K.
RAZERNIJ ACHTER TRALIES
Laatste Nieuws
Zoekt gij betrouwbaar NIlUWl HAARLlMuCHl CUURANT 1 Plaats dan een "°mroeper"
Personeel?
voor 90.000 gezinnen
Haarlem Noord
verduisterde
HET VERGAAN VAN HET
S.S. „MARK
lininniiiiiiiiniiiininiininnnmimnmmmiMiniminiminMmniunimHimHiiHinnmnnimHnisnstim»! AllIVIfffB II A I Ril PIIAAIIP1 A IIP aii«HHiiiitmtmtmiHinmiitiimii!mimnmimiiiii!tHiittfflmniiimmi!!mnmitiittiummimnfiii!i!!fnii!!i|
Ernstige autobotsing op den
Rijksstraatweg tengevolge
van de duisternis
R. K.
OPENBARE LEESZAAL
EN BIBLIOTHEEK
Gevonden voorwerpen
Kindervoeding
Arrondissements-Rechtbank
BEVERWIJK
SIRENE LOEIDE
MINIMUMPRIJZEN VOOR
GROENTEN VERHOOGD
JISP
BLOEMEND AAL
HILLEGOM
VELSEN
DE BEGROOTING IN DEN RAAD
In arrest gesteld
Behandeling Raad voor de
Scheepvaart
(Onderstaande reeds geplaatst in
een deel onzer vorige oplage)
Letten mogen weer de
,?Iswestia" lezen
Berlijn—Brussel en
Berlijn—Warschau
Kroatische pelgrims bij
den H. Vader
Molotof naar Tokio?
Noorsch schip vergaan
BRANDSTOFFENHANDEL
UITGEBRAND
LAW NT EN NIS
DE ITALIANEN NAAR
NEDERLAND
(Gedeeltelijk gecorrigeerd)
Nieuwe regeering voor
Litauen op komst
Groote petroleumforand
in Venezuela
Russisch eskader
in Kroonstadt
Indische producten en
graan aangevoerd
Poolsche minister op
Heston aangekomen
Prins Bernhard bij de Neder
landsche padvinders
Duitsch legerbericht
De op een mijn geloopert
torpedojager
Ook een vrachtschip verloren
aiiiiinnniiiiniiniiiiiiiiiiiHtiiiiiiiiinmiiiiiiiiiiiiiiinniiuiiiiiiUHUHmmiiiiiiiiiliilllllllilllllliUUHiUlflillra WOENSDAG 15 NOVEMBER 1939 iiitHWiflttiiiiimiiiiHHiiHlniiHiiiiiiiiliiiiiiiiiHiiiiiiniiiiiiiiiiiiiimininiiiuiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiifflf!Hliinni«iiS
STAD
Haarlem Noord, dat wil zeggen Haarlem
boven de Kleverlaan, heeft gisterenavond ver
duisterd. En bij deze verduisteringsproef is wel
zeer goed gebleken, hoe effectief een goede
verduistering is en hoe fataal een enkel bran
dend lampje kan zijn.
Helaas is de verduistering de oorzaak
geweest van een ernstig auto-ongeval.
Om half negen precies begonnen de sirenes
te loeien. Onmiddellijk daarna werden de lan
taarns gedoofd, gingen de lichten in de huizen
uit en werd het verkeer zoo goed als stopgezet
Op dat moment naderde vanuit de richting
Santpoort een luxe-auto, bestuurd door notaris
B. uit Beverwijk, terwijl vanuit de richting
Soendaplein een kleine luxe-auto naderde, be
stuurd door den heer y. d. H. uit Leiden, die
hier in Haarlem geen weg wist. Toen de vol
slagen duisternis intrad, raakte de bestuurder
van Óen kleinen wagen de kluts kwijt. Het
auto'tje begon te slingeren en raakte even voor
bij de St. Liduina-kerk op het linker gedeelte
van den Rijksstraatweg. Het botste tegen eer
auto van den Beverwijkschen notaris op en werd
zwaar beschadigd. De bestuurder bekwam een
lichte hersenschudding en niet ernstige won
den aan knie en kin; een naast hem zittende
dame was er echter ernstiger aan toe Zij be
kwam een bloedende hoofdwond en een kaak-
fractuur. Beiden werden naar het Diaconessen-
huis vervoerd. Direct levensgevaar bestaat niet.
Ook de auto van den heer B. uit Beverwijk
werd zwaar beschadigd. De heer B. zelf be
kwam geen letsel.
Behoudens dit ongeval had de verduistering
geen ernstige gevolgen.
De burgemeester van Haarlem, dr. J. E. ba
ron de Vos van Steenwijk, vergezeld van den
commissaris van politie, den heer E. H.
Tenckinck, was in het Noordelijk stadsdeel aan
wezig en inspecteerde de verduistering.
Wij werden rondgeleid door den inspec
teur van den Luchtbeschermingsdienst, den
heeT K. Rijpma. Dezen keer ondervonden
de luchtbeschermingsambtenaren en de
Haarlemsche politie de grootst mogelijke
medewerking van het Haarlemsche pu
bliek, alhoewel het beter geweest ware,
wanneer velen hun nieuwsgierigheid had
den bedwongen en thuis gebleven waren.
