Reeds honderden arrestaties
in Duitschland
Warschau thans een doode stad
jMiJnhardtjes
P
vereenigde katholieke pers
DUITSCHERS ZOUDEN DE
DADERS ZIJN
ACTIVITEIT VAN DE
VOORPOSTEN"
m
DUITSCHERS BLIJVEN
LIEVER IN FINLAND
OVERVALWAGENS EN
VELDKEUKEN
Het nieuws van heden
KEIP
Na den aanslag öp Hitier
VRIJDAG 10 NOVEMBER 1939 - AVONDBLAD
SCHOENEN
Het betere
merk
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE. UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
Huil wacht nog met
gelukwenschen
Politiemaatregelen
jji-svc
Hitier uit Berlijn vertrokken?
Het verhaal van een
ooggetuige
Engelsche pers ontkent
Britschen invloed
Oplevend artillerievuur op enkele
punten van het front
25
WÊ^m
mtueid van -de Fransche linies z ifn cdle brwggenvermebd om een opmarsch
an den mand te belemmeren
Een ontzettende verwoesting werd in den Bürgerbraukeller te München aangericht ten gevolge van
den mislukten bomaanslag op Adolf Hitler. Links op de telegrafisch overgebrachte foto ziet men
het ingestorte plafond
63ste JAARGANG No. 22091
DUITSCHE TANDARTS IN
VRIJHEID GESTELD
BEKENDE LETTERS
gÖvJO^1,?
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Berichten uit 't Vaticaan
fetet, niet duuttlet
Een (p=ftil van
GR. HOUTSTRAAT naasi Luxor
Columbia's regeering
afgetreden
Kruideniersexamen
Avang
NIEUWE KAARLEMSCHE COURANT
IENCRQ5. D.BLA^EP tvlETZ N.V R'DAM
MUENCHEN, 9 Nov. (D. N. B.). De
bevoegde instanties hebben alle maatrege
len genomen om het onderzoek en de op
heldering van den aanslag in den Buer-
Berbraeukeller te bespoedigen. In het be
lang van een centrale leiding is het gehee-
le ophelderingswerk opgedragen aan een
speciale commissie van vaklieden.
E>eze commissie heeft reeds feiten kunnen
vaststellen die belangrijke conclusies mogelijk
■haken. Volgens hetgeen tot dusverre is vast
gesteld. gaat het om een zeer zorgvuldig voor
bereide misdaad, die gepleegd is met behulp
Van een tijdbom.
Zoowel de keuze van de plaats als ook het
"deskundige werk" wijzen er op, dat de daders
Jeer zorgvuldige voorbereidingen hebben ge
troffen. De geheele misdaad was klaarblijkelijk
•systematisch zoo georganiseerd, dat de Führer
het
meest was blootgesteld en dat een succes
het plan voor den aanslag met zekerheid
■hoest volgen.
Al kan nog niet geconcludeerd worden,
dat er bepaalde daders of groepen van da
ders zijn, materiaal en sporen wijzen toch
de richting aan waarin het verdere onder-
2°ek gaan moet.
Volgens den Berlijnschen correspondent van
'•^olitiken" zijn in Duitschland honderden per-
S°hen gearresteerd, die doorgaan als vijanden
Van het regiem.
helsche machine heeft zes pond ontplof-
khre stof bevat.
He Joden zijn bezorgd, daar zij vreezen allen
haar concentratiekampen te wordeni gestuurd,
hetgeen een politie-ambtenaar een uitstekende
v°orzorg voor de toekomst acht. De politie meent
094 de plegers van den aanslag Duitschers zijn
en dat wanneer een aanslag beraamd is de
'eherpste voorzorgsmaatregelen tot niets dienen.
