ST.WILLIBRORDUS
m
Tokio vol aandacht voor den
toestand in de Noordzee
Roemeensch kabinet
afgetreden
Bulgarije afkeerig
van agressie
Activiteit der
artillerie
Het nieuws van heden
Oranje-Nassau nog
niet vertrokken
DISCUSSIE OVER HET
MIJNENGEVAAR
AMBASSADEURS DOOR
ROOSEVELT ONTBODEN?
BIJZONDERHEDEN OVER
STEVENS EN BEST
8
AKKERTJE
N.V NEDERL.VERZ.MU.
De verscherpte blokkade
n ij i
Parijs bericht:
^EREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DONDERDAG 23 NOVEMBER 1939 - AVONDBLAD
CATHARIJNESINGEL48UTRECHT
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE UITCEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
i
Telegrafisch uit Berlijn overgebrachte foto van de code, het ontvangst- en sein-
apparaat, dat door de leiders van den Britschen geheimen dienst werd gebruikt
Een Britsche en een Duit-
sche verklaring
Engelsche persstemmen
Zweden verontrust
Belangrijke besprekingen over den
toestand in Europa verwacht
Minister van Economische Zaken
had reeds eerder ontslag
genomen
Gestapo zou drie weken lang per
radio met Londen in contact
zijn geweest
PoVtugal koopt twaalf
bommenwerpers
„PICCADILLY"
ÊMl
Het Buurtstation te Utrecht wordt op 17 Dec. a.s. gesloten en sal binnen
afzienbaren tijd verdwijnen. Met de afbraakwerkzaamheden is reeds een
aanvang gemaakt
Het aflossen der militaire wacht van het Koninklijk Paleis te Amsterdam,
dat eerst geschiedde in de Paleisstraat, vindt thans plaats voor het ge
bouw. Dit is een bijzondere attractie voor de vele voorbijgangers en
speciaal voor de jeugd
Het Weer
Heerlijke Heihazen
W. VAN DE WAAL
Duitschland zou zich verzetten
tegen vorming van Balkanblok
Duitsch vliegtuig in
Engeland neergehaald
Hedennacht was er luchtalarm in
Noordwest-Frankrijk
Thans een Grieksch
stoomschip gezonken
Duitschers vernielden Britsche
vliegboot en haalden vier
Fransche machines neer
Fransche aanval afgeslagen
63ste JAARGANG No. 22113
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
CAFE-RESTAURANT „WEBE R"
UTRECHT
Aardbeving treft
Anatolië
Vele dooden en gewonden geteld,
terwijl ernstige schade werd
aangericht
REEDS 30.000 DUITSCHERS
VERLIETEN LETLAND
RIGA, 23 Nov. (D.N.B.). Tot dusverre zijn
ruim 30.000 leden van de Duitsche volksgroep
uit Letland naar Duitschland vertrokken. Daar
mede is ruim de helft van deze groep geëva
cueerd.
Geredden van de „Simon Bolivar"
ook heden waarschijnlijk
niet te verwachten
Employe's van de B.P.M. mor
gen in Nederland
Bewaking belangrijke
gebouwen opgeheven
Lusteloos
Neem
n
Fransche treiler tot
zinken gebracht
GEEN HANDELSBESPREKING
WASHINGTON—TOKIO
l| VERZEKERINGEN TOT ÉLK BEDRAG
Vertegenwoordigers gevraagd Ij'
HAARLEMSCHE COURANT
TOKIO, 23 Nov. (Domei) 't Ministerie voor
het verkeer deelt mede, dat er ondanks den
ondergang van de „Terukuni Maru" geen
Wijziging zal komen in de scheepvaartpoli-
tiek der Japansche Regeering. De Japansche
schepen zullen, in weerwil van de aanwezig
heid van mijnen, de Europeesche wateren
blijven bevaren.
De ondergang van een vaartuig, zoo ver
klaarde een ambtenaar van het ministerie, kan
ons scheepvaartprogram niet ontwrichten. In
dien zich echter twee of drie van dergelijke in
cidenten voordoen, zouden wij genoodzaakt kun-
hen worden de route van bepaalde lijnen te wij
zigen, of zelfs de lijnen op Europa te staken,
doch dat moet in de toekomst beslist worden.