Hier en daar moest de politie ruim hon
derd man waren gerequireerd optreden. Bij
het auto-ongeluk op den Rijksstraatweg moest
de politie het voor de ongewone omstandighe
den talrijke publiek aanmanen om door te loo-
pen. De meesten gaven hieraan gevolg, behalve
een man, die met zijn twee dochters een duis
ternis-wandeling maakte en die buitengewoon
onbehoorlijk tegen de politie-ambtenaren op
trad. Nadat er rake klappen waren gevallen en
nadat bovendien een politiehond den recalci-
tranten man zijn tanden had laten zien, was
de rust spoedig weergekeerd.
Het viel op, dat de maatregelen tegen licht-
uitstraling heel wat beter getroffen waren dan
bi) de vorige verduisteringsproef het geval was.
Slechts hier en daar moest de politie waar
schuwen en in de meeste gevallen maakte men
onmiddellijk aan de lichtuitstraling een eind.
Werd dit niet gedaan, dan volgde een proces
verbaal.
Hoe fataal een enkel brandend lampje kan
zijn, zagen wij in de Van Nesstraat, waar op
de binnenplaats van een school een lamp
brandde. Een groot gedeelte van de straat en
van de huizen werd hierdoor verlicht. Een der
daartoe bevoegde personen klom over het hek
en draaide de lamp uit.
Na afloop hadden wij op het politie-bu-
reau aan den Rijksstraatweg een kort
onderhoud met den burgemeester en met
commissaris Tenckinck, die beiden zeer te
vreden waren over het resultaat. Ook over
de medewerking der burgerij betuigden zij
hun tevredenheid. Beiden waren van mee-
ning, dat men deze verduisteringsproef vol
komen geslaagd mag achten.
Het is te wensclien, dat de proeven in Haar-
lem-beneden-de-Kleverlaan ook zoo kalm en
correct verloopen. Zooals men weet, zal aan
deze verduisteringsproef een oefening van den
luchtbeschermingsdienst worden verbonden
Het Haarlemsche publiek begeve zich daarbij
niet op straat; de politie zal aanstonds han
delend optreden, wanneer men onwillig is, zich
te voegen naar de aanwijzingen van de amb
tenaren. Een luchtbeschermingsoefening is geen
grapje!
Romans;
Acremant, G. La route mouvante.
Boer, J. Catherina en de Magnolia's.
Carlberg, G. Draagt elkanders lasten.
Douglas, Lloyd C. De groote vraag.
Marshall. B. Pater Malachias' mirakel.
Miller, C. Lamb in his bosom.
Pillecijn, F. de De soldaat Johan.
Rheenen, J. van Een man en een tjalk.
Roth, J. Tarabas.
Vincent, R. Het leven op het land.
Muziek;
Augustinus, St. Musik.
Bernet Kempers. K. Ph. Meesters der mu
ziek.
Bigot, L. C. F. Wonderkinderen.
Couturier, L. Dirigenten van dezen tijd.
Findeisen, K. A. Lied des Schicksals.
(Brahms)
Honegger, A. Jeanne d'Arc au bucher.
Hurn, P. D., et W. L. Root La vérité sur
Wagner.
Hutschenruyter en Kruseman Musiciana,
Leimer, K. Modernes Klavierspiel nach
Leimer-Gieseking.
Leimer, K. Rhythmik, Dynamik, Pedal und
andere Probleme des Klavierspiels nach Lei
mer-Gieseking.
Richter-Halle, H. Drei Frauen um Chopin.
Smits v. Waesberghe, J. Muziekgeschiede
nis der Middeleeuwen.
Inlichtingen aan het bureau van politie,
Smedestraat, uitsluitend tusschen 11 en 13 uur.
Autoped, v. d. Burg, Jan Gijzenkade 175.
Duimstok, Hund, Slachthuisstraat 12 zwart. 2
paar heerenhandschoenen, v. d. Pol,, Gaelstraat
37. 1 Paar dameshandschoenen, Dewijn, Tem
peliersstraat 15. Heerenhandschoen, Brouwer,
Saenredamstraat 95. Damesarmbandhorloge,
Roëll, Nieuwegracht 7. Kralen ketting, De
Kruyff, L. Wijngaardstraat 28 rd. Zakmes,
Koelemij, Evertsenstraat 39. Portemonnaie m.
inh., Luiten, Kleverparkweg 107. Portemonnaie
met geld en ring, Goeting, Julianastraat 24.
Kindertaschje, met inh., Diekman, Jansstraat
87 rod. 6 Waschhandjes, kleedje en handdoek,
bureau van politie, Smedestraat.
C. J. Slingerland, Rotterdam, Kriel. Pias-
laan 108.
Th. Rahder, Haarlem, Oranjeplein 29.
Burgerlijke Stand Geboren: Hendrik je en
Cato Johanna, drs. van Th. Vledder en W.
