TEKORT AAN ERUDITIE?
EL SHEITAN
Hoe komt het?
BOEKENNUMMER
3
In het No
vembernum
mer van het
maandschrift
„Socialisme en
Democratie",
dat den ontij-
lig verdwe
nen „Socialis
tische (m Gids"
kwam vervan
gen. wijdt de
dichter Halbo
C. Kool een
opvallende be
schouwing aan
de hedendaag-
sche Nederlandsche poëzie, en speci
aal aan het werk van de jongeren uit
de zoogenaamde „Amsterdamsche
school", Ed. Hoornik, Jac. van Hat-
tum, Gerard den Brabander, die er
de kern van vormen, en de dichters
om hen heen, meest medewerkers aan
het maandblad „Werk", als M. Vasa-
lis, Han G. Hoekstra. Deze karakteris
tiek van den neo-romantischen aard
der jongere poëzie besluit de beoor-
deelaar met de volgende zeer interes
sante uiteenzetting:
Ed. Hoornik
Of van dit verschijnsel, dat voor mij
vaststaat, een afnemende belangstel
ling der gegoede burgerij dan wel een
toenemende interesse der minder
gegoeden de oorzaak is, waag ik
niet te beoordeelen, al zou sa
menwerking dezer beide factoren
m. i. geenszins tot de onmoge
lijkheden behooren. Merkwaardig is
voorts, dat dit symptoom samenvalt
met de laatste tien jaren, waarin het
vlak vóór en tijdens den vorigen we
reldoorlog geboren geslacht den leef
tijd bereikte, waarop men gemeenlijk
begint poëzie te schrijven. En de
breuk, welke tusschen de geslachten
van vóór en van na dien oorlog be
staat. werd reeds te zeer gemeen
plaats dan dat zij hier nader behoeft
te worden besproken.
Inmiddels, of men terwills van de
poëzie met dezen gang van zaken ver
heugd moet zijn, dan wel of men zich
daarover moet bedroeven dat laat
zich thans, en zal zich ook voorloopig
nog niet laten uitmaken. Duidelijk is
het, dat de functie der poëzie in onze
samenleving kenterende is. Door een
reeks verschillende en zeer uiteenloo-
pende factoren. Sinds jaar en dag viel
er met de poëzie zelfs geen zakgeld
meer te verdienen tenzij voor wie
zich als lijfpoëet in dienst stelde van
dag- of weekblad. Maar dat is een
andere categorie dan waarover wij
het hier en nu hebben. De poëtische
aandrift moest derhalve wel ingescha
pen zijn, wilde zij zich in onzen tijd
nog baanbreken. Maar ook op den
geboren dichter oefenen de technische
vooruitgang en de maatschappelijke
ontwikkeling hun invloed uit. Er is
een „mode", ook in de kunst, en zij
wordt niet in de laatste plaats door
de zooeven genoemde factoren, direct
én indirect, bepaald.
Er zijn, en hun aantal neemt toe,
opdrachten van organisaties en in
stellingen die hun invloed uitoefe
nen. Voor uitgever en boekhandel
stelt rentabiliteit den eisch van groo-
tere oplagen dan voorheen: het oefent
zijn invloed uit. Maar de kunstenaar
zal zich nooit kunnen aanpassen bij
massaproductie; hij blijft, krachtens
zijn wezen, een vrijbuiter Welnu, op
het terrein der kunst zal de strijd tus
schen collectivisme en individualisme,
tusschen democratiseering en aristo-
cratiseering, om een hoogere eenheid,
welke geen compromis zal mogen
noch zal kunnen zijn, een zijner mar
kantste vormen verkrijgen Reeds tf.e-
kent het voorspel zich in vage contou
ren af. Het zal behalve boeiend ook
leerzaam zijn, op het verdere verloop
dezer ideale worsteling te blijven let
ten. Boeiend is zij om den inzet, leer
zaam om haar „voorbeeldigheid"
de Duivel
Bij de uitgeverij van den school-
boekhandel W. J. van Breemen te
Delft gaf Aug. A. Boudens een ta
melijk sensationeel jongensboek uit,
verlucht met teekeningen van Hugo
Brouwer. Het verhaal speelt groo-
tendeels in de achtste eeuw onzer
jaartelling en heeft den strijd van
de gekerstende Franken tegen de
oprukkende Mohammedanen als
achtergrond Na een levendige be
schrijving van de stad Mekka, zoo
als die tegenwoordig is. en een kort,
romantisch overzicht over het leven
van den Profeet, volgt een beschrij
ving van den zegevierenden op
marsen der Mooren, en van den be-
faamden slag bij Xerez de la Fron
tera in 711. Dan maken wij kennis
met den herdersknaap Pelayo. die
de held van deze romantische ge
schiedenis zal worden. Hij is bijzon
der moedig en weerstaat de Muzel
mannen, reeds als jongen, maar
veel krachtiger, wanneer hij als vol
wassen wreker der onderdrukte
christenheid den strijd tegen de
Mooren aanbindt en door hen ge
vreesd wordt als de baarlijke dui
vel el Sheitan! Hij legt de sterk
ste bewijzen van moed af, die de
fantasie zich maar voorstellen kan,
en weet Karei Martel te betrekken
in den oorlog, die voor de Moslims
noodlottig zal worden, dank zij mede
een krijgslist, uitgedacht door Pe
layo.
