Eerlij
ijn overweegt het aanbod
van goede diensten
Franco steunt het
vredesinitiatief
Pauselijke zendbrief tot
de Ver. Staten
Onverzoenlijkheid der Finnen
neemt toe
Minister De Geer
voor de radio
„Een nieuwe en
betere vrede"
m
Duitsche vliegers
boven Frankrijk
Het
nieuws van
heden
KARELIË KRACHTIGER
VERSTERKT
VEREENIGDE katholieke pers
Maandagmiddag te één uur
Bij den ISOsten verjaardag van de instelling der
kerkelijke hierachie in Amerika
Het Sovjet-persagentschap meldt:
ZONDAG 12 NOVEMBER 1939 - OCHTENDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 22094
De regeeringspersdienst meldt
De Duitsche gezant heeft in opdracht zijner regee
ring aan minister Van Klef fens medegedeeld, dat de
inhoud van het telegram, dat Hare Majesteit de Konin
gin en Zijne Majesteit de Koning der Belgen Dinsdag
j.l. tot den Rijkskanselier hebben gericht, zorgvuldig
zal worden onderzocht.
Het Weer iiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiii]iiiiiiiiiiiiiin|
GRIEKENLAND HEFT STAAT
VAN BELEG OP
De wereld moet afstand doen
van doellooze ambities,
verklaart Roosevelt
Aanslag op Hitier al in
Augustus beraamd?
£en mededeeling van Himmler
SS
Nederlandsche gezant
bij Spaak
Bloei van het geloofsleven
Het te bestrijden kwaad
Het sociale vraagstuk
De plichten van den rijkdom
i
lljÉSi!
Bij de Duitsche soldaten aan het Westfront. Een granaatwerper in stelling aan het front en een waarnemings
post hij den Westwall
Vrijheid van vereeniging
99
99
Britsche verkenningsvluchten
boven Stuttgart, Mannheim
en Neurenberg
De handelsoorlog ter zee. Tiet prijzencommando seint na het onderzoek der lading
van een vrachtschip naar den commandant van een torpedojager
Het kritieke stadium
bereikt
Helsinki's antwoord aan Tass
Charles Tournemire
DIT NUMMER BESIAAT UIT
ZES BLADZIJDEN
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et., Ingez
mededeelingen 50 cent; Idem op pag één 65 sent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
BRUSSEL, I I Nov. (Belga). Met
het oog op het BelgischNeder-
landsch initiatief heeft generaal
Franco een telegram gezonden aan
Koning Leopold, waarin hij uitdruk
king geeft aan de belangstelling van
Spanje voor alle daden, welke een
herstel van den vrede beoogen. De
vrede kan verwezenlijkt worden
dank zij den goeden wil van allen.
Franco
Meest zwakke veranderlijke wind,
betrokken tot zwaar of half bewolkt,
j= tijdelijk regen, weinig verandering in
temperatuur.
flIlllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllHllllllllllllllllllllllllllllllllllllliH
De minister-president heeft het
voornemen op Maandag 1 3 No
vember te 1 3 uur een kort woord tot
Het Nederlandsche volk te richten.
Uitzending geschiedt via de drie
Nederlandsche zenders en ten be
hoeve van de luisteraars in Oost- en
West-Indië via den Phohi en de
rijkszenders.
Des avonds na de eerste emissie
van nieuwsberichten zal de uitzen
ding ten behoeve van de Nederland
sche luisteraars over de drie Neder
landsche zenders worden herhaald.
ATHENE, 11 Nov. (D.N.B.) Als gevolg van
de Italiaansch-Grieksche overeenkomst, is de
staat van beleg, welke Griekenland aan de
grens van Albanië had afgekondigd, opgeheven
WASHINGTON, ll Nov. (Keuter) „De
*ereld heeft een nieuwen en beteren vrede
hoodig, een vrede, welke de menschcn zal
hoodzaken de wapens van haat neer te
kfgen, welke gebruikt zijn om hen te ver
dien."
Aldus zeide president Roosevelt in een vijf-
^'huten-toespraak bij het eeuwfeest van het
^'Utair instituut van Virginia.
Rij voegde hieraan toe: „Ook moet de wereld
afstand doen van doellooze ambities, die alom
in het leven hebben geroepen, die ambities
^'e tot geen nuttig doel dienen. Wij zoeken een
j8®!. waarin de nabuur tot den nabuur spreken
atl, waarin menschen tot menschen kunnen
Afteken en waardoor de gewone menschelijke
lsUncten, die overal gevonden worden, uitdruk-
nS zullen kunnen vinden door het wegnemen
v*n de vrees."