Schaap; Mattheus Theodorus, z. van G. H. Coe-
nen en M. J. van der Pouw; Hendrika Johanna,
d. van W. Pompert en C. van den Hoven.
Ondertrouwd: J. Kleverlaan en H. M. Boot;
J. van Kampen en C. Duivenvoorde; J. van
Bueren en A. Prins.
ff
Onder de menschelijke ondernemin
gen. dit durf ik zonder overdrijving
zeggen, is er geen. die hooger en
edeler kan genoemd worden, dan de op
richting van een Universiteit.
Kardinaal Newman in zijn lezing
over „Christendom en wetenschap
pelijk onderzoek".
Door „Kindervoeding" werden in de weck
van 611 November 1939 verstrekt 5923 porti
warm eten, n.l. in lokaal Rijksstraatweg 12-14.
Weltevredenstraat 1365, Zoetestraat 122-2, Bui
tenrustlaan 1034, Haarl.liedestraat 878, Buiten
gewoon onderwijs voorm. Spaarndam 210.
Faillissementen uitgesproken op Dinsdag 14
November 1939.
1. D. van Dijk, schilder, wonende te Bever
wijk, Baanstraat 12, curator mr. F. van Bier-
kom te Haarlem.
2. A. A. Valkhoff, tuinder, wonende te Wifk
aan Zee, gem. Beverwijk, Duinweg 23, curator
mr. F. van Blerkom te Haarlem.
Rechter-commissaris in beide faillissementen
mr. A. L. M. van Berckel te Haarlem.
Wegens gebrek aan actief werd opgeheven
het faillissement van; C. Nelis, chauffeur, wo
nende te Velsen, Meerweideiaan no. 48, curator
mr. E. van Tuinen te Driehuis, gem. Velsen.
Door het verbindend worden der Uitdeelings-
liist zijn geëindigd de faillissementen van:
1. De N.V. Exploitatie Maatschappij „De
Sparren" N.V., gevestigd te Heemstede, curator
mr. K. A. F. J. Piiester te Haarlem.
2. C. A. de Vos, koopman in ongeregelde goe
deren, wonende te Haarlem, curator mr. F. A.
Davidson te Haarlem.
Gistermorgen werd een deel van onze ge
meente opgeschrikt door een hevig en lang
durig sirenegeloei. Het lawaai werd veroor
zaakt door een apparaat, dat er uitzag als een
luchtkokertje en dat op het dak van de Von
delschool op het C. H. Moensplein was ge
plaatst om proef te draaien.
Het gold hier een proefneming met een si
rene ten dienste van de luchtbescherming.
Zooals men weet zullen enkele van dergelijke
sirenes op verschillende punten van de ge
meente worden geplaatst. N
Het geloei van dit eene apparaat werd in
een groot deel van het centrum der gemeente
gehoord.
De burgemeester mr. H. J. J. Scholtens.
wethouder van Dok en de directeur van den
gemeentelijken luchtbeschermingsdienst, de
heer H. J. de Groot, .waren op het C. H.
Moensplein aanwezig om deze onwelluidende
demonstratie aan te hooren.
Naar wij vernemen heeft de regeering de mi
nimumprijzen voor enkele wintergroenten ver
hoogd. De veilingbesturen overwegen thans
maatregelen om den aanvoer zoodanig te re
gelen, dat deze in overeenstemming zal zijn met
de afzetmogelijkheid.
Getrouwd: C. P. Rijnbeek en I. W. v. Ruiten
C. Duwei en A. A. van Oetelaar; A. M. Out en
A. A. L. Bakker; J. C. Mijnders en Chr. van
Haaften; J. A. Bax en C. Schipper; H. Buckens
en M. A. Rutten.
Restauratie van het raadhuis Ged. Staten
deelen den Staten mede, dat bij besluit van 21
December 1938, aan de gemeente Jisp in de op
f 2250 geraamde kosten van de restauratie van
haar raadhuis een subsidie uit de provinciale
fondsen verleend werd van ten hoogste 30 pet.
dier kosten tot een maximum van f 675, onder
voorwaarde, dat voor hetzelfde doel door 't Rijk
45 pet. der kosten tot een maximum van
f 1012.50 zou worden betaald en dat het overige
voor rekening van de gemeente zou blijven.
B. en W. hebben nu medegedeeld, dat de res
tauratie voltooid is, doch in totaal f 2615.40 ge
kost heeft, dat is f 365.40 meer dan oorspron
kelijk geraamd was. Zij verzoeken nu te bevor
deren, dat het provinciaal subsidie, in plaats
van op 30 pet. van f 2250, op 30 pet. van 2615.40
i-n dus op f 748.62 worde bepaald. Tegen de ge
vraagde verhooging van het subsidie. waar
mede slechts een bedrag van rond f 110 ge
moeid is. bestaat bij Ged. Staten geen beden
king. Het Rijk is bereid in de kosten, waarmede
de raming werd overschreden, wederom een
bijdrage van 45 pet te verleenen. De overblij
vende 25 pet. dier kosten, ten bedrage van ruim
f 90, zullen dan ten laste van de gemeente blij
ven. Met het oog op het vorenstaande geven
zij den Staten in overweging een desbetreffend
besluit te nemen.