De Duitsche omroep, zooals die voor Zwitser
land wordt uitgezonden, heeft volgens Havas
«heüegedeeld, dat Himmler een oproep heeft
Jericht tot het Duitsche volk. Daarin verzoekt
h'i een ieder, die tijdens de radio-uitzending
an Hitler's redevoering opmerkingen heeft
°oren maken, waarin luisteraars uitdrukking
faven aan verbazing dat er niets gebeurd was
dat de redevoering korter was dan verwacht
,erd, daarvan terstond mededeeling te doen aan
J* Politie en bij voorkeur aan de gemeentelijke
Politie van Muenchen. Daarbij moeten de uit
ingen en de namen van de personen, die ze
ebben geuit, opgegeven worden.
8 .Vercler hunnen volgens een door den Duit
en omroep gedane mededeeling na den
dhslag op het leven van Hitier dienstplichti-
~eh toetreden tot de politie. Een desbetreffend
ecreet zou worden gepubliceerd. Tot dusverre
öJhden manschappen, die voor den militairen
^ehst waren opgeroepen, niet in politiedienst
0röen opgenomen.
Hadio-Paris heeft Donderdagavond een be-
■pht uitgezonden, volgens hetwelk Hitler met
bekende bestemming zou zijn vertrokken. De
hh'oeper zeide: „Men gelooft, dat hij naar een
rWe in Thueringen is gegaan." Hieraan voeg-
J~ bij toe: „Aanzienlijke hoeveelheden docu-
j"ehten zijn vandaag uit de kanselarij wegge
tje^ en naar onbekende bestemming verzon-
„Voelkischer Beobachter" publiceert een
cm?as van een ooggetuige te Muenchen bij de
'Ploffing. Wij ontleenen hieraan het vol-
Rende:
j »Terwjji ik mij in de vestiaire bevond, hoorde
Plotseling het lawaai van brekend glas en
b verschillende zijden klonk angstig schreeu-
j en- Door de kracht van de explosie werd ik
6eh een tafel gedrukt Er volgden enkele oo-
genblikken van stilte. Bij het spaarzame schijn
sel van twee lampjes, die nog intact waren ge
bleven, zag ik hoe de eerste menschen, over
dekt met stof, uit de zaal kwamen strompelen.
In de zaal hing een dik geelachtig gordiin van
stof en rook. Iemand schreeuwde: „Sluit alle
deuren, niemand mag het gebouw verlaten!"
Inmiddels was het duidelijk geworden, dat
geen luchtaanval of een gasbom de ontploffing
had veroorzaakt. Verscheidene gewonden strom
pelden naar de deur. Wij wisten toen nog niet.
hoeveel slachtoffers in de zaal waren.
Ik was nu aan de duisternis in de zaal ge
wend geraakt. Thans zag ik pas wat er gebeurd
was. Onze zorg ging allereerst uit naar de ge
wonde kameraden. Wij vonden ze in alle hoe
ken van de zaal, tusschen overblijfselen van
stoelen, tafels, gebroken glazen. Wij trokken een
kellnerin onder een pilaar weg. Haar beenen
waren verbrijzeld.
De verwoesting om ons heen bood een ver-
schrikkelijken aanblik. Een groot deel van het
plafond was in de zaal terecht gekomen. In
het midden van de zaal bevond zich een bijna
twee meter hooge berg van puin, verbogen staal,
gebroken stoelen en tafels."
Over de bewering dat Engeland de hand zou
hebben gehad in den aanslag in den Buerger-
braeukeller, schrijft de „Daily Herald": „Zelfs
Sherlock Holmes en Watson zouden op die
theorie niet ingaan."
De „Daily Mail" schrijft: „De nationaal-so-
cialisten kunnen niet begrijpen, dat de poli
tieke moord geen wapen is, dat door dit land
is gebruikt."
De „Daily Telegraph" zegt: „Wat ook de
waarheid moge zijn over de bomontploffing in
Muenchen, niemand buiten Duitschland zal
verwachten die waarheid te vinden in de me-
dedeelingen van de Duitsche regeering."
De „Times" herinnert aan den Rijksdagbrand
en legt verder verband tusschen den aanslag
en de gelijktijdige „ontploffing van de geheele
Duitsche pers in een nieuwe poging om Groot
Brittannië in stukken te doen vliegen."
De Fransche pers wijdt ook veel aan
dacht aan de ontploffing te Muenchen.