Inmiddels heeft het verkeersministerie een
grondig onderzoek geopend op grond van rap
porten van het Londensche Bureau der N. Y.
K. en inlichtingen van het departement van
Buitenlandsche Zaken.
Volgens de „Nitsji Nitsji" zal de regeering
Waarschijnlijk de aandacht van de oorlogvoe
rende landen op het geval vestigen en dezen om
een toekomstige garantie verzoeken, teneinde 't
handelsrecht van de neutrale landen te be
schermen. Gezien het feit, dat de „Terukuni
hfaru" het eerste Japansche schip is dat op een
mijn is geloopen en dat binnen enkele dagen
koopvaardijschepen van neutrale landen, waar
onder Italië, Nederland en Zweden, eenzelfde
lot ondergingen aan de Britsche Oostkust, is het
technisch mogelijk daaruit de verantwoording
voor deze zeerampen af te leiden en een bepaald
land te noemen waartoe de mijnen behooren.
In zulk 'n geval, aldus het blad, zal de Japan
sche regeering van haar onafhankelijk stand
punt waarschijnlijk een krachtig protest tegen
de mijnramp laten hooren bij een zeker land,
Waartoe de mijn behoort en zoo noodig een ge
meenschappelijke actie ondernemen met Italië,
Waarvan ook een schip in dezelfde omstandig
heden als de „Terukuni Maru" gezonken is.
In verband met den ondergang van de „Teru
kuni Maru" heeft zoowel de Britsche als de
Duitsche marine-attaché te Tokio gisteravond
een verklaring gepubliceerd. De Britsche attaché
Wijst er op, dat de Engelsche loodsen van de
ligging der Engelsche mijnen goed op de hoogte
Zijn en zegt er van overtuigd te zijn, dat de
„Terukuni Maru" het slachtoffer is geworden
Van een mijn, welke Duitsche duikbooten onder
dekking van de duisternis hebben verankerd.
De Duitsche attaché spreekt de bewering dat
het een Duitsche mijn was ten stelligste tegen,
en zegt dat de Duitsche regeering bij het leggen
Van mijnen zich volkomen houdt aan het inter
nationale recht. Hij zegt ten slotte dat Engeland
en vooral de Britsche marine de verantwoording
op zich dient te nemen voor de veiligheid der
schepen van neutrale landen in de Britsche
territoriale wateren, alsook in die territoriale
Wateren van de Britsche Koloniën, welke als
Vijandelijke zone beschouwd worden.
LONDEN, 23 Nov. (Reuter) In haar com
mentaar op het besluit der Britsche regee
ring in zake het onderscheppen op zee van
alle goederen van Duitschen oorsprong
schrijft de „Times":
„Men kan veilig aannemen, dat de des
betreffende maatregel van algemeen be
stuur zal worden toegepast met zoo groot
mogelijke inachtneming der belangen van
den neutralen handel. Het is waarschijnlijk,
dat de tot nu toe bestelde goederen niet aan
verbeurdverklaring onderhevig zullen zijn
en dat er tijd zal zijn voor de verschepers
en den handel schikkingen te treffen. Het
is niemands belang dat er een bevige ont
wrichting zou komen."
Volgens de „Daily Telegraph" is bet te ver-
Wachten, dat Nederland en België zullen
Protesteeren, doch de neutrale landen dienen
Zich af te vragen wat het alternatief van blok
kade is. Het is, dat Duitschland de vernietiging
Van hun zeelieden en scheepvaart zou voort-
Zetten, zoo lang het een duikboot en een mijn
heeft om in zee te leggen. Represailles om
Duitschland te berooven van zijn laatste hulp
bronnen zullen de verliezen der neutralen ver
minderen en den dag bespoedigen, waarop pen
Vreedzame scheepvaart opnieuw haar vrijheid
ter zee zal hebben
Te Stockholm verwacht men volgens Reu
ter een belangrijke toeneming der moeilijk
heden voor de neutrale scheepvaart ten ge
volge van de strengere economische oorlogs
maatregelen, die door de geallieerden zijn
aangekondigd. Sommige reeders voorspellen
zelfs, dat de vrachtprijzen verdubbeld zul-len
worden door de stijging van de bedrijfskos
ten, veroorzaakt door de hoogere gages, den
langeren duur der reizen en de stijging der
assurantiekosten.