Schadeloosstelling Medegedeeld wordt, dat
aan den heer A. J. Prinsenberg, op grond der
verordening op het toekennen van pensioen of
schadeloosstelling aan gewezen wethouders van
de gemeente Bloemendaal en hun weduwen en
weezen, een schadeloosstelling is toegekend.
Grondwater Oranje Nassaulaan Naar
aanleiding van een adres van de bewoners
Noordzijde van de Oranje Nassaulaan om van
gemeentewege maatregelen te willen nemen tot
het afvoeren van het overtollige grondwater,
stellen B. en W. overeenkomstig het advies van
de Commissie voor Publieke Werken voor
daarop afwijzend te beschikken op grond van
de geringe medewerking van en het gebrek aan
belangstelling voor de zaak bij de meeste be
woners-mede-onderteekenaars van het adres.
Bevolking Gevestigd: M. van der Werf,
Krochtstraat 7.
I. T. C. F. Jonkheer, Van den Endelaan 25.
Chr. van Dijk, WiJhelminalaan 75.
A. van den Berg, Meerstraat 202.
B. M. Becker, Hoofdstraat 196.
J. E. M. Murk, Weeresteinstraat 24.
Vertrokken: D. M. Boef, Lisse, Prins Hendrik
straat 28.
G van den Berg, 's-Gravenhage, Weimar-
straat 325.
F. van Ledden, Lienden I 154.
J. van den Berg, Scheveningen, Oude Sche-
eningscheweg 33a, Huize Maris Stella.
M. Warmerdam, Overveen, Huize „Duinrust".
J. M. van der Hulst, Bennebroek, Rijksstraat
weg 16B.
J. M. B. van der Weijden, Bergen op Zoom,
Korte Parkstraat 18.
P. Heemskerk, Noordwjjkerhout, a.b. motor
schip „Corrie",
A.s. Maandagmiddag om 2 uur komt de ge
meenteraad in openbare vergadering bijeen
ter behandeling van de gemeentebegrooting
voor 1940.
Gisteravond is een koopman uit Haarlem in
arrest gesteld, omdat hij in beschonken toe
stand een rijwiel bereed op den Rijksweg naar
Haarlem en daarbij een aanrijding veroor
zaakte.
atholieken, God heeft alleen aan
onze Kerk de eenige eeuwige waarheid
gegeven om haar te dienen, te bescher
men en te verspreiden. Waakt en bidt
in het vertrouwen op Christus' woord,
dat de poorten der hel, ondanks alles,
haar nimmer zullen overweldigen.
De Raad voor de Scheepvaart te Amster
dam behandelde in zijn zitting van Dins
dagmiddag den tragischen ondergang van 't
1518 bruto register ton metende houtschip
„Mark" toebehoorende aan de N.V. Hout
vaart Vinke en Co. te Rotterdam, dat op 9
September j.l., thuiskomende van Finland,
op de Noordzee in botsing kwam met een
mijn en spoedig door de bemanning verla
ten moest worden. De tragische bijzonderhe
den over deze scheepsramp en de ontberin
gen, welke de uit 22 koppen bestaande be
manning moest doorstaan in de twee
sloepen, waarmede zij het schip had verlaten,
voordat zij, na meer dan veertig uren op zee
te hebben rondgedobberd, de Deensche kust
bereikte, vallen moeilijk te peilen.
Allen waren volkomen uitgeput, doch ge
lukkig nog gezond, behalve de kapitein en
de eerste stuurman, die enkele verwondingen
hadden opgeloopen en zich onder doktersbe
handeling moesten stellen. De kapitein van
de „Mark", thans weer geheel hersteld van
zijn verwondingen, was de eenige die als
getuige werd gehoord.
Op den lsten September was de „Mark" met
een lading hout en deklast uit Uleaborg (Fin
land) vertrokken. De reis was aanvankelijk vol
komen normaal, al was men door 'n Zweedschen
torpedojager gewaarschuwd voor mijnen. Bij het
Aalandsch vuurschip werd aan de reederij om
instructies gevraagd. Hierop was geantwoord,
dat te Trelleborg op instructies gewacht moest
worden. Later kwamen deze instructies en die
hielden in, dat de reis naar Rotterdam via de
Noordzee moest worden voortgezet. In de
Zweedsche en Noorsche wateren waren mijnen-
loodsen aan boord geweest.
Toen dit schip zich op de Noordzee bevond
Zaterdagmorgen 9 September om ongeveer 12
uur zag men aan bakboordzijde onder de kim
een waterzuil omhoog vliegen, vermoedelijk een
ontplofte mijn, waarna de koers werd gewijzigd.
Om één uur liep de ,,Mark" op een mijn,
welke het schip aan de ondervoorzijde raakte,
zoodat het geheel uit de golven werd ge
tild. De eerste stuurman sloeg over boord,
doch kon spoedig veilig opgepikt worden. Het
schip maakte direct hevig slagzij, zoodat de
kapitein bevel gaf in de booten te gaan.