Roosevelt hield zijn toespraak na zijn terug-
eer uit Arlington, de nationale begraafplaats,
^'aar hij een krans had gelegd op het graf van
onbekenden soldaat.
MüNCHEN, 11 Nov. (DNB) De rijksleider der
en chef van de Duitsche politie, Himmler
mede;
Het staat thans vast, dat met de voorbe;
van den misdadigen aanslag in de zaal
,an den Bürgerbraukeller reeds eind Augustus
begonnen is. Sterk verdacht wordt in
r1 verband een persoon, die in den Bürger-
Rtukeller herhaaldelijk als handwerksman is
Pgetreden en die daar op de galerij van de zaal
erkzaamheden heeft verricht.
BRUSSEL, ll Nov. (Belga) Dernière Heure
j^dt, dat de heer Spaak Zaterdagochtend dan
t^ rlandschen gezant, baron Van Harinxma
Slooten, heeft ontvangen. Het blad voegt
^eraan toe, dat men denkt, dat dit bezoek
Je verband houdt met den kabinetsraad van
•«teren.
Onze Romeinsehe correspondent seint ons
d.d. 11 November:
Ter gelegenheid van den 150sten ver
jaardag van de instelling der kerkelijke
hiërarchie in de Ver. Staten, heeft de H.
Vader een zendbrief gericht tot het. episco
paat der Ver. Staten, waarvan de Osser-
vatore Romano van Zaterdagavond den
tekst publiceert.
De H. Vader wijst er in Zijn Opperherderlfik
schrijven allereerst op, dat de glorie en de
voortvarendheid van de V. S. niet weinig te
danken hebben aan de triomphale ontwikke
ling, welke de godsdienst aldaar genoot. Want
al is deze op 't eeuwige en niet op het tijdelijke
gericht, komt hij toch aan het aardsche leven
ten goede. De H. Vader schetst in het kort de
historie van het Katholicisme in Amerika, aan
vangend bij de verheffing van Carroll, Ameri-
kaansch burger, tot bisschop van Baltimore,
een daad van Paus Pius VI. Hij brengt in her
innering de vriendschap van ciezen eersten Arne-
rikaanschen bisschop en George Washington,
een vriendschap, welke voor het Amerikaans .-.he
volk een voorbeeld beduidt van respect voor
het christelijk geloof.
Dank zij het onvermoeide werk van de Ame-
rikaansche bisschoppen en priesters bloeit het
katholieke geloof overal in de Vereenigde Sta
ten, zooais Paus Leo XIII in zijn schrijven
Longinqua Oceaniae honderd jaar later mocht,
constateeren. Genoemd schrijven zal steeds de
volle overweging waard blijven. De vijftig jaar,
welke daarop volgden, lieten nog grootere ex
pansie zien. De H. Vader somt een aantal feiten
op, welke reden tot groote verheugenis geven,
o.a het veelvuldig bezoek aan de kerk. de veel
vuldige H. communies, de druk bezochte re
traites en de talrijke roepingen. Thans zijn et-
negentien provincies, honderd vijftien diocesen,
bijna twee honderd seminaria, talrijke kerken,
scholen, colleges, zieken- en armenhuizen en
kloosters. De Paus gevoelt behoefte openlijk lof
te brengen aan het Missiewerk in de Vereenigde
Staten. Hij bekent met een speciale liefde tot
de negers bezield te zijn, een liefde, die zeer
zeker geïnspireerd wordt door den hemel- De
negers vragen bijzondere zorg en troost. Over-
vloedigen zegen roept Hij daarom af over hen,
die zich speciaal om de negers bekommeren-
De Paus brengt verder zijn bezoek aan Ame
rika in 1936 in herinnering.