Volgens de Noorsche bladen zal Noorwegen
van de Britsche maatregelen tegen den Duit
schen uitvoer niet veel te lijden hebben. Sedert
het uitbreken van den oorlog, aldus de bladen,
is de handel met Duitschland op den gewonen
voet voortgezet. Bovendien houdt Noorwegen
zich niet bezig met heruitvoer van Duitsche
goederen. Voor het overige betoogt de pers, dat
de verscherping van den economischen oorlog
de moeilijkheden voor den handel en de scheep
vaart der neutralen zal vergrooten.
NEW YORK, 23 Nov. (Havas). Onafhan
kelijk van Davies, den ambassadeur der
Vereenigde Staten te Brussel, wiens aan
komst in Amerika door Sumner Welles werd
bekend gemaakt, zouden volgens den cor
respondent van de „New York Times" te
Washington Kennedy, de ambassadeur te
Londen, Biddle, de ambassadeur bij de
Poolsche regeering en wellicht ook Bullitt,
de ambassadeur in Frankrijk, tegen begin
December naar Washington zijn ontboden
om er met Roosevelt te confereeren. Het
blad wijst op de bijzondere beteekenis der
besprekingen van de Europeesche ambassa
deurs met den president.
Peterborough schrijft in de Londensche
„Daily Telegraph", dat Kennedy, de ambassa
deur der Vereenigde Staten, aan boord van het
Italiaansche schip „Rex" begin December naar
de Vereenigde Staten zal vertrekken met het
doel de Kerstdagen in Amerika door te bren
gen. De schrijver voegt hieraan toe, dat de on
middellijke reden voor het vertrek van Ken
nedy is, dat mevrouw Kennedy geen vergun
ning van de autoriteiten kan verkrijgen terug
te keeren naar het gebied der vijandelijkheden.
Peterborough besluit met te zeggen, dat de
verdere plannen van Kennedy onzeker zijn. doch
dat hij mogelijk niet naar de ambassade te
Londen zal terugkeeren, daar zijn gedachten
bij de Amerikaansche politiek zijn en hij gedu
rende de a.s. verkiezingscampagne in de Ver
eenigde Staten wil zijn.
Volgens Havas verklaren diplomatieke
kringen te Washington, dat het ontbieden
door Roosevelt van Davies, den ambassa
deur te Brussel, den president in staat zal
stellen kennis te nemen van diens bespre
kingen met Koning Leopold en zich een
beter beeld te vormen over den weerslag van
den oorlog op de positie van België.
BOEKAREST, 23 Nov. (Havas)
De Roemeensche regeering is af
getreden.
Verder meldt Havas, dat vanmid
dag om 4 uur de Roemeensche
kroonraad zal bijeenkomen.
Verder bericht Reuter uit Boekarest, dat de
minister van Economische Zaken, Boejoioe, is
afgetreden na het voltooien van moeilijke on
derhandelingen met de Duitsche handelsdele
gatie. Verklaard wordt, dat Boejoioe het on
mogelijk vond sommige Duitsche handelsme
thoden en Duitsche eischen in overeenstemming
te brengen met het huidige systeem van den
buitenlandschen handel in Roemenië. Toen hij
zag, dat de besprekingen in een impasse ge
raakten, in verband met een aantal kwesties,
zooals importen uit Duitschland, olieleveranties
en de verhouding tusschen rijksmark en leu,
vroeg de minister aan de regeering toestem
ming te verleenen tot het instellen van een
nieuw systeem voor de Roemeensche importen
on exporten. Aangezien dit niet werd aanvaard
trad hij af.
BERLIJN, 23 Nov. (D. N. B.) Er zijn thans
van welingelichte zijde bijzonderheden bekend
gemaakt over de twee gearresteerde leden van
den Intelligence Service.
Het zijn: Richard Henry Stevens, geboren
1893 in Athene, bezocht in Heidelberg van 1909
tot 1911 een Duitsch-Engelsche school, legde
in Engeland het politie-examen af, begaf zich
in 1913 naar Britsch-Indië, kwam in 1930 naar
Europa en dook daar eerst in Estland op.
