PAS OP
REUMATIEK
Het zangonderwijs
en de volkszang
FINANCIEN
Vicks Va-tro-nol
Vier dooden bij
ontploffing
Honderd jaar spoorwegen
Wij luisteren naar...
LEEGE KANALEN IN
LIMBURG
EEN GEDENKBOEK
Geen „getalletjes
zingen
meer
Dagfilm
W ater standen
Stop verkoudheid
VÓÓRDAT zij begint!
Er is een\5X
in de maand
de van
VRIJDAG 10 NOVEMBER 1939
DOOR TREIN GEGREPEN
EN GEDOOD
Na de Willibrordus-
herdenking
Zware aardverschui
vingen
NEDERLANDERS IN LEMBERG
BOEKHOUDER VERDUIS
TERDE f 3000
OVERDRACHT VAN DE
„GAROENA"
MARKTEN
o.co
Te veel aan leege schepen weg
gewerkt als inleiding tot een
nieuw systeem van
bevrachting
Men schrift ons uit Zuid-Limburg:
Voor de verdediging van het vaderland bren
gen we, met overtuiging, al de offers die de
omstandigheden voordoen. Dit voorop stellende
constateeren we overigens dat de scheepvaart
in Limburg nu geheel ontwricht is. Wanneer
we dit schrijven volgen de orders elkander snel
op en ze zijn niet steeds even duidelijk. Het
effect is in ieder geval, dat onze waterwegen
nu ongeveer leeg zijn en dat er weinig meer
verladen wordt.
Over de scheepvaart in Limburg denke men
niet gering. Er ontwikkelde zich in de laatste
tien jaren een enorm verkeer te water. Liepen
de kolenverladingen té Maastricht ook al ach
teruit, Bom en Stein werden binnenhavens
van groot belang, met een cijfer aan overslag
van wel 5 millioen ton en meer. Kennen we
Maastricht nog een millioen ton toe en de klei
nere havens in het Noorden der provincie sa
men een zelfde kwantum, dan begrijpt men dat
hier iets te halen is. Gedurende de ergste cri
sisjaren was Zuid-Limburg* een uitkomst voor
de schipperij en ook in de afgeloopen maan
den. Er ontstond hier een groote réserve aan
schepen; gemiddeld waren bij de kantoren der
Bevrachtingscentralen, Maastricht, Born,
Roermond en Venlo drie- tot vierhonderd sche
pen ingeschreven. Personeel mederekenend be-
teekent dit een vlottende bevolking van een
paar duizend menschen. Aangezien de wacht
tijden zeer lang waren opende dit de mogelijk
heid van het geven van schippersscholen. Voor
den middenstand der genoemde en enkele an
dere Maasgemeenten was deze scheepsreserve
een niet te onderschatten voordeel. Eenige
honderdduizenden guldens worden hierdoor al
licht omgezet.
Er hoopten zich eigenlijk te veel schepen op.
Dit zou evenwel niet tot maatregelen hebben
geleid, wanneer de oorlogsomstandigheden hier
toe niet dwongen. Zooveel schepen beteekenen
behalve kapitalen in geld ook nog evenzoovele
onderdeelgn van nood- of pontonbruggen. Zoo
hebben niet alleen onze militaire overheden het
gezien, maar ook de Belgische.
Nu zijn hier en bij onze naburen de water
wegen schoongeveegd. Een voorzorgsmaatregel
die, gezien de berichten omtrent troepen-con
centraties aan onze Oostgrens, helaas niet zonder
Zin heeten mag. Buitenlandsche waarnemers zien
hierin iets wat tot den zenuwenoorlog behoort;
mogelijk is het dat ook, doch onze landsverde
diging neemt het zekere voor het onzekere.
Het kan natuurlijk niet uitblijven, dat de
radicale belemmering van het scheepsverkeer
voor onze schippers en verladers onaangename
gevolgen heeft. Men weet niet meer waar men
aan toe is; niet alle leege schepen zijn weg,
doch men vindt/ daartusschen niet steeds wat
men noodig heeft en men kan bovendien de
schippers niet dwingen naar oorlogvoerende lan
den als Duitschland en Frankrijk te varen.
Een toestand als deze kan natuurlijk niet be
stendigd worden, vooral niet wanneer bovendien
de spoorwegen voorzorgsmaatregelen nemen*).
Eerlang zal dan ook een nieuwe regeling in wer
king treden; dan komen naar Limburg alleen
zooveel schepen als er strikt noodig zijn en die
terstond onder tips of kranen gelegd kunnen
worden. De gezellige drukte die we nog voor
enkele dagen kenden behoort tot het verleden.
Voor hoelang? Vermoedelijk wel zoolang de oor
logsfronten zijn gelijk we ze nu kénnen en onze
Waterwegen dus nog eeri andere dan alleen maar
economische beteekenis hebben.
didaatstelling werden herkozen voor de afdee-
ling grootbedrijf de heeren: S. Hepkema te
Leeuwarden, P. K. Kalma te Britsum, H. J.
Peletier te Leeuwaarden, R. O. van der Veen te
Leeuwarden en Adam Vondeling te Appelscha.
Voor de af deeling kleinbedrijf werden her
kozen de heeren: E. J. Beintema te Engwierum,
T. Hettema te Beetgum, A. Postma te Sneek,
J. Turksma te Leeuwarden en F. G. A. Wit-
teveen te Heerenveen.
Volgens zoo juist binnengekomen berich
ten uit schipperskringen heeft België, voor wat
betreft de kanalen behoorende tot de Kempische
Militaire linies, dezelfde maatregelen genomen.
Van het Albertkanaal en de kleinere vaarten zijn
alle schepen verwijderd, terwijl er verder geen
meer op toegelaten worden.
Vrijdagmorgen passeerde de heer K., die
eenigszins doof is, den onbewaakten overweg
aan de Rechte Hondsbosschelaan te Heilo, toen
hij door een trein die juist passeerde, werd
gegrepen. K., die op slag gedood werd, was
ruim 70 jaar oud.