Wat de H. Vader toen heeft mogen aan
schouwen vervult Hem van dankbaarheid, al
lereerst tot God en vervolgens tot den clerus
en de geloovigen. Maar nog altijd valt er veel
kwaad te bestrijden. De Christen, die dezen
naam eer aandoet, is altijd een apostel, eerst
-te dood zal daaraan een einde maken
De Paus somt dan het te bestrijden kwaad
op, waarvan de wortel de miskenning van de
Goddelijke majesteit is, welke gelegen is in de
overtreding van wet en moraal, welke beide
bovennatuurlijk van oorsprong zijn. Her. alco
holisme, de schaamtelooze mode, de crimina
liteit, welke ook in ernstige mate voorkomt
onder minderjarigen, machtsmisbruik, vcrwaar-
loozing der armen, opstapeling van overmatigen
rijkdom, lichtzinnigheid in het aangaan van het
huwelijk, scheiding, verstrooiing van families,
verkilling in de liefde tusschen ouders en kin
deren, de afname van geboorten, de ontkrach
ting van het geslacht, de verzwakking van den
eerbied voor het gezag, opstandigheid, verza
king- aan de verplichtingen tegenover het vader
land en het menschelijk geslacht. De H. Vader
betreurt bovendien, dat op veie scholen het ge
loof geminacht en genegeerd wordt. Bestaat
er ter wereld, zoo vraagt Hij, iets sereners dan
de Christelijke families voor het altaar des
Heeren? Zij kennen geen twist, zij kennen geen
wantrouwen, en de wederzijdsche liefde welke
er heerscht verzacht de smarten en verdubbelt
de vreugde. Daar worden de kinderen niet als
een zware last beschouwd, maar een kostbaar
onderpand geacht.
Deze christelijke familie is niet denkbaar zon
der het dogma van de eenheid en de onver
breekbaarheid van het huwelijk, de groote wet
van deze kostbare gunst der Katholieke doc
trine voor familie en gemeenschap, voor de ge
zondheid van de maatschappij. De consequen
ties van het kwaad der echtscheiding heeft
Paus Leo XIII beschreven in zijn Encycliek
„Ubi Arcanum", welke Paus Pius XII vervol
gens citeerde.
Vervolgens waarschuwt de Paus tegen het
gemengde huwelijk. Dit kan nooit gelukkig zijn.
Als een werkzaam middel om dit kwaad tegen
te gaan wijst de H. Vader op het onderricht
in de Goddelijke waarheid. Met groote vreugde
nam de H. Vader kennis van het werk van de
pers en de radio. Hij spoorde degenen die zich
van deze middelen bedienen aan, niet op
ijdelen roem te letten, maar te spreken, „als
van God, als voor God, in Christus". (2 Cor 217)
Bijzonder spoorde hij aan tot steun aan de
Katholieke Universiteit van Washington en het
priestercollege te Rome. Dat jonge priesters
door hun gaven in Rome, waar de bron van
het geloof het zuiverst is, kunnen studeeren.
is van onmetelijk belang
Uitvoerig gaat de H. Vader dan in op het
sociale vraagstuk^ waarbij Hij wees op „Rerum
Novarum'' en „QÜadragesimo Anno". Het voor
naamste punt van de sociale kwestie is, dat de
goederen door God geschapen aan allen deel
achtig worden, overeenkomstig de beginselen
van rechtvaardigheid en liefde.
Altijd zijn er armen en rijken geweest, en dat
zij er altijd zullen zijn, laten de onbuigzame
condities van het menschelijk leven voorzien.
De arme, die God vreest komt er toch. Hun is
het rijk der hemelen, en zij worden overladen
met geestelijkegiften. De rijken, wanneer z'j
rechtvaardig zijn, beoefenen het ambt van uït-
deelers en procureurs voor de armen van God,
in hun hoedanigheid van dienaren der Voor
zienigheid.
God wil geenszins, dat de rijken overdadig
rijk zijn en de anderen zich in zulke bekrom
pen omstandigheden bevinden, dat hun het
noodzakelijke voor het leven ontbreekt. De
rijken moeten bewogen door liefde, de armer,
bijstaan en nog zwaarder geldt de verplichting
om hun het hun rechtvaardig- toekomende te
geven. De Paus citeert dan „Quadragesimo
Anno" en komt dan op voor een loon, hetwelk
het den vaders mogelijk maakt in de behoeften
van hun gezin te voorzien.
Hij spreekt zijn diep medelijden uit met dc
werkloozen. Ieder die tot werken in staat is
moet daartoe de gelegenheid hebbev. om aldus
voor zich en de zijnen het dagelijksch brood
te verdienen. Hierop moet de rechtvaardigheid
gericht zijn, hierna ook moeten met groote
edelmoedigheid de werkgevers streven.
In verband met de sociale kwestie sprak de
Paus ook nog over de vrijheid van vereeniging.
Men kan niet zonder onrecht te plegen aan de
arbeiders het recht ontzeggen, om zich te ver
eenigen ter verdediging der eigen rechten en om
lichamelijke en geestelijke verbetering te verwer
ven. Dergelijke vereenigingen kan men niet té
allen tijde dezelfde discipline en structuur op
leggen, daar tijd en plaats kunnen veranderen.