Volgens Dormesson in de „Figaro" kan
men twee hypothesen opstellen: het was
een poging om Hitier te vermoorden, of
wel de explosie werd door de Gestapo
voorbereid.
Gustave Hervé in „Victoire" zegt: „Waar
schijnlijk is deze helsche machine geplaatst
door de Gestapo."
Volgens een Reu ter-bericht uit Washington
heeft staatssecretaris Huil Donderdag verklaard,
dat hij eerst de diplomatieke rapporten zal af
wachten, alvorens te besluiten, Hitler met zijn
ontsnapping aan den aanslag geluk te wen-
schen. Van officieele zijde verklaart men er ze
ker van te willen zijn, dat de aanslag werke
lijk was, zooals wordt beschreven en „niet be
hoort tot dezelfde categorie als de Rijksdag
brand".
Ook wenscht men er zich eerst van te over
tuigen, of de explosie een „oorlogsdaad of ac
cidenteel" was, voordat men uitdrukking geeft
aan een officieele meening.
PARIJS, 10 Nov. (Havas). Het
legerbericht van den ochtend van
den tienden November luidt:
„In den loop van den nacht acti
viteit van de voorposten."
Het opperbevel der Duitsche weermacht
maakt bekend:
„In het Westen tusschen Moezel en Pfael-
zerwald grooter activiteit van verkenningstroe
pen. Overigens slechts op enkele punten van
het front oplevend artillerievuur.
Het op 8 November als vermist gemelde
Duitsche vliegtuig is bij Liedersdorf aan de
Fransche grens door Fransche jachtvliegtuigen
neergehaald."
immi
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
E VERWACHTING geldig van hedenavond g
tot morgenavond ongeveer 19 uur:
Meest matige Zuidwestelijke tot Zuide- =r
Iijke wind, aanvankelijk nevelig en half
tot zwaar bewolkt, later waarschijnlijk
weer toenemende bewolking. Aanvankelijk
weinig of geen regen, later toenemende
S regenkans, weinig verandering in tem- s
peratuur.
Zon op 7.10 onder 16.17. Licht op 16.47. ïE
EE Maan op 5.54 onder 15.55. NM. 11 Nov. EE
^ÏIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIllllllllllMIMIIIIIIIIIlfB
(Van onzen specialen correspondent
Helsinki, Donderdagavond.
Onder de Duitschers in Finland blijkt weinig
animo te bestaan om vrijwillig naar hun vader
land terug te keeren. Wij vermeldden reeds, dat
het Duitsche gezantschap een lijst had opgesteld
van alle Rijksduitschers, die in het geval van
een gedwongen ontruiming van de Finsche
hoofdstad per boot naar Duitschland zullen te
ruglaeeren. Toen heeft zich een derde van alle
hiervoor in aanmerking komende personen aan
gemeld; eerst na een herhaalden oproep van de
zijde van .den Duitschen gezant heeft zich ten
slotte tweederde deel aangemeld. De overigen
geven er de voorkeur aan ook bij een noodge
dwongen ontruiming niet naar Duitschland te
rug te reizen
„Suomen Sosialidemokraati", het orgaan der
Finsche Sociaal-Democratische partij, houdt
zich bezig met de kwestie van verlenging van
den arbeidsduur. Het blad vereenigt zich volko
men met de verlenging van de werktijden in de
bedrijven, die voor de landsverdediging werken,
maar protesteert tegen het streven van andere
ondernemers om ook in hun bedrijf den ar
beidsduur te verlengen. Zulk een actie is in
strijd met de goede opvattingen van het staats
burgerschap en wekt verbittering.
De werkloosheid neemt in vele bedrijven
nog steeds toe. Onder de bevolking is echter
allerwegen de hoop opgeleefd op een bevre
digend resultaat van de thans loopende
Finsch-Russische onderhandelingen.
(Van onzen specialen correspondent)
Vluchtelingen, die er in geslaagd zijn uit de
Poolsche hoofdstad te ontsnappen en een der
Baltische landen binnen te komen, geven een
beeld van het trieste leven in Warschau na de
Duitsche bezetting.