Gemeenteraad van Eindhoven
De raad van Eindhoven heeft benoemd tot lid
van het college van curatoren van het gemeen
te-lyceum den heer A. Noordzij; tot amanuensis
aan het gemeente-lyceum den heer Ph. Jansen,
te Eindhoven.
Na breedvoerige discussie werd een voorstel
van B. en W. aangenomen tot het bouwen van
221 arbeiderswoningen in de stadswijk Tongelre
(parochie van pastoor Schoenmakers). Het hier
voor benoodigde crediet bedraagt 614.850 voor
den bouw en 223.216 voor den grond. Te
zamen met de 300 woningen, te Eindhoven thans
in aanbouw, zal door dezen nieuwen bouw het
aantal woningen met ruim 500 stijgen. Blijkens
mededeelingen van wethouder Van der Putt
zpeken thans bij Centraal Woningbeheer circa
450 personen een woning.
Friesche Kamer van Koophandel
De verkiezing ter vervulling van vijf plaatsen
in de afdeeling grootbedrijf en vijf plaatsen in
de afdeeling kleinbedrijf voor de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor Friesland, open
vallende door periodieke aftreding per 1 Ja
nuari as., had tot uitslag dat bij enkele can-
Bij het eerste niezen
vlug een paar van
deze nieuwe druppels
w
P'. is een "gevaarzóne" in Uw neus en keel, waar
bijna alle verkoudheden ontstaan. Dit is óók de
plaats om verkoudheden te voorkomen. U behoeft
slechts een paar druppels Vicks Va-tro-nol in de
neusgaten te doen, zoodra U niest of snuift.
Direct verdwijnt het verstopte gevoel. De tin
telende geneeskracht verspreidt zich snel door de
aangedane neuskanalen en spoort de natuur aan
verkoudheden tegen te gaan. Tijdig gebruikt zal
Va-tro-nol menige verkoudheid geheel voorkomen.
Verlicht het hoofd
Zelfs als Uw hoofd reeds verstopt is en zwaar
aanvoelt, verwijdert Va-tro-nol snel het hinderlijke
slijm, vermindert de zwelling der slijmvliezen en
maakt de neusholte schoon. U kunt weer vrij
ademèn.
BI tONDGINOOT VAN VICKS VAPORUt
Hedenmorgen twaalf uur is nabij
de Potbrug te Scherpenzeel een
landmijn ontploft, waarbij vier mi
litairen werden gedood, namelijk
een sergeant en drie soldaten, ver
moedelijk afkomstig uit Rotterdam.
Telegram van Z. H. den Paus
Z.H.Exc. Mgr. dr. J. de Jong. Aartsbis
schop van Utrecht, heeft heden uit Vati
caanstad het volgende telegram onvangen:
Zijne Heiligheid aanvaardt met vreugde de
uitdrukking der kinderlijke gevoelens bij ge
legenheid van de St. Willibrordusfeesten,
hernieuwt Zijn Vaderlijke wenschen en
zendt allen deelnemers Zijn bijzonderen
Pauselijken zegen.
(w.g.) Kard. MAGLIONE
MED AN, 10 Nov. (Aneta). De „Deli Cou
rant" verneemt, dat op de noordelijke helling
van de Sinaboeng, aan de zijde van het meer
tje Laokawar, zware aardschuivingen zijn ge
constateerd. Deze begonnen op ongeveer 200
meter van den top van den berg en schoven
op naar de sinaasappelonderneming van den
heer Konijn. De familie Konijn is de woning,
welke op de' onderneming ligt, ontvlucht. Vele
inheemschen zijn, als gevolg van de toenemende
bergverschuivingen, eveneens met have en goed
gevlucht.
In de Kampongs weerklinkt overal de tong
tong.
De verschuiving schijnt nu voorloopig tot
stilstand te zijn gekomen.
De sinaasappelaanplant is beschadigd, ter
wijl vele volkstuinen en een complex sawahs
bij kampong Sigarang zijn vernield.
Gevreesd wordt, dat bij voortduring van de
huidige regens een voortzetting van deze ont
zaglijke aardschuiving van de Sinaboeng te
verwachten is.
In aansluiting aan een vorigbericht kan
worden medegedeeld, dat volgens te Berlijn
langs een omweg uit Lemberg verkregen in
lichtingen de volgende Nederlanders zich daar
in goeden welstand bevinden: Elisabeth de
Liefde, de heer en mevr. P. Labeur en Levi en
Rachel Sternheim.
Kathedraal Kapittel van 's Bosch
"Woensdagmorgen is te 's-Hertogenbosch een
plechtige Kapittelmis opgedragen in de kathe
drale basiliek van St. Jan, door Mgr. F. N.
Hendrikx, vicaris-generaal van het bisdom, met
assistentie van de kapelaans Maas en Van Ha
ren. Mede aanwezig Waren de drie eere-kanun
niken, deken Rath uit Helmond, rector Dek
kers van Marienburg te 's-Hertogenbosch en
pastoor De Kroon van St. Pieter te 's-Herto
genbosch.
Na deze plechtigheid had de vergadering
plaats van het Hoogwaardig Kapittel en van
de prosynode.
Het vervoer van erwten
De minister van Economische Zaken deelt
mede, dat gedurende de maand November 1939
de détailllsten de hun toegewezen hoeveelheid
erwten desgewenscht In twee gedeelten kun
nen afnemen van hun leverancier.
Indien van deze faciliteit wordt gebruik ge
maakt, dient de afzender beide malen, dat het
vervoer plaats vindt, den datum, waarop het
vervoer een aanvang neemt en de te vervoeren
hoeveelheid te vermelden op de daarvoor be
stemde plaats op het A-geleidebiljet.
Uitdrukkelijk wordt er de aandacht op ge
vestigd, dat deze regeling alleen geldt voor
erwten, dus niet voor suiker en uitsluitend ge
durende de maand November 1939.