Daarop begaf hij zich weer naar Indië en
werkte voor den Engelschen berichtendienst'.
Na zijn terugkeer werd hij leider van den
Intelligence Service voor Europa.
De tweede gearresteerde is Sigismund Payne
Best, geboren 1885 in Engeland. Best leidde
tijdens den wereldoorlog de berichtenafdeeling
bij den Engelschen gencralen staf.
Omtrent het radio-contact, dat volgens
Duitsche berichten tusschen de Gestapo en
den Britschen Geheimen Dienst heeft be
staan, wordt te Berlijn medegedeeld:
Met het door de vertegenwoordigers van de
Intelligence Service aan de S. S.-leiders die
als afgezanten van een vermeende Duitsche
oppositie werden beschouwd overhandigde
radio-apparaat slaagde men er in met gebruik
making van den door kapitein Stevens aan de
ambtenaren der Duitsche veiligheidspolitie ge-
leverden geheimen code in verbinding te
treden met de Britsche Intelligence Service en
dus met de Engelsche regeering en dit contact
gedurende 21 dagen in stand te houden. Het
werd op 22 November te 10.10 uur van Duitsche
zijde met de volgende afscheidswoorden
beëindigd
„Op den duur is het onderhoud met ver
waande en domme menschen vervelend. U
zult begrijpen, dat wij het afbreken. Met har
telijke groeten van de u toegenegen Duitsche
"oppositie, de Gestapo".
LISSABON, 23 Nov. (Reuter). Medegedeeld
wordt dat de Portugeesche regeering in de Ver
eenigde Staten 12 tweemotorige bombarde
mentsvliegtuigen gekocht heeft. De toestellen
zijn van het laatste type, bestemd voor het
vlootluchtwapen. Zij kosten 20.000 pond ster
ling per stuk.
Hidstr. - hm-k-I.!iiiK<.. n
DEM MAAG Het mooiste zitje
Pr. Keuken, Gezellige sfeer
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiifi^
VERWACHTING geldig van hedenavond f|
tot morgenavond ongeveer 19 uur:
Aanvankelijk temperatuur om 't vries-
punt, half tot zwaar bewolkt, droog weer, 5
krachtige tot matige Zuidelijke wind. La-
ter stijging van temperatuur, betrokken
tot zwaar bewolkt, tijdelijk mist, waar-
schijnlijk eenige regen of motregen, meest
matige Zuidwestelijke tot Westelijke wind. E:
EE Zon op 7.33 - onder 15.59 - Licht op 16.29
Maan op 14.25 onder 3.27
26 November V. M.
flllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllüllllillllllllllllllllllllllllllllllllllll
heel gelardeerd of in stukken voor peper
Hofleverancier van H. M. de Koningin
POELIER BREDA TELEF. 2493
SOFIA, 23 Nov. (Reuter). De Bulgaar-
sche minister-president Kiosseiwanof heeft
een rede gehouden, waarin hij o.m. zeide:
„Anders dan Duitschland, dat gebruik van
zijn militaire kracht gemaakt heeft en door
daden van agressie al zijn buren heeft ge
terroriseerd, streeft Bulgarije naar een
vredelievende bespreking van zijn eischen.
Het zal geen geweld gebruiken."
Bulgarije heeft zeker territoriale eischen, al
dus de premier, doch zij zijn geen bloedvergie
ten waard. Bulgarije verlangt een oplossing der
problemen door middel van vriendschappelijke
besprekingen met zijn buren.
Roemeensche kringen die in nauw con
tact staan met de Duitsche legatie te Boe
karest verklaren volgens Reuter, dat het
gezantschap instructies heeft gekregen om
zich met alle mogelijke middelen te ver
zetten tegen de vorming van een neutraal
Balkanblok.
LONDEN, 23 Nov. vReuter) Het minis-
trie van Luchtvaart deelt mede, dat Woens
dagavond vijandelijke vliegtuigen de zuid
en oostkust zijn genaderd. Luchtafweerge
schut opende het vuur en gevechtstoestellen
stegen op om hen op te vangen. Een vijan
delijk vliegtuig werd door het luchtafweer
geschut neergeschoten en viel in zee. Een
tweede vijandelijk toestel werd door de
gevechtstoestellen verjaagd.