Vorigen generaties heeft men meer
dan eens verweten, dat zij te veel zou
den zijn vervallen in het beoefenen
van de critiek en het essay. Dit werk
werd dan onvruchtbaar genoemd en,
dan bedoelde men daarmee, het
zou den creatieven arbeid schaden.
Bij deze nieuwe generatie echter ont
brak, en ontbreekt het critische en
essayistische element vrijwel geheel.
Zou dit toeval zijn? Zou de creatieve
arbeid misschien alle werkkracht op
slorpen? Het aantal en de aard der
publicaties van deze jonge menschen
wettigt dergelijke vermoedens niet.
Bovendien, jonge kunstenaars hebben
zich te allen tijde onderscheiden
door polemieken en programma's
welke evenzeer tintelden van princi
pieel vuur en geestdrift, als zij later
uitsluitend van waarde bleken te zijn
geweest voor hun opstellers zelf. In
de letterkundige geschiedenis vindt
men van deze gevechten tusschen ge
neraties en scholen vaak niet meer
terug dan het creatieve werk zelf, dat
voor zich spreekt, terwijl de beginsel
verklaringen en debatten vergeten
liggen onder het stof der archieven
en blijken, bij napluizing, niet te
kloppen op de feitelijke verschillen in
het werk der elkander bekampende
groepen: de' „beginselstrijd" had al
leen waarde om de jonge krachten
zichzelf te doen leeren kennen en
zichzelf te doen slijpen. Zou nu plot
seling een jonge generatie het daar
zonder kunnen stellen?
Het vraagstuk, dat hier wordt aan
gesneden, is van grooter omvang dan
zich in kort bestek laat uiteenzetten.
Thans moge dan ook met enkele aan
duidingen en open blijvende vragen
worden volstaan Reeds een enkele
maal werd er in letterkundige tijd
schriften op gezinspeeld, dat onze
jonge literatoren veel minder eruditie
zouden bezitten dan die van vorige
geslachten. Zij zouden zich ook aan
traditie en aan scholing veel minder
gelegen laten liggen. Deze stellingen
nu lijken mij voor tegenspraak niet
vatbaar. Een opmerkelijk feit is ook,
dat, terwijl de letterkundigen, die
thans omstreeks veertig jaar en ouder
zijn, voorzoover zij op den voorgrond
traden, vrijwel óf academisch gevormd
zijn óf zich een gelijkwaardige kennis
hebben verschaft, de jongste genera
tie, waarover wij het thans hebben,
gemiddeld óf niet in de gelegenheid
is geweest óf de kans slecht heeft be
nut, om op denzelfden jeugdigen leef
tijd, even grondig bekend te raken
met de monumenten onzer cultuur:
kunst èn wetenschap. Een statistisch
onderzoek naar afgelegde examens en
een testen op verworven Kennis zou,
meen ik, mijn stelling krachtiger on
derschrijven dan mijn omzichtige
formuleering kan doen vei moeden.
Het zal een ij dele wensch blijven....
In de wereld der
lllll J our,waarop
dag«r>"
UkS'®U/oor
acnaakbaaJ qen<
dS UU doo'"
boeken vindt u Vrede en Voldoening
)Si k»"5,U,«n,
geestelijk ba
Dit boek nu direct
GRATIS!
Wat u extra krijgt
1»«- -f boeken van dit cliihjaar (Nov. 1939-Nov. 1940)
Nu doen!
DE NEDERLANDSCHE BOEKENCLUB
Njeem alken dog een
vvcrel^--v^er
Regelmatig krijgt u de mooiste boeken
toegestuurd tegen aanzienlijk gere-
duceerden prijs, als u lid wordt van
de Nederlandsche BoeKenclub.
Vier voortreffelijke boeken per jaar, met
het recht om te ruilen, wat u niet bevalt
jT^e Nederlandsche Boekenclub is een
onafhankelijke en onzijdige instelliug.
Zij heeft alleen ten doel haar leden goede,
onderhoudende en belangwekkende lec
tuur te bezorgen op uiterst voordeelige
condities. Zij staat vrij van politieke of
andere invloeden.