Prinses Juliana bij het Roode Kruis
H. K. H. Prinses Juliana heeft hedenochtend
de vergadering van het hoofdbestuur van het
Nederlandsche Roode Kruis bijgewoond.
Verordening ter instandhouding
der Loosdrechtsche plassen
De rechtbank te Utrecht had een arts uit die
gemeente tot een geldboete veroordeeld, omdat
hij zonder vergunning van B. en W. der ge-
meene Loosdrecht op de Loosdrechtsche plas
sen in eên trekgat nabij de Wetering een Schui
tenhuis heeft gehad, hetgeen volgens de ver
ordening ter in stand houding van de Loos
drechtsche plassen is verboden.
De arts kwam van dit vonnis in cassatie en
voerde daarbij o.m. aan, dat genoemde veror
dening met de wet onverhinderd is, daar zij
niet in het belang van de huishouding der ge
meente is, terwijl bovendien de verordening in
strijd met art. 625 van het Burgerlijk Wetboek
niet enkel betreft publiek domein en openbaar
vaarwater, maar ook medebrengt ontoelaatbare
beperking van den eigendom.
De Hooge Raad heeft echter het cassatie
beroep verworven, daarbij overwegende, dat het
verbod, hetwelk gegeven is ter in stand hou
ding van de Loosdrechtsche plassen en den
eigenaar van het betrokken goed slechts be
perking in het gebruik van dit goed oplegt,
doch overigens den eigendom onaangetast laat,
naar zijn aard valt binnen de bij artikel 168
der Gemeentewet aan den raad toegekende
verordeningsbevoegdheid en met artikel 625
van heUBurgerlijk Wetboek niet in strijd is.
Vijfhonderd gulden verduisterd
De 16-jarige melkventer J. K. te Kerkrade
meldde zich bij de politie te Maastricht en deed
aangifte van verduistering van 500 gulden, ten
nadeele van zijn patroon, den melkhandelaar W.
te Kerkrade.
Uit het verhoor bleek, dat J. K. het ver
duisterde geld had opgemaakt aan sigaretten,
bioscoop, enz.
Naarmate de avonden lengen, strengen de
Rheumatische pijnen. Het is alsof het vocht in
de lucht, dat alles klam en kil maakt, zich
vastzet in Uw ledematen. Ge voelt U rillerig
en onbehagelijk, en na de voorboden van stram
heid hier en scheuten daar, zetten plotseling'
weer die ondragelijke pijnen in, die U ieder
najaar en iederen winter tot een eindelooze
nachtmerrie maken.
Wees nu niet wéér een willoos slachtoffer. Ge
kunt toch die tergende pijnen bestrijden! Doe
eens een bloedzuiverende kuur met Kruschen
Salts. Dit wereldberoemde middel bevat zes mi
nerale zouten, waarmede ge Uw lever nieren en
ingewanden als het ware hun jeugdige energie
hergeeft. Die organen gaan dan weer krachtiger
werken en filteren zoodoende al het onzuivere
overtollig urinezuur uit Uw bloed. Dit zuur
wordt op volkomen natuurlijke wijze afgevoerd
uit het lichaam en dat is eigenlijk het heele
geheim van Uw verlichting. Want juist die
onzuiverheden zijn het, die zich anders vast
zetten in weefsels en gewrichten; die veroor
zaken de pijnen, die zijn de bron van Uw el
lende en eindeloos getob. Wees er ditmaal tijdig
bij, neem Kruschen Salts om Uzelf te ver
lossen van de kwaal die U kwelt en die Uw
lichaam oud maakt vóór zijn tyd.
Kruschen Salts, verkrijgb. bij apoth. en drog.
a f 0.40, f0.75 en f 1.60 (extra groot paki.
Fa.br.: E. Griffiths Hughes Ltd., Manchester
(Engeland). Opgericht 1756.
De directie der Ned. Spoorwegen heeft een
boek het licht doen zien, waarin in woord en
beeld verteld wordt van de ontwikkeling van
onze Spoor. Het rijk geïllustreerde en omvang
rijke werk opent met een portret van Koning
Willem I onder wiens aanmoedigende energie
de eerste Nederlandsche trein tot stand kwam.
Daarna volgen de portretten van alle directeu
ren, die de Spóorwegen in den loop van hon
derd jaar hebben gekend. Verschillende land
kaarten verbeelden den groei der Spoorwegen,
die thans een dicht net over het land spreiden.
Oude foto's en teekeningen spreken een nog
duidelijker taal over de evolutie van ons spoor
wezen, over de techniek van dit groote bedrijf
en de moeilijkheden, die zich bij de enorme uit
breidingen hebben voorgedaan. Ook de ontwik
keling van de architecten leest men van de
platen af. Niet alleen van de architectuur der
gebouwen maar ook van de treinen.
Tusschen heel veel illustraties zijn korte, so
bere hoofdstukken gevoegd, die op hun beurt
den lezer inlichten over den gang van zaken
bij de Spoorwegen.
De bruggen nemen veel plaats in beslag; zij
zjjn meer dan in andere landen opvallende
vertegenwoordigers van de spoorwegonderneming
en bieden gelegenheid tot prachtige vergezich
ten over onze schoone lage landen. Het hoofd
stuk „Seinwez'eri'', scitxjnbaar een detailkwes
tie, toont overduidelijk de grootte van het ge
weldige complex der Spoorwegen aan. De leek
kijkt verbaasd naar zooveel ingewikkelde za
ken, die in het leven van allen dag zelden onze
belangstelling gaande maken.
De locomotief is in al haar oude en nieuwe
gedaanten aanwezig en ook hier wordt de leek
verrast door een variatie, die hem totaal on
bekend was.
De spooraanleg, de verhouding van spoor tot
landschap, de wagons, de geschiedenis van de
Diesel, het vervoer, de drukte, de prestaties, de
post, de werkplaatsen, het góederen- en vee-
vervoer, de uniformen, enz. enz., het zijn even
zooveel interessante onderwerpen, die mede
helpen dit groote en uitstekend verzorgde boek
tot een aangenaam bezit te maken.