Zij moeten echter, en dit is van vitaal belang,
zich laten leiden door de rechtvaardigheid en de
eerbaarheid.
Aldus zullen zij, terwijl zij eigen belangen na
streven, de rechten van anderen ontzien. Ten
slotte roept de H. Vader op tot eenheid en sa
menwerking, Hij herinnerde er aan, dat Hem bij
Zijn kroning ook van vele andersdenkenden uit
Amerika talrijke bewijzen gewerden van diepen
eerbied en aanhankelijkheid. Hij verbindt open
lijk hieraan de hoop, dat Amerika steeds' meel
de eenheid in Christus zal vinden.
Het pauselijk schrijven is gedateerd op het
feest van Allerheiligen 1939.
PARIJS, 11 Nov. (Havas). Het
Fransche oorlogsbericht van Zater
dagavond luidt: ,,In den nacht van
10 op 1 1 November hebben vijan
delijke vliegtuigen gevlogen boven
Oost-F rankrij k.
Een kalme dag aan het front."
Een Duitsch vliegtuig heeft kort na het
vertrek van een Fransch stoomschip uit een
haven aan Het Kanaal naar Engeland twee
bommen in zee laten vallen Aan boord van
het schip bevonden zich negentig personen.
Niemand werd gewond. Het schip heeft den
overtocht kunnen voortzetten. Drie jachttoe-
stellen hebben het Duitsche toestel verdreven.
Het Britsche ministerie van Luchtvaart deelt
mede:
De Royal Air Force heeft vannacht succes
volle verkenningsvluchten uitgevoerd boven
Zuidwest-Duitschland.
Gevlogen werd o.a. over Stuttgart, Mann
heim. en Neurenberg. Een toestel is niet terug
gekeerd.
MOSKOU, 11 Nov. Het telegraaf agentschap
der Sovjet-Unie, Tass, meldt: Een Engelsch
blad heeft een bericht uit Helsinki gepubliceerd,
volgens hetwelk Stalin opnieuw de laatste con
cessies van Finland zou hebben verworpen.
Tass is gemachtigd te verklaren, dat dit be
richt in geen enkel opzicht met de feiten
strookt.
De Finnen hebben geen „laatste concessies"
gedaan, zoodat Stalin deze ook niet kon ver
werpen.
Volgens een informatie van Tass
komen de Finnen niet alleen niet
tegemoet aan de minimumvoorstel-
len van 5ovjet-Rusland, doch neemt
integendeel hun onverzoenlijkheid
toe.
Tot onlangs hadden de Finnen op
de landengte van Karelië slechts
twee of drie divisies tegenover
Leningrad, terwijl zij dit aantal
thans hebben verhoogd tot zeven.
Op deze wijze, aldus het Russische
persbureau, demonstreeren zij hun
onverzoenlijke houding.
Uit Helsinki meldt Havas. De minister van
Onderwijs van Finland heeft ter eere van Fin-
sche politici een diner aangeboden. Bij dez.
gelegenheid het woord nemend bracht de mi
nister de besprekingen met Rusland ter sprake
waarbij hij constateerde, dat de vastbesloten
heid der Finsche regeering het land te vercie-
digen in het buitenland een diepen indruk
heeft gemaakt.
Tezelfder tijd deelde hij mede, dat de be
sprekingen nog tamelijk lang zouden voort
duren, daar de beide regeeringen nog niet
een gemeenschappelijke basis hebben ge
vonden om te geraken tot een definitieve
oplossing, welke vereenigbaai is met de be
langen der beide landen.
Tanner heeft heden uit Moskou telefonisch
aan Helsinki doen weten, dat het niet bekend
was, wanneer de Russisch-Finsche onderhan
delingen hervat zouden worden.
Gisteren, zoo voegde hij er aan toe, zijn me
moranda, waarin de standpunten der beide par
tijen gedefinieerd werden, uitgewisseld.
De Sovjet-Russische pers, zoo deelde Tanner
verder mede, publiceerde geenerlei commentaar
over de onderhandelingen, maar gaf wel -'eel
aandacht aan de berichten over de ontploffing
in den Bürgerbraukeller in München.
Waarnemers in Helsinki hellen over tot de
meening, dat de besprekingen in Moskou het
critieke stadium hebben bereikt.
De stroom van giften uit het binnen- en bui
tenland voor het fonds der nationale defensie
houdt aan.