Niets kon worden meegenomen. De kapitein
was eerst met nog vier man aan boord ge
bleven, doch het schip was aan de voorzijde
volkomen opengescheurd en kon onmogelijk
behouden blijven. De kapitein besloot toen
van boord te gaan en omdat een tweede mijn
werd geconstateerd en 't schip met den Wes
tenwind naar het mijnenveld dreef, is men
vertrokken om te trachten de Deensche kust
te bereiken, hetgeen Maandagmorgen om
zeven uur te Voropor gelukte. Zondags
avonds, in het slechte weer, was de tweede
boot zoek geraakt, doch deze kon later door
een reddingboot worden opgepikt.
De ,,Mark" was, zooals met zekerheid kan
worden aangenomen, toen reeds gezonken en
als eerste Nederlandsche slachtoffer van de
mijnenvelden op de Noordzee vergaan.
Op een vraag van den voorzatter, prof. mr.
B. M. Taverne, kon getuige niet verklaren of
het een drijvende of een verankerde mijn was
geweest, waarmede de „Mark" in botsing was
gekomen. Er werd op dat oogenblik op gegist-
bestek gevaren.
De voorzitter sprak als zijn meening uit, dat
De menschelijke samenleving heeft het nu
eenmaal noodig, sommigen onder ons van hun
vrijheid te berooven, op te sluiten in kerkers,
waar zij hun straf uitzitten, die menigmaal
lange jaren duren kan. De bouw van zulk een
gevangenis brengt veel hoofdbrekens aan den
architect. Hij moet zulk een constructie maken,
dat de celbewoners niet kunnen ontsnappen.
En niettemin we hebben het dezer dagen
weer ervaren slagen sommige gevangenen
er in, de gulden vrijheid te heroveren. En daar
mee winnen zij den ongelijksten strijd, die zich
iaat denken.
Natuurlijk: zij zijn ongewapend, zij beschik
ken over geen hulpmiddelen en de bouwmees
ter kan te werk gaan met de dikste en hoogste
muren, de diepste grachten, de zwaarste tralies
en al, wat hem verder maar dienstig lijkt. Het
vernuft van de moderne techniek staat hem
verder nog ten dienste, evenals de lange en
lezenswaardige geschiedenis van het gevange
niswezen, sinds den eersten tijd, dat men reeds
voor de noodzaak heeft gestaan, iemand op te
sluitenergo: al wat maar menschenmoge-
lijk is, geschiedt om ontsnapping te verijdelen.
En wat is het resultaat? Ten eerste: dat nog
niet 1 pet. van het totale aantal gevangenen
ontkomt. Ten tweede: dat nog nergens ter we
reld een gevangenis gebouwd is, waaruit niet
minstens éénmaal iemand heeft weten te ont
vluchten. Met andere woorden: het vernuft van
de bouwers van gevangenissen moge nóg zoo
groot zijn, de hulpmiddelen eindelooser
zijn er steeds, die weten te ontsnappen.
Onze algemeen menschelijk ingeschapen vrij
heidsdrang is zóó machtig, dat er letterlijk
geen houden aan is. „Beroemde" gevangenissen
(als men het zoo eens noemen mag) heeft de
geschiedenis gekend. Ham, den Engelenburg, Dry
Tortugas, de Bastille, Slot Loevesteyn, Bellag-
gio, Dartmoor en zoo maar voortGéén de
zer kerkers is aan den smaad ontkomen, dat-
zijn muren, wallen, tralies en verdere bolwer
ken niet onweerstaanbaar bleken. Een der tref
fendste gevallen is de kerker van het Slot Sonder-
borg op de Duitsch-Deensche grens. Daar zat
in den aanvang der 17e eeuw een Deensch vorst
gevangen in een cel, die uit vier massieve mu
ren bestond. In de zoldering was een rond gat
aangebracht, waardoor de gevangene zijn lucht
en voedsel kreeg. Eenvoudiger cel is niet denk
baar. Eveneens is geen verblijf hopeloozer, met
het oog op ontsnapping. Veertig lange - jaren
heeft de prinselijke gevangene daarin gehuisd.
Toen is hij ontkomen.
Want en dit is de tweede factor, waarmee
het gevangeniswezen altijd rekening heeft te
houden er bestaat eeuwig een mogelijkheid,
op hulp van buiten. Prins Kropotkin ontsnap
te, Dr. Mudd, de latere Napoleon III en hoe-
velen voor en na hen! Steeds weer zijn mede
plichtigen bereid, den gekerkerden mensch be
hulpzaam te zijn, zijn vrijheid te herwinnen.
In de geschiedenis dezer ontvluchtingen moe
ten wij steeds onderscheid maken tusschen twee
totaal verschillende soorten. Ten eerste: de in-
dividueele ontvluchting (al dan niet met hulp
van anderen), door middel van list, ten
tweede: de massale ontsnapping door middel
van geweld, dus in den vorm van oproer. De
historie leert, dat de eerstgenoemde categorie
belangrijk meer kansen biedt dan de tweede.