Een boekhouder van een fabriek te Hooge-
veen had de verleiding niet kunnen weer
staan en zich vergrepen aan de gelden van de
N.V., waaraan hij was verbonden.
In het tijdvak van Januari tot half Septem
ber 1939 heeft hij verschillende bedragen ver
duisterd tot een totaal van ruim f 3000 en hier
voor had hij zich voor de rechtbank te Assen
te verantwoorden. Hij heeft tijdens de zitting
de hem ten laste gelegde verduistering, welke
een accountantsonderzoek aan het licht had
gebracht, toegegeven.
Het over hem uitgebrachte reclasseerings-
rapport luidde niet ongunstig. Verdachte heeft
een bewogen leven achter den rug. Langen tijd
was hij in goeden doen, maar door speculaties
had hij zijn geld verloren en ten slotte kreeg
hij de aanstelling in Hoogeveen op een sala
ris, waarvan hij eigenlijk niet rond kon komen.
Op grond van dit rapport vorderde de offi
cier van justitie een gevangenisstraf voor den
tijd van 12 maanden, waarvan zeven maanden
voorwaardelijk met een proeftijd van 3 jaar en
onder toezicht stelling van het 'Nederlandsch
Genootschap.
Vandaag veroordeelde de rechtbank den
boekhouder tot 12 maanden gevangenisstraf,
waarvan 8 maanden voorwaardelijk met 3 jaar
proeftijd en onder toezichtstelling van het Ne
derlandsch Genootschap, een en ander met af
trek der preventieve hechtenis.
Het door de N.V. Wilton Fijenoord te Schie
dam gebouwde 8700 ton dubbelschroef stoom-
tankschip „Saroena", is na een goed geslaag
den proeftocht aan de Koninklijke Shell groep,
welke de opdracht tot den bouw van het schip
gaf, overgedragen.
De „Saroena" werd 30 Augustus te water ge
laten en heeft heden de eerste reis aanvaard.
Het schip is speciaal gebouwd voor de vaart
in de Oostersche wateren en heeft een groot
laadvermogen in verhouding tot den diepgang,
met het oog op de vaart op rivieren. Het heeft
een lengte van 132 meter, een breedte van 19
meter en een holte van 9.5 meter.
Het schip is gebouwd volgens het gecombi
neerde langs- en dwarsspantensysteem. Er zijn
twee langschotten aangebracht en de noodige
dwarsschotten, waardoor achttien lading tanks
zijn gevormd. Verder zijn er twee pompkamers,
waarin vier ladingpompen met een totale los
singscapaciteit van 1400 kubieke meter per uur
zijn opgesteld. De voortstuwingsinstallatie
bouwde de Rotterdamsche Droogdokmaatschap
pij. Zij bestaat uit twee babcock en wilcox wa
terpijpketels. De ketels worden met olie ge
stookt en werken met geforceerden trek. De
höofdmachines zijn van het triple-expansie-
systeem en'kunnen 4000 p.k. ontwikkelen. Ver
der zijn in de machinekamer de noodige hulp
werktuigen van moderne constructie opge
steld. De snelheid van het schip bedraagt
twaalf mijl.
ZATERDAG 11 NOVEMBER
HILVERSUM I. 1875 en 414.4 M.
KRO-Uitzending
8.00 Berichten ANP, 8.05—9.15 en 10.00
Gramofoonmuziek, 11 30 Godsdienstig halfuur,
12.00 Berichten, 12.15 KRO-orkest, 12.45—1.10
Berichten ANP, gramofoonmuziek, 2.00 Voor
de rijpere jeugd, 2.30 Gramofoonmuziek, 2.45
Kinderuurtje, 4.00 KRO-orkest, 4.50 Rococo-
octet, 5.15 Filmpraatje, 5.30 Rococo-octet, 5.45
KRO-Nachtegaaltjes, 6.15 Gramofoonmuziek,
".20 Journalistiek weekoverzicht. 6.45 Gramo
foonmuziek, 7.00 Berichten, 7.15 Cyclus „Ge
neeskundige verzorging van de Nederlandsche
bevolking", 7.35 Actueele aetherflitsen, 8.00
Berichten ANP, mededeelingen, 8.15 Toespraak
„De landelijke inzamehng van het Algemeen
Steuncomité 1939". 8.25 Meditatie met muzi
kale omlijsting, 8.40 Gramofoonmuziek, 8.45
Gevarieerd programma, 10.30 Berichten ANP.
10.40 Causerie „Het onvergankelijke Rijk"
met muzikale omlijsting, 11.1012.00 Gramo
foonmuziek.
HILVERSUM II, 301.5 M.
VARA-Uitzending
8.00 Berichten ANP, gramofoonmuziek, 10.20
Voor de arbeiders in de continubedrijven, 12.00
Gramofoonmuziek, om 12.45 Berichten ANP,
2.152.55 Orgel en piano, 3.20 Gramofoonmu
ziek, 3.30 VARA-orkest, 4.50 Residentie-orkest
en solist (opn.), 5.50 Orgelspel, 8.00 Herhaling
SOS-berichten, 8.03 Berichten ANP. 8.15 Toe
spraak „De landelijke inzameling van het Al
gemeen Steuncomité 1939". 8.25 Gramofoon
muziek, 8.30 Esmeralda, 9.30 Gramofoonmu
ziek, 9.30 Gramofoonmuziek, 9.40 Community-
singing (opn.), 10.00 „En nu.... Oké!", 11.00
Berichten ANP, 11.3012.00 De Ramblers.
ENGELAND, 391 en 449 M.
10.35 Het Lewisham Hippodrome-orkest,
11.35 Joe Loss en zijn orkest, 12.30 Het Coven
try Hippodrome-orkest, 1.20 Orkestconcert,
2.00 Uitwisselingsconcert met Frankrijk, 2.40
Gevarieerd programma, 4.05 Orgelspel. 5.50
Variété, 8.50 BBC-Theater-orkest. 9.35 Geva
rieerd programma, 10.20 Orkestconcert.