De meesten dezer vluchtelingen, zoowel uit
de Duitsche als Russische gebieden van Polen,
konden onder groote moeilijkheden en na lange
omwegen Wilna bereiken. Velen hunner heb-
t>en moeizaam te voet van het eene dorp naar
he,. andere moeten trekken. Dagen en soms
weken lang zijn zij onderweg geweest.
Warschau, drie maanden geleden nog de
stad met een uitgebreid theater- en café
leven, waar de bevolking betrekkelijk zorge
loos van den eenen dag in den anderen
leefde, vertoont thans het beeld van een
volkomen uitgestorven levensleege stad. Er
is niets meer overgebleven van het vroe
gere levenstempo, het bonte levendige beeld
dat de hoofdstraten en pleinen vertoonden.
In de straten ziet men slechts af en toe
auto's en deze worden dan gebruikt door de
militaire Duitsche autoriteiten. Er rijden
ook overvalwagens, die verdachte burgers
onderweg oppikken en naar de commissa
riaten der militaire politie vervoeren.
Droschken, die gedurende enkele maanden
geheel en als van het straatbeeld verdwenen
waren, komen thans weer overal te voorschijn.
De laatste maanden voor de Duitsche bezet
ting hadden de Poolsche autoriteiten zelf reeds
beperkende maatregelen getroffen met betrek
king tot deze oude aftandsche rijtuigen en
slecht onderhouden paarden.
Overigens zijn de meeste paarden reeds ge
slacht bij gebrek aan ander vleesch. Autover-
DE KRUISTOCHT VAN DE
nCITY OF FLINT
Noordk^
NOORD
ATLANTISCHE OCEAAN
"IJK
NOORD
Wij geven hierbij den avontuurlijken tocht
weer van het Amerikaansche schip de „City of
Flint", dat tot prijsschip verklaard was door de
Duitschers. Na een zonderlinge route, welke het
vaartuig moest maken, werd het ten slotte vrij
gegeven door de Noorsche autoriteiten, die
eveneens de Duitsche prijsbemanning inter
neerden.
In 5 punten is het relaas van de route vast
gelegd. (Zie cijfers op de kaart.)
1. Op 3 October verliet het Amerikaansche
schip de „City of Flint" New York met bestem
ming Liverpool; het werd op 9 October door
het Duitsche oorlogsschip „Deutschland" ten
zuiden van Groenland aangehouden en zou
door den kruiser opgebracht worden, als prijs
schip, naar Kiel of Hamburg; om de een of
andere reden moest de Deutschland het schip
overlaten aan een prijsbemanning, welke den
naam van het schip liet overschilderen en het
liet doorgaan onder een Deenschen naam.
2. Onder Duitsche vlag liep het schip 21 Oc
tober de Noorsche haven Tromsö binnen; om
de 37 man sterke Engelsche bemanning van de
„Stonegate" (Engelsch schip, getorpedeerd door
de Deutschland) aan wal te zetten,
3. Ten gevolge van „averij" moest het schip
koers zetten naar Moermansk in het hooge
Noorden van Rusland gelegen; de Duitsche
prijsbemanning werd geïnterneerd maar later
vrijgelaten; het schip moest 27 October weder
om met de Duitsche prijsbemanning de haven
verlaten. Tromsö werd voor de tweede maal
aangedaan voor het innemen van drinkwater,
vervolgens zou men langs de 3 mijls zóne trach
ten Duitschland te bereiken.
4. De Duitsche prijsbemanning kreeg orders
van het Duitsche vrachtschip „Schwaben" om
de haven van Haugesund binnen te varen; toen
grepen de Noorsche autoriteiten in en inter
neerden de Duitschers.
5. Nadat de Amerikaansche bemanning weder
om het bevel had gekregen over haar schip, ver
trok de „City of Flint" naar Bergen.
Berlijn beschouwt de interneering der Duit
sche prijsbemanning als bijzonder ernstig.