Toch is het gevangenisoproer een verschijn
sel, dat meer in het bijzonder karakteristiek is
voor den tegenwoordigen tijd. In tal van lan
den en vooral in de Vereenigde Staten van
Noord-Amerika, komen gevangenisoproeren
voor en het is tragisch, dan te vernemen, dat
zij steeds ontzaglijk veel bloed kosten, terwijl
het resultaat daarbij in niet de minste rede
lijke verhouding staat. Soms ontsnappen daar
bij enkelen, veelal ook weet géén der oproer
lingen te ontkomen.
Razernij achter traliesHet is een gru
welijk inferno en er zijn tal van klemmende
oorzaken, waardoor zulk een oproer zoo'n ver
schrikkelijk treurspel wordt. Daar is al aan
stonds de ongelijkheid van den strijd der onge
wapende weerlooze gevangenen tegen muren,
versterkingen, traliehekken en tegen welbewa-
pende bewakers, die alle middelen tot zelfs
het traangas te baat nemen om het oproer
te dempen. Daar is voorts de geweldige ontla
ding der opgezamelde energie en het besef,
niets te verliezen te hebben. Men vergete niet,
dat een abnormaal lange voorbereidings
tijd gevergd wordt, zoodat alle deelnemers als
natuurlijke reactie tot het uiterste gespannen
zenuwen hebben. Zij moeten met eindeloos ge
duld phase na phase voorbereiden, vaak genoeg
kost hun dat lange jaren, bijna steeds zien zij
allerlei omstandigheden zich wijzigen, waardoor
plotseling allerlei met engelengeduld voorbe
reide feiten weer worden te niet gedaanen
eindelijk en ten laatste is dan alles in gereed
heid.
Het „hédenavond zeven uur" wordt van cel
tot cel gefluisterd, het koortsachtig verbeide
tijdstip staat aan te brekenEn nu treedt
de karakteristieke moeilijkheid op, die altijd
weer een der allervoornaamste struikelblokken
is voor een oproer: de groote moeilijkheid van
de eerste aanvalsdaad. Het oogenblik is geko
men, waarnaar zoo reikhalzend is uitgezien. Elk
der trieste kooivogels, in de grauwe tenue en
in den ban der discipline, die zijn lot verduide
lijkt, weet zijn taak.
Maarde orde, de regelmaat, de tucht van
van régime blikkeren elkeen tegen. Deze per
fecte orde móét verstoord worden, het oogen
blik moet komen, waarop één weerloos man het
sein geeft. Dat verlangt van dezen éénen man
een ontzagwekkenden moed. En het draagt in
tal van gevallen de kiem van oogenblikkelijke
mislukking in zich.
Zien wij eens even naar den even beruchten
als gruwelijken gevangenisopstand, die in het
jaar 1927 losbarstte op Thanksgiving Day in de
Folsom-Gevangenis in de U.S.A. Wij leven snel
en de meesten onzer hebben alweer hoog en
breed vergeten, welk een ontsteltenis zich van
ieder meester maakte, toen de bijzonderheden
van dit oproer bekend werden.
Uit het getuigenverhoor naderhand bleek,
dat deze opstand een voorbereiding van vier
jaar en twee maanden had gevergd. En het re
sultaat? Zeven en dertig muitende gevangenen
werden gedood, drie en tachtig hunner werden
gewond, tien cipiers lieten het leven, een dok
ter, twee bedienden en twee buitenstaanders.
Acht cipiers werden gewond, evenals zes be
dienden en twee buitenstaanders. Eén gevan
gene herwon zijn vrijheid en kon niet worden
achterhaald. Hij verdween spoorloos en niemand
weet, of hij gewond was, of hij tijdens zijn vlucht
misschien omkwam, of dat hij inderdaad de
vreugde van de vrijheid smaakte. Welk een
wanverhouding ten aanzien van het onnoeme
lijk leed, dat dit oproer had veroorzaakt! Ra
zernij achter tralieseen tragedie, even som
ber als verschrikkelijk....
L, W.
het door hem niet met zekerheid gezegd kon
worden of de gezagvoerder wel ruim genoeg om
het hem bekende mijnenveld was heengevaren.
Op dezen grond werd getuige niet onder eede
gehoord.
De kapitein verklaarde geen route te hebben
gekozen door het Kaiser Wilhelmkanaal, omdat
de instructies van de reederij voorschreven, dat
cie reis via de Noordzee moest worden gemaakt.
Tijdens de reis waren alle veiligheidsmaatrege
len genomen.
Alvorens het woord te verleenen aan den in
specteur-generaal voor de Scheepvaart, den heer
P. S. van 't Haaff, trok de Raad zich in raads
kamer terug, om te overleggen of het verdere
onderzoek ook zou moeten ioopen over de vraag
of. en zoo ja in hoeverre, de ramp te wijten is
aan nalatigheid van den kapitein. De voorzitter
deelde na heropening van de zitting mede, dat
hiervoor geen aanleiding was gevonden.