KEULEN, 456 M.
5.50, 7.40 en 9.05 Gramofoonmuziek, 9.30
10.20 Populair concert. 11.20 Herm. Hagestedt's
orkest, 1.35 Gramofoonmuziek, 2.304.20 Win-
ternuln-programma. 5.20 Concert, 7.3512.20
Zie Deutschlandsender.
BRUSSEL, 322 en 484 M.
322 M.
11.20 Gramofoonmuziek, 11.50 Omroeporkest.
12.50 Gramofoonmuziek, 1.25 Muzikale causerie
met gramofoonplaten, 2.25 Zang. mandoline-
spel en gramofoonmuziek. 3.50 Pianovoor
dracht, 5.05 Omroeporkest. 5.40 Omroeporkest,
6.45 Gramofoonmuziek, 7.20 Ontspanningspro
gramma voor soldaten. 7.50 Gramofoonmuziek,
8.20 „De lustige Krekels", 9.3011.20 Gramo
foonmuziek.
484 M.
11.05 Gramofoonmuziek, 11.50 Radio-orkest,
12.50, 1.20 en 2.10 Gramofoonmuziek, 3.05 Pia
novoordracht, 3.20 Omroepdansorkest, 4.00
Cellovoordracht, 4.35 Gramofoonmuziek, 5.10
Reportage, 5.50 Gramofoonmuziek, 7.20 Uit
zending voor soldaten. 7.50 Gevarieerd pro
gramma, 9.30 Omroepdansorkest en soliste,
10.2011.20 Gramofoonmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER, 1571 M.
7.35 Gevarieerd programma. 8,05 Künneke-
programma. 9.50 Concert, hierna tot 12.20
Nachtconcert.
Een niéuwe zangmethode op ons bureau!
De.hoeveelste? De zooveelsteü
Dat doet er trouwens ook niet toe, als de
auteur ervan maar aan den goeden kant staat.
En dat doet hij; het is H. F. Hoppenbrouwers,
gediplomeerd koordirigent en leider van cur
sussen in kerkmuziek in de Bisdommen Den
Bosch en Breda. Zijn boekje heet „Transpo
nerend Zingen" en werd uitgegeven bij Berg
mans te Tilburg in een behaaglijk kleedje-
Zullen we zooveel bijzondere aandacht schen
ken aan een nieuwe zangmethode voor de la
gere school? (in dit geval; de hoogste klassen)
De auteur vermeldt wel, dat zijn boekje ook
dient voor de opleiding van koorzangers, voor
kweekscholen, muziekscholen en zelfstudie, maa:
voor ons gaat het hoofdzakelijk om de lagere
school.
Van zóóveel belang?
Ja, voor ons katholiek onderwijs zeer zekei.
Waar er altijd gejeremiëerd is over den treu-
rigen en bespottelijken toestand van het zang
onderwijs Op de Nederlandsche volksschool
wie telt de brochures, die reeds aan deze kwes
tie gewijd werden? daar kon het niet on
bekend blijven, dat op de katholieke bijzondere
school sedert de laatste tien jaren hier en daar
verbetering optrad, ja zelfs het ideaal benaderd
werd, door de invoering en consequente toe
passing van de Ward-methode. Trouwens, aan
methoden heeft het ons nooit ontbroken, daar
om vermeld ik er expres bij; „de consequente
toepassing", wie b v. de methode Jansen con
sciëntieus toepast op zijn school, komt er ook.
Het katholiek bijzonder onderwijs staat, wat
het zangonderricht aangaat, in sommige inspec
ties werkelijk reeds te kijk, in den gunstigen
zin van het woord.
Voor de St. Vincentius-scholen te Amsterdam
vermeldde ik vorig jaar reeds de aanstelling van
vakonderwijzers en naar ik (voorloopig in 't ge
heim!) verneem, zal men het daar nog niet
eens bij laten, doch verder gaan met zeer toe
te juichen maatregelen, waarover te zijner tijd
nauwkeuriger gegevens beschikbaar zullen zijn.
Een nieuwe zangmethode van katholieke zijde
vestigt dus al weer speciaal de aandacht op
dit vak voor onze bijzondere scholen. En waar
het beoefenen en invoeren van den gemeen-
schapszang in de kerken in het brandpunt van
de belangstelling start, daar moet noodzake
lijk ook het schoolonderricht in dien geest ge
stuwd worden en krijgt dat onderricht in
tegenstelling met den algemeenen toestand op
de openbare lagere school ten onzent einde
lijk de aandacht, welke het verdient. De men
schen van de openbare school kunnen terecht
jaloersch zijn en ze zijn het ook! maar
nu wij eenmaal te kijk staan, zal er voor ge
zorgd moeten worden, dat men er alleen „het
moois van kan afkijken"!
Voor elke nieuwe methode geldt op 't oogen-
blik de vraag; to be or not to be. Is ergens
de methode-Ward practlsch in gebruik, (dat.