Volgens de jongste berichten is de „City of
Flint" thans door Oslo vrijgegeven; de lading
zal in Noorwegen gelost en verkocht worden,
vervolgens zal het schip weer naar Amerika
atoomen.
keer en zelfs het tot dusver gebruikelijke ver
voer met lage, platte en primitieve boerenkar
ren, ziet men niet meer. Een doodschen aan
blik bieden de straten. De meeste huizen ver-
toonen nog duidelijk de trechtervormige gaten,
die granaten in de muren hebben geslagen. Er
is geen glas om de vernielde ruiten van de
winkels te vervangen. Houten schotten zijn
voor de groote gapende openingen geplaatst.
Eerst kort geleden zijn de eerste electrische
trams begonnen te rijden, doch de tramlijnen
blijven beperkt tot enkele drukke trajecten.
Autobussen ziet men ook zeer zelden. Af en toe
ontmoet men in de straten een der vroegere
hei-rood geschilderde autobussen, thans be
diend door Duitsche soldaten of leden van den
Arbeidsdienst. Zoowel in de trams als in de
autobussen hangen plakkaten met het op
schrift; streng verboden voor Joden om in te
stappen. Ook in de restaurants, café's en kleine
bars hangen affiches: verboden voor Joden. Er
zijn thans bescheiden maaltijden tegen een
schappelijken prijs in de restaurants te krij
gen. Meestal bestaan zij uit twee vleeschlooze
gerechten. Tegen den prijs van één Zloty wor
den porties soep in de kleine eethuizen opge
diend.
In de wijk, waar steeds groote armoede
heeft geheerscht, hebben de Duitsche leger-
autoriteiten veldkeukens opgesteld, waar de
allerarmsten gratis worden gespijsd. In dich
te groepen verdringt het publiek zich hier
om heen. Daarentegen worden de rijen van
de wachtenden voor de bakkerijen steeds
dunner. Wit brood is in het geheel niet
meer te krijgen. Dit beteekende reeds in de
laatste dagen vóór de overgave van War
schau een groote luxe.
Vroeger hooide men steeds den luidruchtigen
roep der krantenjongens in de straten, die zelfs
in de. trams en autobussen met hun bladen
mochten venten. De Poolsche bladen van vroe
ger mogen niet meer verschijnen. Het eenige
Poolsche orgaan, dat thans in klein formaat
verspreid wordt, is de „Nowy Kurjer Warszaws-
ki" (de Nieuwe Koerier van Warschau). Dit blad,
dat thans de eenige bron van inlichtingen voor
de burgerij is. heeft niets gemeen met het vroe
ger zoo bekende conservatieve blad „Kurjer
Warszawski". dat reeds bijna honderd jaar be
stond. Dit nieuwe orgaan brengt hoofdzakelijk
de nieuwsberichten van het D.N.B. en citaten
uit de „Lodzer Soldatenzeitung". Daar alle ra
dio-apparaten onmiddellijk na den intocht der
Duitsche soldaten in beslag werden genomen,
blijft de bevolking verstoken van muziek en bui-
tenlandsch nieuws.
Reeds tijdens het Duitsche beleg van War
schau hadden de Poolsche overheden een ver
bod uitgevaardigd om na zeven uur 's avonds op
straat te komen. De Duitsche autoriteiten heb
ben dit verbod tot op heden gehandhaafd. Van
het vroege avonduur af is het straatleven in
Warschau volkomen uitgestorven. Slechts zij,
die speciale toestemming hebben gekregen, mo
gen des avonds hun huis verlaten. Nog steeds
wordt de bevolking gedwongen de puinhoopen
van de zwaar gehavende gebouwen of huizen
complexen op te ruimen en met dit werk is men
nog niet gereed gekomen.
In de straten worden de voorbijgangers aan
gehouden en gedwongen om mee te helpen. Tij
dens het Duitsche beleg werden zij door de
Poolsche soldaten gedwongen om mee te helpen
met het graven van loopgraven en het opwerpen
van barricades. Protesten baten ook nu niet.