Een uit Helsinki te Stockholm ontvangen te
legram zegt. dat op het toenemende optimisme
aldaar omtrent de Russisch-Finsche besprekin
gen een domper is geplaatst door het heden uit
Moskou ontvangen nieuws.
Verklaard wordt, dat Stalin gezegd heeft de
Finsche tegenvoorstellen in hun huidigen vorm
niet te kunnen aanvaarden en dat hij beslist,
niet wilde afzien van den Russischen eisch be
treffende een vlootbasis op het Finsche vaste
land. De Russische leiders, zoo zegt men, oe-
reiden een nieuw memorandum voor over hun
eischen. Dit memorandum zal, naar men ge
looft, vandaag gereedkomen en het voor Faasi-
kivi noodiig maken, naar Helsinki terug te kee-
ren om zijn regeering te raadplegen.
In antwoord op de reeds gepubliceerde ver
klaring van Tass, heeft het Finsche dcpai te-
ment van Buitenlandsche Zaken hedenavond
het volgende medegedeeld:
„De Russische regeering heeft voorstellen
gedaan tot besprekingen. Vervolgens legde zij
voorstellen voor, die Finland beschouwde als
voor een deel een bedreiging vormende voor
zijn onafhankelijkheid en zijn neutraliteit. Fin
land heeft uitgebreide concessies gedaan ten
aanzien van de kwesties, die de veiligheid van
Sovjet-Rusland, en in het bijzonder van Le
ningrad, raken, maar gezien den aard van de
Sovjet-Russische eischen was Finland verplicht
defensieve voorzorgsmaatregelen te nemen."
Uit Frankrijk bereikt ons het bericht van het
overlijden van Charles Tournemire, organist aan
de St. Clothilde te Parijs. Tournemire werd ge
boren in 1870 te Bordeaux en was leerling en
opvolger van César Franck. In ons land is nij
voornamelijk bekend om zijn „l'Orge mystique",
een reeks orgelwerken voor het Kerkelijk Jaar,
waarin hij voor eiken Zondag de thema's van
de Gregoriaansche gezangen bewerkte.
Pauselijke zendbrief tot de Ver. Staten
bij den 150sten verjaardag der kerkelijke
hiërarchie.
De Duitsche regeering zal het aanbod
van goede diensten zorgvuldig over
wegen.
Franco steunt het vredesinitiatief van
Koningin Wilhelmina en Koning Leopold.
Volgens het Russische persagentschap
neemt ,,de onverzoenlijkheid" der Fin
nen toe.
Duitsche vliegtuigen boven Oost-Frank
rijk; Britsche verkenningsvluchten in
Zuidwest-Duitschland.
Herdenking van den Wapenstilstandsdag
in Frankrijk; de Temps" over de plich
ten der neutrale staten.
Minister De Geer zal Maandagmiddag te
één uur een radiotoespraak houden.
Per Januari 1940 komt aan de korting
op de spoorwegpen^ioenen een einde.
ES
Voetganger-Koning
Het volgende wordt geschreven van
't standpunt eens voetgangers. Auto
mobilisten zullen er maar gedeeltelijk
mee instemmen. Maar wijl de voet
ganger in den ontwikkeling sloop de
eerste was, mag zijn kijk op het Zon-
dagsgebeuren van thans toch ook wel
even aan het woord komenal zou
hij ongelijk hebben! Wij, voetgangers,
voelen ons in deze Zondagen van
autorijverbod ineens weer in onze
eigene wereld terug we toandelen
rustig en veilig en behoeven ons wei
nig te bekommeren om den razenden
dood langs de wegen. Geen Maandag
kranten met een reeks doodelijke on
gevallen. De voetganger voelt, zich
ineens weer meester van den weg.
Koning-voetgangerDat kan zoo niet
blijven en zal ook zoo niet blijven. We
weten 't. Maar zoolang de voetganger
koning is voelt hij zich allerbehaag
lijkst. En we danken minister Steen-
berghe een aantal genotvolle, heer
lijke, gevaarlooze Zondagen met mid
dagwandelingen in den herfst. De
Zondag heeft weer zijn ouderwetsche,
gemoedelijke Zondagsstemming van
stilte en rust. Ouderwetsch! Soit. We
leven in een anderen tijd dan vroeger
en de huidige rust is geforceerd. Het
zij zoo. Maar het is voor de voetgan
gers een genot, zoo'n Zondag zonder
auto's nog eens weer te kunnen be
leven.