Verder bericht Havas uit Parijs, dat van zes
minuten na middernacht tot zeven minuten
over half een vannacht er luchtalarm was in
Noordwest Frankrijk.
PARIJS, 23 Nov. (Havas). In den af ge
loopen nacht om kwart over twaalf is in het
Parijsche gebied luchtalarm gemaakt. Het
duurde een uur.
LONDEN, 23 Nov. (Reuter). Woensdag
avond is aan de Britsche Zuidoostkust een
Grieksch stoomschip gezonken. Er zijn 23 per
sonen, o.w. een vrouw, van Doord gehaald en
door een reddingboot aan land gebracht.
Een later bericht meldt, dat het Grieksche
schip de „Elena" 4576 ton mat. Men gelooft
dat de ondergang door een mijn is veroorzaakt.
De bemanning begaf zich in de booten en werd
later in een reddingboot opgenomen.
Het schip was van Rio de la Plata met een
lading graan op weg naar Antwerpen.
PARIJS, 23 Nov. (Havas) Het leger-
bericht van Donderdagmorgen meldt:
„Een kalme nacht aan het front. Op
verschillende punten activiteit der artillerie.
Woensdag werden vijf Duitsche vliegtui
gen neergehaald, die op ons grondgebied
vielen. Bovendien viel een Duitsch ver
kenningsvliegtuig, dat door onze jacht
vliegtuigen was aangevallen boven Gra-
veiines, op Belgisch gebied neer. Wij
hebben zelf één jachtvliegtuig verloren."
Het opperbevel der Duitsche weermacht
maakte bekend, dat ten zuidwesten van
Pirmasens een vijandelijke compagnie de
Duitsche voorposten heeft aangevallen. De aan
val werd afgeslagen en de vijand leed groote
verliezen.
Op 22 November hebben Duitsche vliegers
boven Engeland en Frankrijk, ondanks den
tegenstand van jachtvliegtuigen en afweer
geschut belangrijke gegevens verkregen.
In de buurt van Sedan werd een Fransch
vliegtuig neergehaald. Bij de Shetland-
eilanden werd onder sterk afweervuur na
een duikvlucht een Engelsche vliegboot in
brand geschoten.
Bij de grensbewaking door vele jachtvlieg
tuigen kwam het op vele plaatsen tot kleinere
luchtgevechten. Hierbij werden vier Fransche
machines neergehaald. Bij Freiburg werd een
Duitsch vliegtuig door Fransche jagers gedwon
gen een noodlanding te maken.
Op 21 November vond boven Fransch gebied
een luchtgevecht plaats tusschen negen Duit
sche en zeven Fransche vliegtuigen. De Fran
sche jagers werden verdreven. Vijandelijke
vliegers bleven verder bij vluchten boven
Duitschland vlak bij de grens.
Een aardbeving in Anatolië maakt vele
slachtoffers.
Aan het Westfront was de artillerie
actief.
Strafzaak te Vevey (Zwitserland) tegen
Nederlander, die een landgenoot doodde,
begonnen.
De Roemeensche regeering is afgetreden.
De Kroonraad vergadert te Boekarest.
De Duitschers vernielden een Britsche
vliegboot en haalden vier Fransche jacht
vliegtuigen neer.
Verbod tot het plaatsen en houden van
vreemde vlaggen m Ned.-Indië.
De geredden van de „Simon Bolivar
komen waarschijnlijk ook heden niet in
Nederland aan.
Gedenkramen in de Nieuwe Kerk te Am
sterdam in tegenwoordigheid van H. M.
de Koningin plechtig overgedragen.
Nieuwe vliegbooten voor de Ned. Nieuw-
Guinea Petroleum Mij.
Telefoon 13234 Vredenburg 13
DAAR EET U GOED
DAAR DRINKT U EEN FIJN GLAS BIER
DAAR BITTERT U GEZELLIG
ISTANBOEL, 23 Nov. (Reuter). Een
hevige aardbeving heeft in vele districten
van de Turksche provincie Anatolië zeer
ernstige schade aangericht. De schokken
werden met tusschenpoozen in de afgeloo-
pen 24 uur gevoeld. Tot dusver zijn, naar
gemeld wordt, 18 personen, waaronder vier
kinderen, gedood, doch men vreest, dat de
lijst van slachtoffers veel grooter is. Vele
menschen zijn gewond, tientallen liggen
onder het puin bedolven. De verbindingen
zijn ontwricht.
