfde agitatoren het on
geluk van de geëvacueerde bevolking der on
bemiddelde klasse voor hun défaitistische pro
paganda zoeken uit te buiten. Wat in de argu
menten dezer propaganda nu het meest opvalt,
is wel haar gelijkheid met de aan het Fransche
adres uitgezonden boodschap van den Duitschen
radio-omroep. Bedoeld of onbedoeld heeft men
hier te doen met een handlangersdienst, dien
Moskou bewezen heeft aan Berlijn.
In een redevoering, waarmede monsieur Al-
bert Sarraut, minister van Binnenlandsche Za
ken, gisteren te Toulouse den provincialen raad,
waarvan hij voorzitter is, heeft geopend, kon
digde hij aan, dat de regeering met de uiterste
energie tegen deze défaitistische agitatie der
onwettige communistische partij zal blijven op
treden, totdat zij volkomen zal zijn uitgeroeid.
Uit deze redevoering, welke zeer de aan
dacht heeft getrokken, mag men afleiden,
dat de clandestiene communistische agitatie
inderdaad niet geheel ongevaarlijk of te
verwaarloozen is.
In politieke kringen zal men overigens ver
nemen, dat de minister van Binnenlandsche
Zaken tot de meest energieke voorstanders van
het bestrijden der communistische partij be
hoort, in afwijking van andere invloedrijke
persoonlijkheden, die een zachtere behandeling
zouden willen zien toegepast.