Voor het overgroote deel wordt de Joodsche
bevolking genoopt aan het opruimwerk deel te
nemen. Nagenoeg alle bewoners van de Poolsche
hoofdstad hebben geen mogelijkheden meer om
iets te verdienen. Hun toestand wordt nu in den
wintertijd steeds bedenkelijker. De meesten lij
den honger en gebrek en hebben bovendien geen
middelen om hun huizen te verwarmen. Een
groot deel van Warschau's bevolking leeft van
droog brood en de karige porties uit de veld
keukens. Een ander deel ook van afval. De
meesten leven zeer teruggetrokken in de hui-
Een en verlaten die bijna niet.
Elk onnoodig contact met de Duitsche be
ambten of soldaten wordt vermeden. De
grootste ellende staat de bevolking echter
te wachten in de komende wintermaanden,
vooral als deze strenge koude met zich zul
len meebrengen.
De dezer dagen te Arnhem gearresteerde
tandarts, die verdacht werd betrokken te zijn
bij de smokkelaffaire van uniformen, is op
vrije voeten gesteld.
Er bleek geen verband te bestaan tusschen
hem en gesmokkelde uniformen.
bij verloven en trouwen,
evenals de letters HDZ...
het garantieteeken dat U
naadloos gesmeede
ring van zuiver goud
waarborgt
RINGEN
In Duitschland werden in verband met
den aanslag op Hitier reeds honderden
arrestaties verricht.
Vier slachtoffers bij ontploffing van
landmijn te Scherpenzeel.
Twee dooden bij auto-ongeluk bij Ma
kassar.
Na de Willibrordus-herdenking; tele
gram van Z. H. den Paus.
Vergist U niet! Ze h e e i e n:
en ze zijn niet rond, doch hartvormig.
VATICAANSTAD, 10 Nov. (Stefani)
Z. H. de Paus heeft aan den Apostolischen
Nuntius te Berlijn opgedragen om aan den
Duitschen Rijkskanselier Zijn voldoening te
betuigen over het feit, dat deze aan een
aanslag is ontkomen.
Verder wordt bericht dat de appartementen
die de Pauselijke Staatssecretaris in het Vati
caan bewoont en die tot nog toe van Paus Pius
XII waren, opnieuw zullen worden ingericht.
Kardinaal Maglione zal tegen het einde van
November bezit nemen van deze nieuw inge
richte vertrekken.
Volgens Havas hield de H. Vader een toe
spraak tot den nieuwen gezant van Haïti,
die zijn geloofsbrieven kwam aanbieden.
Hierin verklaarde Hij dat de vrede slechts
op de wereld kan heerschen, wanneer de re
geeringen afzien van het vertrouwen op ge
weld tegenover recht.
BOGOTA, 10 Nov. (Havas). De minister
van Binnenlandsche Zaken is afgetreden, aan
gezien de gezondheid van zijn vrouw een ver
blijf in het buitenland noodig maakt.
Ook de overige leden van de regeering heb
ben hun ontslag-aanvrage ingediend.
Het bureau kruideniersexamen, Nassauplein
5, Haarlem, bericht ons, dat het mondelinge
gedeelte van het kruideniersexamen ter ver
krijging van het vakdiploma, zal worden ge
houden d.d. 20, 21, 22 en 23 November a.s.
Examenplaatsen zijn: Amsterdam, Arnhem,
Goes, Groningen, Roermond, Rotterdam, Til
burg, Utrecht en Zwolle.
BIJLSMA'S ASSURANTIEKANTOOR N.V.
Keizersgracht 267 Amsterdam - Telef. 42167*33540
OORLOGSCHADE-
(MOLEST-) VERZEKERINGEN
OVER ZEE EN DOOR EUROPA,
per spoor, schip of auto, met en zonder
Requisitie en/of Inbeslagname. Onze premies
zijn meestal lagerdandebestaandetarieven.
lAVAUWtuiui imiin ^7 z i #2.
Stand op Vrijdag 1 uur n.m.: 7614)
Vwige stand; 760.7