wil dus zeggen; dagelijks en deskundig!) dan
is er voor geen enkele andere hoe goed ze
moge zijn plaats. We spreken hier zoo over
Ward, omdat de Ward-beweging hier officieel
gevestigd is in het Ward-instituut en officieel
is aanbevolen en gesteund door de kerkmuzi-
kale autoriteiten in Nederland. Het gaat er dus
om, of een nieuwe methode de nog niet be-
Ward-e scholen kan bereiken en daar haar
.nuttig effect bereiken in afwachting van den
paradijs-toestand, dat op alle katholieke scholen
in Nederland ge-Ward zal worden i
En vóór we dan gaan uitkijken naar de kwa
liteiten van de nieuwelinge, herinneren we ons
de woorden van Luther: „Ein Schulmeister
muss singen können, sonst sehe ich ihn nicht
an". En daar de Nederlandsche onderwijzer met
glorie een voldoend cijfer vOor het „vak" zingen
kan halen zonder te kunnen zingen, zijn er
nog steeds talrijke leerkrachten, die, wat het
zangonderwijs betreft volgens Luther het aan
kijken niet waard zijn. Het behoeft wel geen
betoog, dat een niet-muzikaal onderwijzer ook
aan de beste methode niets heeft en dat de
kinderen bij die onderwijzers en onderwijzeres
sen verstoken blijven van goed zangonderricht
in 't gunstigste geval of anders tijdens 't zang
uurtje maar wat schreeuwen. Onder 't „guntig-
ste geval" bedoel ik, dat er in zoo'n klas maai
heelemaal niet gezongen wordt. Dat komt zeer veel
voor. het is in de gegeven omstandigheden wer
kelijk het beste en de betrokken leerkracht kan
't ook niet helpen. Laat Aristoteles dan overi
gens maar van meening zijn, dat muziek in
staat is ons karakter te vormen en dat de kin
deren er dus in onderwezen moeten worden
Eenmaal gegeven het feit, dat er op vele
scholen plaats is voor een nieuwe methode,
vermelden we gaarne, dat Hoppenbrouwers aan
den goeden kant staat en vooral het Eerste
Hoofdstuk in de drie hoogste klassen onzer
scholen, mits goed toegepast, uitstekende dien
sten kan bewijzen, in zijn titel; „Transponerend
zingen" legt hij zijn beginsel en dat is voor her-
schoolonderwijs het meest aan te bevelen.
De tijd, dat de heer De Grobt in zijn „Zang
oefeningen" beweerde: „Mij komt het voor. dat
men tevreden mag zijn, wanneer de massa de
school verlaat met een behoorlijke vaardigheid
in het lezen van cijferschrift" en dat Daniël
de Lange aan de cijfer-methode meedeed, is
lang voorbij. Daniël de Lange leerde zeer juist,
dat men transponeerend moet leeren zingen.
DOch de tweede stap, dien hij, de groote auto
riteit uit die dagen, zette, moet steeds betreurd
worden. Ook hij liet zich inpalmen door het
voordeel, dat de kinderen met cijfers zoo gauw
een liedje kunnen leeren en misschien heeft
hij met zoo velen toentertijd gemeend, dat
veel zangmuziek in cijfers uitgegeven zou wor
den. In elk geval heeft hij het „sommetjes-
zingen" door zijn gezag helaas een flinken stoot
gegeven, terwijl de uitkomst bewees, dat alle
tijd aan het cijfer-zingen besteed, verloren is!
Laat dat ééne voordeel van het vlugger leeren
bestaan: er kan niet genoeg herhaald worden,
dat de gewone muziekbeoefening zich nooit iets
van de cijfers aangetrokken heeft, dat het kind
later in zang- en muziekverenigingen alleen
het notenschrift zal ontmoeten en dat alle tijd,
die er aan het muzikaal gecijfer besteed werd
verknoeid, verloren is.
Wil men snel een liedje leeren, welnu, leer
het dan op het gehoor, dat gaat nog vlugger
dan op cijfers, maar besteed den zangtijd uit
sluitend aan het notenschrift en leer dit den
kinderen gebruiken volgens het transpositie
systeem, dus met de verplaatsbare do.
Zoo zou men het beste Hoppenbrouwers' prin
cipe kunnen omschrijven en waar hij zijn me
thode logisch en stelselmatig opbouwt, daar
behoeft men aan den gunstigen indruk, welken
het boekje op den beoordeelaar maakt, niet te
twijfelen.
Ik mis er echter één ding in, n.l. het gebruik
van de plastisch voorgestelde toonladder. Men
behoeft daar niet eens een toestelletje voor te
hebben als b-v. Gustav Kiihn aanraadt in „Wie
ist im Gesangunterrichte Treffsicherheit zu er-
reichen?" De zangleeraar kan de toonladder
op het bord teekenen en er de kinderen mee
oefenen. Het steunt het plastisch element, dat
het notenschrift in het rijzen en dalen der
teekens reeds bezit, ten zeerste.
Waar op onze bijzondere scholen dus nog
niet ge-Ward wordt, daar gebruike men „Trans
ponerend Zingen" van Hoppenbrouwers. Dit ge
bruik zal een steun temeer vormen voor den
volkszang en het ideaal weer meer benaderen
dat het kind van thans als de kerkzanger van
morgen de eenvoudige melodieën, welke hij on
der oogen krijgt, kan lezen, begrijpen en zingen.
THEO VAN DER BIJL
LEEUWARDEN. 10 Nov. Veemarkt. 42 Enterstie
ren 95.00205. 76 Twenterstieren 205.00350, 580
vette koeien 120.00265 per stuk, 3866 cent per
kg. 1280 melk. en kalfkoeien 105.00250, 305 pin
ken 70.0085, 985 graskalveren 15.0075, 502
nuchtere kalveren 4.006, 225 vette schapen 14.00
24, 115 weideschapen 10.0020, 174 lammeren
8.0016, 319 vette varkens 50.00175 per stuk, 50
60 cent per.kg. 30 magere varkens 18.00—50, 122
kleine biggen 8.0016. 35 bokken en geiten, 10
paarden. Totaal-aanvoer 4800 stuks.
Overzicht. Aanvoer iets kleiner voor vrijwel alle
veesoorten, uitgezonderd voor koelen. De handel
in stieren was stug en de prijzen iets minder,
uitgezonderd voor een enkelen besten vetten stier.
Vette "koeien beste soort iets vaster in prijs, ove
rigens redelijk en ongeveer prijshoudend, afwij
kende soorten kalm. Melk-, kalfkoeien en pinken
goede soort redelijk en prijshoudend', afwijkende
soort zeer kalm. Graskalveren handel slecht met
lage prijzen. Nuchtere kalveren handel red'elijk en
prijzen vrijwel stationnair. Varkens handel flau
wer en niet geheel prijshoudend. Biggen prijshou
dend. Wolvee handel stug, doch door beperkt
aanbod prijzen vrijwel gelijk. Voor het leger en
voor de blikvleeschfabrieken wordt heden een
aantal koeien verkocht.