De inspecteur-generaal, hierna het woord ne
mend, zeide van meening te zijn, dat geen straf
bare nalatigheid van den kapitein verweten kar.
worden. Toch was hij wel van meening, dat de
kapitein den koers heeft gekozen, die niet alle
zekerheid bood, dat geen gevaar aanwezig was.
Het ware voorzichtiger geweest als de
kapitein een koers had genomen, die meer
buiten het hem opgegeven mijnenveld viel.
Aan boord waren alle maatregelen geno
men, noodig om de gevolgen van een eventueel
ongeluk zoo gering mogelijk te doen zijn.
De Raad zal nader beraadslagen en later
uitspraak doen.
RIGA, 14 Nov. (Havas) Het Letlandsche
staatsblad publiceert d.d. 14 November een be
sluit van den minister van Openbare Zaken,
waarbij met ingang van 20 November het ver
bod wordt opgeheven om in Letland het Rus
sische dagblad „Iswestia" in te voeren en te
verspreiden.
Het verbod dateerde van 1925.
BERLIJN, 14 Nov. (D.N.B.) In den
nacht van 13 op 14 November is weer een
directe treinverbinding met slaapwagens in
gesteld tusschen Berlijn en Brussel.
Verder werd tusschen Berlijn en Warschau het
rechtstreeksche sneltreinverkeer over Fosen/
Kutno hervat.
VATICAANSTAD, 14 Nov. (Stefani) De H.
Vader ontving hedenmorgen tweehonderd Kro
atische pelgrims, vergezeld van hun aarssbis
schoppen en bisschoppen en van den Joego-
■Siavischen gezant bij den H. Stoel.
De pelgrims richtten tot den H. Vader een
verzoek tot canonisatie van den zaligen Kroaat
Nicolaas Tavilitsj, die door de Turken te Je
ruzalem gemarteld werd.
In een toespraak, die de H. Vader tot de
pelgrims hield, zeide de Paus onder meer groot
vertrouwen te hebben in de Goddelijke Voorzie
nigheid en te hopen spoedig den zaligen Nico
laas Tavilitsj te canoniseeren.
De pelgrims boden vervolgens den Paus een
beeld van den zalige aan, benevens net ver
zoekschrift tot diens canonisatie, onderteekend
door het geheele episcopaat en door den leider
der Kroaten, Matsjek.
De H. Vader gaf den pelgrims hierop den
Apostolischen Zegen.
ROME, 14 Nov. (Havas) De Italiaansciie
bladen melden uit Berlijn, dat men te Moskou
een verbetering voorziet in de betrekkingen
tusschen de Sovjet-Unie en Japan. Zelfs zou
men de mogelijkheid overwegen eener snelle
toenadering tusschen beide landen en zou het
in de bedoeling liggen dat Molotof in het voor
jaar van 1940 een bezoek brengt aan Tokio.
LONDEN, 14 Nov. (Reuter). Vandaag zijn door
een treiler 23 man van een Noorsch schip in een
haven van Noord-Engeland aan land gebracht.
De mannen waren in een open boot op zee aan
getroffen. Zij verklaarden meer dan dertig uren
te hebben rondgezwalkt.
De treiler heeft nog vijf uren naar een tweede
boot gezocht, waarin, naar gezegd werd, zeven
tien leden der bemanning zouden zijn.
Dinsdagmiddag omstreeks een uur heeft een
uitslaande brand gewoed in het perceel Emma-
kade 42 te Leeuwarden, waarin gevestigd is de
brandstoffenhandel der firma H. J. Peletier.
Het vuur is door onbekende oorzaak ont
staan. Op het oogenblik, dat de brand uitbrak,
was niemand in de loodsen aanwezig.
De brandweer van Leeuwarden, die voorbij
gangers alarmeerden, was spoedig ter plaatse.
De vlammen sloegen fel naar buiten. De brand
weer bestreed het vuur krachtig doch doordat
er in de opslagplaatsen ook hoeveelheden lange
turf waren geborgen, duurde het eenige uren.
voordat het vuur geheel gedoofd was.
Eerst om vijf uur kon de brandweer inrukken.
Slechts de muren van het perceel stonden toen
nog overeind.
Naar wij vernemen, heeft de Itaiiaansche
Tennisbond in beginsel de uitnocdiging van den
K.N.L.T.B. voor een wecstrija tusschen de
sterkste Nederlandsche spelers en de Italianen
die aan de Scandinavische tournee deelnemen,
aangenomen. De wedstrijd zal op Woensdag 6,
Donderaag 7 en Vrijdag 8 December, waar
schijnlijk te Den Haag, gespeeld worden
Voor ons land zullen in ieder geval Hughan
en van Swol uitkomen, terwijl een derde speler
nog gekozen zal moeten worden.
KAUNAS, 14 Nov. (Reuter). De speciale rege:-
ringscommissaris voor Vilnius, Merkys, tracht
een nieuwe Litausche regeering te vormen.
CARACAS, 14 Nov. (Havas). In een communi
qué deelt de regeerin. gmede, dat het petro-
leumcentrum Lagunillas bij het Maracaibome-er
door een reusachtigen brand geheel verwoest is-
Er zijn talrijke slachtoffers. De regeering neemt
hulp- en veiligheidsmaatregelen.