TTet lidmaatschap verschaft u ieder jaai
zorgvuldig uitgekozen boeken, in luxe
handen gebonden, tegen een zeer lagen
standaardprijs en houdt verder geen enkele
verplichting in. Het kan elk kwartaal in
gaan - desgewenscht met terugwerkende
kracht - maar het moet altijd minsten!-
12 maanden duren.
Tn eens en vooruit betaald, kost het f 6.90
per jaar, U kunt ook in vier termijnen
betalen: de eerste termijn van f 1.90
vooruit en daarna elk kwartaal na ont
vangst van een boek f 1.90.
TD
-MET MENSCHEN OMGAAN.
Dit boek is het wereldsucces van
1939. In veie landen wordt het bij
duizenden verkocht De lezers zijn
enthousiast. De resultaten, die zij met
de wenken uit dit bijzondere boek be
reiken, zijn verbluffend. Voor ieder,
die met menschen moet omgaan en
wie moet dat niet zal dit boeiende
boek van onberekenbare waarde zijn.
MET MENSCHEN OMGAAN, gebonden
in een luxe band, ontvangt u onmid
dellijk gratis en franco thuis, als u
zich op onderstaande bon als lid der
Nederlandsche Boekenclub opgeeft.
Is lid van de Nederlandsche Boekenclub
krijgt u bovendien jaarlijks een vijfde
boek, van dezelfde waarde als de andere
vier, als PREMIE - dus volkomen gratis.
jpn u ontvangt viermaal per jaar het
Officieel Orgaan van de club, een
zeer origineel tijdschriftje, Wereld
genaamd. Het nieuwste uumuier van
Wereld kunt u op aanvraag gratis
krijgen, ook als u nog niet inteekent voor
het lidmaatschap.
ls lid hebt u het recht om elk der
hoeken, die u ontvangt, dus het
premie-boek inbegrepen, binnen een week
terug te zenden en er een ander voor te
vragen, dat u kunt kiezen uit de rijk
voorziene bibliotheek van de Club. Dit
kost 50 cent, voor vracht en administratie.
'T'en slotte kunt u nogmaals een (gratis)
premie-boek uit den boekenschat van
de Club kiezen, voor elk nieuw lid, dat u
lanbrengt, nadat u zelf lid geworden bent.
GARANTIE.
Direct na ontvangst van den onder»
staanden bon en een storting van
fl.90 voor het eerste kwartaal of
f6.90 voor het gebeele clubjuar, ont
vangt u het premie-boek MET MEN
SCHEN OMGAAN, het eerste clubboek
IK LEEFDE MET GORILLA'S en bet
nieuwste nummer van het tijdschrift
WERELD.
Mochten deze boeken u, om welko
reden ook, niet aanstaan en mocht
u ze niet willen ruilen voor andere
boeken uit de rijk voorziene club-
bibliotheek, dan zendt u ze terug en
ontvangt omgaand uw fl.90 of f6.90
retour.
IK LEEFDE MET GORILLA'S, door Jéuan du Berrie.
Spannende avonturen in de Afrikaansche jungle.
DE ZUSTERS ELLIOTT, door Myron Brinig.
Deze familie-roman maakt grooten opgang en werd ook verfilmd.
HET BIOGRAPHIEËN-BOEK, door Herhert N. Casson.
52 spannende levensschetsen van strijd en opgang.
DE MAN, DIE ZICH ZELF VERLOOR,
door H. de Vere Stackpool.
Boeiende roman van een flinken kerel, die zich door schier on
overkomelijke moeilijkheden heenslaat.
Premie-boek: MET MENSCHEN OMGAAN,
door E T. Webb en J. B. Morgan,
f nummers van het tijdschrift WERELD a 25 ets.
Hiervoor betaalt u, als lid, slechts f 6.90, of f 1.90 per kwartaal.
zij ii
Gewone prijs f 3.90
4.90
3.90
- 2.90
3.90
I -
Gewone prijs f 20.50
KNIP
ederlandsche boeken club
Naam:
(LIEFST IN BLOKLETTERS)
Adres
Teeken hier in ah lid: knip deze strook aj en post haai
VANDAAG. Stuur tegelijkertijd J'6.90 of f 1.90 per post
wissel of per giro (postrekening 9888) aan de Nederlandsche
Boekenclub, Dr. Kuyperstraat 19, Den Haag.
Hierdoor geef ik mij op als lid van
Woonplaats:
Verzend deze strook in
enveloppe uiet 5 cent
postzegel aan de Neder
landsche Boekenclub, Dr.
Kuyperstr. 19, Den Haag.
Handteekening
AFZENDER