De N. V. C. neemt heden 75 varkens over.
ALKMAAR, 10 Nov. Kaasmarkt. Aanvoer 29 sta
pels, 78000 kg. 26 stapels fabr. kl. 23.00, 2 stapels
boeren kl. 23 00. Handel stug.
UTRECHT, 10 Nov. Kaasmarkt. Aanvoer 38 wa
gens met 2600 kg. kaas. Ie kwal. met R.M. 30.00
31, 2e kwal. met R.M. 28.0029, zwaardere 32.00
per 50 kg. Handel kalm.
BROEK OP LANGENDIJK, 10 Nov. 6150 kg
Roode kool 1.402.30, 4650 kg. Gele kool 1—1.90,
22550 kg. Deensche Witte kool 1.301.80. 3600 kg.
Savoye kool 1.70—2.90. 2700 kg. Uien 2.50—3.20,
2700 kg. Uien 2.50—3.20, grove 2.40—3.10, 2800 kg.
Peen 1.402, 896 stuks Bloemkool: I 13.50—16.70
II 3.605.30, 121/j kg. Tomaten 4.10, 425 kg. aard
appelen: Blauwe Eigenheimers 2.70, 20.000 kg.
vroege Witte kool 11.84, 12600 struik Andijvie
1.301.40, 25 kg. Snijboonen 20.00. 490 kg. Drui
ven: Frankenthalers 12.10, Alicante 13.6020.60.
BODEGRAVEN. 9 Nov. Eierenveiling. Aange
voerd werden 3682 stuks eieren: Kipeieren: wit
6.206.50, gemengd 6.506.80, kuikeneieren 4.90
5.40 eendeieren 4.304.60 per 100 stuks.
SCHAGEN, 9 Nov. 7 paarden 150.00—350, 100
magere geldekoeien 80.00170, 50 vette gelde-
koeien 180.00290. 10 kalfkoeien 180.00240,
25 vaarzen 70.00125, 33 graskalveren 35.00
55, 52 nuchtere kalveren 4.0012, 310 vette scha
pen, 258 overhouders 14.0018, 4 bokken en
geiten 5.00-8, 11 vette varkens 6065 cent per
kg. 31 biggen 10 0019. 20 konijnen 0.301.50 en
kippen 3575 cent, 25000 kipeieren 6.357.45.
NOORDSCHARWOUDE, 10 Nov. 20200 kg. Roo
de kool 1 30—2.30, 5500 kg. Gele kool 1.60—2.20,
40.000 kg. Deensche Witte kool 11.60, 12200 kg
Uien 2.60—2.90, grove 2.90—3.20, drielingen 1.60
1.70, 3800 kg. aardappelen: bonken 22.20,
Eigenheimers 2.10, Blauwe Eigenheimers
2.802.90. 20700 kg. vroege Witte kool 1.201.40,
4000 struik Andijvie.
ZWOLL', 10 Nóv. Boter. Aanvoer 3 1/8 vaten, 2
1/16 vaten en 108 stukken van een pond. Prijs
L701.74 per kg., per 1/8 vat van 20 kg. prima
30.0031, per 1/16 vat van 10 kg. 15.50. 20 000
kipeieren 5.00—7 per 100 stuks.
Veemarkt. Men besteedó'e voor: neurende en
versch gekalfde koeien 135.00—235, dito vaarzen
en schotten 125.00200, gustekoeien voor de vet-
weide of stal 80.00160, dito vaarzen 100.00155
voorjaarskalvende koeien 95.00—155. 1K»-Jarlgc
springsfieren 75 00—145. 1'/,-Jarige pinken 70.00
c 25.0040, nuchtere kal-
5 00t~'®:..vetï® koeien en ossen aan bouten
sn SS cent, dito stieren 4860 cent. dito kalveren
v 1o0e2 schapen 14.00—26, lammeren
iTsn ?5e^bigs:en 100°—14. 14-week-
sche dito 14.50—16.50, drachtige varkens 50.00—
90, magere dito 50.0080 per stuk, vette dito 50
58 cent ner kg.
Overzicht. Neurende versch gekalfde koeien en
koefen11 re.ntebfk' overige soorten kalm. Guste-
vnnr"^„enci?S.?.eerl 5le,cht- Kalveren voor fok slecht,
kwJ l redelijke prijzen. Vette koeien le
ove,ri£e soorten minder. Vette stieren
nriiló^ ^ef6r-C koelen en regeeringskoeien slechte
prijzen. Weinig handel.
LEEUWARDEN, 10 Nov. Veemarkt. Zuivel Sleu-
90 20~23,' Nagelkaas 8—18. Goudakaas 20—
29. Edammerkaas 2630. Aanvoer 2691 kg. Vel-
lmgboter 1.251.26 per kg. Aanvoer 3/3, 1/12 va
ten. Commissie 80.
Eierhandel. 5600 kg. kipeieren 5.256.5 cent per
ren a anse sprljs 105 Per kg. 125 kg. eend'eie-
ren 44.5 cent per stuk, handelsprljs 52.562 5
cent per kg.
i plAlin?vee' 10 slachthanen 4080 cent, 100
slaehtkippen 3090 cent. 100 jonge hanen 0.40
1. 25 piepkuikens 20—30 cent. per stuk. 15 ko
nijnen 3035 cent per pond.
Vereen. van Zuivelmaatschappijen. Edammer
kaas 20 plus 14.5015, idem 40 plus 22.5023
%OU9?Csne k?s.,20 Plus 14.50—15. idem 40 plus
fAvolvette kaas 40 plus 28.00—29, Brood
kaas 40 plus 2223.50, Leidsche kaas 20 plu$ 15
15.50 per 100 kg. Stemming kalm.