Bij informatie ten kantore van de Mij.
Zeeland deelde men ons hedenochtend half
tien mede, dat de „Oranje-Nassau", die gis
teren met 85 overlevenden van de Simon-
Bolivar te Vlissingen had moeten aankomen,
ook vandaag waarschijnlijk niet zal komen.
Men had op dit uur geen bericht ontvan
gen, dat het schip uit Engeland vertrokken
was.
Zoodra de „Oranje Nassau" buiten de Engel
sche territoriale wateren is, kan het verbinding
met den wal zoeken, casu quo het kantoor van
de Mij. Zeeland te Vlissingen. Vanochtend was
een zoodanige verbinding niet tot stand geko
men en daaruit leidde men af. dat de Oranje-
Nassau zich nog in Engelsche haven bevond. De
bans, dat het schip nog heden zal aankomen, is
:'Us,uiterst gering.
Vijftig employé's van de Bataafsche Petroleum
Maatschappij en hun familieleden, die tot de
geredden van de „Simon Bolivar" behooren,
zullen morgen en niet vandaag naar Neder
land terugkeeren.
Zij zullen de reis van Shoreham naar Schip
hol maken met drie vliegtuigen, waarvan twee
geschaterd zijn en het derde het gewone lijn-
toestel is. Het gezelschap bestaat uit 24 man
nen, 13 vrouwen en 13 kinderen.
Ook te Amsterdam is de bewaking weir op
geheven en zijn de rijksveldwachters naar mm
standplaatsen in Noord-Holland teruggekeerd.
Alvorens zij de hoofdstad verlieten, hebban zij
er echter prijs op gesteld van hoofdcommis
saris H. J. Versteeg afscheid te nemjsn.
Om half elf vanmorgen waren de 50 man
schappen onder bevel van den detachements-
commandant, den commandant van het acntste
district te Leeuwarden, den heer D. W. Tous-
salnt, op de binnenplaats vaon het hoef deur eau
van politie samengekomen, waar zij zijn toege
sproken door commissaris Versteeg, die er zijn
voldoening over uitsprak, dat de toestand zich
zoodanig had gewijzigd, dat de bewaking kon
worden opgeheven. Hij memoreerde de prettige
samenwerking tusschen de rijks- en gemeente
politie en hoopte dat hij, wanneer het noodig
mocht zijn, wederom een beroep op de man
schappen mocht doen.
De heer Toussaint uitte namens de man
schappen zijn dankbaarheid voor de goede ver
zorging en inkwartiering, welke zij in de hoofd
stad hadden ondervonden.
In den loop van deze week is de bewaking
van de openbare gebouwen te Den Haag sterk
verminderd. De gemeentelijke gebouwen staan
niet meer onder toezicht, de regeeringsgebouwen
en banken onder een beperkte controle van licht
gewapende rijksveldwacht.
SAN SEBASTIAN, 23 Nov. (D.N.B.). Een
Duitsche duikboot heeft Dinsdagmiddag in den
Atlantischen Oceaan den Franschen vischtrei-
ler „Baleys 2" tot zinken gebracht. Het schip
werd door vijf schoten getroffen, nadat de ka
pitein en de vijftien leden der bemanning in
de booten waren gegaan. De duikboot bege
leidde de Fransche zeelieden tot aan een
Spaansche visschersboot, die de schipbreuke
lingen opnam en in San Sebastian aan land
zette.
WASHINGTON, 23 Nov. (Reuter) Onder
staatssecretaris Sumner Welles heeft heden in
een persconferentie verklaard
Er worden noch in Tokio noch in Washinton
op het oogenblik onderhandelingen gevoerd be
treffende de handelsverdragbetrekkingen".
Welles voegde hieraan toe dat hij deze ver
klaring aflegde teneinde iedere verwarring uit
den weg te ruimen betreffende den staat der
Japansch-Amerikaansche betrekkingen.