ROME, 14 Nov (Havas). Volgens den corres
pondent van de „Stampa" zou de concentratie
van Russische vlootstrijdkrachteni in de haven
van Kroonstadt kruisers, pantserschepen, tor-
pedobootjagers en duikbooten omvatten tot een
totale tonnage van 132.000 on.
Dinsdagmorgen zijn de s.s. „Kota Inten"
van den Rotterdamsclien Lloyd en „Boschöijk"
van de Holland Amerika Lijn te Rotterdam
aangekomen. De „Kota Inten" vertrok 8 Sep
tember van Batavia met een lading Indische
producten en arriveerde 22 October te Londen.
Na een oponthoud van drie weken kreeg men
verlof naar Nederland te vertrekken.
De „Boschdijk" heeft eveneens een langdurig
oponthoud in de Engelsche wateren gehad. Het
schip vertrok 17 October van Baltimore met
een lading graan voor de Nederlandsche regee
ring. In Engeland behoefde hiervan niets te
worden gelost, doch het duurde tot Zondag jJ.
voor men naar Nederland kon vertrekken. In
verband met den mist zijn beide schepen eeni-
gen tijd voor den Nieuwen Waterweg blijven
liggen, alvorens naar Rotterdam op te stoo-
men.
LONDEN, 14 November (Reuter) De Pool
sche minister Sikorski is om half twaalf van
ochtend op het vliegveld Heston aangekomen,
waar hij werd verwelkomd door Liver Harvey,
als vertegenwoordiger van lord Halifax. Syres,
als vertegenwoordiger van Chamberlain en an
dere autoriteiten.
Z. K. H. Prins Bernhard heeft Maandagmid
dag een bezoek gebracht aan het hoofdkwartier
der Nederlandsche padvinders en aldaar de ver
gadering van het hoofdbestuur gepresideerd.
BERLIJN, 14 Nov. (D.N.B.) Het opperbevel
der Duitsche Weermacht maakt bekend:
De dag van gisteren is bij slechts geringe ac
tiviteit van verkenners en artillerie aan het ge
heele front rustig verloopen.
Ondanks de ongunstige weersgesteldheid
heeft een groep Duitsche vliegers gisteren een
tocht gemaakt naar de Shetland-eilanden voor
een aanval.
Daarbij werden twee vliegbooten vernield.
Vermoedelijk werd een Engelsche kruiser ge
troffen, doch zekerheid bestaat hieromtrent niet.
De eigen vliegtuigen zijn alle behouden terug
gekeerd.
Uit Londen meldt Reuter:-
Vermits het Duitsche legerbericht van van
daag beweert, dat gisteren tijdens den aanval op
de Shetland-eilanden Duitsche vliegtuigen twee
vliegbooten hebben vernield, wordt vandaag te
Londen opnieuw verklaard, dat tijdens de lucht
aanvallen op de Shetland-eilanden gisteren geen
dooden en gewonden zijn gevallen.
LONDEN, 14 Nov. (Reuter). Over den op een
Duitsche mijn geloopen Britschen torpedo
jager wordt nog gemeld, dat verscheidene over
levenden van het ongeluk vrijwel zonder klee
ding aan land kwamen. De meesten zaten on
der de olie. Na de ontploffing waren sleep-
booten naar de plaats van het ongeluk gesneld.
Eén nam den torpedojager op sleeptouw, doch
de bodem ging kort daarna onder. Het achter
schip zonk het eerst.
Na aankomst werden de geredden van den
torpedojager met ambulanceauto's en particuliere
wagens overgebracht naar kwartieren, waar zü
van warme dekens en heete dranken werden
Verder wordt nog vernomen, dat een vracht"
schip is gezonken tengevolge van een ontplof'
fing. Dit geschiedde ongeveer een uur nadat de
torpedojager was ondergegaan. Het vrachtschip
bevond zich ongeveer een mijl van de plaats
waar de torpedojager is gezonken.
De Evening Standard- publiceeert een inter
view met Jack Pocock, den kapitein van een
treiler, die verklaard heeft, dat een torpedo
jager hem had aangeroepen met de mededeeling.
dat nij zich naar een anderen torpedojager
moest begeven, die zich op een paar mijl af
stond bevond. „Toen ik daar aankwam", aldus
de kapitein, „vond ik een torpedojager, die sn®1
aan de zijde van het achterschip zonk". Hij naiP
ongeveer zestig man aan boord, die hij over
bracht naar een sleepboot. Vervolgens pikte hi)
nog tien man op uit een overbelaste roeiboot.
Pocock zeide, dat hij twee of drie man onder
water had zien verdwijnen. Hij voegde hieraan
toe: Wij waren allen op weg naar huis, toen WÜ
de ontploffing hoorden. Op eenigen afstand
zagen wij toen een koopvaardijschip. Wij gingeh
er heen om hulp te bieden. Aan den boeg van
het schip had zich een ontploffing voorgedaan-