De beurs te Parijs, die zich eenige dagen
achtereen door een zeer vaste stemming
kenmerkte, past zich langzamerhand bij de
vlinder opgewekte andere beurzen aan. De
daling was sedert den aanvang der vijande
lijkheden over het algemeen van weinig be
teekenis geweest, terwijl het latere winst
aanbod de koersen niet zeer heeft aange
tast. Nederlandsche arbitrage-waarden on
dervinden nu en dan. waarschijnlijk in
verband met den kapitaal-terugkeer, een
reactie maar boeken toch geleidelijk weer
herstel.
De margarine-fabrieken in Engeland heb
ben op 7 October j.l. haar voorraad aan de
regeering overgedaan, omdat deze tijdens
den verderen duur van den oorlog één soort
standaard margarine in den handel wil
brengen. De firma's hebben echter aan de
regcering verzocht, de Staatscontrole op te
heffen, aangezien blijkt, dat in de eerst ko
mende tijden van distributie nog geen
sprake is.
De loco-rubbernoteering te Londen steeg
met 1/16 d. a 3/32 d. per lb.
De electriciteitsproductie in de Vereenigde
Staten bedroeg in de week per 4 October
2.466.765.000 K.W.U. tegen 2.207.244.000
K.W.U. in dezelfde week van het vorig jaar.
Spiegel Inc. boekte in October aan ver-
koopen 6.75 millioen tegen 4.31 millioen
in September en 6.15 millioen in de over
eenkomstige week van het vorig jaar.
De Missouri Kansas Texas heeft bij de
New-Yorksche banken voldoende middelen
gestort ter betaling van de 1 December en
1 Januari a.s. vervallende coupons. Het sal
do bij de banken bedraagt 9 4 millioen.
Dc XJnited States Rubber keert een kioar-
taal-dividend uit van 6 op de 8 pCt. eer
ste preferente aandeelen tegen 2 over de
drie vorige kwartalen. Het totaal-dividend
over 1938 bedraagt hierdoor 12 tegen 4
het vorig jaar.
r
De American Gas and Electric keert een
kwartaal-dividend uit van 0.40 plus 025
extra per aandeel.
De Amerikaansche Spoorwegmijen hebben
in September 16.497 nieuwe goederenwa
gons besteld.
De American Radiator boekte in het der
de kwartaal een netto-winst van 1.37 mil
lioen tegen 814.000 in het tweede kwartaal
en 9 153.000 in het derde kwartaal 1938.
De Pullman Inc. boekte in het derde
kwartaal een netto-winst van 2.27 mill
of 0.59 per aandeel tegen S 599.000 of
0.15 per aandeel in het derde kwartaal
1938.
Sears Roebuck boekte in de periode van 6
October tot 5 November aan verkoopen
62.06 millioen tegen 62.51 millioen in da
vier weken hieraan voorafgaande.
Montgomery Ward boekte in October aan
verkoopen 54.94 millioen tegen 44.74
millioen in September en 46.67 millioen in
October 1938.
De productie van zink in Amerika in Oc
tober bedroeg 50.100 ton tegen 42.200 ton
in Septemberde verkoopen 73.300 ton tegen
69.400 ton en de voorraden bedroegen pet
einde October 72.400 tegen 95.000 ton per
einde September j.l.
De papier-industrie in Amerika werkt
thans op 98 pCt. der capaciteit. De mijen
beschikken over groote onuitgevoerde or
ders en men verwacht, dat de bedrijvigheid
tot het einde van het jaar zeer levendig zal
blijven.
De petroleumproductie in de Vereenigde
Staten in September bedroeg 51.89 millioen
vaten tegen 52.16 millioen in Augustus; het
verbruik 49.34 millioen tegen 53.72 millioen
vaten en de uitvoer 4.23 millioen tegen 4.30
millioen vaten.
De Amerikaansche wagonverladingen zijn
in de week per 4 November ten opzichte van
de voorafgaande week met 28.200 wagons
gedaald en ten opzichte van dezelfde week
m het vorig jaar met 169.200 wagons ge
stegen.
De Lever Brothers and Unilever Ltd. keert
over 1939 een interim-dividend uit van 4%
pCt. tegen een interim-dividend van 4 pCt-
over 1938. Het totaal-dividend over 1938
bedroeg 10 pCt.
Het Internationale Rubber Restrictie Co
mité komt, naar verluidt, Woensdag a.s. te
Londen bijeen. Goed geïnformeerde kringen
gelooven, dat zal worden besloten, het uit-
voerpercentage voor het eerste kwartaal
1940 vast te stellen en te verhoogen van 7t>
pCt. tot 80 pCt.
I n den strijd tegen het communisme
is sociale rechtvaardigheid het sterk
ste wapen.
VRIJDAG, 10 Nov.
De Katholieke Universiteit steunen
is een praktisch apostolaat en
een ware Kruistocht voor weten
schap en geloof.
Keulen 6 u.
39.56
40 28
0.10
Lobith
13.10
>3.01
0.12
Nijmegen
10 75
10.49
0.08
Kampen
5.56
5.05
0.05
Westervoort
10.52
10.20
0.05
Deventer
3.00
1.39
0.00
St. Andr W
11.11
10.8
C 00
Belfeld
5.16
4 26
0.00
Venlo
0 34
0 CO
Grave
0-53
0.00
0.02
2) Sluis
43.i
42,65
0X0
Arnhem
14.23
12 56
C 00
Vreeswijk 1. w.
13.70
12 08
Mastr. Ha.
0.00
1) Borgh
7,61
5.71
0.19
Llth
0.82
2.35
0.37
J .co
O.o0
t 00
0.00
0C0
014
0 22
0.00
O.tO
0.00
0.03
0.02
0.08
0.00
0.00
0.00
Beneden de sluis.
1) De waterstand aan de hoofdsluis wordt %e'
acht 0.40 M. hooger te zijn bi) geheel geopend®
stuw
2) De waterstand aan de peilschaal te GxeSf
(stad) wordt gea,cht 0.10 M. hooger te zijn di)
geopende stuw.
Hoogste stand te Keulen tot dusver 4222.
